ren onder de eersten, die aan Peter een ander denkbeeld
van regeren gaven, dan hij tot dusverre gehad had. Nu lok
te Peter weldra meer bekwame vreemdelingen tot zich, om
van hunne kennis zich te bedienen, tot heil van zich zeiven
en Rusland en hij leerde weldra Hollandsch en Duitsch.
Daar Peter reeds meermalen den invloed en den overmoed
der lijfwachten had leeren kennen, zoo kwam bij hem het
denkbeeld op, om door de invoering van een eigen leger daar
een steun tegen te vinden.
Ilij beval Le Fort 50 jonge Pussen in den wapenhandel
op Duitsche wijze te oefenen, en schaamde zich niet, in dat
corps den rang van tamboer te bekleedeu, want hij wilde alle
rangen doorloopen, en geene bevordering aannemen dan door
verdiensten.
Deze compagnie groeide weldra aan, en werd eindelijk die
keurbende waarmedehij laterzooveleoverwinningenopTurkencn
Zweden behaalde. Toen Timmerman in 1692 eens met eene
oude boot vóór en tegen den wind voer, beviel dit Peter
zoodanig, dat hij zijnen natuurlijken afkeer van het water
overwon en zich zeiven oefende in het zeilen, en weldra deed
hij eene vloot bouwen. Toen hij in 1695 tegen de Turksche
stad Azof opgetrokken was, bemerkte hij, dat er een vloot
zou noodig zijn om de stad geheel in te sluiten en daarom gaf hij er
terstond bevel toe. Hierdoor kon hij in 1697 de stad innemen. Nu
wilde Peter zelf vreemde landen zien en toog het eerst naar
Holland. Bekend is zijn verblijf alhier, en dat hij zijn am
bacht geloerd heeft, bewijst zijn getuigschrift. Maar dewijl hij
begreep ook bekwame werklieden noodig te hebben, wist hij
verscheidene Hollanders over te halen hem te volgen; ook ze
keren Kruijs, wien hij tot admiraal benoemde, en ter wier
gedachtenis de Kussisehe admiraalsvlag nog een kruis voert,
ook zijn de meeste scheepstermen uit het Hollandsch geno
men. Nadat hij uit ons land was teruggekeerd, ontbond hij
de Strelitzen. die weder opgestaan waren en begon met vaste
hand zijne hervormingen.
Daar hij begreep, dat het innerlijke ook veel afhangt van
het uiterlijke, zoo gebood Peter dat de baarden moesten ge
kort of daarvoor eene belasting betaald worden; dat de lange
jassen moesten worden afgesneden, waarom hij een meetjas
aan elke poort der stad plaatste; ook voerde hij het rooken
in hoe godlasterlijk de geestelijken dit ook rnogten noemen
en trok, toen Patriarch A d r i a a n was overleden, die waar
digheid aan de kroon; voerde met 1700 de Juliaansche tijd
rekening in, stelde de St. Andreas ridderorde in en ontnam
den mannen het regt, hunne vrouwen willekeurig te dooden,
terwijl hij vorderde dat echtelieden te zamen zouden eten en
de bruidsparen elkander vóór de vereeniging ten minste 6
weken zouden zien. Nu begon Peter in 1700 den oorlog met
Karei XII van Zweden, die hem eene vesting aan de
Oostzee had geweigerd, en liet zijne soldaten door buitcnland-
sche officieren onderrigten. Ofschoon hij eerst werd geslagen
maakte hij zich toch in 1702 van de vesting Nöteburg, die
hij Sleulelburg noemde, meester, en het volgende jaar de ves
ting Nieaschaus, digt nan den mond van den N e w a genomen
hebbende, det'1 hij hier eene nieuwe stad (Petersburg)
aanleggen cn zag haar voor zijnen dood nog rijk en magtig.
