1 I
genoemden Hennep-molen, waar
van de roeden zulk een gewel
digen vaart kregen, dat er geen
houden of stoppen meer aan was
en deze tegen half elf uur
's avonds in brand vloog. Daar
deze molen gevuld was met bos
sen Hennep, welke tot de uit
oefeningvan het bedrijf behoorden,
werd deze lichtbrandbare stof
door den geweldigen wind in de
lucht gejaagd en als brandende
fakkels in de windrichting over
het dorp gedreven.
In dien tijd was het grootste
gedeelte der huizen met riet gedekt
en zijkanten en gevels van hout
gebouwd factoren, die allen mee
werkten om het vlamvatten der
woningen te bevorderen en den
brand met groote snelheid deed
uitbreiden, in de eerste plaats
werden de huizen aangetast die
het kortst bij dien molenstonden
n.1. de Lieflandsbuurt- en Kfizers-
buurt en bijna tegelijkertijd een
heele reeks huizen aan de Zuid
zijde van de kerk, n.1. de Sint-
Jacobsbuurt en de Meelzakbuurt,
waaronder de Doopsgezinde kerk
en al het getimmerde dat op het
oostelijk deel van het dorp was
gelegen, loopende bezuiden de
vaart die zich uitstrekte vanaf den
Beeinsterdijk tot aan den Middel
dam, zoodat te middernacht, dus
binnen anderhalf uur, al de ge
bouwen aan de zuidzijde van de
vaart beoosten den Dam in lichte
laaie vlammen stonden.
Onder deze gebouwen waren
talrijke groote pakhuizen, gevuld
met hennep, teer, olie, buizen-
want, en andere drooge licht
brandbare stoffen, welke door den
storm als brandende fakkels door
de lucht werden gevoerd, en het
allen schijn had alsof het vuur
en zwatel van den hemel regende
zooals dit van Sodom en Qomorra
beschreven staat.
Door dit vreeselijk gebeuren
ontstond een bang gejammer
van menschen, die droevig
door de straten krioelden en
door grooten schrik bevangen
warendie sidderde en beefden
en waarvan velen de oogen ten
hemel sloegen als meende men
dat den laatsten dag gekomen was;
anderen poogden den brand te
blusschen, doch alles was te ver
geefs elk had de handen vol met
voor eigen redding te zorgen, zoo
dat niemand een ander hulp kon
bieden ook wist men geen ge
reedschap te vinden, öf door dat
anderen er reeds beslag op hadden
gelegdóf, door dat men zoo
verslagen was, dat men elk be
grip om te handelen had verloren
en niet wist hoe de hand aan het
blusschingswerk te slaan.
Men stelle zich den toestand
der bewoners voor 't was mid
den in den winter, in 't midden
van den nacht, toen alles in de
diepste slaap verzonken lag.
Eenklaps gewekt door het ge
schreeuw van „Brand", en dan
te ontwaren dat het niet hier of
daar is, maar aan alle kanten tege
lijk, ja overal. Men vliegt naar
buiten, - men ziet niet alleen eigen,
maar ook de huizen en stallen
zijner buren in vollen vlam men
ziet naar den hemel en men ont
waart niets dan vuur en en rook,
zoodat het niet te verwonderen
valt, dat zich van allen een on
macht tot handelen meester maakt.
Eindelijk ontwaakt weer de
energie; het onmiddellijk gevaar
voor goed en levenhet flinke
voorbeeld van enkelen en ook de
kennisname van den oorzaak de
zer ramp, brengt de menschen
weer tot handelen. Machtelooze
ouders worden uit den brand ge
dragen anderen redden kraam
vrouwen en teeder kroost, wien
nauwelijks tijd rest onder de
brandende daken vandaan te ko
men en ook nu oppenbaart zich
de opoffering en moed die aan
den dag gelegd wordt om te dra
gen, te slepen, te trekken waar
het noodig is en de zwakken,
zieken en onvermogenden uit de
brandende huizen te helpen ter
wijl moeders heur kinderen uit
de brandende gebouwen rukten
en hun leven waagden om dat
hunner kleinen te redden kortom
van toen af zocht men te redden
wat te redden viel, terwijl de lucht
vervuld was van het droeve ge
jammer van menschen het geloei
der beesten, die niet uit hun stal
len konden komen en aan het
alles verslindende vuur ter offer
vielen; terwijl wild geworden
paarden, niet begrijpende wat er
gaande was, met den kop in den
brand vlogen, en met schapen en
ander vee in de vlammen om
kwamen.
