ratis. No 147 Zaterdag 15 December 1917 11e Jaargang Planten, BJ: BREEDSAAAT 12 Telefoon No. 433. DIT BLAD VERSC DONDERDAi T DINSDAG, ZATERDAG. R. K. NIEUWS- EU ADVERTENTIEBLAD VOOR NOORD-HOLLAND Vlerstaten* De Centrale Keuken te Alkmaar, De Beeldstormer en zijne Dochter. JU I -1. l t ft L. schandelijk geschonden/' R.K Propaganda-bureau COUP!! s, doorschietend soort, uks. Te bevragen bij elastraat 30, Schoten. VRIJBURG lag 19 Dec. 1917, v.m. s van den Heer JAC. teweg. 't Zar d, A con- a 500 PARKEN apgesnoeiri), iOEDENS en SCHIL- ;elegenheid tot stalling. AsnfrfaT•C2£Z)iJ.~Vnm> !§I8 warden -Holiand", ecember ia desa «sp stali ng: )EGEN, MfiPPLOEöEN, s in voorraad, Stioo- of Rosmolens, Wanmolens, [aaimachines, Harken en Uitgave van de Naamlooze Vennootschap „ONS BÊAfD" ALKMAAR, j ABONNEMENTSPRIJS Per kwartaal franco huis. f 0.*'0 Met gelll. Zondagsblad 1.30 bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers: van de courant f 0.05 van het Zondagsblad f 0.05 ADVERTENTIÊN: Van 1—5 regelsf0.625 Elke regel meerf o 126 Reclames per regeli 0 40 Kleine adv.: 30 woorden bij vooruitbet. f0 35 ouwwerktuigen. 21J, 'DIE ZICH MET INGANG -VAN 1 JANUARI A.S. OP, „ONS B-LADi" WENSCHEN TE ABONNEEREN, ONT VANGEN DE TOT DIEN DATUM 'VER SCHIJNENDE NUMMERS GRATIS EN FRANCO. II (slot) Het zou intusschen getuigen van gevaar- i lijk optimisme, indien wij, alleen afgaande op de bekomen cijfers, zonder meer de verblijdende conclusie gingen aanvaarden Er heerscht geen groote nood. Andere omstandigheden toch kunnen het gebruik maken van de Centrale Keuken hier schadelijk beïnvloeden en velen terug houden van deze Gemeentelijks instelling, hoewel hunne finantieele en huiselijke nooden hen er toch moesten toe brengen tijdelijk van het gebeden nood-hulpmiddel gebruik te makro. Een dier invloeden achten we wel dege lijk het veroordeelend vonnis over de Centrale Keuken geveld, alvorens ze nog in werking was. Men heeft van revolutionair-anarchistisch slandpunt, het is voldoende bekend d>>ect stelling genomen tegen de Centrale spijsuiireiking. Waarom? Strikt genomen is een Centrale Keuken even zoo goed ais een Centraal-distributie- bureau een schets, die thuis behoort inde Jeekenporteleuille van hen, die het Staats socialisme als eenige uitkomst voor een gelukkige maatschappelijke samenleving uitbeelden. We hebben daarom reeds gezegd, dat een Centrale Keuken alleen als nood-hulp middel door ons kan worden geaccepteerd. Moet nu het hier tesproken a priori ver oordeelend vonnis, geveld over deze instel ling, ons opnieuw het bewijs in handen spelen, hoe in uiterste consequentie Socia lisme en Kevolutionair-Anarchisroe elkaar «strijden, niet lettend daarbij op de directe «langen van het noodlijdend merischdom? Ware het met reeds om andere redenen, daa zou dit feit, hetwelk hier duidelijk san den dag treedt, ons er toe nopen, de revolutionair-anarchistische practijken gron dig te verfoeien. Intusschen, behalve theoretische over- Eegingen, kunnen ook practische over- eukingen leiden tot 'een antipathie igen de Centrale Keuken. Als zoodanig ligt het voor den hand, dat de jebiedende eisch, dat het eten persé uit de litreikingslocalen moet gehaald worden, temmend op het gebruik snoet werken, den heeft er niet altijd gelegenheid en (tijd voor, en we kunnen het ons indenken EEU1LLETON. Eeae Nederlandsche geschiedenis Bit de töe eeuw. hij het noemen van des prinsen naam, werd de graaf bleek van