Nu trok hij op tegen de Turken, die op aanstoken van Karei
waren begonnen, op welken togt hem zijn gemalin Catharixa,
(hij was van de eerste gescheiden om hare ongeregelde levens
wijze) overal vergezelde, terwijl zij zelf eens het leger van Peter
van den ondergang redde, ter belooning waarvan Peter de
St. Catharina's orde instelde, waarmede hij haar het eerste
begiftigde. Zij had zulk eenen invloed op hem, dat zelfs het
hooren van hare stem voldoende was, om zijn oploopend
gemoed tot bedaren te brengen. In 1713 vrede met de
Turken gemaakt hebbende, keerde hij zich weder tegen de
Zweden, en toen in 1717 over den vrede werd onderhan
deld, deed hij met zijne gemaling eene rei3 door Holland,
België, Frankrijk en keerde over Berlijn naarBusland
terug om een' opstand te dempen, welke door zijnen zoon
Alexeï was veroorzaakt. Hij liet diens gedrag door 111 reg-
ters onderzoeken, en toen dezen hem ter dood veroordeelden,
in de gevangenis ombrengen, terwijl hij de moeder, die haar
zoon had opgestookt, liet geesselen en de overige zamen-
zweerders streng straffen. Eindelijk bezweek Karel, de ge
duchte tegenstander van Peter, en bij den vrede van
Nystadt in 1721 bleef Rusland in het bezit van Lyfland,
Estland, Ingermanland en de kasten van Finland.
De Senaat en Synode vereerde Peter bij dien vrede met den
titel van den Grooten, Yader des Vaderlands en
Keizer van Rusland, welken titel Holland, Zweden
en Pruissen terstond en de overige mogendheden later
erkenden.
Nu wilde hij den handel in het zuidelijk deel des lands
doen bloeijen; want het Noordelijk en Westelijk deel voerde
reeds uitgebreiden handel met Holland vooral. Daartoe
veroverde hij verschillende plaatsen aan de Kaspische zee en
zond kapitein Bering uit om te onderzoeken of Azië aan
Amerika verbonden was, rigtte de akademie van wetenschap
pen te Peters burg op, en benoemde zijpe gemalin tot zijne
opvolgster en bezweek na eene korte ziekte den 28stcn Ja-
nuarij 1725.
Peter was groot als vorst, een weldoener van zijn volk
en had getoond, wat een mensch met een' ernstigen wil ver
mag, zoodat hij teregt in korten tijd lang geleefd. Jammer
dat hij het in zelfvolmaking niet verder had gebragt heeft, want
in Holland getuigde hij eens: „ik heb mjjne natie weten te
hervormen maar mij zeiven niet." Peter was nederig van aard
want na zijne verovering van Azof eenen zegepralenden intogt
in Moskou doende, liet hij zijn admiraal in veldmaarschalk
voorop gaan, dewijl hij nog een minderen rang in het leger
bekleedde. Wanneer wij letten op de vele tegenwerkingen,
welke Peter ondervond bij het invoeren zijner hervormingen,
dan knnnen wij hem geene vastheid van karakter ontzeggen.
Moed bezat hij in ruime mate, zoowel als weet- en leer
gierigheid, maar krijgsmans talenten bezat hij weinig. Overi
gens was hij heerschzuchtig en zeer driftig, zoo dat hij dan
voor een poos waanzinnig was.
Onmatig, vooral in het drinken, en zijne ruwheid voer
de hem dikwijls tot wreedheid. Zoo verhaalt men, dat hij eens
op eene slemppartij 20 Strelitzen uit de gevangenis deed
halen en hen beurt voor beurt het hoofd afsloeg, telkens een
glas brandewijn drinkende, cn boos werd, dat van Prinzenh
gezant van Pruissen weigerde hem dit na te doen. Maar be
denken wij ook bij de beoordeeling zijner ondeugden, dat hij
van zijn 10®. jaar alleenheerscher was, dat hij te midden van
ruwheid en onkunde leefde, en dat de gedurige oorlogen
hem het leven van een mensch hadden leeren geringschatten.
