R. Kat li. Nieuws- en Advertentieblad
voor Noord-Holland.
No. 74.
Zaterdag-'16 September 1911.
5"° Jaarg-ang-
Patronaten;
li
Verschijnt Woensdag en Zaterdag.
FEUILLETON.
„Toetie Walther,"
13it nummer bestaat uit 8 bladz
ONS
BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS
60 ot. per 3 maanden franco huis90 et. met geïllustreerd
Zondagsblad. Te betalen in het begin van ieder kwartaal.
Afzonderlijke nummers van de courant3 cent.
Tan het Zondagsblad5 cent.
Uitgave van 4e Naaml. Vennootschap „Om Blad".
BïïBBAU: Breedstraat 12. tegenover de B. K. Eerk, to Alkmaar.
Telefoon No, 438.
A DVERTENTISN i
Tan 1—5 regelsi 80 eeni
Elke regel meer6
Reolames per reg«l 15
Kleine advertenties van 130 woorden, bij vooruitbet, 25
Zij die zich tegen 1 October
op ONS BLAD wenschen te
abonneeren, ontvangen de tot dien
datum verschijnende nummers gratis.
Dit geldt ook voor het Zondagsblad.
We willen Idiit artikel beginnen met de
woonden van Z. H. Paus Leo XIII z.g.,
waarmede wij ons vorig getiteld: „Aan den
arbeid!" eindigden: ,,Het patronaat vol-
tooie bet wat der school."
De knaap heeft tie s dh-oot verlaten en ook
de catechismus, hij zal zijn intrede doen
in de maatschappij!. De gezichtseinder in
den hu-ïselijken kring is voor hem te be
perkt, hij gaat in eene ruimere omgeving
verkeeren en zal kennismaken met personen
en zaken, Idle hij nimmer tevoren heeft
ontmoet. -
.Voorheen ©fond hij onder de directe lei
ding van eene zorgzame moeder. Jan ging
's morgens naar school' en daaruit terugkee-
rende was zijn eerste weg naar huis:
„eerst moeder goeden dag zeggen," dan
ging hij op straat spelen, tot het etenstijd
was. Daarna was zijn wieg weer naar school
en h erhaalde zich dezelfde regel1. Jan stond
onder voortdurend toezicht valn zijne ouders
Maar nu? Jam is in de maatschappij ge
treden, de deuren van kantoor, werkplaats of
fabriek zijn voor hlemi geopend^ hij staat
onder een werkman of bediende
en arbeidt met zijns gelijken.
.Vader en moeder wisten vroeger heell goed,
dat Jan bij een goed Roamsdhen meester
leerde en dus dagelijks onder Roomsdhe
kinderen verkeerde. Maar nu? Vader en
33)
X.
Het was tien dagen, nadat Herman ver
trokken was om de familie de Raat in Mar
seille te ontmoeten, en binnen een half uur
Wierden 1de reizigers door de Wailthers ver
wacht. Uit Marseille had Herman geseind,
dat Dr. de Raait, één dag nadat de Willem
I Port-Said verliet, onverwachts overleden
was. en zijn stoffelijk overschot aan dc
Mjlddellandsche zee was toevertrouwd. Eeni-
ge dagen later ontvingen zij een brief. Hij
schreef, de weduwe en haar heide kinderen
zielsbedroefd te hebben aangetroffen, het
wash artverscheurend, hun diepe smart aan
te zien, toch waren ze kalm berustend' iiri
den wil van Qod. Hij was zeer dankbaar,
de plaats van den heer Walther te vervul
len, Zijn hulp was noodzakelijk, want Paul
jwlas pas zestien, en hoe eenzaam en hul-
Pjeloos zouden zij zich in den vreemde
gevoeld hebben. Het bericht van den'dood
Van mevrouw Walther had hen zeer getrof
fen, en zij verlangden zoo spoedig moge
lijk 'naar Den Haag door te reizen. Alleen
te Patjjs zouden zij zich zoolang ophouden,
als nopdig was, zicji in den rouw te steken
De beide dames wilden zeer gaarne voor
lopig hun intrek nemen bij de Walthers.