toorn. „Wat heeft Willem van Oranje met mijne zaken te haken?" riep hij, zonder er aan te denken, 'at ihij niet alleen was. „Wie heeft dien pms geroepen onn mij of anderen wetten ■oor te schrijven? Ik zal hem to-oaein, dat M rj, van Marck geene heerschappij luidt!" En hij liep weder onrustig heen at weer en knarste van woiede op zijne anden. „Doch zijn aanhang is groot," Jpomde hij i-n zich zeiven; „het volk loopt hem weg, omdat hij weet te vle'en; Bf nwet hem dus nog eenigen tijd ontzien. ij4,1 priesters zullen desniettemin sterven, p zou ik Den Briel bo-ven hem, in brand Iteken." zich daarop tot den kamerdienaar pndende, zeide hij «Zeg aan de burgers van Gorkum, dat R1 bereid-, ben hen he ontvangen." I Weinige oogenblikben later traden eenige welgestelde burgers van Gorkum de kamer luinen. Zij maakten ee-ne beleefde bui ging en bleven op voegzannen afstand van "£u graaf staan. „Weest zooi goed mij met de oorzaak hwcr kunst bekend te maken," zeide Lu- die niet gewoon was vele plicht dat niet iedereen graag met een keteltje of pannetje loopt. We kunnen het zelfs begrijpelijk, hoewel van hun standpunt erg overdreven, vinden, dat vele moderne dienstmeisjes daar tegen opzien. Indien op de een of andere wijze in deze moeilijkheid ware te voorzieif, wegelooven, dat de keuken g.ede diensten zou kun nen bewijzen aan vele menschen, die er thans niet van profiteeren. Van andere invloed, uit de praktijk ontstaan, is de prijs der porties. Twaalf cent lijkt op het eerste hoor en verbazend goedkoop. En waar het geldt een middagmaal voor z4 personen, het welk van de keuken kau worden be trokken tot de prijs vau 1248 cent, komt het ons dan ook voor, dat men zeer goedkoop kan tafelen. Zoodia echter huishoudens 7 A 8 porties moeten laten halen en het middagmaal dus 84 A 96 cent gaat kosten, gaat in ons oog de verbazende goedkoopte van een middagmaal voor heel veel menschen verloren, en komt het ons, na berekening duidelijk voor, dat middag eten, thuis klaar gemaakt, van minderen of hoogstens van gelijken prijs zal zijn; als van zelf vervalt dan het helpend katakter van een Centrale keuken. Van groot belang achten we de in- v'ced op het verbruik, ontspruitend uit een algemeen vooroordeel, dat geacht kan wor den te heerschen tegen de Centr. keuken. We zijn er van overtuigd, dat er over 't algemeen niets gaat boven eea in eigen keuken klaargemaakt middagmaal. Doch, nood leert bidden. Ook hier kan de nood gebieden tot de Centrale keuken te komen. En nu zou het te bejammeren zijn, als een dwaas voor oordeel zou leiden tot een zich tevreden stellen met minder voedzaam eten, terwijl er beter te krijgen is. Man praat van zindelijkheid, goede toe bereiding, deugdelijke grondstoffen enz., alsof dit alles per se aan een Centr. keuken zou ontbreken. We stellen er prijs op" te verklaren, dat, na onderzoek, de hoogste zindelijkheid in de Centr. keuken wordt betracht. In menige keuken (niet alleen doelen we hier op arbeiderskeukens) zal het er niet zoo zin delijk toegaan als in de Gemeentelijke Centrale. Wat de toebereiding betreft mee- nen we proefondervindelijk te mogen be weren, dat deze zeer vakkundig geschiedt, terwijl de deugdelijkheid der grondstoffen in het geheel niet onder doet voor die der artikelen, welke we gewend zijn doormid del Van het distributie-bureau te betrekken. Daarenboven wordt voor elke portie eten minstens een half ons vet gebruikt, tsrwijl het vleesch, benoodigd