B. Bath. Nieuws- en. Advertentielilad
W&&3P W®®s>éL-ËE&ll®,méL
No. 75.
Woensdag- 20 September 191L
5"' Jaargang-
FEUILLETON-
Yerschipt Woensdag m literdag,
„Toet ie Walther."
ONS
BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS
60 et per 3 maanden franco huis90 et. met geïllustreerd
ïosdagsblad. Te betalen in bet begin van ieder kwartaal.
Afssonderlijke nummara van de conrant3 eest.
Tan bet Zondagsblad5 cent.
Ustgav® van d® NsaosL Vennootschap „Oae Blad".
BÜEliiUBrssdstraat 12, tegsas^er ds 1- E. Éss-k, te Aikmsw.
Telefoon No. 433.
ABVERTSMTIÊN i
Tsa 15 regel» 30 eest
E-ko regel meer i t a
Kaakmes per regoi S i 15 s
Klein» advertenties ran 130 woorden, bij rooraitbet. 25
Zfj die zich tegen I October
op ONS BLAD wenscben te
abonneeren, ontvangen de tot dien
datum verschijnende nummers gratis.
Dit geldt ook voor het Zondagsblad.
Se F.athalloke Ssrfc en de beschaving
In ide Revue des Deux Momdes verscheen
een artikel van Id'en baron Jehan de Witte
over Monseigneur Auyomapd, waaruit p. B.
Mets iin het Ctirm. eenije trekken mede.
deelt
't Spreekt van lillen heldenmoed onzer)
missionarissen, en van Wen omgefakkigen
staat van hen idfc de zegeningen van het
christendom nog ntet genieten. Een les voor
hen dfe zgggen: dat het eigenlijk jammer
m, die menschen uit hunnen natuurlijken
staat tot de christelijke beschaving te bren
gen. „Die natUiurrnensichen zijn immers ge
lukkig en o zoo goed:'" Of zij, die dit
zeggen iets kennen van 't geluk ^an dhristen-
zijn, betwijfel ik ten zeerste.
De edele blissdhopj-missionaris drong in
1892 door tot de Bondjos, die zich nog
voeden met mensdhenvleesdh. Drie jaar te
voren was Ursy d'aiair gedood en opge
geten met twaalf zijner mannen. Later nog
de Poumaytrac en zijn veertig gezellen!.
De woeste bevolking beschouwde dit als
een groote glorie. Weinig tijd daarna was
de zending valn den Belg Hodister met
zijne mannen door den Arablen verraden en
den Bondjos o-vergelevcrd.
Diezein waren niet enkel gedood en dan
opgegeten, neen, zij waren gemarteld op de
wreedaardigste wijze. Men sneed hun de
armen af en deze wenden dan verslonden,
onder d,e oogen der slachtoffers.
En toch bieglaf zildb de bisschop tot h'en;
(hij Tiet zich niet afschrikken door de som
berste voorteekenen. Toen hij ,?ln een dorp
•><--!rvrrri-yrrj,-,,rnp., ^JJI T
34)
Met 'haar gewone tact en beminnelijkheid
verbrak Toette de drukkende stilte:
„Wilt u niet even meegaan naar uw ka
mers, om it t,e verfrassdhen, of wenscht u
eerst te dejeuneeren?" yrosg ze, mevrouw
de Raat aanziende.
„Graaig eerst everr wat opfrissdhen, van
morgen in den trein was er weinig gelegen
heid toe," antwoordde deze, en de heer
Walther keek verrast op blij 't hooren dier
melodieuse stem. Drommels, wat was ze
nog mooi! In die zes jare 11 niets veranderd;
onwillekeurig nam hij haar scherp op. Hoe
jeugdig1 was haar rank, slank figuur, en
in het van natuur zoo lieflijk krul'ende haar
vertoonde ziidh nog geen enkele zilveren
draad.
