IARUS.
JeR, SLol-
(2514)
fiL-R. NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR NOORD-HOLf„AND
BUITENLAND
ri
FEUILLETON
I
No. 32
Maandag 9 Februari 1920.
14e Jaargang
(UARI
3R- en
Verschijni dagelijks.
Een moeilijke taak.
Het witte huis.
|i; rd van
worden
uitleve-
Ide liaad
pan Ne-
|utwoord
de uit-
Creus do
pverhan-
aan dt
rcgce-
|gadereu.
dat het
I lieer dei)
■ernstige
laar dat
Ie zonder.
ele reis-
ïage m-
Isterdam
Haar
lui B. eu
)R-
jaadsebe
opgedra
l'orderen
toodanig1
heft van
wanneer
is.
terg die
ien, zoo-
pk-n, op
>ord-HoI-
h'RACHT-
van dit
|ng se re-
f2510)
den polder
uari 1920,
„Het Huis
8 duim
ie prijzen.
it ais.*,
iH,
eau
p
te huur
n en sedert
JEN1ERS-
Niedorper
n bij den
'MfJTS,
tskaaas'
FRANS
Kj KI
OlVlS BLAD
Abonnementsprijs:
Per kwartaalper agent f 2.1Bmet geïllustreerd
Zondagsblad f 2.60; franco per. post i 2.50; franco met
giill nstreerd Zondagsblad f 2.95afzonderlijke nummers
van de courant 5 ct.; van het Zondagsblad 5 ct.
Bureaux: HOF 8, ALKMAAR. - Teiefoons iï?i5?lï™E 4S3*
Advertentieprijs:
VaH 1—5 regels f 1.elke regel meer 10.20;
Rec.ames per regel f 0.52pjRubriek .Vraa» en aan-
bod" per plaatsing f 0.50.
7 „I,.,,,,. o. 8
Aan alle ebcrsré's wordt op aanvraag gratis een polis verstrekt, welke hen verzekert tegen ongevaSien tot een bedrag van f SOO,—, f 400,—, f 200,—, f 100,—, f 60,—, t 35,— t 15
De uitleveringseisch van de zoogenaamde
•^oorlogsmisdadigers'' door de Entente ge-
•Iteld. plaaast de Nederlandsche Regeering
.yoor een moeilijke taak.
Gesteld al het gunstigste geval, dat de
Raad te Parijs door het onverschrokken en
besliste antwoord van de Haagsche Regee
ring en onder pressie van de pers der eigen
iandgenooten, speciaal der Engelsche lei
Jende organen, óf wél van de vervolging
Van d en Duitschen ex-keizer afeiet, óf wel
wat het meest waarschijnlijk is hem
ïij verstek veroordeelt pn met Nederland tot
hen accoord komt over interoeering, dan
blijft daarnoast een tweede vraag: welke
houding zal onze Regeering aannemen te
genover den anderen eisch tot uitlevering
Van de overige Duitschers, welke op de lijst
ler aangeklaagden voorkomen, b.v. van den
Duitschen kroonprins?
Iiier staat het geval heel anders. Het gaat
aiet aan te zeggen: wanneer de Duitsche
'Regeering de uitlevering weigert, doen wij
evenzoo. Alles hangt af van de manier,
waarop die tweede uitleveringseisch wordt
.ingekleed.
De 'betrokken subcommissie der Vredes
conferentie had indertijd geadviseerd de
Uitlevering van dPn Duitschen keizer te vra-
jfen op grond van begane misdrijven. Wan
neer de Hooge Raad te Parijs zijn eisch al
dus had ingekleed en de uitlevering van
Wilhelm von Hohenzollern had gevraagd
wegens (bepaalde, met name genoemde mis
drijven (moord, brandstichting of dergelij
ke) in België of Frankrijk bedreven op zijn
Uitdrukkelijk bevel, zou onze Regeering niet
hebben kunnen volstaan met de algemeene
,cn hoffelijke weigering, waarin zij thans
baar antwoordnota kleedde.
Maar de uitlevering werd gevraagd we
gens politieke misdrijven en wie daarvan
Wordt beschuldigd, vindt, krachtens onze
Wet, bescherming binnen onze landsgrenzen.
