No. 20.
Zaterdag 11 Maart 1911.
5"e Jaargang
R.
SCa/tSi. Nieuw!- en i&dLvertentie'bla.d
voor Moord-lSollaiid.
FEDILLËTON
Verschijnt Woensdag en Saterdag.
Juliaan en Juiiane,
BÏÏSE4U: Brandstraat 12, tegenover de B. Z. Berk, te Alkmaar.
Telefoon No. 483.
Dit summer bestaat uit 8 bkdz.
De geschiedenis vaa de Eathc-
lieke Eerk ia de stad Alkmaar
na de Beformatie.
ONS
BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS s
60 ot, per 3 maanden franco hcie90 of. met geïllustreerd
Zondagsblad. Ta betalen in het begin van ieder kvrastaa!.
Afzonderlijke nummers ran do contant3 cent.
Tan het Zondagsblad5 cent
Uitgave vara ge Naami. Vennootschap „Ons Blad".
ADVERTENTIË M
Yan 16 regels 80 eeat
Elke regel meer f
Beol&mes per regel i j 15
Eleine advertenties ran 130 woorden, bij vooroitbet. 25
X
In 66D reeks van artikelen hopen wij
de geschiedenis van de Kath, Kerk in
de stad Alkmaar na de Reformatie
weer te geven, bijzonder het ontstaan
van de beide Statiën van St. Lauren-
tius en St. Dominicus. Vóór wij hiertoe
overgaan, kunnen wij echter niet na
laten een woord van dank te brengen
aan onzen hooggeachten gemeente-archi
varis, den heer C. W. Bruinvis, die
ods bij dezen omvangrijken arbeid heeft
gesteund en door ons immer bereid
werd gevonden, teneinde ons de noo
dige inlichtingen en inzage van beschei
den te verlesnen.
In de Bobijn cler St. Laurentiuskerk
te Alkmaar" door onzen oud stadgenoot,
den ZeerEerw. heer E. II. Rijkenberg
geschreven, lezen wij, dat in September
1566 het gepeupel te Alkmaar zich
overgaf aan beeldstormerij, terwijl de
•gilden op last der burgemeesters bezig
waren altaren en beelden uit de Groote
Kerk, toen nog in het bezit der Katho
lieken, in veiligheid te brengen. Toch
bleef de Reliquie van het Mirakel van
het H. Bloed daar en werd zij in plech-
tigen omgang, zooals dat ieder jaar
geschiedde, rondgedragen op den len
Mei 1567.
D$ laatste processie ter vereering
van het H. Bloed dateert van 1572.
Toen echter braken er onweerswolken
en geweldige orkanen boven het Katho
lieke Alkmaar los en werden de Katho
lieken na de belegering der stad ver
volgd. Toch vinden wij t. a p. vermeld,
dat ondanks de vervolging en den druk
te Alkmaar de Katholieken het grootste
getal der bevolking èn in 1572 èn 50
jaar later uitmaakten.
De priesters waren verdwenen, heette
het, maar toch de geschiedenis ver
haalt, dat de herders hunne kudde niet
alleen lieten.
Onze overleden stadgenoot, wijlen de
heer M. J. A. "Witte, deelt ons het een
en ander hieromtrent mede in eene
bijdrage tot de Almanak voor Ned.
Kath-, van Alberdingh Thijm, Anno
1867over de St. Dominicuskerk.
„Cornelis Hendriksz is, zooals men
weet, de eerste priester geweest, die
na de invoering der reformatie te Alk-
maer in die stad zijne H. Bediening
wederom heeft uitgeoefend. Hij was
een Alkmaarder van geboorte, in anno
eene novelle
27) DOOR MATH1LDE.
JEen dameszakdoekje, dat men in het
vochtige gras vond, gal aan het vermoeden
nog meer gewicht; doch waar was dan
haar lichaam gebleven
De heide werd van alle kanten door
zocht, maar niemand wist iets van een
jonge dame zonder hoed en in nachtge
waad, want daar dit in Liane's kamer ont
brak, hield men het voor 't waarschijn
lijkste, dat zij daarin ontvlucht was. In
Elsdorp wist men te vertellen van een
dame, die op een boeren,k?'* dien morgen
naar Moorden was vertrok. de voerman,
die ook omffiervraagd werd, gaf eene per
soonsbeschrijving van haar, die echter ge
heel en al van Liane's signalement afweek
;De stationschef van Moorveen sprak ook
van een o-ude dame, die aankwam juist toen
de trein iop vertrekken stond en er aller
dwaast uitzag; de eenige, die misschien het
vermoeden had kunnen doen antstaan, dat
de oude dame en Liane een en dezelfde
persoon waren, was de boer, wiens ontmoe.
ting met .haar had plaats gevonden vrij
dicht bij Breukvlief'
Maar deze was niet uit de streek en
niemand kende hem.