Toiwijl Toette met moeder en dochter ;t
.vertrek verliet, vroeg mevrouw van Velzen
deelnemend aan Paul „aar de laatste oogen
blikken zijns vaders, en met aandoening
hoorden zij hem aam. Herhaaldelijk deed
liet „So-eda-, allemaal apenkooil" van zijn
gastheer, Paul verbaasd afbreken, maair m
.een wenk van Joseph vervolgde jhij zijn
verhaal. Spoedig kwamen de dames te
rug en begaf men ziich naar de eetzajal"
Langzamerhand verdween dat beklemde
.en vreemde, en weldra werden over en
dier Biondjos Icwlaimi, dat.giebb.uwd en bewaakt
wend alls een vesting, enkel met een priester,
pater "Reniy, zonder eenfg wapen, o-m te
toornen dat de blanke niet vreest, zag hij
slechts vijandige gezichten, waarop haat
en moordlust te lezen stond. Zij zwaaiden
met hunne wapenen en sch.ild.en hij wijze
vain bedreiging.
Op de hoofdplaats waren alom doods
hoofden ten toon gesteld. Onder voorwend
sel vain het kruis e;n den ring] van den
bisschop te bewoinidejren, woelden zij hem
ide armen en handen en zeilden onder
elkander: .^Da* 't vleesdh van een hoofd
der blanken wel heerlijk moest zijn."
Er waren weinig slaven; men kon den
lust hen op t e eten niet bedwingen. Alleen
als ze te mager waren, gaf men hun tijd
om vet te wonden.
Meermalen brak men alrmen en beenen
van h'en, die men opeten wilde, dompelde
h'en dan tot rt hoofd in 't water geheet een
nacht, opdat i't vleesdh malsdhier zou zijn
Meermallen doen zij elkander den oorlog
aan, alleen uit zucht naar menschenvfeesdh
En toidh, hoe zwalar die taak ook was,
door geduld en moed zijn velen dier lieden
Christenen gewonden.
Eens Christen, zijn ze beschaamd over
hunne vroegere afschuwelijke gewoonten,
„Ca pas bon genre, Ca, pias grand monde,"
zeggen ze verlegen, wanneer men lien van
die gebruiken spreekt.
De hoofden vertrouwen thans gaarnje
hunne kinderen aan den bisschop. Nat eeinit,
gen tijd keeten ze terug als ijverige apos
telen.
Toen Monseigneur de Missie te Baïighi
(S, Paul des Rapides) zag verzekerd onder
't bestuur van piater Remy, .drong hij nog
2200 kilometer verder in die woeste oorden
en stichtte aldaar de missie: #La Sainte
Familie des Bangiirs."
Drie en dertig jaar werkt aldus Mgr.
Auyo-nard in den Franschen Congo.
Wie brengt hier zijn eere-saluut niet aan
die waarachtige pionniers der christelijke
beschaving. En waar vindt men zulke hel
den dan in de op onze dagen vooral zoo
vervolgde en giehooride Katholieke Kerk?
Socïsal-remosïat'-Behe Idealen,
Door de sooteialli-democraitisdhe Vrouwen-
dub te Amsterdam zijn twee adressen aan
den gemeenteraad verzonden, waarin wordt
verzo.cht de oprichting van publieke wascih-
huizen en die oprichting valn zuigelingen-
keukens van gemeentewege. In de toelich
ting Wordt over de waisdhhuizen o.a. ge
zegd
„De behandeling der wasoh, een op zich
zelf reeds zeer vermoeiend werk, geschie
dend In de arbeiders woning, gewoonlijk
uit leen uiterst beperkte ruimte bestaande,
woedt daardoor voor de vrouw dubbeld
vermoeiend en ongezond. Het eerste wat
weer de droeve lotgevallen verhaald. Toen
men met dejeuneeren gereed was, stonden
de van Veizens op om naar huiis te gaan
en trokken Toietie en haar vader ziidh be
scheiden terug, om moeder en kinderen,
gelegenheid te geven alleen te zijn.
