voor Noord-Bolland.
•straat.
voorradig.
svaler",
ISfo. 136.
Zaterdag 22 Nov. 1913.
7e Jaargang
sen onzer
jf zijn wij
3it tegen
reren.
t. p. pond,
t. p. pond
•land. 85.
Eé Bath. Nieuws- en Advertentieblad
it 15.
I. PLAS®
luwê zaak.
i POLAK,
TTER.
de Cologne,
FEUILLETON.
Vóór Evenredige vertegenwoordiging.
Onrechtvaardig verkre
gen geld gedijt niet.
Proclamatie.
Verschijnt DINSDAG. DONDERDAG en ZATERDAG.
en duurdere
St. Nicolaas-
usterschool.
a en Mode-Artikelen.
:od, Kielen en Jasses.
Slagersjassen, Krui-
n.
en bruine.
i Luiermand-artikelen
i-Cadeaux.
5-CORSET.
dat de etalafl0
dere St. NICO-
Alom verkrijgt»®8''
iket. a$ i
ra in „MOLESCHOTT
Alkmaar.
BINNENLAND.
ONS
BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS.:
75 ct p. 3 maanden franco huis; 105 ct met geillustremj
Zondagsblad. Te Betalen in het Begin van ieder kwartaal.
Afzonderlijke nummers van de courant3 cent,
het Zondagsblad 5 cent,
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „ONS BLAD".
BUREAU: Breedstraat 12, tegenover de R. K. Kerk, te Alkmaar.
Telefoon No. 433.
ADVERTENTIEN:
Van 15 regels30 oent.
Elke regel meer6
Reclames per regel15
Kleine advertenties van 130 woorden, Bij vooruitbet 25
te oliëntèle dat hij ssjjo
SB verplaatst heeft
ag ieders gunst waardig
laats voor alle mi
DERQ OBDEREN.
laars.
rioot en laken Rokken,
)n, Manohetten, Boorden,
Wollen- en Moltondekens.
lMAAK. Ter voorkomjoJ
rOOR SCHOOLGAAND
fflesch 15 ct.
gegarandeerd d°o£.
Ier Kwakzalverij on
Zooals wij in „het nummer van Dondier-
ilag 1.1. meldden, is er door de Regeering
eene staatscommissie ingesteld, teneinde te
onderzoeken, welk stelsel van evenredig
kiesrecht voor onze vertegenwoordigende
lichamen het verkieslijkst is.
Het ds waarlijk eene verrassing, dat, hoe
wel in de Troonrede over het evenredig
kiesrecht werd gezwegen, de Regeering
thans die zaak aan de orde brengt.
Niet slechts voor een enkele partij maar
voor alle is eene betere kiesrechtregeling
gewenscht en de zuiverheid va» de politieke
beginselen der verschillende partijen zal
ze zeker tengoede komen.
Uit de samenstelEng der staatscommissie,
waarin ook weer Kamerleden van de ver
schillende partijen zitting hebben (de ka
tholieken vinden er Mr. Dr. Kooien en Mr.
Loeff in, welke laatstgenoemde tevens tot
de functie van ondervoorzitter is geroe
pen) blijkt, dat naar evenredige vertegen
woordiging door alle partijen „gevraagd"
wordt, al mogen we misschien niet schrij
ven „gewensoht" wordt want dat zal
nog moeten blijken-!
Het feit, dat de Voorzitter van den Al-
gemeenen Bond van R. K. Kiesver-
eenigingen in Nederland, door de £egee-
ring benoemd is tot lid dezer Staats
commissie, wijst erop, dat het ernst is met
deze kwestie aan de orde te stellen.;
De billijkheid e i s c h t eene betere kies-
l rechtregeling, met cijfers zullen wij pogen
dat in onderstaand artikel aan te toonen.
