Goud onder de golven.
Bonnenlijst
Prof. Schermerhorn
sprak
Verzoek om hogere
melkprijs
Een kaasbelasting
De demonstratie met baggermachines
te West-Graftdijk
ABONNEMENTEN:
75 cent per kwartaal
bij vooruitbetaling,
franco per post 3.40 per jaar
plus incassokosten.
Losse nrs. 6 cent.
Jlifoet C
ADVERTENTIES:
8 cent per millimeter.
Bij contract lagere tarieven.
Bewijsnummers gratis.
(Inzending naar
Middenweg 172, Beemster.)
voor De Rijp, Graft, Noordeinde, Oost- en West-Graftdijk, Zuid-Schermer en Noord-Schermer, Schermerhorn, Beemster en omstreken
39e JAARGANG
op een uitstekend
van de Partij van
De Zaterdag j.1. door de afdeling De
Rijp van de P. v. d. A. georganiseerde
propaganda-avond in Hotel „De Een
dracht" in in alle opzichten uitstekend
geslaagd. Reeds enige dagen voor de
avond was de zaal geheel uitverkocht en
de zaal was dan ook tot de laatste plaats
bezet, toen de voorzitter van de afdeling
De Rijp, de heer K. J. Luder, met een
kort woord opende. Hij heette in het bij
zonder prof. dr. ir. W. Schermerhorn, bur
gemeester Dalenberg, burgemeester Dries-
sen en „De Jonge Flierefluiters" Welkom;
Verder beval de heer Luder de verloting,
welke was mogelijk gemaakt door de goe
de gaven van winkeliers en particulieren,
in de belangstelling van het publiek aan.
Hierop was het woord aan het bekende
radio-ensemble „De Jonge Flierefluiters"
onder leiding van Johan Jong. Op wer
kelijk uitnemende wijze heeft dit gezel
schap het publiek geamuseerd. De beken
de solisten, te weten Peter de Boorder
en Anita Berger, droegen voor een groot
deel bij in het succes. Er werd niet alleen
uitstekend gezongen en gemusiceerd, doch
de bespeler van de contrabas, Jaap Grun-
deler, bleek bovendien tot zulke humoris
tische bokkesprongen in staat, zonder dat
zijn spel er onder -leed, dat het publief
af en toe brulde van het lachen. Begon
nen werd met „Morgenrood" van Otto de
Nobel en daarop namen de spelers de
aanwezigen mee op een muzikale' reis
door Zweden, Rusland, Italië, Tirol en
Nederland. De zangeres Anita Berger had
met het bekende Ciribiribin zoveel succes,
dat zij het, op aandringen van het publiek,
nog eens zong. Instrumentaal werden op
prima wijze de Wolgaschlepper en de
Schotse Trije uitgevoerd. Bij dit laatste
nummer kreeg Jaap Grundeler volop ge
legenheid zijn humoristische neigingen bot
te vieren. De zanger Peter de Boorder
oogstte vooral veel succes met La Spagnola
en The Holy City.
Na dit laatste nummer betrad prof.
Schermerhorn het toneel, begroet door een
hartelijk applaus van het publiek. Prof.
Schermerhorn hield een rede over het
onderwerp: „Nederland in de branding".
Sprekerbegon met op te merken, dat wat
hij ging zeggen niet in overeenstemming
zou zijn met de zonnige sfeer van het eer
ste deel van het programma. Ik wil u la
ten zien, aldus de spreker, wat er in de
wereld aan de gang is. Hiervoor moeten
we teruggaan in de historie. In de 19e
eeuw beheerste West-Europa, met als cen
trum Engeland, vrijwel de gehele wereld,
niet omdat het rovers waren, maar door
de technische ontwikkeling. Ruwe produc
ten werden ingevoerd, verwerkt en de
eindproducten weer geëxporteerd naar al
le delen der wereld. Dit proces heeft ech
ter tot gevolg gehad, dat wij anderen de
kunstjes hebben geleerd, met als voor
beeld de Verenigde Staten. We hebben als
het ware onze eigen concurrenten ge
maakt. Japan is hierdoor machtig gewor
den en ook Rusland. Bij een recent bezoek
aan Zuid-Amerika had spreker opgemerkt,
dat men ook daar druk bezig is met een
technische ontwikkeling. Hierin ligt ook
de kern van het Indonesische conflict: het
zelfbewustzijn der Indonesiërs is wakker
geworden. Vooral na de oorlog gaan er
vele stemmen op, om een ieder zijn gang
te laten gaan, maar de rest van de wereld
bedreigt ons, als het particulier initiatief
doorgaat. Economische vrijheid heeft wel
een opleving ten gevolge, maar keert ook
de wapens tegen ons. De industriëlen wen
sen verder, dat men hen de winst zal la
ten behouden met de belofte, dat ze dan
zelf voor de fabrieken zullen zorgen. Dit
is nu al een eeuw zo, met het gevolg:
drek. De industriëlen hebben critiek op
prof. Lieftinck, die hun toch nog 150 mill.