Nu volgden eemige stille rustige dagen,
Joseph 'moest den derden dag weer naar
't seminarie .terug, en zijn moeder had
den wens'Cih geuit ongestoord van 't sa
menzijn met Haar oudste te genieten, en
.als hij wieg was, pas haar vrienden en be
kenden te ontvangen, er waren ook zoo
veel zaken te regelen en plannen te be
spreken. Den baltsten imiidag vóór Josephs
vertrek lieten de iheer WaMher en Toetie
bun gasten eenlge uren alleen, begrijpend
d,a;t zij met elkander nog veel te bespreken
hadden. Tegen half 'V.iar mieenden zij, (tonder
onbescheiden te zijn, zich weer bij hen te
kunnen voegen.
De 'buljkamer binnentredend, bleven zij
verrast staan, getroffen door wat zij zagen.
Mevrouw die Raat Ihleid met haar rechterarm
Mary omvat, dl» naiaist 'haar op de knieën
lag het bekoorlijke hoofd tegen haar moe
ders schouder geleund. Haar gezicht tee-
ke.ndie diepe ontroering, en haar zachte
oogen stonden vol tranen. Joseph stond
naast 'haar, liefkoozend streek hij over 't
blo-nide krulhaar, terwijl zijn blik feeder op
haarr ustte, !PauI zat, mat de ellebogen
op tafel geleund, het gelaat In de handen
verborgen, te snikken.
Versdhrikt 'wildan zij zich ongemerkt ver-
dan ook de geneesheer gewoonlijk aan de
vrouw 'verbiedt is 'het wasschen, een verbod
daiti 'n de meeste gevallen niet opgevolgd
kan worden. Bovendien is deze methode
van 'wasschen en drogen onhygiënisch voor
het ga.nsche gezin, terwijl' het dienen van het
woonvertrek tot droogzolder 'het huiselijk
teven zeker niet bevordert.
Voor éen zeer groot aantal gezinnen te
Amsterdam zou alzoo het verplaatsen der
waschbehandeliug naar eene inrichting bui
tenshuis eene weldaad 'zijn en een hy
giënische maatregel van groot belang."
De wasoh buitenshuis, de kleine kinde
ren de deur uit: de vrouw naar de fa
briek; ziedaar een ideaal van de sociaal
democraten. En als ge vraagt: Wie zal dat
betalen
Dan i's het antwoord: de gemeente, de
rijkelui verdienen genoeg, die kunnen wel
betalen! Dat is nog al logisch'?
Vandaag eene gemeentelijke waschiuirich-
timg, morgen eene gemeentelijke breiinrich-
tiing overmorgen eene gemeentelijke keuken
enz. euz.
De vrouw naar de fabriek, op het kantoor
of in de school over dag, zij heeft thuis
niets meer te doen, dus gaat 's avonds
in 'dien winter naar de vergadering en des
zomers aan den wandel.
't Zal er raar gaan uitzien. „We loopen
aan het eind van de dagen'" zegt grootmoe
der, als ze dat alles hoort, zij die met al
haar wasschen, koken en strijken, toch
nog d e 80 heeft gehaald'
buFiëinjland.
De Franscb Dultsche onderhandelingen.
De Staatssecretaris von Kidierien-Waechter
ontving Maandagmiddag den Franschen ge
zant Cambon om hem het antwoord van
Duitschja-nd op de Framsche voorstelten te
overhandigen. 1
BELGIE.
Militaire maatregelen.
De „Patriate" schrijft: „Men meldt ons
uit gezaghebbende bron, dat er sprake van
is a.s. Woensdag de lichting, die tot (mu
toe onder de w,penen werd gëhouden, naair
huis te zenden..
FRANKRIJK.
Door een bisschop gered.
