Jlifaet Couccud
ATOOMENERGIE
MATTHAUS-PASSION
werd uitnemend vertolkt
Nieuw toren-uurwerk
Accijns op gedistilleerd en benzine
met 50 verhoogd
GROTE BRAND
400.boete
No. 1776 Vrijdag 18 Maart 1949 39e Jaargang
G.J.Hoogcarspel, Beemster
Telef. 10. Gironr. 470889
Redacteur: J. KLIJZING Nzn.,
Telefoon 178, Purmerend
Advertentieprijs:
8 cent pet mm.
Btj contract lagere tarieven
op aanvraag
Bewijsnummer gratis
voor De Rijp, Graft, Noordeinde, Cost- en West-Graftdijk, Zuid-Schermer
en Noord-Schermer, Schermerhorn, Beemster en omstreken
Abonnementsprijs:
75 cent per 3 maanden
bij vooruitbetaling
franco per post f 3.40
per jaar
plus incasso-kosten
Losse nummers 6 cent
Verschijnt des Vrijdags
Interessante Nutslezing van de heer Kohnert
te De Rijp
Dinsdag jL sprak de heer Kohnert
uit Alkmaar op de 3e Nutsavond,
welke werd gehouden in „De Een
dracht", over „Het vrijmaken van
Atoomenergie". Dit interessante on
derwerp, dat de laatste jaren in het
middelpunt der belangstelling staat,
werd door de heer Kohnert op een
uitermate boeiende en begrijpelij
ke wijze behandeld.
Alle stoffen, zo begon spreker,
hebben verschillende persoonlijke
eigenschappen. Er zijn echter eigen
schappen, die alle stoffen gemeen
schappelijk bezitten, en hij noemde
hiervan het gewicht en de deelbaar
heid. Reeds de Griekse natuurkun
digen hielden zich met deze deel
baarheid bezig. Zij veronderstelden,
want bewijzen konden zij het niet,
dat de deling van een stof niet onbe
perkt kan worden voortgezet. De
kleinste deeltjes van een stof noem
den zij moleculen. Vele eeuwen la
ter bleken deze weer te zijn opge
bouwd uit atomen. Ruim 150 jaar
geleden heeft men zich met ver
nieuwde ijver aan het onderzoek
van de bouw der stoffen gewijd. Men
kwam hierbij tot de conclusie, dat
de ongeveer 300.000 stoffen, welke
er op de aarde bestaan, zijn opge
bouwd uit een groot aantal elemen
ten, of enkelvoudige stoffen. Elk
element bezit bepaalde eigenschap
pen en bepaald atoomgewicht. Aan
vankelijk waren er 68 elementen be
kend. Later werd door een Poolse
natuurkundige ontdekt, dat er 92
elementen moesten zijn, aan de hand
van een indeling, die door een Rus
sische collega was opgemaakt. Hij
gaf reeds aan welke eigenschappen
en atoomgewichten de ontbrekende
elementen zouden hebben. Deze ele
menten zijn ook later inderdaad ont
dekt, op één na, zodat er nu 91 be
kend zijn. Langzamerhand schreed
de wetenschap vooruit. Het radium,
ook een ontbrekend element, werd
ontdekt door het echtpaar Curie.
Het bezat inderdaad de reeds aange
geven eigenschappen, doch het had
nog een eigenschap, welke niet was
voorzien. Het viel nl. langzaam uit
een en zond hierbij stralen uit, de zg.
Gammastralen, overeenkomend met
Röntgenstralen, echter veel door
dringender.
Energie
Prof. Einstein toonde aan, dat in
de atomen een enorme hoeveelheid
energie is opgesloten. Dr. Joliot Cu
rie kon meedelen, dat men hoogst
waarschijnlijk de energie zou kun
nen vrijmaken. Men durfde er echter
niet mee te beginnen, omdat men
vreesde, dat men het proces niet
meer zou kunnen tegenhouden, of,
zoals de heer Kohnert het kernach
tig uitdrukte; men wist wel hoe men
de knuppel uit de zak kon krijgen,
maar niet hoe hem er weer in te
doen.