Geheel anders staat het nu. wanneer b.v
de Duitsche ex-kroonprins wordt opgevor
derd op grond van door hem of op zijn be
vel in Frankrijk of België (begane misdrij
ven.
Tusschen Nederland en de Europeesche
Staten, in casu België en Frankrijk, zijn te
dien aanzien tractaten gesloten, welke ons
bijzondere verplichtingen opleggen. Wan
neer een dier landen de uillevering van een
naar ons land gevluchten Duitscher vraagt,
moet het recht overeenkomstig de regelen
dier traciaten zijn beloop hebben.
Eerstens moet de Rechtbank onder wie
de opgeëischte ressorteert, de zaak onder
hoeken. Zii kan de aangeklaagde aanhou
den. hem in het openbaar ter zijde ge
staan door ePn rechtskundig raadsman
ondervragen en alle maatregelen nemen.
Welke haar voor een grondig onderzoek
uoodig toeschijnen. De Rechtbank heeft b.v.
Ie onderzoeken, of de vreemde Regeering,
welke den eisch stelt, daartoe bevoegd is,
of het aangeduide misdrijf genoemd wordt
in een tusschen ons land en de aanvragen
de mogendheid gesloten tractaat; of plaats
en karakter van het misdrijf tot uitlevering
aanleiding geven ene.
Nu kunnen zich in het onderhavige geval
tal van moeilijkheden voordoen.
Daar is allereerst de onderscheiding tus
schen misdaden, door Duitsche soldaten of
Op bevel van Duitsche legeraanvoerders in
den oorlog bedreven, zonder militair doel.
£)e geschiedenis van den grooten oorlog
Treeft er helaas verscheidene van dat soort
geboekstaafd Wanneer zich in ons land een
vreemdeling bevindt, die daarvan terecht zou
worden beschuldigd, dan zou een eisch tot
uitlevering van zulk ePn individu door onze
Regeering niet mogen worden afgeslagen.
Maar daarnaast staan de oorlogsmisdrijven
waarvoor de beschuldigde een militaire nood
zakelijkheid kan aanvoeren: en ook de over
tredingen van het Volkerenrecht. De eerst
genoemde zouden zeker zoowel aan den on
derzoekenden rechter als aan onze Regeering
de beslissing zeer moeilijk maken; aan de
tweede zit een onaangename kant.
Hoeveel toch is er in den oorlog aan bei
de zijden niet tegen het volkerenrecht ge
zondigd. Moesten wij neutralen, niet dage
lijks allerlei leed en onaangenaamheden ver
duren, welke ons zouden zijn gespaard ge
bleven, wanneer de regels van het volkeren
recht behoorlijk waren nageleefd? Maar kon
men gedurende den oorlog nog wel van een
volkerenrecht spreken?
En dan: een der tot de Geallieerden behoo-
rende mogendhedPn zal tot verontschuldi
ging aanvoeren: ook wij hebben met vergif
tigde gassen geweikt; ook wij hebben de
zee onveilig gemaakt op een wijze, als het
volkerenrecht verbood. Maai", v/ij waren
daartoe gedwongen uit noodweer; Duitsch-
iand perste ons daartoe.
De vraag zal dan worden onderzocht, of
noodweer werkelijk aanwezig was; of de
Duitsche legerleiding inderdaad het initia
tief nam tot bepaalde oorlogsmisdrijven enz.
Men ziet, voor wat al moeilijke vragen
onze neutrale Regeering wordt geplaatst.
Eenerziids streelt het ons rechtvaardigheids
gevoel. dat wij, nu aan de gruwelen en on
gerechtigheden een einde is gekomen, mede
kunnen beslissen over de vraag of bepaalde
oorlogsmisdrijven zullen worden gestraft,
dat wii kunnen medeheipen om voor latere
oorlogen afschrikwekkende voorbeelden te
stellen.
Anderzijds voelt men ePn huivering hij de
gedachte, dat. waar zooveel gemoord en ge
plunderd werd. waar wederzijds bloeddorst
en haat elkander in wreedheid niets toega
ven, thans, nu een der partijen onderligt, de
overwinnaars tot rechters over de verwonne-
nen worden verheven.