'Toen werd er aan Jules gedacht; zijn
1571 pastoor van Kuinder in Friesland,
uit welke plaats hij gebannen zijnde,
de wijk naar zijne geboortestad nam.
Wanneer hij bi r gekomen is, is
niet op te gevenin de oude aantee-
aanteekeningen van A. Westphaling
vindt men omtrent hem: 1584 leefde
te Alkmaar nog de vermoerde en god
vruchtige priester Corn. Hendriksz, en
veel goed dede."
Eene vaste kerk had hij niet, maar
verrichtte dan hier en dan daar zijne
godsdienstoefeningen, waardoor hij dik
wijls aan vervolging van de zijde der
regeering bloot stond. Zoo werd hij 24
April 1596, bij sentenie van burge
meesters en schepenen, gelast „om
binne drie dagen de stad te ruimen, op
poene (straffe) van anders uit de lande
van Holland en West-Friesland geban
nen te zullen worden, omdat hij soo
men seide geoefend hadde de Pauselijke
Religie." Tegen dat vonnis leverde hij
bij de vroedschap een verzoekschrift rn,
met dat gevolg, dat het hem vergund
was te blijven, totdat hem anders
geordonneerd werd" dat schijnt echter
geen plaats gehad te hebben. Plet jaar
van zijn overlijden is niet bekendin
1610 moet hij echter nog geleefd heb
ben, want pastoor Kleeff was in het
bezit van een portret van hem, welks
bijschrift vermeldde, dat het in 1610,
toen pastoor Hendriksz 76 jaar oud
was, vervaardigd was geworden.
Pastoor Kleeff heeft ook (in de eerste
helft der 18e eeuw) voor de herberg
het Roode Hert op de Lindegracht een
zerksteen zien liggen, waarschijnlijk
afkomstig uit de groote Kerk, welke
steen daar als stoepsteen diende en
waarop uitgebouwen en nog zichtbaar
was het volgend opschrift;
•sHier leyd begraven Heer Cornelis
Hen.... (Hendriksz.) pastoor uit de
Kuinderoverleden den 25 Meert....a'.
Ook de Bijdragen voor de geschie
denis van het Bisdom Haarlem verhalen
ons volgens bovengenoemden beer C.
W. Bruinvis in „De Statie van St.
Matthias te Alkmaardat van om
streeks 1580 tot omstreeks 1610 de
Roomschgezinden te Alkmaar en op de
daarom gelegen dorpen in hun geloof
werden gesterkt door Cornelis Hendriksz.
of Kuinder, die dan eens heimelijk ver
toefde bij Willem van Veen in het
convent der Rietwijken (het Rietwijk's
provenhuis bezuiden de St. Laurens-
kerk op den hoek van de Kerkstraat,
waarin te voren ook Jacobijnen van
Haarlem bij hunne bezoeken aan Alk
maar herberging hadden genoten) en
dan eens „bij den Lombard" den
kelijk bij den lombardhouder geene
voetreizen door dik en dun schroomende,
of van 's morgens tot 's avonds met
blrief met (het adres naar Cleef vond men
nergens,
'Te lUtrecht had hij bevel gegeven al zijne
brieven te aidresseeren aan ihet „Hotel id'Eu-
rope te Keulen."
Dus werd er naar Keulen geschreven;
hier ook was niets bekend van een vreem
de liame, de heer De Wierve was met de
Rijnboot naar Coblentz vertrokken.
.Hier kwam een brief van zijn oom Miol-
let aan, Idocjh juist te la;at; hij! w(as den,
vorigen avond heengegaan zonder een-adres
achter te laten.
iGeen wonder, dat het vermoeden van
beider medeplichtigheid in den geest van
Max en zijn oom rijper en rijper werd1.
Do-ch de eerste treurde slechts om; Li
ane's jammerlijk lot, stellig meenende dat
zij of iil de rivier of in de heide een
treurigen dood gevonden had; oom Miol-
let daarentegen, wiens vaste meening het
was dat de hedendaagsehe beschaafde we
reld een mengsel is van bedrog, leugen
en list, in tegenstelling met zijn gelief
de, onschuldige Indianen, hield 'het voor
zeker, dat Liane haren broeder opgezocht
en met hem g-evlucht was, haar ongeluk-
kig'en man overlatende aan de beschuldi
ging, die hem drukte.