liet behouden. Ik heb tegen Lieftinck de
opmerking gemaakt, aldus spreker, ze
maar niets te geven, omdat het toch niet
wordt gewaardeerd. Ik sta in deze kwes
tie dwars en vierkant tegen de fabrikan
ten. Prof. Schermerhorn gaf voorbeelden
van bedrijven, die door bijdragen van de
staat nu uitstekend marcheren en modern
zijn uitgerust, terwijl zich op hetzelfde
terrein bewegende particuliere maatschap
pijen met verlies werken of verouderd
zijn. Waarom moet de overheid alleen in
grijpen als het mis is, zo vroeg spreker
zich af. Willen we niet met onze industrie
naar de maan gaan, dan mogen we het
niet overlaten aan particulier initiatief en
het benauwt me, dat de grote industriëlen
deze waarheid niet willen erkennen. Zelfs
de Verenigde Staten voert nu een plan-
politiek op grootse wijze, in die zin, dat
het minder ontwikkelde staten na het af
lopen der Marshall-hulp steun gaat ver
lenen (plan Truman), met het oogmerk
hier afzetgebied voor hun eigen industrie
te vinden. Dit is plan-politiek, waar ik ja
loers op ben, aldus spreker, en niet te
vergelijken met ons eigen industrialisatie-
programma van minister Van de Brink,
waarop ik veel critiek heb. Ik heb wel
veel respect voor de particuliere kracht
geslaagde propaganda-avond
de Arbeid te De Rijp.
van sommige industriëlen, maar achter
hen moet de overheid staan. Verder merk
te spreker op, dat de arbeidsproductivi
teit in ons land nog te laag ligt, n.1. 80
procent van voor de oorlog. In Engeland
is dit cijfer 110 procent en in de Ver. Sta
ten ongeveer 125 procent. Dit is het ge
volg van onze mindere outillage. De de
valuatie vormt hiervoor geen wezenlijke
redding. Onze productie moet omhoog,
willen wij onze hoge levensstandaard be
houden, want wij leven op het randje
van wat kan. Zonder ordening komen we
er niet en een lichtpunt is dat men dit
begrijpt; voorbeelden hiervan zijn de Wes
telijke Unie en de conferentie te Straats
burg. We moeten ons aaneensluiten en
gezamenlijk vooruit, anders gaan we
weer, net als in 1940, één voor één van
de sokken. Spreker toonde zich verder
verheugd over de verkiezingsuitslagen in
Noorwegen en vroeg zich af of dit in ons
land ook niet kon en besloot met de
woorden: Ik ben socialist door een gevoel
van verantwoordelijkheid. De weg terug
is een onzalige weg. Eendrachtig moeten
we de weg omhoog zoeken naar een betere
wereld dan we hebben gehad. Ik hoop,
dat u deze verantwoordelijkheid meedraagt
van hier en getuigen zult van de vaste
overtuiging, dat er een weg omhoog is.
De rede van prof. Schermerhorn werd
met de grootste aandacht gevolgd en
oogstte een luid applaus.