IS een brief aan zijn moeder vroeg hij de
moeder zullen en kunnen ook moeilijk vra
gen aan dep fabrieksbaas, aan den Sneesters-
knecht: Maar ouder waen komt Jan mu
te staan? Is dat een nette man? Met en maast
wie komt Jan aam Ih'et wiark? Wie zijn idait?
Neen, dat kunnen de ouders niet doen. Zij
zijn blij genoeg 'dat Jam wierk heeft.
Ziedaar het bleekt: Üe jongeling treedt
in de maatschappij, is aan zijn vrijheid
overgelaten en nu komt het er juist op
aam. dat hij eene leiding heeft, maar eene
goede leiding, die hem den juisten weg
wijst.
De overgang van den huiseMj(k!en tóringl
naar de maatschappij is te groot voor een
jongeling: de (stap reikt te ver, er is een
deirde factor n-oodig n.l, het patronaat.
Die jongen, die zooeven de school en
catechismus 'heeft verlaten, is nog een kind,
nog 'geen man, van Iwiien men mag verwach
ten dat hij zelfstandig kam staan.
Maar' toch „hij is van school af" en dat
wil voor üe meesten heel veel zeggen:
hij begint zich te gevoelen en wil doen
als groote menschen, waarbij het eigenaar
dige zich voordoe.t, dat hij bij voorkeur
de slechte manier van den jjrooteti mensch
overneemt.
Doch er komt meer bij straks vlammen
die hartstochten in hem op, welke tot zoo
veel verkeerde zaken leiden. Van alle kan
ten wordt de jeugd aangevallen door ver
leiding van slechte makkers, door egen on
ervarenheid, blind zelfvertrouwen en voor
al niet te vergeten door de slechte lectuur
en verderfelijke zedelopze plaatwerken.
Zeker uw Jan, uw Piet, uw Ktaals heeft de
Katholieke school bezocht, beeft trouwde
catechismus-lessen gevolgd', maar heeft hij
ooit de toepassing van het onder wezene-
geleerd? ,Ook dit is eene even besliste!
noodzakelijkheid als het eerste, maar die
toepassing en beoefening moeten in een
godsdienstige, en voor zijn leeftijd geschik
te omgeving geschieden.
Daar rijzen voor onze oogern, die ver-
dienstvolle patronaten, reeds in zoo groe
ten getalè in ons vaderland opgericht.
Daar vindt de jongeling het noodige voed
sel voor de ontwikkeling van zijn geest,
daar vindt hij het ideaal voor zijn -van
nature zoo godvruchtig en tot alles, Wat hei.
lig is, genegen hart, daa|r leert hij in den
vertrouwelijken omgang met godsdienstige
jongelingen en bovenal door den wijzen raad
van zijn geestelijken leider, d^p priester,
het katholieke leven beter kennen en door
gronden.
Zeker ïn vele-pjiaatsen zijn avondscholen,
maar wij zeiden het reeds in ons vorig
artikel daarmede zijn wij er niet. Patrom
naten moieten er zoo mogelijk overal
komen, patronaten Waar voor den jongeling
bij het lichamelijk onderricht het geeste
lijke niet omtlb'reekt.
Z. D. H. Mgr. Drehmainns, bisschop van
Roermond!, de zooi warme vereerder der
logeerkamer voor Paul in orde te maken,
en te zorgen, dat Joseph verlof kreeg om
zijn mama in Den Haag te verwelkomen,
ze verlangde zoo naar haar oudste, en 't
zou haar zoo'n troost zijn, haar drietal bij
zich te hebben, Hij kom tegelijk met Paul
bij hen logeeren, dat was rustiger voor
To-etie.