Onder dit snerpend en hart
verscheurend geluid, mengde zich
nog het somber geklep van de
brandklok, net zoo lang, tot dat
ook deze door het vuur tot zwij
gen gedoemd werdwat eerst
geruimen tijd na het uitbreken van
den brand gebeurde.
De wind was zoo hevig, dat de
brandende vonken over den Ring
dijk van de Beemster gedreven
werden, waar zij een fraaie boe
renplaats aanstaken, die eveneens
geheel in de vlammen opging.
Benoorden deze hofstede lag
een kleine buurt huizen, meest
bewoond door minvermogenden,
genaamd de Klaterbuurt, welke
ook al door de overslaande vonken
het slachtoffer van dezen brand
werd. Voor deze menschen een
zware slag, daar ze van het wei
nige dat ze hadden beroofd werden
en op den kalen dijk een toevlucht
moesten zoeken,
Aanvankelijk scheen het dat het
Oosteinde van de Rijp aan de
Noordzijde van de vaart die over
langs door het dorp stroomt, geen
last zou hebben aangezien deze
vaart als afschetding dienst deed
tusschen de geheel in brand staan
de Zuidzijde en de vlammen die
zoo om den omtrek van de Beem-
sterbrug woedden van den wind
af waren, waarom niet aan te
nemen viel, dat het vuur zich te
gen windrichting in zoude uit
breiden naar de overzijde.
Daarom bracht men meubelen
en huisraad naar den overkant;
eveneens naar de kerk welke men
met haar dikke sttenen muren en
leien dak veilig achtte. Al deze
verwachtingen bleken echter ijdel
te zijn; het noodlot wilde, dat de
voornaamste gebouwen van het
heele dorp in den asch werden
gelegd en dat kort na midder
nacht de brandende vonken door
den sterken wind gedreven zich
vastzetten in de luigaten van den
toren, waar niemand bij kon om
te blusschen, waarna ten slotte
ook de deuren der kerk ontbrand
den zoodat men al spoedig de
vlammen uit het dak der kerk zag
komen; den toren met hetspeel-
werk ineen zag storten, en de
balken in het brandende puin vie
len waardoor het vliegende vuur
zich over het hart van het dorp
verspreidde; terwijl door de dwar
relingen van den wind het vuur
op het Oosteinde bij de Beem-
s.erbrug als het ware tegen den
wind in het eene huis na het an
dere ook aan de overzijde aan
tastte, wat gretig brandstof vond
in al de rieten daken en houten
betimmeringen welken metzooveel
brandbare stoffen gevuld waren
en ook de steenen gebouwen, al
waren ze dan ook met pannen
gedekt, door den geweldigen
storm aangeblazen voor den ver-
schrikkelijken vuurzee moesten'
zwichten, zoodat alle gebouwen
ook daar een prooi der vlammen
werden.
Wordt vervolgd.
Ingezonden Mededeeling
De waarheid over coffeïne.
Er is in den laatsten tijd nogal wat te doen ge
weest over de vraag, of coffeïne bij normaal gebruik
door dagelijks 2 k 3 kopjes koffie of thee te drinken»
wel of niet schadelijk is Vele al of niet weten
schappelijke uitingen werden door belanghebbenden
opgegrepen, om daarvan op hunne wijze te profi-
teeren.
Waar het gehalte van coffeïne in de verschil
lende kofflesoorten zeer uiteenloopt (van 1 tot 2 pCt).
waar de samenstelling der in den handel zijnde
melanges sterk uiteenloopt en ook de wijze van het
zetten zeer verschillend is, kan omtrent het gehalte
van coffeïne, op een kop koffie berekend elk ge-
wenscht rekensommetje worden opgemaakt.
Ook ten opzichte van de maximaal dosis coffeïne»
welke een mensch zonder schade voor de gezond
heid kan verdragen, loopen de meeningen uiteen.