Na de pauze, waarin een geslaagde ver
loting werd gehouden, zetten de „Jonge
Flierefluiters" hun programma voort. Eni
ge potpourri's van cowboyliedjes en Zuid-
Afrikaanse wijsjes werden uit volle borst
Op 29 September j.1. werd op het be
drijf van de heer J. Bierens te West-
Graftdijk een interessante demonstratie
met baggermachines gehouden, welke de
monstratie uitging van de Rijkslandbouw-
voorlichtingsdiensten in Noord-Holland in
samenwerking met de Federatie van Be
drijfsverenigingen. De demonstratie had
speciaal tot doel verschillende bagger-
installaties te laten zien, welke geschikt
zijn voor het baggeren van sloten in veen-
polders. Dit baggeren is daarom zo moei
lijk, omdat de bagger vaak haast water
dun is en zich moeilijk op de kant laat
brengen. Verschillende firma's trokken
zich van de demonstratie terug, toen zij
hoorden, dat veenbagger op de kant moest
wórden gebracht.
Aan de demonstratie, waarvoor grote
belangstelling bestond, namen deel:
de firma Bakker Kuiper, Scheeps-4
bouwers te Schoorldam;
de firma G. Meereboer, Voorweg B 80
te Schoorl; en
de firma Van Schaick te Nigtevecht.
De firma Bakker Kuiper kwam uit
met een miniatuur baggermolen van ge
ringe vaarbreedte en diepgang. Hierdoor
is het mogelijk sloten van 2,25 m. breedte
uit te baggeren. Ook zeer brede sloten
kunnen zeer goed gebaggerd worden. De
bovenbouw van de molen kan gedémon-
teerd worden, zodat bruggen van 1 m. bo
ven het wateroppervlak nog gepasseerd
kunnen worden. De minimum diepgang
van de molen is 50 cm. De molen is zeer
licht en kan desnoods over de weg ge
transporteerd worden. De fabrikanten
denken er over om hem speciaal voor dat
doel uit te rusten met wielen. De molen
wordt aangedreven door een 5 pk Deutz
Dieselmotor die een zeer gering bedrag
aan brandstof per dag vraagt (n.1. 50 a
60 ct. per dag). De molen kan per dag
100 m3 bagger met een goot tot 4 m. ver
op de wal brengen. De diepte van bagge
ren is variabel van 0.601.20 m. Voor de
bediening zijn één a twee man nodig.
Op de demonstratie werkte de machine
in een smalle sloot door veenland. De
dunne bagger werd vlot op de kant ge
bracht. De machine maakte een goede in
druk en lijkt speciaal geschikt voor veen-
polders waar gemakkelijk gevaren kan
worden. Een nadeel is, dat de molen geen
talud maakt. M. i. is het het beste, dat
men de sloten eerst behandelt met een
kantensnijder, de losgesneden-kanten de
sloot induwt en daarna met het bagger
molentje alles op de kant brengt.
Het werktuig is geschikt voor aanschaf
door polders en combinaties van boeren.
Het kan ook van de fabrikanten gehuurd
worden.
De slootbaggermachine van de firma
Meereboer uit Schoorl bestaat uit een
rechthoekig ijzeren raam, dat dwars over
de sloot komt te lopen. Aan de ene kant
VRIJDAG 21 OCTOBER 1949
meegezongen. Een accordeonsolo werd op
uitstekende en komische wijze door Jaap
Grundeler begeleid. Aat Weeda, leider van
het Sylvestri-kwartet, speelde op werke
lijk uitstekende wijze, ondanks een ge
sprongen snaar, een banjosolo. Anita Ber
ger had veel succes met het Zonnelied en
Peter de Boorder zong o.a. Van 't Beier-
lands Boerke en Ich bin nur ein armer
Wandergesell. Bij het liedje „Loosdrecht
wat ben je mooi" zorgden de artisten voor
een aardige verrassing door te zingen: De
Rijp en Beemster wat ben je mooi, een
verrassing, die door het publiek op hoge
prijs werd gesteld. Met de gezamenlijk ge
zongen Socialistenmars werd het program
ma besloten. Het applaus van het publiek
nam de vorm aan van een ovatie en de
heer Luder sprak zeker namens allen,
toen hij Johan Jong, de „Jonge Fliere
fluiters" en prof. Schermerhorn dankte
voor de prachtige avond. Later dankte de
heer Luder ook nog het echtpaar Eger
Schouten voor de vele voorbereidende
werkzaamheden en bood mevr. Eger een
bouquet aan. Behalve het prachtige pro
gramma was ook de organisatie prima in
orde. Een zeer goede luidspreker-installa
tie maakte alles, ook voor de mensen ach
ter in de zaal, goed verstaanba-ar. Na af
loop werd er nog enige tijd gedanst.