Zeker.onze regeering heeft er strikt niet
mee te maken, of de objectiviteit van een
buitenlandschen rechter vaststaat, wanneer
op grond van een bestaand tractaat de uit
levering wegens een bepaald misdrijf wordt
gevraagd. Maar het recht en de zoo noo-
dige aankweeking van het rechtsgevoel zou
er niet mee gebaat zijn, wanneer een wre
kende overwinnaar in plaats van een onpar
tijdig rechter op den rechterstoel plaatsnam.
Men ziet het: de reddering van den oor
logsboedel plaatst ons volg in zijn vertegen
woordiging. de Regeering nog voor moei
lijke problemen. Moge wijsheid daarbij haar
deel ziin!
De uitleveringskwestie.
Het wordt een rare geschiedenis mpt de
uitleveringskwestie! Eerst heette het, dat
de Gezantenraad te Parijs na de weigering
van von Lersner, aan den Engeischen
Lord liwnselier. Lord Birkenhead, had op
gedragen, do lijst met op te eischen Duit
sche „oorlogsmisdadigers" rechtstreeks
aan do Duitsche regeering te zenden.
Maar Zaterdag was de lijst nog niet te
Berlijn ontvangen en het Parijsche „Jour
nal" meldde dienzelfden dag, dat de Ge-
zantenraad Vrijdagavond van zos uur tot
half negen had beraadslaagd, niet over
herziening van de lijst maar over de ge
volgen van de Duitsche weigering. Zater
dag vergaderde de Gezantenraad opnieuw,
en besloot, dat de lijst der uit te leveren
personen zoo spoedig mogelijk aan den
Duitschen rijkskanselier overhandigd zal
worden door den Fransehen zaakgelastig
de. De raad heeft ook de term en vastge
steld van den brief die tegelijk met de lijst
aan de Duitsche regeering overhandigd
zal worden. Hij heeft in de redactie van
dien brief rekening gehouden met dien
stap door den Duitschen minister van bui-
tenlandsohe zaken bij den Fnanscken zaak
gelastigden gedaan.
Er begint intusschen een merkwaardig
meen ing6verschil, tusschen do vrienden,
Engeland en Frankrijk, aan den dag te ko
men.
Do meeste Engelsche bladen keuren de
vraag deir uitlevering af, o.m. „Daily
News" en „Daily Express".
De „New Statesman" schrijft: Nu zij
haar geheelo moroele positie als een bron
van rechtvaardigheid of gezag heeft ver
loren, heeft de vredeaconirentie een ver
zoek opgesteld dat niet nagekomen kan,
noch mag worden en als de Duitschers
thans hun begrip van afmetingen hadden
weergevonden zouden zij, naar wij geloo-
ven, meer geneigd zijn om to lachen dan
om boos te worden.
Maar er zijn nog voel verarssender En
gelsche uitspraken. Zoo schrijft do dag
boekschrijver van „Pall Mali Gezette"
(steunpilaar der coalitie-regeering):
De lijst van de Duitsche ooi logsmisda-
digers is door de Eransehe departementen
opgesteld en uitgegeven, zonder dat de
Britsehe verti genwoordigers te Parijs
haar eerst hadden ingezien. Men vindt dat
do Franschen een beetje overhaast te
werk zijn gegaan door do lijst openbaar te
mak-en cn vooral door er de namen van
Hindenburg eu Ludendorff op te zetten.
En do „Times": Do houding van Lloyd
George stemt thans niet meer volkomen
overeen met die der Fransche regeering.
Hij meent, dat dio uitlovéringslijst gewij
zigd, of de vorm van procedure moet ver
anderd worden, of dat er wijzigingen moe
ten worden gebracht in andere punten van
de eischen der verbondenen.