Men wist ook, dat de Duitse ge
leerden zich met het atoomonder
zoek bezig hielden en toen Hitier
begon te dreigen met geheime wa
pens, vreesde men in Amerika, dat
Duitsland de atoombom bezat. On
middellijk werden alle natuurkundi
gen uit de geallieerde landen bijeen
gebracht en deze kregen van het
Amerikaanse Ministerie van Oorlog
opdracht, kostte wat het kostte, de
atoomenergie vrij te maken. Er werd
op een afgelegen plek een labora
torium opgericht en het onderzoek
nam een aanvang. Men koos voor
het te splitsen element het uranium,
een soort' metaal, waarvan de ato
men betrekkelijk gemakkelijk zijn
te splitsen. Van uranium bestaan
twee soorten, nl. dat met een atoom
gewicht van 238 en met een atoom
gewicht van 235. Alleen het eerste
wordt in de natuur aangetroffen,
doch moet voor de vrijmaking van
de energie in het tweede worden
omgezet. De moeilijkheden, die men
daarbij ondervond, waren zeer groot.
Explosie-gevaar
Bij het omzettingsproces kwam
reeds zoveel warmte vrij, dat gevaar
voor explosies niet denkbeeldig was.
Men koelde allereerst met water uit
de Colorado rivier. Later ontdekte
men, dat het element bismuth een
remmende invloed op het proces uit
oefende, zodat men verder van deze
stof geen gebruik maakte. Eindelijk
was de eerste atoombom gereed. De
ze bom bestaat uit een- bol of cylin
de r, door een parafine wand in twee
helften verdeeld. Uranium heeft nl.
de eigenschap, in kleine hoeveelhe
den ongevaarlijk te zijn. Wordt ech
ter een bepaalde „drempel" over
schreden, dan volgt de explosie. In
beide helften bevindt zich nu zo'n
ongevaarlijke hoeveelheid. Door een
bepaald mechanisme, smelt, na het
afwerpen van de bom, de parafine,
de beide hoeveelheden komen bij
elkaar en de explosie volgt. De eer
ste bom werd in een woestijn tot
ontploffing gebracht en sloeg daar
een krater van enige meters diep en
een kilometer doorsnede. Het zand
was in de gehele omtrek tot glas ge
smolten door de enorme hitte.
Hiroshima
Kort daarop viel de eerste atoom
bom op de Japanse stad Hiroshima,
waarbij de gehele binnenstad totaal
werd verwoest en tienduizenden
mensen het leven verloren. De over
levenden bleken allen aangetast door
een geheimzinnige ziekte, welke la
ter bleek, werd veroorzaakt door de
radioactieve straling (gamma-stra
len), welke na de explosie de stad
nog maandenlang ontoegankelijk
maakte. Ook dit eiste nog duizenden
slachtoffers. Later viel nog een bom
op Nagasaki en daarop capituleerde
Japan.
Atoomenergie in een eventuele
volgende oorlog gebruikt, aldus de
heer Kohnert, betekent hoogstwaar
schijnlijk het einde van onze bescha
ving. Slaagt men er echter in het
vrijkomen der energie te remmen en.
hier zoekt men op het ogenblik naar.
dan zal er een geweldige omwente
ling plaatsvinden en kan het een
zegen voor de mensheid betekenen.
Spreker schetste dit met nog enkele
duidelijke en geestige voorbeelden.
Ds. Kastein, die ook het openings
woord uitsprak, dankte de heer
Kohnert voor zijn buitengewoon in
teressante en boeiende lezing. Indien
het publiek een droge uiteenzetting
had verwacht, dan heeft het zich
wel deerlijk vergist, meende spreker.
Integendeel U heeft op zeer prettige
en ook amusante wijze Uw onder-
GROOT-SCHERMER.— Bijna een
jaar geleden werd te Groot-Schermer
een bazar gehouden met de bedoeling
van de baten een rieuw torenuurwerk
aan te schaffen.
Grootscheeps ma g deze Bazar wor
den genoemd, omdat daaraan vrijwel
alle ingezetenen hun medewerking
verleenden in deze pf gene vorm.
Het resultaat van deze spontane en
gemeenschappelijke actie was dan ook
volkomen evenredig aan de opzet.
De opbrengst lag 'boven de ƒ5000,
hetgeen de mogelijkheden in deze
kleine gemeenscha?! in ogenschouw
genomen, buiten feller verwachting
was.