De vraag, welk stelsel van evenre
dig kiesrecht het verkieslijkst is, is voor
ons tweede; wij zullen ons daarover niet
uitspreken, dat ligt trouwens ook b u i t e n
ons bestek, 't Ligt alleen in onze bedoe
ling onze lezers op de hoogte te stellen
van de beteekenis van „Evenredige Verte
genwoordiging."
Immers, indien men leest, dat er eene
„Staatscommissie" is ingesteld „om te on
derzoeken^ welk stelsel van evenredig kies
recht voor onze vertegenwoordigende licha
men het verkieslijkst is", dan dient men te
weten, wat toch eigenlijk zeggen wil die
combinatie van twee woorden „evenredig"
en „kiesrecht."
WAT IS DUS EVENREDIG KIESRECHT?
Evenredig kiesrecht duidelijker even
redige vertegenwoordiging wordt b.v. ook
ia België toegepast.
Hoe gaat 't daar?
Wpnneer daar eene stemming voor de
Kamer is gehouden, worden de stemmen
in de distrieten uit éen provincie of uit
éen stad op de candidaten van eene be
paalde richting uitgebracht, bij elkaar geteld
Laten wij maar eens een voorbeeld
21
Een diepe zucht steeg op uit de borst
van den zieke-. H'ij nam het stukje rogge
brood, dat op de tafel naast hem lag
en bekeek het opmerkzaam.
„Qhristoffel heeft er weer boter opge
smeerd, en het zijne eet hij droog!" riep
hij verontwaardigd. „Hij bedriegt mij al
tijd, hoe zou hij dat nu gedaan hebben?
Ik heb er zoo goed naar gekeken".
Een zacht geritsel onder het venster
leidde zijne opmerkzaamheid op andere din
gen. Met een siprong vloog de grijze kat,
die slapend naast het boek lag, de ka
mer ia,
Voor het venster verscheen Georg.
„Goeden dag, Willi, ik heb den rolstoel
gebracht! hij stond boven op den zolder
Dat zal een leventje voor u worden. Nu
behoeft Christoffel u niet meer op den
rllif te dragen, dat begon ook zeer zwaar
te vallen. Nu zullen we onmiddellijk een
uitstapje doen."
Met van vreugde schitterende oogen be
schouwde Willi den zachten, gemakkelijken
rolstoel, die kort bij het venster stond.
..Wil je me werkelijk naar 'buiten rijden?"
U)j tprak den jong»* Weddiag met „je"
nemen: in eenig district zijn 32000 stem
men uitgebracht n.l. op de katholieken
16000, op de liberalen 10.000 en op de
socialisten 6000.
Laten wij aannemen, dat door het district
totaal 6 afgevaardigden worden gekozen.
Dan deelen wij de volgende getallen
Kath. Liberalen Socialisten
16.000 1.0.000 6000.
resp. door 1, 2, 3, 4 enz. en van de uit
komsten nemen wij de grootsten; dus we
krijgen dan:
16.000 10.000 6000
8000 5000 3000
5333 3333 2000
De in grootte elkander opvolgende ge-
tatten zijn 16.000 10.000 8000
6000 5333 5000.
De kath. hebben dus recht op den eer
sten, de liberalen op den tweeden, de
kath. op den derden, de socialisten op den
vierden, de kath. op den vijfden en de
liberalen op den zesden zetel.
Zoodat, van de 6 zetels, de kath. beko
men 3, de liberalen 2 en de socialisten 1
zetel.
En als men nu eens nagaat de verhou
ding tusschen het aantal stemmen uitge
bracht op kath., op liberalen en socialis
ten, dan is deze verdeeling der zetels zeer
wel in overeenstemming daarmede: lib. en
soc. hebben samen evenveel zetels bezet
als de kath., juist zooals de stemmencijfers
het uitwezen
HOE WERKT HET?
Laten wij dat stelsel nu eens toepassen op
DEN HAAG. (De Romeinsche cijfers geven
de districten aan, daarachter volgt het aan
tal uitgebrachte stemmen op 17 juni 1.1.