Verkeerd is echter te zeggen, dat de maximaal dosis
in de Nederlandsche Pharmacopoea aangegeven
door elk gezond mensch zonder schade verdragen
kan worden. Het tegendeel is juist het geval, want
de maximaal doses in de Nederlandsche Pharma
copoea aangegeven, zijn therapeutische dosen, die
in de meeste gevallen schadelijke gevo'gen voor
gezonde menschen zullen hebben. Pharmacopoea
geeft voor coffeïne als maximaal dosis 1 gram, voor
opium b.v. 400 m.Gr. aan. Het zou een groot nadeel
voor elk gezond mensch zijn, indien deze dagelijks
400 gram opium of 1 gram coffeïne zou gebruiken,
omdat Geneesheeren dit kwantum hun zieken in
speciale gevallen wel eens toedienen.
De uitwerking van genotvergiften op het men-
schelijk organisme is in hetalgemeen zeer individueel
K. B. Lehmann, Professor aan de Universiteit te
Wiirzburg, schrijft na uitgebreide onderzoekingen
hierover als volgt
Het komt ook veel aan op de individueele
gevoeligheid tegenover coffeïne. Het is bekend,
dat reeds koffie met 1/10 gram of 1/15 gram
coffeïne slapeloosheid, hartkloppingen, conges
ties enz. kan veroorzaken. De gevoeligheid is
afhankelijk van de persoonlijke constitutie, van
wenning, van den momenteelen toestand der
stofwisseling en het centrale zenuwstelsel."
Wat is nu wel de waarheid over coffeïne? Er zijn
door bekende Professoren der geneeskunde zeer
uitgebreide onderzoekingen gedaan en de resultaten
daarvan zijn vastgelegd in verschillende studies,
waarvan hier eenige uittreksels.
DOOR COFFEïNE VEROORZAAKTE
SLAPELOOSHEID.
NA GEBRUIK VAN ai GRAM COFFEÏNE
De bewegingen van den hond worden van een
lossen bodem overgebracht op de activiteitsmeter,
die deze bewegingen dan in curven gedurende den
nacht registreert. Curve 2 toont, vergeleken bij
curve 1 (normaal) door zeer sterke uitslagen dui
delijk aan, hoe groot de nachtelijke onrust na ge
bruik van 0,1 gram coffeïne was.
NADEELIGEN INVLOED VAN COFFEïNE
OP DEN BLOEDSOMLOOP.
j JZooveel kracht
moet het hark
besteden
om deze hoeveelbeid
bloed te doen
circuleer en
voor COFFEÏNE
<2ooueel meer
kracht
moet het Aar!
besteden
om deze kleinere
hoeveelheid
bloed te doen
circuleeren
7coffeïne\
Coffeïne oefent op de meeste zenuwcentra een
prikkelenden invloed uit. Het gevolg is een ver
nauwing van de vaten. Wegens deze vernauwing
moet het hart meer kracht besteden om den weer
stand te overwinnen en de normale hoeveelheid
bloed in circulatie te houden. Het hart moest veel
sneller kloppen, om het bloed, door de vaten te
persen. Uit dezen toestand vloeien volgende na-
deelen voort
1. onregelmatige werking van het hart,
2. mindere prestatie van het hart, trots grootere
inspanning,
3. vervroegde verslapping der hartspieren en ver
hoogd vermoeidheidsgevoel.
ONREGELMATIGHEID VAN DE
HARTFUNCTIES DOOR COFFEïNE.
Normale pols vóór gebruik van koffie.
Het toestel voor het registreeren van de pols
slagen zou de kleinste afwijking in deze curve
hebben aangetoond, als deze had bestaan.
Dezelfde proefpersoon krijgt daarna 2 koppen
gewone koffie met het resnltaat, dat de pols, zooals
de curve aantoont, onregelmatig werd.
Na coffeïnevrije koffie HAG door dezelfde proef
persoon gebruikt, blijft de pols volkomen normaal.
Op dezen feiten ten overvloede nog gestaafd door
de practische ondervinding van duizenden Genees
heeren en millioenen verbruikers, baseeren de
hygiënische waarde en de algemeene voordeelen
van koffie HAQ, welke niet weg te cijferen zijn.
Eisma's Boekhandel De Rijp