Het merkwaardigste is oen hoofdartikel
in de „Daily Chronicle", liet lijfblad van
Lloyd George, waar wij onder andere le
zen:
Wij hebben altijd waarde gehecht aan do
bestraffing van do Dupitschc oorlogsmis
dadigers, maar toen de verbondenen een
half millioon DuiWho gevangenen naar
liuis zonden, zonder do uitlevering van de
oorlogsmisdadigers daartegenover in ruil
te eischen, was de kans om de openbare
meening op hunne zijde te krijgen, teneiu
do den weerstand te overwinnen, dio de cf-
ficicrskaste zeker zou bieden tegen de uit
levering van de tot haar behoorende
zwarte schapen, verkeken. Ttion zij dezen
hefboom verloren hadden, hadden de
staatslieden zoo behoedzaam mogelijk op
hun doel moeten afgaan on bovenal moe
ten zorgen, dat op hun lijst alleen de ïia-
mer van dergelijke schuldigen voorkwa
men, dat aan L'uiischiand geen mortelen
steun voor een weigering was gelaten. Wij
weten niet of de. niet-ofi'ieieeie lijst, die tt
Berlijn zoo'n berormg verwekt heeft ge
heel juist is of niet. Wij kunnen oehter op
goeden grond verklaren, dat als dit zoo is,
do toestemming der Britsehe regcering
daartoe nimm-ers is verleend. De lijst is ii
ieder geval hoogst belachelijk en als in
derdaad een duplicaat daarvan aan de
Duitsche regeering te Berlijn overhandigt
zail worden, is bet duidelijk, dat de diplo
matieke machine der verbondenen, welkt
te Parijs gevestigd is, een lieer te- moei
een onvergeeflijke dwaasheid heeft be
gaan. De lijst is bijkans in elk opzicht, wat
zij niet moest zijn. Wij zouden het denk
vermogen onzr lezers beleedigen, indien
wij gingen uitleggen wat de vanzelfspre
kende redenen ziin waarom namen ais die
van Hindenburg en Ludendorff of Beth-
mann Hollewg er nooit op hadden mogen
voorkomen. Deze mannen zijn alleen in dit
vergezocht opzicht oorlogsmisdadigers,
dat zij onder den keiler stonden als de op
perste leiders van het Dpiteche leger en
den Duitschen staat. De lieden, die ter be
straffing opgeëischt hadden moeten wor
den, zijn de generaal, die het hevel gaf en
uit li-et voeren tot de plundering van Leu
ven, de duikboot-commandanten, die lie
ten schieten op hospitaalschepen of zeelie
den lieten verdrinken, de burgerlijke en
militaire overhden, die onmiddellijk ver-
a.ntwoordlijk waren voor de uitzettingen
uit Itijssel of voor het ongelooflijke schan-
deel van het gevangenkamp van Witten
berg. Men schijnt te verwachten, dat men
ons in koele bloede vijftien maanden na
bet eindigen van de vijandelijkheden een
man zal uitleveren, die de plaats bekleedt
heeft van een Hindenburg. Het springt
evenzeer in bet oog, dat het voor Duitsch-
land heel iets anders zou zijn om een eisch
te weigeren, die beperkt was tot den ver
woester van Leuven, de vernielers van
hospitaalschepen en de andere met bloed
bevlekte misdadigers tot wie de lijst
nauwkeurig' beperkt bad moeten blijven.
En aan 't slot:
De lijst zou grondig moeten worden na
gekeken, voordat er iets anders wordt ge
daan. Dat, en niet het toegeven aan het
Duitsche verzoek om een Duitsche of
Duitschgezindo rechtbank in te stellen,
schijnt ons bet eeiiige richtsnoer voor het
eogenhlik.
Gelijk met ziet, moet men in Engeland
niet veel van den uitleveringseisch heb
ben en 't vermoeden wint veld, (reeds Za
terdagavond door ons uitgesproken) dat
het den li rauschen voornamelijk te doen is
eea Duitsche weigering uit te lokken om
zoodoende gelegenheid te hebben, nog
meer Duitsch gebied te annexceren.
Dit vrmoeden wordt bevestigd door do
commentaren der Fransche pers, die ge
heel in tegendeel met do Engelsche, de
uitlovéringslijst toej uichen.
De lieele Franscho pers wijst er op, dat
do onmogelijkheid, waarin de Duitsche re
geering zich beweerd te bevinden, een in
breuk op bet verdrag is, die de geallieer
den bet recht geeft, die te veranderen en
te verzwaren.
De „Éclair" aoht dit een schitterende ge
legenheid om tot volledige ontawpening
van Duitsehland over te gaan.
Do „Gaulois" zegt, dat het linker-Rijn-
gebied voor g.oed moet worden afgestaan
en de „Vietoire" merkt op, dat artikel 428
do geallieerde verplicht tot de door Foch
voorgesteld oplossing (annexatie van het
Rijn-gebied) over te gaan.