voor de keuken, in volgorde geleverd wordt door de hier ter stecie ter goeder naam en faam bekend staande slagers. .Nu zou men bij het lezen van dit artikel tot de gevolgtrekking kunnen komen, dat we daarin ons tot taak hadden gesteld pro pleg-ingen te maken. Een der burgers trad e-ene'schrede voor uit en zeide: „Heer graaf, verschoon oms dat wij bij herhaling om een oogenblikke- lijk gehoor verzochten; de zending waar mede wij belast zijn, gebood zulks." „Wie zijt gij?" „Wij zijn burgers van Gorkum, leden van den senaat." „Hebt gij geloofsbrieven, die zulks be wijzen?" De spreker ontvouwde een groot papier met zegeh en reikte het den graaf toe. Deze sloeg er een vluchtigen blik in pn 'zeide: „Het is in orde. Wat is uwe be geerte „Heer graaf i de senaat van Oorkum, die niets liever wensdht dan de rust en den vrede duurzaam1 binnen die muren dei- goede stad gevestigd te zien, verzoekt uwe hulp en medewerking om onzen bur gers Ide vrijheid te schenken, welke Jiui is toegezegd en w'aaropjjzij recht hebben." „Gij zijt thans immers vrijj, daar de Span jaarden verjaagd zijn en uwe stad in onze macht is. W,at wilt gij meer?" „Wij wensehen de vrijheid, welke ons geschonken is. niet in ijdelte woorden, maar uit feiten te leeren kennen, heer graaf," klonk het moedig antwoord. „Wat meent gij hiermede?" vroeg Lu- mey driftig. „Heer graaf, toen aan Martinus- Brand het kasteel van Gorkum vverd overgegeven, geschiedde dit onder voorwaarde dat allen, die er zich op bevonden, de vrijheid zou den hebben oim te gaan waarheen zij wil len, Die belofte, met eeden bevestigd, is pagandr t; maken voor de Centr. keuken. Niets is minder waar, alleen reeds o nadat we hier alle propaganda feitelijk uit den booze achten. Kan men, zonder gevaar voor onder voeding, in het huisgezin zich zelf redden, we zouden zulks toejuichen, want centrali satie in dezen werkt ten slotte schadelijk voor de intimiteit vau het huishoudelijk verkeer. Een stuk huishoudelijkheid gaat met het koken buitenshuis verloren, even zoo goed als met kindervoeding, hoezeer ook toe te juichen weder als noodmaat regel. Daarenboven zou elke geslaagde propaganda voor de algemeene keuken tengevolge kunnen hebben, dat in den nood der bevolking niet het juiste inzicht werd verkregen. Is er nood, welnu dan aal het Gemeentelijk keukenbedrijf dit wei met geheel^andere cijfers komen getuigen. Zou integendeel de keuken een kwijnend bestaan lijden, dan zien we daarin dankbaar het bewijs voor een hier besta tnden gunstigen economischen toestand. We zouden echter betreuren, dat men schen die werkelijk behoefte hebben aan voedzamen spijs, door vooroordeel of kunst matig opgewekte antipathie tegen de Cen trale keuken, zich de gelegenheid lieten ontglippen een goed en goed toebereid middagmaal te gebruiken, Dit zou ons bovendien spijten om het alsdan betrekkelijk ten deele doelloos verbruikt gemeentegeld. Want de keuken is er voor allen. Elke portie vraagt van de gemeentekas circa 6 cent boven den door den verbruiker te betalen prijs; alzoo eischt deze instelling wekelijks een niet onbeduidende som. 