De kleine „telcandidatem" zijn weggelaten).
Rechts Vrijzinnig Socialist
I. 3680 1935 4835
II. 4380 3727 2800
III. 2852 6380 1316
Totaal 10912 12042 8951
Den Hiaag vaardigt in 't geheel 3 le
den ter Tweede Kamer af, we moeten,
dus deelen door; 1, 2 en 3 en krijgen dan:
Gedeeld door:
1 10912 12042 8951
2 5456 6021 4475
3 3637 4014 1983
De elkander in grootte opvolgende ge
tallen zijn: 12042, 10912 en 8951.
Aan de vrjjzinnigen zou dus den eersten
zetel, aan rechts den tweeden en aan de
socialisten den derden- komen, dus aan ieder
één.
En hoe was de uitslag dit jaar? Twee
zetels aan d-e vrijzinnigen, éen aan de socia
listen en aan rechts niets.
VOOR ROTTERDAM was het nog erger!
Daar werden uitgebracht
aan; hij volgde daarmee eene impulsieve
ingeving, want niemand had hem gezegd,
dit te .doen. Georg lette er niet op, het
scheen hem misschien zeer natuurlijk, dat
Willi zoo en niet anders tot hem sprak.
„Zeker. Kom, ik rijd u- naar het schoon
ste plekje vam ).v et parkik zat u alles la
ten zien-, wat schoon is."
Verlangend strekte Wi-lli de armen uit.
„Ik wil allies zien", riep hij snel, „al
les, allesMaar je moet me naar buiten
dragen, want ik kan niet loopen", yoeg-
de hij er aarzelend bij.
Georg trad het armoedige kamertje met
dé lage bedden en het weinige huisraad
binnen,
,,-Hoe is het mogelijk, dat hier men-
edhen kunnen wonen en gezond blijven",
mompelde hij.
„Hebt ge al gegeten, Witli?"
„Ik eet vandaag maar een stukjebrood",
antwoordde de knaap verlegen.
„Wjaarom toch?"
„Dinsdags kookt men geregeld boone-n
of erwten voor de bedienden, en die mag
ik niet eten, omdat mijn maag ze niet
kan verdragen,"
„Maar hebt ge dan geen honger?"
„O neen, de helft van het brood eet de
grijze poes op. Ik ben spoedig verzadigd,
ik heb niet veel noodag."
Hij had inderdaad niet veel noodjg, de
kleine gestalte was zoo licht, alsof -ze uit
papier bestond en niet uit vteesch eai been.
Een diep medelijden greep Georg aan,
Districten
Rechts
Vrijzinnig
Socialist
I
3604
2247
3739
II
4431
3349
3395
III
1731
2521
446
IV
4856
4626
4434
V
2526
2012
2103
Totaal
17148
14755
14117
Wte deelen deze getallen weer door 1,
2, 3, en 5 omdat Rotterdam 5 leden
afvaardigt ter Tweede Kamer; we verkrij
gen dan de volgende uitkom-sten:
Gedeeld door
1 17148 14755 14117
2 8574 7377 7058
3 5716 3918 4706
enz. enz. doch zoo is 't genoeg!
De hoogste 5 getallen zijn dus: 17148
14755 14117 8574 7377.
Rechts verkrijgt dus den eersten en den
vierden zetel, de vrijzinnigen verkrijgen den
tweeden en vijfden en de socialisten den
derden zetel.
Rechts zou derhalve 2 leden afvaardigen,
de vrijzinnigen eveneens 2 en de socialisten
1 lid. En wat was nu de uitslag dezen
zomer?
Rechts bekwam niet één zetel,
terwijl ze het hoogste totaalcijfer
b eh a a l d e.
Ziet, lezers, DAT IS GROVELIJK ON
BILLIJK EN DAARAAN ZAL DE EVEN
REDIGE VERTEGENWOORDIGING EEN
EINDE MAKEN.