Dat Engelsch-Fransebe meeningsver
schil kan nog interessant worden 1
Hedenochtend wordt inmiddels uit Berlijn
gemeld, dat de Duitsche minister van Bui-
.enlamdsdie zak mi Herman Muller. enFran-
„chen zaakgelastigde Marcilly ae officieele
ontvangst van de uitleveringslijst met - de
egeleidende nota heeft doen toekomen,
en verdere verklaring der Duitsche regee-
ing zal ia de eerstvolgende dagen niet wor-
■en afgelegd,, de Duitsche regeering zal
.vachten op het in e begeleidende nota aan-
.ekondigde nadere antwoord der geallieer-
en op de Duitsche nota van 25 Januari.
De Duitsche zaakgelastigde 'te Parijs, dr.
Mayer, zal Maandag de vergadering dei
:ommissie voor buitenlandsche aangelegen-
leden uit die Nationale Vergadering bijvvo-
ïen. Dinsdag vertrekt hij naar Parijs.
In de houding der regeering ten opzichte
van de uitleveringskwestie is geen wijziging
gekomen: er bestaat nog steeds volkomer
eenstemmigheid en alle pogingen om in he'
kabinet, hetzij door persoonlijke, dan wel
door partijgeschillen. oneenigheid te ver
oorzaken, kunnen als mislukt besr' -vd
worden, daar de regeering overtuigd in
de onuitvoerbaarheid der uitlevering.
Ook de bespreking, welke gisteren tusschen
de leden van het kabinet en de leiders der
meerderheidspartijpn gehouden is. heefi vol
komen overeenstemming opgeleverd.
DE VERGADERING VAN DEN
RAA» VAN DEN VOLKERENBOND.
Reuter verneemt, dat een van d,e voor*
naams te onderwerpen, die aan de orde.
zullen komen in de vergadering; van den'
Volkenbond die op 11 dezer te London
bijeenkomt, de kwestie zal zijn van dio
benoeming van een interna,ionaai ge
gerechtshof. Verder zal beraadslaagd wor<
den over de benoeming van een hoogoni
commissaris voor Dantzig, van de be'
stuurscommissie voor het Saar-dal en over,
de toelating van Zwitserland tot den Vol<
kenbond.
UIT DE FRANSCHE KAMER.
Millerand heeft in d,e Kamer in ceD
rede over de buitenlandsche staatskun-i
de medegedeeld, dat het Bulgaarsclie Sob*
branje het vred es tractaat had bekrach
tigd. De Turksche gedelegeerden zullen
voor de volgende vergadering van do
vredesconferentie naar Parijs worden ont
boden. De geallieerden hebben besloten,
om Polen zoo krachtig no,elijk te steu
nen, als de bolsjewiki het aanvallen.
Het handeldrijven met de Russische coö
peratieve vereenigingen zou geen erken
ning van de sovjet meebrengen en, indi n
bleek dat de gezonden goederen gebruiut
werden voor de roode legers, o i de han
del stilgelegd worden.
De Kamer sprak ien sun-te met 513
tegen 68 stemmen haar vertrouwen in de
regeering ui
ENGELhUilE FABRIKANTEN EN
PRODUCENTEN.
Een nieuwe stap tot organisatie- van da
fabrikanten en de producenten in Enge
land is gedaan door de bijeenroeping vair
hun eerste nationale congres, dat Dins
dag te Londen geopend zal worden. Diij
congres kan in zekeren zin beschouwd-
worden als een tegenhanger van het vak-
vereenigi.igscongres. Gelijk het vakveree-
nigingscongres de meeningen van de ar.-
beiders weerspiegelt, zal bet congres van
de fabrikanten het sta-Mp n n dezen'
over dezelfde vrs kk ,.u
ken. VroegefKWuihen aan opvattingen
niet op gezagnejobendc wijze tot uiting.