't Ware te betreuren indien dit geld, in den nood van heden, door verkeerde voorlich ting der menigte of door onwetendheid, niet ten volle ten bate van dat deel der bevolking, hetwelk er het meest be hoefte aan heeft v-uchten afwierp. Daa om meenden we dat het zijn nut kon hebben de Alkmaarsche Centrale keuken eens nader te bespreken. Het wrokt me, dat het dubbeltje voor het Centrale Propaganda-bureau nog niet overal op tafel ligt. Weet men dan niet, dat wij al December schrijven December 1917? Dat in Mei de candidatenlijsten moeten worden ingeleverd Dat dus al het verkiezingswetk in die enkele maanden gedaan inoet zijn En goed gedaan, tienmaal beter dan vroeger I11 dien zin tenminste, dat er tienmaal meer moet wprden afgewerkt. En nog is er het Centrale Propaganda- bureau niet. Spreek dat nu niet tegen door te zeggen, dat het bureau tenminste voorioopig be staat. omdat de heer De Wolf van Am- „lk meen toidh vernomen- te hebben, dat den burgers, werkelijk die vrijheid geschon ken is." „Integendeel; heer graaf i men heeft niet slechts eenigen van hen gevangen gehou den ma,ar daarenboven zelfs pn-menschelijk mishandeld:" „Van' -wie spreekt gij?" „Van de priesters en kloosterlingen, heer graaf „Bah t dat zijn geene burgers van «we stad; dat zijn burgers van Rome, zende lingen van den Paus, dien wij afgezworen hebben, evenals wij de heerschappij van Spanje afzwerèn." „Het zijn 'toch alle onze landgenoot-en, enkelen zelfs geboortig van Oorkum, die evenveel recht op hun leven en hunne vrijheid hebben als wij, heer graaf „Ik zeg u, dat zij vreemgeling-en, hand langers onzer vijanden zijn riep Van der Marck gramstorig. „Maar het zal u wellicht onbekend zijn, heer graaf, dat Marinus Brand allen, die zich op het kasteel bevonden, zonder on derscheid volle vrijheid bezworen- heeft." „Marinus Brand is een gek, een trotschê fortuinzoeker, die spoedig strenge reken schap van zijne handelingen zal moeten geven," „Was de belofte van onbeperkte vrijheid, welke hij aflegde, in tegenspraak met «we bevelen^ heer graaf?" „Wie geeft u het recht mij te onder vragen?" riep Willem Lumey toornig, daar hij in 't nauw gebracht werd. „Wij zijn burgers van Oorkum, leden van den senaat, heer graaf," sprak de woord voerder met waardigheid. „Marinus grand, sterdrm door jden Algemeenen Bond van Kieivereenigingen is aangewezen om te trachten, ongeveer zonder geld en zonder hulpmiddelen de propaganda voor de gioote Katholieke Staatspartij te organi- seeren Daarmede is hét R. K. Propaganda- bureau niet gesticht. Aan de stichting ervan moet nog b e- gouneii worden. E11 ciat in bijna Januari, terwijl over zes maanden een verkiezingstrijd zal moeten uitgevochten worden, die als een keerpunt in de geschiedenis der politieke partijen kan.worden beschouwd, Katholieke geestdrift en katholieke plichts- bewustzijn, ik zou neiging hebben je te beschimpen, ware het niet, dat er voor je tragen zin verontschuldigen zijn aan te voeren. Het is oorlogstijd, nietwaar? Doch of de Duitschers deze worsteling winnen of de Engelschen, zoo wij buiten de wereldbrand blijven, zal in Juni over de toekomst der Katholieke Staatspartij worden beslist. Er zal gekozen worden volgens een nieuw stelsel, iedere Nederlander van 25 jaar, ook de armste, als hij maar niet een bepaald rechterlijk vonnis achter den rug heeft, zal kiezer worden en iedere kiezer zal verplicht zijn naar de stembus te gaan. In 1916 waven er ruim een millioen kie zers, doch bijna millioen mannen bo ven de 25 jaar. Die millioen zullen bijna allen kiezer worden, wat dfen ver meerdering geeft van ruim 400.000 kierers. In 1913 hebben er 768 000 kiezers ge stemd, in 1918 zullen alle kiezers verplicht zijn om te stemmen, zoodat er dan, gere kend met de wettelijke