VLEES PER 1 OF 15
NOVEMBER VRIJ.
Naar wij vernemen bestaat het plan,
zeer binnenkort de distributie van vlees
op te heffen. Dit vraagstuk neemt sinds
lang de aandacht van officiële landbouw-
kringen in beslag. De opheffing houdt ten
nauwste verband met de situatie van de
rundvee- en vooral ook met die van de
varkensstapel en indien men ingewijden
geloven mag is deze situatie thans zoda
nig, dat naar alle waarschijnlijkheid de
vleesdistributie per 1 November of per
15 November zal eindigen.
wordt het ondersteund door twee lucht-
bandenwieletjes, die langs de sloten lopen,
aan de andere kant door een man, die het
geheel aan twee handvaten in evenwicht
houdt. Ongeveer midden in het raam,
dwars op de sloot, is een jacobsladder m)et
baggerbakjes opgehangen, aangedreven
door een pl.m. 4 pk motortje en bediend
door een man die zich op een zitplaats
boven de loopwieletjes bevindt.
De machine graaft de sloot slechts aan
één kant uit en maakt dan een mooi talud.
Is de ene kant klaar, dan moet de andere
kant bewerkt worden. De lengte van het
raam bepaalt de breedte van de sloot die
bewerkt kan worden. De sloot op de
demonstratie was voor de machine net
breed genoeg.
Op de demonstratie had de machine pech
door het vele wier (flap), dat zich in de
sloot bevond. Dit wikkelde zich om de
bakjes, zodat deze zich moeilijk met bag
ger volschepten. In een uitgekroosde sloot
zal de machine het beslist beter doen. O.i.
waren de bakjes voor het laagveen wat
te smal. Breder bakjes zullen de capaci
teit aanmerkelijk verbeteren.
Jammer genoeg kon de fabrikant ons
over de capaciteit van de machine niets
mededelen, daar het hier een zeer nieuwe
uitvinding betreft. De machine heeft o.i.
toekomst voor het schoonhouden van
smalle tussensloten.
De machine van de firma Van Schaick
uit Nigtevecht bestaat uit een Fordson
Majortrekker, voorzien van een Herwerk.
Op zij van de trekker bevindt zich, daar
aan bevestigd, een mast op wielen, welke
langs de slootkant rijdt. Een man aan de
andere kant van de sloot brengt met een
lange stok een grote ijzeren bak, welke
weer met een draad en katrol aan de mast
hangt, in het water. De trekker trekt met
de lier de bak, welke een scherpe ijzeren
tand heeft, door de slootbodem (bagger)
naar zich toe; de man aan de overkant
stuurt daarbij de bak met zijn stok. Is de
bak vol, dan hijst de trekker met de lier
de bak op en trekt deze tegelijk naar zich
toe. Boven de wal wordt de bak leeg
gestort. Op deze manier wordt iedere hal
ve minuut een bak modder van 300 liter
op de wal gebracht. De capaciteit van de
machine is al naar de grondsoort 3040
m3 per uur.
De firma Van Schaick fabriceert geen
machines voor de verkoop, maar verricht
het baggerwerk in loondienst en vraagt
daarvoor 15.per uur.
De machine kan de sloten tot op grote
diepte uitbaggeren. Brede sloten worden
gemakkelijker bewerkt dan zeer smalle
tussensloten. De machine van Van Schaick
werkt zoWel op veen als op klei zeer goed.
Daar de machine op de wal moet werken,
lijkt ons voor veenpolders waar gevaren
moet worden, het baggermolentje van de
firma Bakker Kuiper beter geschikt.
Ir. VAN BENEDEN.
Jan Mens: „Goud onder golven".
(KOSMOS, geb. 6.90.)
Jan Adriaansz. Leeghwater. Deze naam
klinkt ieder Rijper en Beemsterling ver
trouwd in de oren.
In de Rijp staat een gedicht in steen
en mortel. Het Raadhuis. Een schepping
van Leeghwater.
In de Beemster, nee Dé Beemster. Een
schepping van Leeghwater. Molenmaker,
sluizenbouwer, bouwkundige, schrijver en
uitvinder. Jan Adriaansz. Leeghwater, de
man die de meren droogmaalde.