Het bericht van het overlijden van Dr.
de Raat bracht groote verslagenheid bij de
Walthers en mevrouw van Velzen teweeg
Toietie kon zich ternauwernood bedwingen
hun tegemoet te reizen, haar meevoelend
hartje trok met geweld, naar hen toe, ver
langend ze te troosten en haar innig mede
gevoel te toonen, doch zij mocht niet aan
dat vertangep toegeven, haar plicht hield
haar thuis.
Nog vóór zijn vertrek, Ihaid Herman Üe bleli-
de meisjes twee avonden een uurtje les ge
geven, en daarna had zijn moeder dit over
genomen, zeggende, dat het haar, gedu
rende Hermans afwezigheid, den tijd wat
zou korten. Beurtelings 'aten de families die
dagen bij elkaar; daardoor wais de heer
Walther ook bij Üe onderrichtingen tegen
woordig, en ofschoon hij veinsde te lezen,
en deed alsof hij er geen notitie van nam,
volgde hij oplettend wat er gesproken werd,
en ontging er 'hem geen woord van. Estelle
wilde absoluut naar huis, alvorens de rei
zigers arriveerden, en hoewel Toetie haar
gaarne nog wat bij zich had gehouden,
begreep zij, dat het voor haar vrienden aan
genamer was, bij laankomst geheel onder el'
patronaten zejde in eene patronaats-verga-
dering: „Onder de landbouwende bevolking
worde gezorgd voor landbouwonderwijs,
dan zullen ook de ouders medewerken aan
het bezoek der patronaten. Elders geve men
teekenonderwijs. Een ieder moet zien wat
in zijn parochie voor de jongens het meest
doelmatige is".
Maar allen zullen het er over eens zijn,
dat van het patronaat een opvoedende kracht
moet uitgaan, vóór alles rno-et het doel'
zijn: geestelijke en -maatschappelijke ont
wikkeling, hieraan zal dus de godsdienst
ten grondslag liggen, Om dit doel te bierei
ken zal onderlinge -christelijke liefde, gepaard
met strenge tucht en orde, het .aangeweze-
zen middel zijn. Bleef het echter hierbij,
de patronaten zouden onbezocht blijven.
Een geoorloofd v-ermiaak -en gepaste ontspan
ning mo-eten de alles overwinnende aantrek-
kingspunten zijn
Waar sprake is van geestelijke en licha
melijke ontwikkeling, waar vooral in
den, tegenwoordigen tijd de opvoeding
van den geest nog eenige jaren na het
verlaten der lagere school wordt voortgezet
in avondscholen enz,, zullen allen het er
over eens zijn, dat de no-odzaelkijkheid eener
voortgezette opvoeding van hart en ge
moed nog veel noodzakelijker is. Om te
slagen, is de -priester, die „de vader van het
volk" genoemd wordt, hiervoor het aange
wezen hoofd!. Een moieiljjke taak is voor
dezen priester weggelegd, gamsdh geen lief-
hebbcrijw-cjkje, maar .een taak, die eisdht,
dat men tact bezit onn met jongens van
dezen leeftijd om te gaan. De lin Alk
maar en omstreken wel bekende heer C, L.
Wes.se!ing van 's Gravenhage hield; onlangs
voor die Vereen, van patronaten eene rede,
over „de o-pjvo-eding in de patronaten!".
Als zijne meeniing gaf hij te kennen, dat
men de jongens jiiet absoluut moet regeeren
maar redeneeren met hen en deze rede-
nearing moet gebaseerd zijn op het re
geeren d.w.z. men geeft wat vrijheid, doch
blijft als teide rzelf de baas.
Dr. Ritter, vat in zijn „Paedagogische
fragmenten" zijn paedagogiek aldus samen:
Wees voor het kind onder de 10 jaar de
meester, tot zijn 20ste jaar de leidsman,
boven zijn 20ste jaar de vriend.