Nu is zo'n uurweik met niet minder
dan vier verlichte wijzerplaten een
dure geschiedenis, en wanneer dan
de eerste maal niet alles bijeen kwam,
dan leert men de betekenis van het
spreekwoord van #te laatste loodjes
pas recht beseffen.
Maar in Groot-Schermer heeft men
A gezegd en het L liet niet op zich
wachten. Het uurwerk is besteld, het
geld ervoor is bijeen en de Raad der
Gemeente nam onlangs met bijzondere
erkentelijkheid de eigendom van het
uurwerk over. h'étv.elk nu Zaterdag,
19 dezer te 7.30 ui-.r door de Burge-
J meester officieel in gebruik zal wor
den genomen.
Het zal dan fees:. in het dorp zijn,
feest, waarop men na deze prestatie
volkomen recht hee'"t.
Tegen acht uur avonds zijn alle
ingezetenen uitgenodigd bgeen te ko
men in café van Tiuijen. waa^ zullen
optreden de Singit .'s uit Weesp en
de heer Piet Kroor uit Alkmaar als
„Kees Stet van Ierswoud".
VERLOREN Vf'ORWERPEN
DE RIJP. Bij dc. politie werd als
verloren aangegev.» 1 paar kinder
wanten.
werp behandeld, en wij danken U
hiervoor hartelijk.
Uiterst jammer was, dat de op
komst van het publiek zo matig was.
Dit voor ons allen zo belangrijke
onderwerp was toch zeker een volle
zaal waard geweest. En het bestuur
van het Nutsdepartement De Rijp en
de heer Kohnert hadden beter ver
diend!
Uitvoering won aan diepte en inhoud
De overweldigende belangstelling
welke er steeds voor de „Matthaus
Passion" heeft bestaan, bleef Zater
dagavond uit. Er waren veel bezoe
kers in de Alkmaarse Grote Kerk,
maar men zou gaarne ook voor deze
„Passion"-nltvoering de Grote Kerk
stampvol hebben gezien te meer daar
de Ned. Herv. Oratorium Ver. onder
leiding van dirigent Jonker de gestel
de opgave weer met zoveel toewijding
wist te vervullen.
Bach's Passie hebben we reeds vol
doende ingeleid, zodat we ons nu uit
sluitend tot de uitvoering van het
werk kunnen bepalen. Allereerst zij
opgemerkt, dat de uitvoering van het
werk in z'n geheel aan diepte van in
houd heeft gewonnen. De dirigent
hield zich meer nog dan anders schijn
baar strak aan de partituur met het
gevolg, dat het sensuele élement ver
minderde en men meer pure muziek
te genieten kreeg. Voor deze boeiende
en aanvaardbare interpretatie kunnen
we dus zeer erkentelijk zijn, deze lof
waardige conclusie betreft voorname
lijk de koorzang.
Deze schare amateur-zangeressen en
zangers heeft zich in de loop der ja
ren een koortechniek weten eigen te
maken, welke op hoog peil staat. Zo
kregen we dan op een klein ongelukje
na, een voortreffelijk openingskoor te
horen, waarin ook het knapenkoor uit
nemend bleek te zijn. De contempla
tieve choralen werden zéér mooi ge
zongen, en ook het slotkoor had mo
menten van grote schoonheid. Het
zangkoor boekte dus in muzikaal op
zicht deze keer wederom 'een heel
groot succes.
Het solisten-corps had enige ver
andering ondergaan en daar behoef
den we in sommige opzichten geen
spijt van te hebben. De sopraan-partij
werd deze keer gezongen door Dora
v. Doorn Lindeman. Zij heeft ean zeer
fraai stemgeluid en gaf een prachtige
voordracht van Bachs muziek. Met
deze zangeres was dus wel een uitste
kende keuze gedaan.
De alt, mevr. Biickström, die on
verwacht de partij van Annie Hermes
overnam, heeft een zeer mooie stem,
zong echter haar partij wat vlakweg.
Er was van innerlijke bewogenheid
niet veel te bespeuren.
Wat nog te zeggen van de Evange
list (Jan Schipper) tenor, en de Chris
tus-partij (Laurens Bogtman) die tel
ken jare ons nimmer teleurstellen aan
artistieke zang en werkelijke kunst
zinnige herschepping.
Han le Févre bleef aan zichzelf ge
lijk. De bas Piet Dalenberg zong zijn
partij nog wat schools en moet vrijer
worden in de voordracht. Zijn tech
niek was wel goed.
