ren onder de eersten, die aan Peter een ander denkbeeld van regeren gaven, dan hij tot dusverre gehad had. Nu lok te Peter weldra meer bekwame vreemdelingen tot zich, om van hunne kennis zich te bedienen, tot heil van zich zeiven en Rusland en hij leerde weldra Hollandsch en Duitsch. Daar Peter reeds meermalen den invloed en den overmoed der lijfwachten had leeren kennen, zoo kwam bij hem het denkbeeld op, om door de invoering van een eigen leger daar een steun tegen te vinden. Ilij beval Le Fort 50 jonge Pussen in den wapenhandel op Duitsche wijze te oefenen, en schaamde zich niet, in dat corps den rang van tamboer te bekleedeu, want hij wilde alle rangen doorloopen, en geene bevordering aannemen dan door verdiensten. Deze compagnie groeide weldra aan, en werd eindelijk die keurbende waarmedehij laterzooveleoverwinningenopTurkencn Zweden behaalde. Toen Timmerman in 1692 eens met eene oude boot vóór en tegen den wind voer, beviel dit Peter zoodanig, dat hij zijnen natuurlijken afkeer van het water overwon en zich zeiven oefende in het zeilen, en weldra deed hij eene vloot bouwen. Toen hij in 1695 tegen de Turksche stad Azof opgetrokken was, bemerkte hij, dat er een vloot zou noodig zijn om de stad geheel in te sluiten en daarom gaf hij er terstond bevel toe. Hierdoor kon hij in 1697 de stad innemen. Nu wilde Peter zelf vreemde landen zien en toog het eerst naar Holland. Bekend is zijn verblijf alhier, en dat hij zijn am bacht geloerd heeft, bewijst zijn getuigschrift. Maar dewijl hij begreep ook bekwame werklieden noodig te hebben, wist hij verscheidene Hollanders over te halen hem te volgen; ook ze keren Kruijs, wien hij tot admiraal benoemde, en ter wier gedachtenis de Kussisehe admiraalsvlag nog een kruis voert, ook zijn de meeste scheepstermen uit het Hollandsch geno men. Nadat hij uit ons land was teruggekeerd, ontbond hij de Strelitzen. die weder opgestaan waren en begon met vaste hand zijne hervormingen. Daar hij begreep, dat het innerlijke ook veel afhangt van het uiterlijke, zoo gebood Peter dat de baarden moesten ge kort of daarvoor eene belasting betaald worden; dat de lange jassen moesten worden afgesneden, waarom hij een meetjas aan elke poort der stad plaatste; ook voerde hij het rooken in hoe godlasterlijk de geestelijken dit ook rnogten noemen en trok, toen Patriarch A d r i a a n was overleden, die waar digheid aan de kroon; voerde met 1700 de Juliaansche tijd rekening in, stelde de St. Andreas ridderorde in en ontnam den mannen het regt, hunne vrouwen willekeurig te dooden, terwijl hij vorderde dat echtelieden te zamen zouden eten en de bruidsparen elkander vóór de vereeniging ten minste 6 weken zouden zien. Nu begon Peter in 1700 den oorlog met Karei XII van Zweden, die hem eene vesting aan de Oostzee had geweigerd, en liet zijne soldaten door buitcnland- sche officieren onderrigten. Ofschoon hij eerst werd geslagen maakte hij zich toch in 1702 van de vesting Nöteburg, die hij Sleulelburg noemde, meester, en het volgende jaar de ves ting Nieaschaus, digt nan den mond van den N e w a genomen hebbende, det'1 hij hier eene nieuwe stad (Petersburg) aanleggen cn zag haar voor zijnen dood nog rijk en magtig. Nu trok hij op tegen de Turken, die op aanstoken van Karei waren begonnen, op welken togt hem zijn gemalin Catharixa, (hij was van de eerste gescheiden om hare ongeregelde levens wijze) overal vergezelde, terwijl zij zelf eens het leger van Peter van den ondergang redde, ter belooning waarvan Peter de St. Catharina's orde instelde, waarmede hij haar het eerste begiftigde. Zij had zulk eenen invloed op hem, dat zelfs het hooren van hare stem voldoende was, om zijn oploopend gemoed tot bedaren te brengen. In 1713 vrede met de Turken gemaakt hebbende, keerde hij zich weder tegen de Zweden, en toen in 1717 over den vrede werd onderhan deld, deed hij met zijne gemaling eene rei3 door Holland, België, Frankrijk en keerde over Berlijn naarBusland terug om een' opstand te dempen, welke door zijnen zoon Alexeï was veroorzaakt. Hij liet diens gedrag door 111 reg- ters onderzoeken, en toen dezen hem ter dood veroordeelden, in de gevangenis ombrengen, terwijl hij de moeder, die haar zoon had opgestookt, liet geesselen en de overige zamen- zweerders streng straffen. Eindelijk bezweek Karel, de ge duchte tegenstander van Peter, en bij den vrede van Nystadt in 1721 bleef Rusland in het bezit van Lyfland, Estland, Ingermanland en de kasten van Finland. De Senaat en Synode vereerde Peter bij dien vrede met den titel van den Grooten, Yader des Vaderlands en Keizer van Rusland, welken titel Holland, Zweden en Pruissen terstond en de overige mogendheden later erkenden. Nu wilde hij den handel in het zuidelijk deel des lands doen bloeijen; want het Noordelijk en Westelijk deel voerde reeds uitgebreiden handel met Holland vooral. Daartoe veroverde hij verschillende plaatsen aan de Kaspische zee en zond kapitein Bering uit