A. d. II. te D.,
MENGELWERK.
Men leest in eene correspondentie uit New-York, voorkomende
inden Publishcrs Circular: De uitgave van boeken en
nieuwsbladen heeft in ons land zoo zeer toegenomen, dat thans
niet minder dan 750 papiermolens met 2000 stoommachines
aanhoudend werkzaam zijn, om de drukpers van het noodige pa
pier te voorzien. Deze molens hebben gedurende het voorloopen jaar
270 millioen pond papier, ten bedrage van omstreeks 27 millioen
dollars, geleverd. Voor deze ontzaggelijke massa papier zijn 340
millioen pond lompen gebezigd. Dit alieraanzienlijkst verbruik
zal echter minder verwondering baren, wanneer men het oog
vestigt op de papieren reuzenkinderen, die het land der Yankees
voortbrengt. Zoo is onlangs te New-York een kolossaal dagblad
verschenen, dat al het tot hiertoe bestaande overtreft. Dit jour
naal toch heeft billard-formaat, is 8^ voet hoog en 6 voet breed.
Deze Mastodon der couranten draagt den titel: The illumina-
ted q uadrupel constellation en heeft acht Mammouth-
bladzijden, ieder van 13 kolommen, die 48 duim hoog zijn. Het
papier is zoo duurzaam cn sterk (de riem daarvan weegt 300
pond), dat het langeu tijd gebruikt kan worden. Veertig personen
hebben acht weken lang onafgebroken tot de uitgave van dit
eerste nommcr medegewerkt. De prijs is 50 cent. Er zijn nogthans
slechts 28,000 exemplaren daarvan gedrukt.
In liet Tj(hchrijl voor Staathuishoudkunde en Statistiek
leest men:
«Voor eenige jaren stelde men zich in Europa de uitbrei
ding van de graanteelt in Noord-Amerika als hersenschim
mig voor, omdat de hoeveelheid nieuw te bebouwen grond
verre het getal handen overtrof. De Amerikanen hebben
daarin door hunne werktuigen weten te voorzien. Men be
rekent, dat door de thans gebruikt wordende nieuwe land-
bouw-werktuigen de arbeid van een millioen menschen uit
gewonnen wordt, dat is de arbeid van meer dan den geheelen
boerenstand in Nederland. De stad Chicago alleen bezit vijf
fabrieken van Landbouw-werktuigen, waarvan elk 100 tot
300 werklieden bezig houdt, men vindt die fabrieken te
Rockford, Treepart, Geneva, Ottawe, Bloomington, Alton
en andere steden. Voor 10 jaren had men inden Staat Illinois
slechts een constructielandbouwwinkel, opeenegroote schaal
ingerigt, waarin voornamelijk maai-werktuigen (reaping-
machines) vervaardigd werden. Thans vindt men er een
dozijn werkplaatsen, om maai-werktuigen voor gras en ko
ren te vervaardigen, en bovendien aanzieulijke fabrieken van
dorschwerktnigen, scarificators, zaai-werktuigen, verbeterde
ploegen enz. Een agent van de fabrijk Mac-Cormiek te
Chicago verkocht op eene plaats in den Staat Illinois 250
maai-werktuigen gedurende een saisoen. Zulk een werktuig
getrokken door 2 paarden en bestierd door twee mannen
en een kind, verrigt het werk van 12 personen. In Illinois
zijn 10,900 dezer werktuigen in gebruik. Men berekent, dat
door de maai-werktuigen jaarlijks 20 millioen dollars aan
arbeidsloon uitgewonnen worden."
Dat men ook in ons werelddeel het voordeel van zulke
werktuigen voor den landbouw inziet, bewijzen de wedstrij
den, die gehouden worden in Frankrijk en in Belgie met
maai-werktuigen.