IN AMSTERDAM, waren de t o t a a 1-
cijfers van de 9 districten:
Rechts Vrijzinnig Socialist
19410 21990 26694
Gedeeld door
1 19410 21990 26694
2 9705 10995 13347
3 6470 7330 8898
4 4852 5497 6673
De 9 zetels kwamen dus resp. aan de
9 hoogste getallen: 26694 (soc.), 21990
(vrijz.), 19410 (rechts), 13347 (soc.), 10995
(vrijz.), 9705 (rechts), 8898 (soc.), 7330
(vrijz.), 6673 (soc.) zoodat op die manier
de socialisten verkregen 4, de vrijzinnigen
3 £fi rechts 2 zetels.
En 4e uitslag van de laatste Juni-verfcie-
zingen? Hoe luidde die ook weer?
Rechts kreeg niets, de vrijzinnigen
kregen 5 en de socialisten 4 zetels.
Zeg inu imaar, dat dit billijk of recht
vaardig is!?
Gelukkig, -met de benoeming van de
Staatscommissie voor evenredige vertegen
woordiging is er tenminste in de toekomst
't is misschien wel „de verre"
licht in te zien, dat aan al die grove
onbillijkheid een eind zal komen.
W;e herhalen aan 't slot van dit arti
kel, .waarvoor we heel wat moesten cijferen,
Hij zelf deed zich tie goed aan den rijk
voorziener disch, en deze ongelukkige kleine
met het 'lijfcachtige gezichtje deelde zijn
stukje brood nog met de kat!
„Arme, kleine vent!" zeide hij medelij
dend. „Gij zijt zeker heel ontevreden?"
„Ach neen. Toen ik straks het gedichtje
las, begon ik mij arm en ongelukkig te
vinden, maar toen ik het nog eenmaal
doorlas en -bedacht dat het arme kind met
bloote voeten door storm en wind loopt,
begreep ik, dat ik nog rijk ben."
Georg had zijn lichten last in denrol-
stoel gelegd en hem trots de zonnewarm
te hl een zachten plaid gehuld. Getroffen
hield hij stil en keek op den sprekenden
knaap neer.
„Welk een groote ziel hebt gij in uw
ziek, ellendig licbaaimpj-e, ik wilde, dat ik
mij ook zoo kon schikken, in mijn lot. Ziie,
over eenige dagen moet ik naiair de hooge-
school en mag niet leeren, wat mijn. ge
liefkoosde studie is."
Met sterke armen had hij den stoel in
beweging gebracht en rolde hem nu de
groote laan in, die naar het slot leidde.
„Zal ik u in het park rijden?" vraagde
hij den zieke.
Deze knikte, doch zich bezinnend, riep
hij:
„Neen, naair Christoffel! Ik ben nieuws
gierig wat hij zal zeggen, als hij mij bui
ten ziet? Nu moet hij mij aile dagen
meenemen, de wagen loopt gemakkelijk,
ni»t w*«r?" i
eer nve dien lezers dit schoteltje konden
voorzetten, dat 't een tweede is welk
stelsel i'an evenredig kiesrecht er komt
Hoofdzaak voor ons is, dat er thans
wordt voorbereid eene betere k i e -s-
rechtregeling, dat stemt ons tot ver
heugenis.
Proclamatie van Hi. M. de Ko
ningin. Gisteren, 21 Nov., den datum
waarop in 1-813 door Van der Duyn van
Maasdam en Van Hogendorp het voorioo-
pig bewind werd .aanvaard, is in alle
gemeenten van ons land afgekondigd een
proclamatie van H. M. de Koningin aan
haar volk ter herdenking van het eeuw
feest onzer onafhankelijkheid.
Deze proclamitie luidt als volgt:
Aan Mijn Volk.
Met is Mij eene behoefte Mij op dezen
gedenkwaardiger dag te wenden tot het
N'ederlandsahe Volk.