De priester moet dus zijn „de leids
man" Vat Jiij zijn taak goed opj, de re
sultaten zullen- niet uitblij ven. En dan zal
het eene zo-ete voldoening ajn voor den
priester, later te kunnen getuigen zoo-ve
le knapen, die de lagere school verlieten en
zich in tile maatschappij begaven-, bloot
gesteld' aan 'alle gevaren en verleiding, te
hebben geharnast voor den strijd des le
vens. te hebben bewaard' voo-r de eeuwig
heid, waar hem zijn loo-n daarvoor niet
zai onthouden worden.
BUITENLAND.
kaar te zijn zonder vreemden. Dien morgen
waren d'e meisjes met mevrouw van Velzen
fin de vroegte naar d-e kerk geweest, en na
dat men gezamenlijk ontbeten had, vertrok
Estelle, wijl de Raats met den nachttrein uit
Parijs verwacht werden. Joseph, die den
vorigen avond over was gekomen, was met
den landauer naar 't station gereden om ze
te halen. Nadat Toetie, Estelle tot het hek
gebracht had, keerde zij naar de huiskamer
terug, waar mevrouw valn, Velzen bezig was
't ointbijt op te ruimen en haar vader ze
nuwachtig heen -en weer liep.
„Maar, mevrouwtje, Iaat dien boel toch
staan, dat is het werk van Mina, waarom
doet |U dat nu?"
„Och, kindje, ik ben zoo- gaarne bedrijivig,
en Mina heeft ihet idiruk miet 't dejeuner voor
de reizigers in de eetzaal gereed te zetten.
Ziiiazpo-, 't is BI gedaan, hromi 'hu maar niet,"
zuchtte ze.
„Soeda, allemaal apenkooi!" bulderde in
eens de heer Walther. De verbaasde blik
ken der beide dames ontmoetend, riep hij
zenuwachtig:
„Als die reiitn op tijd was, zijn ze er nu,
en heeft de ontmoeting met Joseph plaats
gehad. Arme kerel! Wat was hij kapot, en
hoe zal Uit weerzien hem schokken. Ik
wou, dat 'ze er nu maar waren, .ik vind zulk
weerzien beroerd," en weer begon hij de
kamer gejaagd op en neer te stappen. Toetie
ging op hem toe, en trachtte hem door Jief-
koozingen en hartelijke woordjes te kalmee.
ren, doch 't lukte haar niet,
Da onderhandelingen.
De beslissing in die kwestie tusschen
Frankrijk en Duitsdhlajid lijkt nu langza
merhand te naderen.
De definitieve bewoordingen van Frauk-
rijk's antwoord aan Duitschland zijn vast
gesteld. Het document per bijzonderen koe
rier verzonden is thans te Berlijn.
Minister De Selves heeft achtereenvolgens
d:en gezant van Engeland en dien van Rus
land ontvangen.
De inhoud van tie Fransche voorstellen is
1. Volledige en ondubbelzinnige vrijheid van
Frankrijk in Marokko, dat dit land op de
manier van Engeland er Egypte onder zijn
protectoraat neemt; 2. Volledige oeconomi-
sche gelijkheid voor alle mogendheden met
inbegrip vain Frankrijk zonder begunstiging
zonder voordeelen en zonder voorrechten
voor welk land ook. 3. De ernstigste en uit
gebreidste waarbogen om deze ©economi
sche gelijkheid in Idle toekomst te verzekeren.
Aan Duitschland wordt dus geen voor
rang verleend en Frankrijk palmt Marokko
feitelijk in
Hoe zal Duitschland dat opnemen? Dat
is nu de groote vraag, die waarschijnlijk
over vrede of oorlog beslist!
Wat een oorlog zou kosten.