Het verbond .van Britsehe industrieën
dat het congres belegd heeft,' weuscht en
echter nadruk op te leggen, dat het con
gres g.-en vijandige bedoelingen tegen ca
arbeiders koestert. Zijn doel is uitslui
tend 'economisch en commercieel. Men
hoopt 'dat hét congres een jaarlijkse]]»
instelling 'zal worden. Onder de onder
werpen die aan d© or|de komen, zijn dei
uitvoerhandel, 'de vreemde wisselkoersen,
prijzen 'en winsten, regeeringsuitgaven,
nationalisatie van industrieën, het trans
portwezen -enz.
de strijd tegen de bolsjewiki
De Britsehe militaire missie rn Zirl-
Rusland 'bericht, d,at de Bolsjewiki og
de 'linie DonManytsj aanvielen, maan
met hevige verliezen werden terugge
slagen. 'Het ijs van de rivieren brak, en
zeer 'vele roode afdeelingen verdronken,'-
Een groot aantal kanonnen en tr n port-
o r„„igen 'ging ver.oren. De overige troe
pen trokken zich sue, ui ^cordeLjite rioh-
ing terug. Een vijandelijke strijdmacht
die ten Oosten van Rostoff den Doni
rachtte over testeken, werd terugge
slagen na een hevig gevecht. Het aan-
al gevangenen bedraagt 3100 terwijl er.
171 kanonnen en 239 machinegeweren
werden buitgemaakt.
GEMENfcte i
BERICHTEN.
Stonn in Amerika.
In de oostelijke gedeelten der Vereenigdo.
Staten, hebben stormen dtn treinenloop aanzien»
Dus redeneerde Charles bij zich zeiven.
Hem aan zijne droefgeestige gedachten over
étende, eindigen wij dit gedeelte van ons ver
taal, om het voort te zetten in het
DERTIENDE HOOFDSTUK.
Hoe onwederlegbaar de vrijdenker zijne
itelling ook dikwerf moge wanen, verneemt
-hij nu en dan in. zijn leven zoo enkele verma-
hingen, welke, al zoekt hij die zoo spoedig
Jnogelijk te vergeten, hem dikwerf doch te
'opmerkelijk schijnen, om ze geen aandacht
.Waardig te keuren. Dit js de werking
.der genade, die, zoo zij niet onderdrukt wordt,
lot een algeheelen terugkeer van den verdwaal
'de bevorderlijk is, en,waar dit het geval mocht
zijn, op den langen duur eene onverschillig
heid in de ziel teweegbrengt, die alle hoop
Npp eene bekeering uitsluit. Dit had Eduard
Ipecd" menigmaal ondervonden. Het was hem
herhaalde keeren gebeurd dat hij in
iaei- ongodsdienstige stemming een boek
J&n de tafii greep en hij. bij h.et door-
W'Treo daarvan ermtdga waarheden aaa-
lapf, welig hom een pogenbük tiot naden
ken brachten. Opmerkelijker werd dit nog
meer voor hem, daar het werk niet zeil
den een of andere zedeLooae rotnan was,
die ondier het kaf nog een enkele korrel
graan verborgen hield, waarmede hij den
oppervlakkigen lezer wilde bekoren, om
b©m dus voor zijne verderfelijke stel
lingen te vormen.
Niets maakt evenwel zulk een indruk
op den vrijdenker, dan wanneer hij een
zeer verstandig of geleerd man aantreft,
die, zonder juist geestelijke te zijn, zich
met den eenvoud eens kinds onderwerpt
aan al wat de Kerk hem gebiedt te ge-
looven, wil bij den naam van een goed
katholiek niet verbeuren. Zulk een ont
moeting had er den avond vóór den mor
gen welken wij beschrijven plaats.
De notaris te Marrelhioef, tot wien wij
ons meermalen ctaor zijn aanstekelijke
vroolijkheid getrokken voelden, mocht zich
beroemen intellectueel zeer goed ontwik
keld te Zjjm Het was op den avond te
voren in de sociëteit tusschen hem en
Eduard tot eten zeer belangrijk gesprek
gekomen, toen zij zich, daar er zeer wei
nig leden waren opgekomen, afgezonderd
van da weinigen onder een glas wijn
op de sofa hadden neergezet. De notaris
was een geloovig man, in den volsten zin
des woprds en daarbij een ijverig katho
liek, hoewel hij, aooals wij gezien hebben,
de vroolijkhieid, waar deze te pas kwam,
in het geheel niet buitensloot.