om te onderzoeken of Azië aan Amerika verbonden was, rigtte de akademie van wetenschap pen te Peters burg op, en benoemde zijpe gemalin tot zijne opvolgster en bezweek na eene korte ziekte den 28stcn Ja- nuarij 1725. Peter was groot als vorst, een weldoener van zijn volk en had getoond, wat een mensch met een' ernstigen wil ver mag, zoodat hij teregt in korten tijd lang geleefd. Jammer dat hij het in zelfvolmaking niet verder had gebragt heeft, want in Holland getuigde hij eens: „ik heb mjjne natie weten te hervormen maar mij zeiven niet." Peter was nederig van aard want na zijne verovering van Azof eenen zegepralenden intogt in Moskou doende, liet hij zijn admiraal in veldmaarschalk voorop gaan, dewijl hij nog een minderen rang in het leger bekleedde. Wanneer wij letten op de vele tegenwerkingen, welke Peter ondervond bij het invoeren zijner hervormingen, dan knnnen wij hem geene vastheid van karakter ontzeggen. Moed bezat hij in ruime mate, zoowel als weet- en leer gierigheid, maar krijgsmans talenten bezat hij weinig. Overi gens was hij heerschzuchtig en zeer driftig, zoo dat hij dan voor een poos waanzinnig was. Onmatig, vooral in het drinken, en zijne ruwheid voer de hem dikwijls tot wreedheid. Zoo verhaalt men, dat hij eens op eene slemppartij 20 Strelitzen uit de gevangenis deed halen en hen beurt voor beurt het hoofd afsloeg, telkens een glas brandewijn drinkende, cn boos werd, dat van Prinzenh gezant van Pruissen weigerde hem dit na te doen. Maar be denken wij ook bij de beoordeeling zijner ondeugden, dat hij van zijn 10®. jaar alleenheerscher was, dat hij te midden van ruwheid en onkunde leefde, en dat de gedurige oorlogen hem het leven van een mensch hadden leeren geringschatten. A. d. II. te D., MENGELWERK. Men leest in eene correspondentie uit New-York, voorkomende inden Publishcrs Circular: De uitgave van boeken en nieuwsbladen heeft in ons land zoo zeer toegenomen, dat thans niet minder dan 750 papiermolens met 2000 stoommachines aanhoudend werkzaam zijn, om de drukpers van het noodige pa pier te voorzien. Deze molens hebben gedurende het voorloopen jaar 270 millioen pond papier, ten bedrage van omstreeks 27 millioen dollars, geleverd. Voor deze ontzaggelijke massa papier zijn 340 millioen pond lompen gebezigd. Dit alieraanzienlijkst verbruik zal echter minder verwondering baren, wanneer men het oog vestigt op de papieren reuzenkinderen, die het land der Yankees voortbrengt. Zoo is onlangs te New-York een kolossaal dagblad verschenen, dat al het tot hiertoe bestaande overtreft. Dit jour naal toch heeft billard-formaat, is 8^ voet hoog en 6 voet breed. Deze Mastodon der couranten draagt den titel: The illumina- ted q uadrupel constellation en heeft acht Mammouth- bladzijden, ieder van 13 kolommen, die 48 duim hoog zijn. Het papier is zoo duurzaam cn sterk (de riem daarvan weegt 300 pond), dat het langeu tijd gebruikt kan worden. Veertig personen hebben acht weken lang onafgebroken tot de uitgave van dit eerste nommcr medegewerkt. De prijs is 50 cent. Er zijn nogthans slechts 28,000 exemplaren daarvan gedrukt. In liet Tj(hchrijl voor Staathuishoudkunde en Statistiek leest men: «Voor eenige jaren stelde men zich in Europa de uitbrei ding van de graanteelt in Noord-Amerika als hersenschim mig voor, omdat de hoeveelheid nieuw te bebouwen grond verre het getal handen overtrof. De Amerikanen hebben daarin door hunne werktuigen weten te voorzien. Men be rekent, dat door de thans gebruikt wordende nieuwe land- bouw-werktuigen de arbeid van een millioen menschen uit gewonnen wordt, dat is de arbeid van meer dan den geheelen boerenstand in Nederland. De stad Chicago alleen bezit vijf fabrieken van Landbouw-werktuigen, waarvan elk 100 tot 300 werklieden bezig houdt, men vindt die fabrieken te Rockford, Treepart, Geneva, Ottawe, Bloomington, Alton en andere steden. Voor 10 jaren had men inden Staat Illinois slechts een constructielandbouwwinkel, opeenegroote schaal ingerigt, waarin voornamelijk maai-werktuigen (reaping- machines) vervaardigd werden. Thans vindt men er een dozijn werkplaatsen, om maai-werktuigen voor gras en ko ren te vervaardigen, en bovendien aanzieulijke fabrieken van dorschwerktnigen, scarificators, zaai-werktuigen, verbeterde ploegen enz. Een agent van de fabrijk Mac-Cormiek te Chicago verkocht op eene plaats in den Staat Illinois 250 maai-werktuigen gedurende een saisoen. Zulk een werktuig getrokken door 2 paarden en bestierd door twee mannen en een kind, verrigt het werk van 12 personen. In Illinois zijn 10,900 dezer werktuigen in gebruik. Men berekent, dat door de maai-werktuigen jaarlijks 20 millioen dollars aan arbeidsloon uitgewonnen worden." Dat men ook in ons werelddeel het voordeel van zulke werktuigen voor den landbouw inziet, bewijzen de wedstrij den, die gehouden worden in Frankrijk en in Belgie met maai-werktuigen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1859 | | pagina 3