Wat als er -werkelijk eens oorlog kwam,
deze wel zou kasten, heeft een Frainsch
officier, Laiuith, in het Journal des Sciences
Militaiires eens uitgerekend'. Als Frankrijk
mobiliseerde, dan zou dat een dagelijk-
sahe uitgaaf bieteekenen van 30.652..500 fre
terwijl Duitsdhla-nd in geval van mobilisa
tie i ets meer. n.l. 36.630.000 fracs per dag
zou hebben uit te geven, Daarbij zijn de
reserven echter nog niet meegerekend, zooa
dat Duitschland, als de landstorm ook op
geroepen werd, dagelijks 76.000.000 fres
noodlig zou hebben. Een oorlog tussschen
Frankrijk en Duitschland, die slechts één
maand zou duren, zou Frankrijk derhal
ve een kosten veroorzaken van 918.375.000
francs, dus bijna een milliard en wanneer
de oorlog een jaar gerekt zou worden, zou
Frankrijk 11.020.500.000 francs hebben uit
te geven, terwijl voor Duitschland de maan-
delijksdhe kosten zonder landstorm
1.698.900.000, met landstorm 2.307.000.000
bedragen zouden, en de kosten van een
jaar oorlog 13.186.800.000 of miet landstorm
zelfs 27.684.000.000 francs.
(Een mooi stukje copie o-m getallen te
ieeren uitspreken!)
Dat daarom beide Mogendheden zich nog
Wel -eens héél ernstig zullen bedenken voor
tot wapengeweld over te gaan is, gegeven
deze cijfers, wel duidelijkafgezien dan nog
de jammer en -ellende, die een strijd met zich
v-cort. I
Niet gunstiger,
is de toestand in Europa geworden.
„Is aies hu beto-el in orde op de logeer
kamers, pop? En heb je wel gezegd, dat
we vandaag voor iedereen belet geven?"
„Ja, Paatje, wees maar gerust. Alles is
in orde en de knecht heeft zijn instruc
ties."
Een kwartier later reed de gesloten lan
dauer m;et de fraaie appelschimmels jjet
hek der villa binnen. Toetie snelde naar
de voordeur, doch ziende, dat mevrouw Van
Vdzen achterbleef, riep ze omkijkend:
„Kom, mevrouwtje, gauw, daar zij-n ze."
„Neen, Toetie. ik wacht ze liever in de
zaal af, ik ontmoette nicht de Raat maar
ééns, en dat is zoo- lang geleden, 't is béter,
dat jelui haar eerst verwelkomt."
Toen h-et rijtuig pti-lhi-eld', had, alvorens
die palfrenier nog van den bok was, Her
man reeds het portier geopend en sprong
er wl-ug uit. Hij hielp hoffelijk een slanke
dame van middelbaren leeftijd uitstijgen,
geh-uld in ondoorzichtige rouwsluiers. Bij
't zien van Toetie Cn haar vader, die in
de geopende deur stonden, sloeg zij die
op -en werd een zeer schoon, regelmatig
gelaat zichtbaar, hoewel dóodelijk bleek, met
lijdenden trek om Iden mond en een uitdruk
king van tijepe smart in de zacht-bruine
o-ogen. Met -een ©nik vloog Toetie haar te
gemoet, en zonder een woord te spreken
hielden ze elkaar omvat, terwijl haar tra
nen zich vermengden. Na hun moeder wa
ren Marv en haar bfoers uitgestegen. De
eerste leek sprekend op Walar mama', wat 't
schoons gelaat en 't ranke figuur betreft,
Het best is dat te bespeuren aan Üo
verzekeringen, die te Londen worden ge
sloten tegen daling van effectenko-ersen in
geval van oorlog en tegen schade aan sche
pen. De premie die enkele dagen geleden
to-t 5 procent was gedaald, is thans tot 12
per honderd -weder o-pgeloopen.
Het is dan ook van uit Engeland izelf
dat het grootste gevaar feitelijk dreigt.
Er wordt 'door bladen van gezag met
klem aan herinnerd, dat Engieland's aan
deel in Marokko, ,naar zijn handel geniete
gro-oter is tiam dat van elke andere mo
gendheid; het -bedraagt 39 pet. van het
totaal, terwijl Frankrijk's aandeel 30 en
Duitschl-aind's aandeel '10 is.