Beiden ontbrak de moed zich schuldig
te verklaren en de gevolgen vreezende van
hun slechte daad, wisten zij niets beters te
(doen Idan zich in een eeuwig stilzwijgen
te hullen.
'Ondertysschen werd de zaak van Wal-
een schuitje door het land zwervende.
Ook de Paters Jezuïeten begonnen
zich reeds vroegtijdig na de Reformatie
alhier te vestigen. In 1592 werd een
Pater Jezuïet herwaarts gezonden, n.l.
Pater Cornelis Duyst, een Delvenaar
van geboorte. Hij hield nog geen vaste
woonplaats, wel een zijner opvolgers,
n.l- Pater Gerrit Fiorisz. in 1608.
Slechts enkele jaren later zien we
achtereenvolgens de oorsprong ontstaan
van de verschillende statiën te Alkmaar,
nl. die van St. Matthias en St. Lau-
rentius, beide door wereldlijke geestelij
ken bediend, die van de Paters Predik-
heeren (St. Dominicus), die der Paters
Franciscanen (St. Franciscus) en die
der Paters Jezuïeten. Uit de vier eerst
genoemde staties ontstonden de beide
thans bestaande parochies van St. Lau
rentius en St. Dominicus. De statie dei-
Paters Jezuïeten bleef niet lang geves
tigd. Daags na Nieuwjaar 1719 werden
alle priesters der stad bij den Schout
ontboden, die hun verbood eenige ge
meenschap met den nuntius te houden
en eenige pauselijke bevelen of brieven
aan te nemen en in Maart werd de
Pater Jezuïet Swaenen veroordeeld de
stad te verlaten. De vaste panden der
statie werden in 1740 verkocht en de
sieraden enz. werden naar de kerk
„de Zonnebloem" te Amsterdam ge
zonden.
In een volgend artikel hopen wij het
ontstaan der 5 staties na te gaan en
aan te geven, waar zij, tot de nieuwe
parochies van St. Lahrentius en St.
Dominicus werden opgericht, waren
gevestigd.
-
Uit het bovenstaande blijkt reeds,
dat de Katholieke Kerk in Alkmaar
nimmer verlaten is geweest. „Waar
een kudde was, daar was ook een
herder." Ondanks de vervolgingen,
waaraan de Kath. voornamelijk hunne
geestelijken, blootstonden, bleef de gods
dienst bestaan en, toen deze maar even
meer vrijheid genoot, sloeg bij zijne
takken uit, ging groeien en bloeien om
de rijkste vruchten voort te brengen.
Neen Christus vergeet zijn Kerk nooit.
Uit de geschiedenis der Kath. Kerk te
j Alkmaar blijkt ten duidelijkste de
waarheid der woorden door Christus
eens tot Petrus gesprokenop dezen
steenrots zal Ik Mijne Kerk bouwen
en de poorten der hel zullen haar niet
overweldigen."
0, 'T QAAT 200 BIST!
Et viel voor allen, die bulten de partij
staan, soo langsamerhacd niet meer aan te
twijfelen of de actie van de eocialliten voor
het volkrpetltionement beloofde de meeit
horst voortgezet, er kwamen verzwarende
omstandigheden; het feit, dat hij slechts
in isdhijn erfgenaam was van zijn oom en
ondertusschen zijn Zwager in bekrompen
heid deed leven; eenige kleine speculaties,
jdie hij op de beurs gemtaakt had, een,
paar fouten in zijne administratie, maar
vooral zijn hardnekkig stilzwijgen om iets
te zijner verontschuldiging aan te voeren.
Mozer in Utrecht, tevreden, dat zijn schuld
betaald was, begreep de dagbladen lezende,
zeer goed hoe (dit geschied was, maar acht
te Jiet 't voorzichtigst zich doodstil te hou
den en ver van het gerecht te blijVen,
Men hoonde wel van de vele verteringen,
die Jules gemaakt had en 'verwonderde zich,
Idat deze ook verdwenen was, maar over
|het algem,een iw.eird hij niet in de zaak
betrokken.