De man die met profetische blik in de
toekomst schouwde als hij, staande aan
de oevers van het Bamestra-meer, 't spel
der voortjagende golven gadesloeg. Onder
die groene, felbewogen watermassa's zag
hij wonderlijke dingen.
Zoals in de woestijn voor het oog van
de uitgeputte mens het bekoorlijk fata
morgana van groene oase oprijst, zo rees
voor de man, die aan de oever van dit
meer stond, een niet minder lieflijk beeld.
Hij zag de golven uit haar bedding
vloeien. Slik en klei kwamen te voor
schijn. Maar in deze vieze, glibberige ma
terie, was goud verborgen. Goud onder
Golven.
Want die man aan de oever was geen
dromer, die enkel leefde uit zijn dichter
lijke fantasieën.
Want niet als in de woestijn zou wat
zijn geestesoog aanschouwde een lucht
spiegeling blijken te zijn. Hij weet beter.
Straks zullen op die grauwe, onaanzien
lijke vlakte mensen wonen en de grond
bewerken. Men zal ploegen en zaaien. Het
zaad zal opschieten en waar eens de gol
ven van het Meer voortrolden in eindeloze
opeenvolging, zal dan het goudgele graan
golven in de wind.
Boerderijen, Lustverblijven en Heerlijk
heden zullen verrijzen tussen de overdaad
en luister van de natuur. Vee zal grazen
op de bonte weiden.
Er zal Arbeid zijn en Vreugde.
Ja, Jan Adriaansz was geen dromer. Hij
wist dat het goud onder de golven geen
fata morgana was.
Én zoals hij het zag, gebeurde het.
Hoe of het gegaan is? Op welke wijze?
Wat voor moeilijkheden uit de weg gek
ruimd moesten worden? Tegen welke voor
oordelen gestreden werd? Wie was die
mens en hoe was de tijd die van zo grote
betekenis was voor uw voorvaderen, voor
uzelf en uw kinderen?
Jan Mens, de bekende schrijver, wilde
het weten. Het leven van Jan Adriaansz
Leeghwater, de droogmakerij van het
Beemstermeer, fascineerde hem.
Hij trok naar De Rijp. Leefde en woon
de er, vorste in archieven en musea, ver
zamelde honderden gegevens. En schiep
zich zO een beeld van de Mens Leeghwater
en zijn werk.
Hij schreef een Boek: „Waterland". En
daarin vertelde hij het leven van die
Rijper zoon en van het gigantische werk:
de droogmaking der Beemster. De eerste,
nu de tweede druk. Die is nu verschenen
onder de juistere titel: „Goud onder gol
ven".
AND TOL.
voor het tijdvak van 23 October
t/m 5 November 1949.
Elk der volgende bonnen geeft
recht op het kopen van:
Voedsngsmiddelenkaarten 809.
361 Vlees (A, B, D) 100 gr. vlees.
362. Vlees (A, B) 300 gr. vlees.
363 Vlees (D) 100 gr. vlees.
364 Algemeen (A, B, D) 250 gr.
rijst.
366 Algemeen (A, B) 200 gr. kaas
of 250 gr. korstloze kaas.
374 Algemeen (D) 100 gr. kaas of
125 gr. korstloze kaas.
(De letters achter de bonnum
mers geven de kaarten aan, waar
op de betreffende bonnen voorko
men.)
Bonkaarten ZA, ZB, ZC, ZD, ZE,
MF, MH 912 (bijz. arbeid,
a.s. moeders en zieken).
Geldig zijn de bonnen gemerkt
met de letter C.
Bovenstaande bonnen kunnen
reeds op Vrijdag 21 October a.s.
worden gebruikt.
De niet-aangewezen bonnen 344,
345, 348, 349, 350, 351, 353, 355, 356,
357, 358 en 359 Algemeen kunnen
worden vernietigd.
VERSCHIJNT VRIJDAGS
GEMEENTE - AANKONDIGING
OVER HET MARKTWEZEN.
Dinsdags 25 October a.s., namiddags
2 uur, zal in „de Doele" een bijeen
komst worden gehouden ter bespre
king van:
le. de nieuwe marktindeling;
2e. toewijzing van vaste standplaatsen.