Van de instrumentale soli willen we
vermelden de keurige viool-solo ge
speeld door Hertha Ellegiers. Er was
een orgelpartij met fijn gekozen re
gistratie van Piet van Egmond. Het
cembaal, dat met haar bijzondere
klankkleur als het ware een testa-
mentische sfeer schept, werd muzi
kaal bespeeld door Nico Akkerman.
De Arnhemse Orkest Vereniging
verzorgde de orkestbegeleiding, zeer
lofwaardig en soms ook wat oneven
wichtig, maar er is nu eenmaal nooit
voldoende gelegenheid om met zo'n or
kest te repeteren.
Nog willen we een extra compli
ment brengen voor iets waar veel be
zoekers niet zo spoedig aan denken,
nl. het organiseren van een dergelijke
grootse onderneming. Deze organisatie
was perfect! Moge de „Passion"-uït-
voeringen in de volgende jaren weer
de oude enorme belangstelling trekken
welke zij verdienen.
I Ms.
Ons Beneluxje:
Die op suiker tweederde
verlaagd
(Van onze parlementaire redacteur.)
In de Tweede Kamer heeft de mi
nister van Financiën, prof. dr. P.
Lieftinck Woensdagmiddag enige be
langrijke mededelingen gedaan over
de fiscale problemen, die op de laatste
Benelux-conferentie besproken zijn.
Uitvoerig is in het afgelopen week
eind onderhandeld over de unificatie
van de accijnzen, de omzetbelasting,
de motorrijtuigenbelasting en de uni
ficatie der directe belastingen. Het
bleek, dat het niet direct noodzake
lijk is tot unificatie van zegel- en re
gistratiekosten over te gaan.
Bij de directe belastingen zal een
beperkte unificatie voldoende zijn. De
unificatie der accijnzen is op de con
ferentie voltooid.
Voor gedistilleerd, benzine en suiker
komen er uniforme heffingen, die tus
sen de thans in de drie landen gelden
de tarieven liggen.
Voor gedistilleerd bedraagt op het
ogenblik in België het tarief van
ƒ600,— per H.L. ad 50%; in Neder
land 320,in Luxemburg ƒ510,
Het nieuwe overeengekomen tarief
zal bedragen ƒ475,per H.L. ad
50%.
Het tarief op de benine bedraagt op
het ogenblik in de Belgisch Luxem
burgse Economische Unie 24,96 per
100 kg., in Nederland ƒ14,67; het
nieuw overeengekomen tarief voor de
drie landen bedraagt 22,per 100
kg-
Het tarief op suiker bedraagt op
het ogenblik in de Belgisch-Luxem
burgse Economische Unie 3,60 per
100 kg., in Nederland 29,25. Het
nieuwe voor de drie landen geldende
tarief zal zijn 11,per 100 kg.
De nieuwe tarieven voor de omzet
belasting betekenen voor Nederland
een zekere verhoging, voor België een'
belangrijke verlaging.
Personenauto's duurder.
De unificatie van de motorrijtuigen
belasting zal voor Nederland bete
kenen een iets grotere druk op de
personenauto's en in het bijzonder
op de duurdere wagens; elk der re
geringen kan echter zwaardere be
lastingen invoeren. Vooralsnog is men
dit van de zijde van de Nederlandse
regering niet voornemens.
Wat de directe belastingen betreft,
deelde de minister mede, dat in het
bijzonder in België aanpassingen op
het gebied van investeringen en af
schrijvingen noodzakelijk zijn, daar
voortaan de gehele winst op N.V.'s
aan belastingdruk onderworpen zal
zijn. Voor Nederland betekent dit een
verlichting van de druk op de onder
nemingsbelasting en een verzachting
van de grondslag op de bedrijfsop
brengst.
Nadere regelingen over de controle
op de aanslagen en om de wijze van
inning met elkaar in overeenstemming'
te brengen, moeten nog volgen.
SCHERMERHORN.— Dit jaar zal
het 250 jaar geleden zijn, dat de
grote brand te Schermerhorn heeft
gewoed. De brand ontstond in de gruit-
terij, op de plek van het tegenwoor
dige pand van de Heer D. Modder in
de Breedstraat.