Omstreeks drie weken na Liane's verdwij
ning ontving de abbé een brief van Jules,
waarin deze hem mededeelde, dat hij, eerst
na een voetreis van verscheidene dagen
te Heidelberg aangekomen, tot zijn groot
ste ontzetting de verschrikkelijke gebeur
tenissen had gelezen, te Breukviiet voorge
vallen; hij vroeg om eenige inlichtingen,
vooral over het lot zijner arme Liane. Wat
Max betrof, over dezen schelm die zij'n
airrne zuster ongelukkig had gemaakt, schreef
hij liever niets; zoolang het proces duur
de, wil|de hij niet naar Holland terugkee-
ren, ofschoon de onrust over Liane's lot
hem verteerde; hij bleef nu de lessen aan
de ihoogeschool bijwonen en verzocht zoo-
schitterende resultaten.
Zoo blufferig waren de berichten over
deze actie, die >Het Volk' maar aldoor bleef
voortzetten.
't Ging o zoo best, prachtig in één woord I
Een toekomstbeeld begon je in je hoofd al
af te teekenen.
Tweede Kamer, Eerste Kamer en Ministe
rie xoowat bedolven onder de lawine van
handteekeningen, die alle eitchen onmid
delijke invoering van A. K., zoowel voor
mannen als voor vrouwen.
Je zag voorts al den Caesar Triumphator
Pieter Jolles de nederige hulde aanvaarden
van deze regeeringslichamen, die al heel blij
zijn, dat ze er nog zoo genadig afkomen,
bljj als een beklaagde, die met boete zijn
straf afkoopen mag.
Maar nu wordt je plotseling verrast door
enkele verzuchtingen van >Het Volk» dia
je doen denken, dat het toch nog heel wat
beter met deze actie moest gaan om best
te gaan.
En als je nu bedenkt, dat de krachtigste
hoop juist niet op het platteland gevestigd
was, doch op de groote steden, dan ver
rast het nog wel allermeest als >Hst Volk»
zegt, dat alle partijgenoetea nu in de groote
steden eens flink moeten aanpakken «anders
wordt aan de actie voor het volkspetitlose
ment onherstelbare schade toegebracht».
Dat is wel het meest overtuigende bewijs,
dat het met de actie voor A. K. o zoo beet
gaat I A.
BUITENLAND.
M elkboerenstaklng.
Te Parijs staken de melkrondbrengers.
Zoodia (de staking was uitgebroken, nam
de politie maatregelen om de werkwilligen
te beschermen. Agenten op rijwielen ver
gezelden (de wagens van de stations naar
de opslagplaatsen en aan jde goederensta
tions is een bijzondere bewakingsdienst in
gesteld.
'Het geschil loopt in hoofdzaak over een
loonkwestie. De patroons wilden een nieuwe
regeling invoeren, die volgens de werk
lieden hun toonen zou verminderen. De
voornaamste bepalingen waren; een dag
loon Ivan 5 francs, 5 centimes extra voor
elke kan van twintig liter, die werd afge
leverd en 5 centimes extra voor elke kan
room van een liter die werd afgeleverd;
een storting van 800 francs als waarborg
som, uitgezet tegen 5 pet.
De melkbezorgers beweren, dat het loon
bij verschillende patroons afwijkt, en vra
gen een algemeen loom van 10 franej
pier daig en 10 centimes voor elke kan,
die zij boven de zestig afleveren. Tevens
vragen zij extra-betaling voor de afleve
ring van room, boter en kaas. Zij wenschen
de waarborgsom -tot 400 francs te ver
minderen en zijn bereid 5 fr. 'te betalen per
veel mogelijk pp' de hoogte der zaak ge
houden te worden.
Er was in dien toon Van |dien brief ietSj
wal den .abbé in zijn eens opgevat vermoe
den versterkte; ihij was gaarne maar Heidel-
berg gereisd om persoonlijk ide zaak te on
derzoeken, idodi al die aandoeningen en
schokken werkten (noodlottig op zijne ge
zondheid. Reizen werd hem verboden en
hij stelde zich tevreden met Jules onbe
wimpeld te schrijven, welke zijne gevoe
lens en vermoedens omtrent de treurige
zaak waren.
Het antwoord liet zich niet wachten en
bevatte slechts deze enkele regels:
„Indien (de zoon mijner innig geliefde
„pleegouders mij niets anders te zeggen
„heeft in de verschrikkelijke ramp, die mij
„overstelpt, dan een lage beschuldiging,
„moet ik daaruit opmaken, dat de priester
lijke bediening, verre van zijn hart en ka
„rakter te veredelen, daarin alles gedood
„heeft wat het oorspronkelijk goeds en tee
rdere bevatte. Jda-deze daad acht ik het
„noodig alle betrekking met hem af te bre-
„ken.