Een rijtuig, waarin een jongman en twee
dames zaten, reed Vrijdag te Rodez de Sar-
russtraiat af, toen het paard1 plotseling schrok
De koetsier kon het woeste dier niet hou
den. Hollend ging W et door de straten en ze
ker zou er een ontzettend ongeluk gebeurd
zijn, 'zoo die bresdhop van Rodez, mgr. de
Ligonn.es niet tussdhenbleide ware gekomen.
Hij wandelde juifet met twee geestelijken op
straat, tpien bet rijtuig met die om hulp
schreeuwende passagiers kwam aanrennen.
wijderen, dodh mevrouw de Raat wenkte
hen naderbij te komen.
„Ga n.ieit heen, Kees, integendeel, ik heb
je steun noodig. Je kende mijn besten man
zoo goiQd, en moet mij behulpzaam wezen.
Mary te overtuigen, dlat zij de laatste wen-
.ysdhen Waars vaders moet vervullen, en dat
hyet gelluk mijner kinderen 't mijne uit
maakt. De onverwachte dood van de Raat
mag geen verandering in 'haar plannen bren
gen."
„Maar mania, dan blijft u zoo- alleen",
zei Maryzacht, „dat zou papa niet |h eb
ben toegestaan,"
Toet is, die de plannen van haar vrien
dinnetje kende, begreep haar strijd, doch'
'die heer Walther risp verbaasd
„Neen, .natuurlijk mag ze haar mama niet
alleen! aten; wat .is er eigenlijk aan 1de
haudi, Adèle?"
Mevrouw |de Raiat verte-kte nu, dat Mary
al gerui\rn«n tijd den wensoh koesterde om
reiiigieuse te worden, haar man en zij had
den er zich niet tegen verzet, nal zich over
tuigd te hebben, dat 'het haar ernst was en
zij '.waarlijk roeping bezat. Wanneer die ziek
te vain haair man niet plotseling zoo. zeer
verergerd was, dat zij onmiddellijk naar
Europa 'hadden moeten vertrekken, zou Mary
toch in het voorjaar naair Holland zijn ge
komen om te Venraai haa,r noviciaat te
beginnen. Eenige dagen vóór zijn dood had
zij er met ha,a.r mam over gesproken, wat er
met 'Mary Qn Paul gebeuren moest, indien
yhij-, zooats hij zelf en zijn collega's ón
Een pngeluk voorziend, beda.dht mgr. zich
geen pogenlbllk. Hij greep het woeste dier
bij idian teugel en bracht het na een der-
L t'gta! -mieters meegesleept te zijn, tot staan
M.en kam zich voorstellen hoe de be
angste personen hunnen lio-ogen redder dank
ten.
PORTUGAL.
Manifestatie tegen de Kegsering,
De bevolking van Chelo-Loroca heeft op
energieke wijze geprotesteerd tegen de in
ventarisatie der kerken. De troepen drongen
de kerken binnen, en schroomden zelfs niet
daar van f.vun wapenen gebruik te maken.
SPANJE.
Staking.
De minister van binnenlandsdie zaken
deelt mede, dat bij de regeering de laat
ste idagen inlichtingen inkwamen, nopens
plannen der r evolutionairen te Barcelona,
welker uitvoering is toevertrouwd aan een
comité valn anarchisten en syndicalisten zoo--
wel Spanja,airdem ais vreemdeliingen, welk
comité tévens i,n verbinding staat met an
dere politieke groepen.
Het comité besloot tot een ailgemeene sta
king, desnoods met geweldpleging, bereid
de de vernieling voor van telegraafdraden
en spoorwegen, deed op verschillende druk
kerijen decreten vervaardigen tot staking
van d en arbeid, en wilde met geweld het
versdhijnen der bladen beletten.
Toch kondien dooi- de genomen maatrege
len alle bladen uitkomen, behalve de „Pro-
gesso", De leiders vah het comité zijn
gearresteerd.
DUITSCHLAND.
Tegen de gevolgen van de droogte.