Eén der mooiste huizen, welke daar
na werden opgebouwd is de tegen
woordige pastorie van Ds. Visser. Op
de gevelsteen staat dan ook het jaar
tal 1701.
Na de brand heeft men een gedicht
gemaakt, hetwelk wij hier laten vol
gen:
TER GEDACHTENIS AAN DE
BRAND TE SCHERMERHORN OP
3 NOVEMBER 1699
Gij, die te Schermerhorn met ons
[geboren zijt,
Of die maar bij ons woont, of die ook
[wel somtijds
Hier zijt, of zijt geweest.
Hoort eens, wat hier voor deze door 't
Alverslindend vuur verand'ring is
[gerezen
Toen d'afgelopen eeuw, liep in zijn
[laatste jaar
En aan dezelve ruim acht weken
[schorten maar.
Na d'Allerheiligendag, nog geen twee
[volle dagen
En op een Donderdag ontstond dees
[droeve plagen.
Door ongeluk of verzuim, eerst uit
[de grut terg
Verterend wederzijds de huizen op een
[rij tot 64 toe.
Van 't dorp, toen in zijn bloeien,
Zag men op ene daig het beste deel
a [uitroeien.
Denk eens mijn burgerij, hoe naar dit
[is geweest
En hoe hier man en maagd en vrouw
[en kind
Heeft gevreesd, toen rib en balken
[kraakten.
AANWINST VOOR HET DORP
SCHERMERHORN.— Alhoewel de
firma H. Wlibbe Co een der oudste
zaken is uit de gehele omtrek, is deze
firma toch steeds met haar tijd mede-
gegaan.
Zij heeft nu een aparte etalage voor
de meubelen gebouwd, welke stijlvol
is ingericht en waardoor de meubelen
door deze entourage volkomen tot hun
recht komen.
Zaterdag j.1. had de opening plaats
en ongetwijfeld mag deze modernise
ring voor het dorp een aanwinst ge
noemd worden.
GESLAAGD
DE RIJP. Geslaagd voor coupeuse
onze plaatsgenote mej. Riek Hoek,
i' Met h
lepels en vorken....
1 In de gevangenis te Beauregard
I hebben 80 gevangenen getracht
door een gang van tientallen
meters lengte, welke met behulp
van lepels en vorken was gegra
ven, te ontvluchten. Geen van
hen ontkwam.
Voor te hoge lonen
De heer Th. van der B. uit Enk
huizen moest zich verleden week
verantwoorden voor de economische
politierechter te Alkmaar. Als eige
naar van de scheepswerf „De Voor
waarts" te West-Graftdijk had hij
aan zijn personeel te hoge lonen be
taald.
Beklaagde verdedigde zich door te
betogen, dat hij niet kan concurreren
met de scheepsbedrijven in de Zaan
streek indien hij dergelijke lonen
'niet uitkeerde. De officier liet zich
door deze verdediging niet verlei
den. Hij vond de overtreding nog al
zwaar en eiste ƒ500.boete of 3
maanden hechtenis.
De politierechter vonniste met
400.boete subs. 1 maand hech
tenis.
OPVOLGER VAN DS. BOEKEE
GRAFTDIJK.Als opvolger van
Ds. Boekee werd in de vergadering
van 1 Maart door de kerkeraad be
noemd cand. F. Brouwer van Zuid
laren. Deze benoeming is door cand.
Brouwer aangenomen; hg hoopt be
gin April zijn ambtswerk te aanvaar
den.
Ds. Boekee zal a.s. Zondag 20 Mrt.
voor het laatst spreken alvorens hij
naar Indonesië vertrekt. Daar het
hem onmogelijk is voor zijn vertrek
veel afscheidsbezoeken af te leggen,
zal er na afloop van de dienst gele
genheid zijn in de consistoriekamer de
scheidende predikant de hand.te druk
ken.
DE N.V. VERGADERDE
DE RIJP.Vrijdag 11 Maart ver
gaderde de afdeling De Rijp van de
Ned. Ver. tot Afsch. van Alcoholh.
dranken ten huize van de penning-
meesteresse. Enige ingekomen stuk
ken werden behandeld. Er werd be
sloten enige propaganda biljetten te
bestellen. De afdeling boekte twee
nieuwe leden.
BURGERLIJKE STAND
GRAFT
Geboren; Annie, dochter van A.
van Petten en A. Schoone.