Heden voor 100 jaren was het oogen-
blik geboren, waarop de Vereenigde Neder
landers hun nationaal bestaan hernamen.
Ik herdenk met dankbaarheid de woorden,
waarmede V a ij. Der D u ij n vanMaas-
tf-ani en Gijsbert Karèl van Ho
gendorp den 21 November 1813 het
bewind hebben aanvaard:
„Wij voldeden aan den wensch van alle
onze Bondjgenooten, wanneer wij, in af
wachting van de komst van Zijne Hoogheid
'den Heere Prinse van Oranje, en in. Zijnen
Naam, dezen dag, ons stelden aan het
hoofd der regeering; wij namen die taak
op ons, met vertrouwen op de hulp der
Goddelijke Voorzienigheid, wier hand de
aanstaande verlossing van ons verguisde
vaderland zoo zigtbaar bestuurt; maar wij
deden het ook met vertrouwen op den
bijstand, op de hulp van elk Nederlander,
die zonder herinnering aan het verledene,,
zonder onderscheid van rang of staat of
van Godsdienstige gezindheid, met o-ns de
behoefte gevoelt van nog eenmaal te her
winnen dat Vaderland, dat op de elementen,
op Philips of Alba veroverd, van den moed
onzer voorvaderen zoo heerlijk getuigde,
dodh met smaad en schande te lange be
zoedeld werd."
Dat vertrouwen is niet beschaamd.
Het Vaderland is herwonnen.
De gewesten van Nederland zijn saam-
gegroeid tot onverbreekbare, nationale een
heid.
Moederland en Koloniën zijn nauw ver
bonden.
De vrijheden en het zelfbestuur der be
volking zijn gestadig uitgebreid.
's Lands welvaart, begunstigd door een
opgewekten ondernemingsgeest en verbe-
Toen Georg, dit bevestigde, vervolgde
hij„Omdat het -Christoffel. altijd zoo zwaar
viel, mij te dragen, heb ik altijd gezegd,
dat ik niet na-ar buiten willde, ofschoon
ik dikwijls mijn tranen niet kon bedwin
gen. Maar ge moet hem dit niet terug
vertellen-, Georg, hij zou er bedroefd om
worden-."
„Ik zal niets zeggen", verzekerde deze
bewogen. „Zoo jong en reeds zoo zelfver
loochenend!" Onwillekeurig beschouwde hij
het Meeke, lijdende gezicht van den knaap
zonder naam, dien het lot naar hier had
gevoerd.
„Kunt ge u nog iets herinneren, ilk be
doel van vroeger, toen ge nog in Indië
waart?"
„Jawel, maar heel vaag. ,Wij waren zeer
rijk, want mijn vader had veel zwarte
bedienden."
„Weet ge dat nog?" Verbaasd hield Ge
org den stoel .stil, om beter te kunnen
hooren.
„Zeker, ik weet zelfs nog, dat mijne
moeder in de kist lag en mijn vader mij
op den arm nam, opdat ik ze nog zou zien,
voor men haar wegdroeg. Ook een tuin
staat mij nog voor den geest met hooge
palmen en dadelboomen. O, het was zoo
sahoon; ik speelde en liep daarin rond
naar hartelust, want toen kon ik mijne
voeten nog gebruiken. Maar ik kan niet
meer metzekerheid' zeggen, of ik den
tuin in werkelijkheid of slechts in den
droom h»b gezien, ik zie hem namelijk
terde arbeidsvoorwaarden, ia belaggrijk toe
genomen.
Een krachtig streven naar zedelijke en
geestelijke verheffing heeft zich baange
broken.
In wetenschap en kunst dingt Nederland
■met andere volken om den voorrang.
Het is Mijn innige wensch, dat onder
Gods zegen, vrede, vrijheid en voorspoed
mogen bewaard blijven. De eendracht van
alle Nederlanders zonder onderscheid van
rang of staat of van Godsdienstige gezind
heid" zij ook in de toekomst de hechte
grondslag der nationale onafhankelijkheid.