Het Pruisische Staiatsministerie heeft ver
gaderd, om te beraadslagen over de maat
regelen, welke getroffen dienen te worden
1 tegen de noodlottige gevolgen van de hitte
en de droogte va,n dezen zonier.
Besloten jis, volgens de offieieuse Nord-
deutsche AlJgemieii.ae Zeiitung, de spoorweg-
vraChten van voetejjgerst, miais, aardappelen,
versdhe groienten, boomen, erwten, natuiu--
lijke en kunstmest belangrijk, met onge
veer 50 procent, te verlagen.
Ook zullen de prijzen voor het vervoer van
zeeviedh verlaagd worden.
Over andere tegemoetkomingen zal later
beraadslaagd worden wanneer het onderzoek
vergenoeg gevorderd is.
Spoorwegstaking In Ierland.
De spoorwegstaking in Zuid- en West-
Ieirfand, die eerst onbeduidend scheen,
breidt zicih snel uit en veroorzaakt de groot
ste storingen.
Er worden verscheidene daden van sabo
tage gem-eld'. 1
ITALIË-
De Etna In werking,
In de streken rondom, den Etnal begint
Inriiië 'meenden, .,£en lange kuur in Calsbad
moest ondergaan. Hij dacht, dat het beste
zou zijn, Mary vast naair Venraai te zenden;
■kon ze dan al niet terstond haar proef
tijd 'beginnen, zou ze er als pens iomna,ire toch
kunnen vertoeven, en hoefden haa.r stu
dies niet te worden onderbroken. Paul,
diie evenals zijn vader dokter wenschte te
wanden, wilde hij .te Katwijk op 't college
sdhooWego-en. Toen, alsof een voorgevoel
hem overviel van zijn naderenden dood,
had hij gevraagd
„Maar Adèle, als ik nu sterf, wat doen j-e
dain met de kinderen? Als je Mairy laat
gaan, blijf je eenzaam achter, en PauFkan
je todh niet bij je honden, op zijn leeftijd
Ass trèng1 toszi.dht zoo-, noodiig."
„Mag ilk Mary's geluk d-ain. in den weg
staan, Henri? Als 't geval nu eens omge
keerd was, en Ik je eerder ontviel, zou je
Mary dan beletten ii aar roeping te volgen?"
Weemoedig 'had hij ontkennend 't hoofd
geschud
„Neon, Adèle, God beeft meer recht op
haar dan ft, dan zou iik me aan 't eens
gegeven woord houden en haar laten gaan."
;,Hoie kaïn j.e van mij dan kets .anders ver-
wladliten?" had ze verwijtend geantwoord,
er. 'zwijgend 'had hij met ontroerden blik
haar hand aan zijn lippen gedrukt.
„Je ziet dus, Kees, dat Henri 't geheel
met me eens was, en ik Mary's offer, niet
mag hodh wiit aannemen", eindigde ze be
slist.
„Soeda, pflileniaal apenkooi' dat 's nu
men zich ernstig ongerust te maken over
de uitbarsting.
Thans is gebleken, dat de zeer breede la
vastroom .zich voortbeweegt met een snel
heid yan drie K.M. per dag. De gloeiende
massa's sluiten de prachtige wijngaarden,
bpssdhen en pradhkge villa's in, de sjjoor-
wegrondom den Etna Is reeds overstroomd
en de hoofdweg van de provincie is afge
sneden tusschen Llnguaglo-ssa en Randaz-
zr
Meer dan honderd nieuwe openingen puf
fen zware rookwolken uit, die het zonlicht
vergeefs tracht te doordringen. Oorveidoo-
veuide ontploffingen volgen elkander in korte
tusschenpoozen op en de geheeie omgeving
Is bedekt met dikke lagen asch.
RUSLAND.