Met q^iidere woorden: Duitschland moet
niet zulk een grooiten mond opzetten en
wanneer het dat toch doet, heeft Atbio-n het
recht nog een 2,9 maal hoogeren fo-o-n aan
te slaan
ENGELAND.
Als een bewijs, dat men ook in Enge
land het oorlogsgevaar miet voor denkbeel
dig houdt, kan nog het volgende dienen:
Maandag -en Dinsdag worde a te Cardiff
bestellingen van 20.000 ton kolen gedaan,
-die niet op de gewone begrooting voorkwa
men. Op bievel der admiraliteit worden de
steenkolen naar verschillende havens aan
die Noord-Oostelijke kust gezonden, ondanks
de hooge kosten, die aan dit transport ver
bonden zijn. Dit kolen-transport is streng ge
heim gehouden. De steenkool werd in klei
ne ho-eveelheden verzonden, alsof het par-
t'icuiliüere doeleinden betrof.
De admiiralliiteits-ageriit te Cardiff heeft last
■gegeven, dat de Rh-ondda-steenkool, ze mo
ge kosten wat ze wijl, onmiddellijk p-er
spoor 'naar Schotland m-o-et worden vervoerd
De steenkool-, die anders 15 shilling per
to-n„ vracht inbegrepen, zou gekost hebben
kost nu, op idie-ze manier verzonden, 25 shit-
Ling per ton. Op iedieren goederenwagen|
staat de aanwijzing: „Dringend; dienst van
Z. M."
Nu tie zaak is uitgelekt, verklaart de
Engeteche admiraliteit, dat er proeven wer
den genomen met de snelheid van het ko-
lenspoorwegtransport. Wie 't maar geloo
ven wil'.
BELGIE, j
De brand te Antwei pen.
De geweldige brand, welke te Antwerpen
in de opgestapelde houtvoorraden op de ter
reinen van de -houthaven heeft gewoed, brak
Dinsdagavond te half -elf uit in (de stedelijke
opslagplaatsen, Spo-ediig sloegen de vlam
men ook uit de sohrijnwerkerswerkplaatsen
en timmerloadsen vain de firma's Vermeulen,
Lam-bredhts en Van Hoorenbéeke. Een ont
zettende gloed kleurde den hemel en bracht
de halve stad op de been; honderden en
honderden menschen ijlden en fietsten lin
de richting van den brand. Te middernacht
waren de vlammen -reeds uitgebreid tot het
maar had daarenibo-ven dat eigenaardig be
koorlijke, dat van een achttienjarige uitgaat
Mijnheer Walther omhelsde haar op echt
vaderlijke manier, wat zij hartelijk beant
woordde. Zijn deelnemende woorden deden
haar van kleur verwisselen, en er schitterde
iets vochtigs in de amandelvormige ma-
donna-oogen, doch ze scheen sterker en zich
meer te 'beheerschen dan haar moeder. Toen
mevrouw de Raat To-etie losliet, vlogen de
vriendinnetjes elkaar in de armen, en aan
gedaan drukte mama. de Raat haar gastheer
de hand, daarna begroette de heer Walther
Paul, een knappen jongen van zestien jaar,
die forscher -en ouder scheen dan zijn broe
der, hoewel hij twee jaar jonger was. Ja-
seph zag er, in de kl-eeding van, seminarist,
tenger en jeugdig uit, maar zijn schrander
gezicht te-ekende groote wilskracht. Nadat
zij ook Herman hartelijk die hand had
den geschud, begeleidden de Walthers hun
gasten naar de zaak waar mevrouw van Vel
zen hen op haar sympathieke, innemend
wijze ontving. De eerste oogenblikke;
lieerschte er een benauwd stilzwijgen, allei
voelden die zekere beklemdheid van hei
wier gemoed overvol is, en die zich nier
durven uiiten, vreezend hun zelfbéheerschi-ng
te verliezen,
(ffionft vervolgd),
l