verontschuldigingen, minstens 1 '/4 millioen stemmen zullen wor pen uitgebracht. Dat is niet precies het dubbele van het getal-van 1913, maar het scheelt toch niet veel. In ieder geval bewijzen deze cijfers, dat de politieke partijen voor een reuzentaak staanhet hervormen harer organen (de katholieke kiesvereenigingen) naar de eischen van het nieuwe kiesstelsel, de Evenredige Vertegenwoordiging, en het bewerken van die honderd duizenden nieuwe kiezers. Van de nieuwaangekomen, versche, pas gebakken kiezers. En vaa de trage- en saaie massa der onverschilligen, die dooi den stemplicht voor het eerst naar de bus worden gejaagd. f En begrijpt nu bijvoorbeeld dit: als de Katholieke Partij dertien, veertien of vijf tien duizend stemmen minder uitbrengt, dan scheelt haar dat een zetel. Er mag geen enkele katholieke stem ver loren woiden over het geheele land. Het hoogste moet bereikt. Want het cijfer, dat wij in 1918 zullen bereiken, zal voor een verre toekomst be- die ondier «we bevel-en staat;, heeft de vrij heid van allen, diie zich op- het kasteel bevonden, met eeden bezworen; wij komen tot uwe genade om tegen zijne weder rechtelijke en schendige handelwijze te pro testeeren en -uwé: genade te verzoeken-, het plechtig gegeven woord te bekrach tigen, öpdait het vertrouwen der burgers op de beloften en ©eden uwer krijgslieden en onderbevelhebbers niet geschokt wordt." Willem Lumey werd rood .van- toorn,. „Gij spreekt -hooge woorden," riep hij; „het schijnt dat de senaat van Oorkum mij wetten wil voorschrijven. Bij den duivel, dat gaat te ver!" „De senaat verzoekt slechts eerbiedig, dat 'al d!e burgers van Oorkum, ook de priesters, de vrijheid mogen genieten, welke hun met eede bezworen is." „En ik zeg q," riep Lumey al meer cn meer opgewonden, „dat ik aan al de pries ters en -monniken reeds duizendmaal dén dood gezworen had], toen Brand nog sloot graver wa-s; en dat ik hen zal vervolgen.' Waar ik kan,. Dlat is mijn laatste woord, gij kunt vertrekken." Er lag iets onmenschelijks pp het gelaat van den -graaf Van der Marck, dat de af gevaardigden deed huiveren, cle woordvoer der liet zich daardoor echter niet afschrik ken en hernam: „Vergun ons, heer graaf, u de bemerking te maken, dat het n-iet slechts de weusch van den senaat, maar ook de begeerte van een hooggeplaatst persoon is, dat de pri-es ters en kloosterlingen van Oorkum in vrij heid gesteld zullen worden." „Ha, ik begrijp riep Eumey met een duivels dien glimlach om dien mond, terwijl s'issea over de kracht onzer Katholieke Staatspartij. En besef nu een andere moeilijkheid, dat heele streken van ons land, waar de Katholieke Partij tot nu toe gemakkelijke overwinningen behaalde, zullen moeten mee vechten in den beginselstrijd tusschen de politieke partijen van Nederland. Bedenkt dan, dat er zoovele duizenden kiezers moeten geworven worden voor de Katholieke Partij, naar de partij toegehaald en afgetrokken van de lokkende stem des vijands; dat al deze kiezers, de nieuwe en de oude en de onverschillige in de kiezers- organisatie moeten worden ondergebracht, dat heel de partij dan met de tucht en den strijdlust van een goed georganiseerd leger zal optrekken ter verdediging van het katholieke beginsel in de staatskunde niet voor dezen of genen persoon, maar voor het katholieke beginsel wat weer noodig maakt, dat al die honderdduizenden Katholieken geleerd en begrepen moeten hebben, waarover het in juni gaan zal en zeg dan