Da toestand van minister Stolypine
is veranderd. Er heeft eene ongunstige om
mekeer plaatsgehad. Verschijnselen vanbuik-
vlsesontsteking deden zich voor. De toestand
van den lijder is zeer ernstig.
KERKNIEUWS.
Priesterfeest van kapelaan Quant.
In de N. Hrl. Courant van Maandag l.f.
lezen wij;
Voor de twee.de maal in het korte tijdsbe
stek van één maand, was Zondag de Paro
chiekerk vain den H. Joannes de Dooper
aan de Amsferidamstraat, in feesttooi, om 'het
priesterfeest te vieren van één harerpries
ters.
HerdaChteu de Parochianen den 15enAug.
met buitengewonen luister den dag, waarop
hun ZeerEerw. heer Pastoor D. F. W.
Pidhlot, vóór 25 jaar de H. Piresterwijding
ontving, niet minder hartelijk was de viering
van het 125-jar!|g priesterfeest van denWel
Eemv. heer Kapelaan Fl. A." J. M. Quant.
Fladien lis liet eigenlijk de dag, 'doch gisteren
werd (/et feest kerkelijk en huiselijk her
dacht.
Te half 11 droeg gisterenmorgen de ju
bilaris de plechtige H. Hoogmis o.p, daar
bij geassisteerd ate diaken doo.r den Zeer
Eerw. heer Pastoor en als subdiaken door
dien WelEerw. heer kapelaan B. A. J. van
Baaren,
Het .altaar prijkte In een schat van bloe
men en groen, keurig en smaakvol gerang
schikt door de .zorgen vam de firma F.
Buys Fzn., v,ain dien Gasthuiissingel. Op de
Communiebank, waartoe 's morgens vele
parodhiüainen waren genatferd en waair zij jhun
beminden kapelaan nii:t vergeten zullen heb
ben In hun gebeden -stonden ook prachtige
bloemstukken en heerlijk groen.
Nadat de Venii Creator was gezongep
voerde het zangkoor op onberispelijke wij
ze dg, praidhiiige Mis uit van Philip. Loots.
Zichtbaar was de jubilaris en zijne fami
lie,' idi.e bij de plechtigheid tegenwoordig
was aangedaan, toen de zangers op' tref-
ien wel, Adèle, dodh gij kunit onmoge
lijk tnoederzfel alleen blijven, dat is al te
wireed", 'bulderde de heer Wailther.
„Dait heb Ik mama ook ali gezegd," riep
Mary gejaagd, „dan zou haar alles Ineens
ontnomen werden. Jef, zeg jij dan toch ook
eens wat," 'besloot ze smeekend tot haar
broeder.
_„lk Iben Ihcit met papa en mama eens,
zusje, imiama mag je offer niet aannemen.
Gesteld, idat je bij Kte.ar blijft, |hoe
Jiang (zou Iheit Iduren eer er 'wellicht een kaper
op Ide kust kwam en je tot vrouw verlang
de?" IHaar afwerende beweging ziende, ver
volgde (hij
„Stil imaar, ik weet zeer go.ed, dat je
besluit iom religie use te worden, vast staat
en niets j.e daar ontrouw aan zal maken,
maar juist omdat ilk van je roeping over
tuigd ben, viimd ik, dat onze ouders ge
lijk hebben,, en God de meeste rechten
op je 'h eeft, waiarvan. n jemanje mag terug
houden."
Toen zochten Mary's oogen Paul:
„En jij, Paiull?" vroeg ze; mat, moe van
het strijden tuissdhen neiging en plicht.
Hij ridhtte het hoofd op en na;m de
handen voor zijn gezidhit weg, dat er be-
schrei! *«n ontdaan uitzag:
I „O, Mairy, Wet maakt me zoo. ellendig'
badro.efd, maar ze hébben gelijk, en hoe
j vreesdij,k ik 't vind voor ons dierbaar, .arm
moesje, je roeping gaat voor", en weer
snikte hij 't uit.
püoeüt ïiemigd).»