„Anderen zullen mij beter op de hoogte
„houden van het lot mijner ongelukkige
„zuster die ecihter bewaard schijnt door
„een gunstig noodlot, 'haar man met schande
„bedekt te zien.
„Jules de Wierve".
De abbé was nooit meer overtuigd van
de gegrondheid zijner vermoedens dan na
het ontvangen (d'ezer regelen.
maand, als vergoeding voor eventueele on
gelukken.
Dp de vergadering in de arbeidsbeurs
waar de staking wend geproclameerd, waren
385 van de 400 bezorgers aanwezig en:
hiervan stemden 364 voor de staking. Vol
gens ide prefectuur van politie echter zijn,
er omstreeks 680 melkbezorgers, waarvan
er 338 staken.
Falllléres gaat niet naar Rome,
zoio melden de liberale bladen.... met ken-
nelijken spijt? 't Zou toch zoo heerlijk;
zijn, afe men den Paus eens flink den voet
dwars kon zetten!
SPANJE.
Een aanslag op Koning Alfonso
Blijkens officieele mededeeling uit Ma
drid is aan het station Alcazar voor hef
piasseeren van dén koninklijken trein, een
verdacht individu gearresteerd, dat nader
hand in ide gevangenis eén poging tot zelf
moord heeft gedaan.
PORTUGAL.
Kerkvervolging.
Reuter seint uit Lissabon d.d. 8 Mrt.
De Bisschop van Oporto is onder be
geleiding van een „gedelegeerde" der re
geering naar Sernache Bourjadim overge
bracht, welke plaats hem als verblijfp|laats
is aangewezen.
'Waarom is deze kerkvoogd gevangen
genomen en verbannen? Had ihij een mis
daad begaan? Neen lezers, hij had nietsi
gedaan dan een herderlijk schrijven voorge
lezen, waarin de kath. worden aangemaand
om het nieuwe gezag te eerbiedigen
magr tegelijkertijd het leedwezen werd uit
gesproken over ide kerkvervolging der voor-
toopige ir;egeering. Anders niet.
Is de daad van de Port. regeeringgeen
schande! Het welverdiende toon voor zulk
een onwettig .optreid'en zal wel eenmaal
betaald worden! Lees maar verder:
Weer een opstand In Portugal
Reuter seint uit Parijs, dat een opstand
uitbrak in de hoofdstad van het Portu-
geesche district Aroos Val'vides, nabij' de
Spaansche grens gelegen. De opstandelin
gen verjoegen de plaatselijke overheid, en
heeschen de koninklijke vlag. Troepen uit
Porto herstelden ide orde, en handhaafden
de overheid. Het géheele district is door
soldaten bezet.
Stakende Portugeesche zeelieden te Lis
sabon trachtten de passagiers van de piost-
stoiomboot „Aragon" de landing onmoge
lijk te maken. Dolor de hulp van mili--
tairen kon ten laatste de landing plaats
hebben.
Naar de Jinparcial" te Maidrid meldt,
is weer eens een staking uitgebroken on
der de spoorwegbeambten van de lijn naar
Salamanca.
„Het gunstig' noodlot" schonk hem de
verzekering, dat Jules, de gedachte aan een
alles beschikkende Voorzienigheid reeds als
lastig op zijde geschoven had. Hij ging
naar ide gevangenis en verhaalde Max alles
Wat hij dacht en vreesde.
De gevangene schudide treurig het hoofd.
j,|Neen," zeide hij. ,,ik ben er verze
kerd van, dat Jules niets meer van I iane
weet Idan gij' en ik. Zijn schuld staat ech-
iter bij »nij vlast, wat baat ihet mij? Ik wil
geduldig mijn straf dragen, anders kan ik
immers niets |doen?"
:De abbé zweeg diep ontroerd, en hij
gingd voort:
,„Ik zal ze dragen als -een boete voor
mijn misdadige zwakheid, die mij deed ver
zaken aan de roeping, welke mij voorschreef
mijn kennis en krachten aan de lijdende/
menschheid te wijden.
;Noch vrouw, noch kind zullen door de
schande, die mijn naam overdekt, te lijden
hebben. Daarvoor dank ik GoldDe dood,
in welken vorm ook, is voor Liane beter
dan een leven, in oneer doorgebracht. Gi J
hebt (mij geleerd, oom, 'hoe ik fdit leven he -%■
ligen kan als een martelaarschap."
De priester drukte zijn beide handen aan i
de borst. (lp
„Ik bewonder u, Max, sprak hij me,
een door tranen verstikte stem, „gij ve
heft u door dit onverdiend lijden."
(Wordt vervolgd).