nog, dat al dat werk, het lei den en overzien ervan, het vooruit stuwen en opjagen maar moet worden overgelaten aan amateurs, her en der verspreid over Nederland zonder onderling contact, hier 'n groep bij elkaar, daar geen enkele, ginds een stem in de woestijnterwijl onze tegenstanders gesalarieerde propagandisten hebben, en meerdere aanstellen, des noods één voor iederen kieskring! Zorgt, dat alle kiesvereenigingen haar contributie met een dubbeltje per lid ver- hoogen zooals het bestuur van den Al- gemeenen Bond van R. K, Kiesvereeni gingen dat heeft voorgesteld en dat alle kiesvereenigingen zich verbinden dit dubbeltje eens per jaar te storten voor het Centraal Propaganda-Bureau. Zorgt ervoor, 'katnolieken, geestdriftig, in katboiiek plicnts- bewustzijn, opdat ik je herkenne in je oude kracht en love naar je goede daden. Het dubbeitje moet op tafel 1 En spoeiig! ALB. VAN DEK KALLEN. BfNNËNEAKQ, BH BB BOKLyU. VETTEN, De Min-,. vk Landb, heeft bepaald, dlat van het uitgevaapdigde verbond, o-m plant aardige en dierlijke vetten -of samenstel lingen daarvan, behalve natuurboter, te ver werken le, in producten va-n bakkerijien en ban ketbakkerijen; 2e, in hotels, restaurants en daarmede gelijkstaande inrtchting-em bij hiet bereiden van spijzen'; tat 1 jan, ontheffing zal kunnen ^prden verkend door den Burgemeester der be trokken gemeente; zulks echter uitsluitend voor wat betreft hoeveelheden, welke bij bakkers of banketbakkers], «Ismiede in Iioitels, restaurants en daarmede gelijkstaande in richtingen oip heden nog in voorraad zijn, I11 verband met deze beschikking heeft de Minister c-ene circulaire tot de Burge meesters gericht, waarin er op gewezen |MgasMgaB«a«MgjMMawiMjggMagBgaaggaMMggnggugaiMMgMgBBj mm een heftig-e beweging zijner vuiiste-n van zijn wrevel getuigde, „Oa voort!" „Die prins van Oranje," .zoo, vervolgde de spreker, „heeft voo-r twee dagen eeu brief aan al de bevelhebbers der steden afgevaardigdj, waarin hij gelast dat men geen priesters of religieuzen cwn hun stand mag vervolgen of bemo-eielijken, maar het zijn wil is, dat aan hén evenals aan alle burgers gelijke bescherming zal worden ver leend. Wij zijn verzocht uwe genade dezen, brief te overhandigen," Dit zeggende reikte hij den graaf het bewuste handschrift over, Willem Lumey nam den brief aan, doch wierp hem ongelezen op -eene tafel, welke in zijne nabijheid st-oind. Hij was woedend geworden en zijne oogen vlamden als d.e eens tijgers, terwijl zijne rechterhand kramp achtig den knop van den sabel, welke aan zijne heupen h-ing, omknelde. „Wat vermeent gij u,' 'buiderde hij, „mij te komen- bedrei gen? Oa, en zeg aan Willem- van Oranje, dat de graaf Van der Marck zich van niemand bevelen laat voorschrijven; zeg hem-, dat ik niet minder beier en. bestuurder ben in de veroverde steden ben dan hij, want dat ik het ben, die het eerst den voet op den nek der trotsche Spanjiur-. den gezet en de banier der vrijheid in onze steden ontrold heb. Zeg o-ok aan «wen senaat -en aan geheel de wereld^ dat :k met dure eedien gezworen 'heb de ver moording van Egmo-nd en Ho-ome en an dere edelen op alle priesters en monni ken- te wreken, die ik in mijne macht krijg. Uwe priesters zullen sterven, zoo- waar ik graaf Van der Marck ben. Gij kuint ver trekken!" UU UW LU 51 'fiKkwUf -vervolgd,)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Ons Blad : katholiek nieuwsblad voor N-H | 1917 | | pagina 1