Met kracht en juistheid wederlegde hij
bedenking welke Eduard goed vond tegen
godsdienst en openbaring op te werpen,
en al deed de geleerde heer hem vragen
waarop hij dikwerf het antwooid schuldig
moest blijven, hij toondo zich onwrikbaar
in zijn gelo-of, en Eduard wist niet wat
hij mec-r had te bewonderen, dit of de
beminnelijke eenvoud des mans, welke ter
genover zijn ruwe zucht naar zoogenaam
de waarheid zoo duidelijk in het oog
sprong. „En dit", riep hij in zich z-eiven
uit, „in een man te ontmoeten, met zulk
een krachtig verstand begaafd en op wiens
helder ooideel en doorzicht overal zooveel
prijs wordt gesteld."
Hpt gesprokene van den vorigen avond
nog eens overwegende, toen hij zich langs
de hoofdstraat van het dorp begaf, om,
zooals gewoonlijk, zijn eerste visite bij'
mevrouw Traumbach af ta leggen, over
viel hem eene ongerustheid, e©n zielsangst
waardoor menige vrijdenker met hem
zich somtijds aangegrepen voelt, al is
het ook dat hij dit ongaarne 2ou Wil
len bekennen.
De gedachte rees in zijn binnenste op:
zoo ik het leens. mis had. Ik reken mijne
bewijzen zoo onomstootbaar mijne stel
lingen onwederlegbaar maar, gesteld, mijn
verstand bedroog mij. Welk eene onthul
ling voor mij hiernamaals. Welk eene
verantwoording voor den rechterstoel van
een God, den ik het grootste gedeelte
mijns levens miskend heb.
Dat God ook hem zoo liefhad om zijn
aenigen zoon op den wereld te zenden,
en deze ook' voor hem aan het kruishout
had geboet, was iets waaraan hij in lang
niet had gedacht; toch kwam dit alles
dezen morgen weder bij hem pp. Ondank
baarheid behoorde niet tot de slechte
hoedanigheden van den dokter, maar zij
ne liefde voor da waarheid ging bij hem
boven allee; intusschen hield hij wpl
eens voor onwaarheid, wat zich niet zoo
dadelijk door den menschelijken geest liet
vatten »n achter den geheimzinnigan slui
er van den godsdienst yersckolen laig.
„Die,niet geloofd zal hebben, zal ver
doemd zijn", raischta een profetische stem
hem in -dei ooren.
„Indien dit zoo is", mompelde hij in
zich zelven, „dan zou dit toch een yree-
eelijk vonnis zijn; doch aoo ik al wilde
aannemiein, dat de ongeloovige zulk een
strenge uitspraak hiernamaals niet te
wachten heeft en Gods Zoon werkelijk'
voor ons aan bet kruit» gestorven ia en
dat nameloos lijden naar ziel en lichaam
doorstaan hoeft, alleen omdat Hij ons
zoo liefheeft, welk een snoodo ondank
baarheid is het dan toch, zoo hij door ons
miskend wordt."
Bij deze woorden sidderde hij door ak
zijne leden. Maar het denkbeeld, dat hij'
reeds zoolang in zulk een staat geleefd
had, en de krachtige stellingen welks
hij zich .uit verscheidene verderfelijke
philosophische wierken herinnerde, sedert
langen tijd in zijn bezit, werkten allengs-
kens weder de heilrijke 'genade tegen
waarvan zijn Schepper hem nog geenszins
verstoken had. „Jammerlijke onzekerheid"
riep hij uit, „wat maakt gij hat leven'
op deze wereld tot een hel. Waartoe
dient het verstand, indien wij het gevan
gen moeten geven? Heiaas. Naarmate hijj
veroudert, wordt voor den denker het
leven ellendiger, en hij doet zich de vraa&
waartoe hij geboren werd. Is het dan al
leen om te lijden?".
Gedurende dien tweestrijd, in zich zei-
ven sprekende, was hij eindelijk het witte
huis genaderd; hij belde aan en Martha
deed hem open. .ïpen hij, zooals gewoon
lijk, naar het huisvertrek wilde begeven»
verwittigde Éij hem, dal, hoewel mevrouwt
vroeg oij de hard v. as gc-veest, zij zich,
nog in har© slaapkamer ophield. j
'f "*i§
i j
m