Mei het Nederlandsche Volk hoop Ik
samen te werken tot geluk van het Vader
land.
WilLHELMINA.
Het burgemeesterschap van
Zaanda m. Naar uit Den Haag aan de
„Tel." wordt gemeld, loopt daar het hard
nekkige gerucht, dat Minister Gort van
der Linden voornemens zou zijn, den heer
Wi. Hi Vliegen eerstdaags te polsen over
zijn al of niet geneigdheid het burgemees
terschap van Zaandam te vervullen.
Koemarkt op Zondag. Aan den
Kerkeraad der Gereformeerde Gemeente en
het Bestuur der Vereeniging tot Evan
gelisatie te Hoorn, is door B;. en Wj. op
een desbetreffend adres bericht, dat een
beperking der groote najaarsveemarkt niet
mogelijk zou zijn, zonder dat, zoowel aan
den handel als aan de gemeente, belang
rijke schade werd toegebracht. Het ligt
evenwel in de bedoeling van het Dage-
lijksoh Bestuur bij den Gemeenteraad een
voorstel aanhangig te maken tot herziening
van de verordening op de markten, met
inachtneming van liet bepaalde in de Zon
dagswet.
Centrale Raad voor de K. S. A.
In de jongste, te Utrecht gehouden ver
gadering van den Centralen Raad voor de
K. Si Al, w-elke druk bezocht was, werd
door den Directeur van het Centraal Bu
reau verslag uitgebracht over dé oprich
ting en werkzaamheid der N. V. Lelie-Bios
coop. Uit deze mededeeiingen bleek, dat
deze nieuwe afdeeling de beschikking had
gekregen over een kapitaal van ongeveer
f 35.000. Een voorraad van ruim 60.000
M. film was reeds aanwezig. Hiermee wer
den thans reeds 14 bioscopen bediend.
Bovendien zijn aanwezig 100 series licht
beelden. De financieele uitkomsten konden
gunstig genoemd worden. Eventueel tema
ken winst komt geheel aan het Centraal
Bureau ten goede.
De films en lichtbeelden, worden ver
huurd voor dezelfde prijzen, als waarvoor
dit door particuliere verhuurkantoren ge
schiedt, terwijl men dan. bovendien de
zekerheid heeft, alleen goede films te
ontvangen.
De moeilijkheid blijft echter, om voort-
dikwijls voor mij en speel daarin zooals
vroeger, en dan zijn er ook in 't wit
gekteede kinderen in met zwarte kroeskop
jes, die it?ij allerlei speelgoed geven, en
mij allen, o, zoo hef hebben!" De zachte
me'lodieuse stem van den knaap zweeg en
ging na eene poos, waarin Georg niet had
geantwoord;, voort: ,,'t Is mogelijk, dat
het de hemel is, want eiken keer zijn
mijne ouders bij mij. Ik kan de werkelijk
heid niet meer van den droom onderschei
den."
„Hebt ge uw vader goed gekend, ik
bedoel, weet gij zijn naam nog?" vraagde
Georg, ibijna ademloos van spanning.
„Ja, hij heette Stephan van Darling."
Met een ruk stond de rolstoel Stil.
Eene doodeüj'ke bleekheid bedekte het ge
zicht van den jongen Wedding.
„Spreekt gij de waarheid, of verwisselt
gij den naam met dien van een ander,
die u hier heeft gebracht. Zeg het mij,
Willi, maar om Godswil spreek de waar
heid!" Een onuitsprekelijke angst lag in de
bruine oogen van Georg. Zijne handen
omklemden de wasbleeke vingers van den
zieken knaap. „Zie, ik smeek het u om
Godswil, spreek de waarheid, Wfilii", her
haalde (hij nog eens.
Verschrikt boog Willi het hoofd ach
terover.
„Ja", 't is zoo-, Stephan van Darling
is mijn vader."
vervolgd 1
1