Een en ander in verband met weder
instelling van de slachtveemarkt, met
het oog op de a.s. opheffing van de
vleesdistributie.
Zie verder de advertentie in dit blad.
De organisaties van melkhandelaren
hebben in gezamenlijk overleg contact
gezocht met enkele fracties in de Twee
de Kamer en haar gewezen op de nood
zakelijkheid de melkprijs te verhogen.
Langs deze weg wil de georganiseerde
melkhandel de Regering bereiken, die
ondanks de daling van de omzet in de
winkels de prijs op het oude peil houdt.
Dit heeft de voorzitter van de Katholieke
Bond van Handelaren in Melk en Melk
producten, de heer Heuft, dezer dagen
ter bondsvergadering in Utrecht mede
gedeeld.
Afgaande op de beschikbare gegevens
over de toestand in Amsterdam, deelde
de heer Heuft mede, dat de omzet sedert
vorig jaar met 13,2% is gedaald in de
winkels en met 13,3% bij de melkbezor
gers. Toch is het aantal particuliere
melkslijters niet te groot, want in de
afgelopen tien jaren is de sanering zo
sterk doorgevoerd, dat 30% van de ver
gunningen is ingetrokken. De beste ma
nier om de sanering voort te zetten is,
volgens het bondsbestuur, niet een in
deling in wijken of sectoren, maar een
verdeling van de omzet, die vrij komt,
wanneer een winkelier van zijn oude dag
gaat genieten.
Volgens een beschikking van minister
Mansholt zullen de kaasfabrikanten en.
veehouders-kaasmakers worden verplicht-
tot het betalen van een heffing van 35
cent voor elke kilo kaas, welke zij na
aanstaande Zaterdag maken. Het bedrijf
schap voor zuivel is met de uitvoering
van deze maatregel belast. Deze heffing
op de kaasproductie zal het artikel voor
het publiek niet duurder maken.
Tengevolge van de beter lonende kaas
productie was de laatste tijd de voorzie
ning van de consumptiemelk in het ge
drang gekomen. De nieuwe ministeriële
maatregel beoogt meer evenwicht tussen
beide te bereiken. In het bericht, waar
mee de Volkskrant op 12 October deze
kaasheffing aankondigde, gewaagde de
zegsman ten departemente er van, dat
de heffing nog vóór het einde der maand
zal vervallen. Dit zal namelijk zijn, zodra
de nieuwe melkprijs voor de boeren is
vastgesteld.
Aangenomen mag worden, dat voor be
paalde gebieden ontheffing mogelijk zal
zijn van deze „kaasbelasting". Een feit is
namelijk, dat de reden van haar invoe
ring vooral te zoeken is in het noorden
van het land, waar de kaasprijs voor de
boeren practisch veel hoger lag dan die
voor de melk. In het westen hebben de
boeren op dit stuk onderling reeds een
regeling getroffen. Een bepaalde regeling
ter zake eventuele ontheffing staat nog
niet op papier; hiermede is men bij de
directie Voedselvoorzening van het mi
nisterie van Landbouw nog bezig.
De opbrengst van de kaasheffing komt
ten goede aan het Landbouw Egalisatie
fonds.
Vragen over aardappelenexport
Het Tweede Kamerlid Vondeling (Arb.)
heeft aan de minister van Landbouw, Vis
serij en Voedselvoorziening schriftelijk ge
vraagd, of het juist is, dat onlangs de mo
gelijkheid is geopend voor export naar
Frankrijk van 100.000 ton zandaardappe-
len, waarvan 40.000 ton fabrieksaardappe
len en of de minister kan mededelen, of
het juist is, dat een prijs voor de fabrieks
aardappelen van 5.75 per 100 kg. veldge
was geleverd af dichtstbijzijnde laadplaats
is overeengekomen? (naar verluidt is de
ze transactie in handen van vier Neder
landse exporteurs, die voor een prijs van
3.804.per 100 kg. aardappelen op
kopen van telers, die tot nu toe onkundig
zijn gebleven van de met Frankrijk over
eengekomen prijs).
Als een en ander juist is, aldus de heer
Vondeling, wat denkt de minister dan te
doen om aan deze soort van handel een
einde te maken?
