GEWONE BERIGTEN.
an alle levenslust dreigde uit te bluaschen, wa*
geweken. Longfellow heeft iu zijn heerlijken
pR^lm d(?s levens het auierikaauache denk
beeld dat goed en werkzaam te leven de
hoogste zaligheid ieons zoo schoon voorge-
zopgerjdat het menig gemoed aan de moe
deloosheid prijs gegeven mei niéuwe hoop
heeft vervuld, Eu welk een en, ten leven wek-
kenden invloed de geschriften van Ghanning,
van Emerson en van Motley hebben uitge
oefend kan ieder getuigen; die ze gelezen
heeft. De werken van Motley vooral hebben
in ons vaderland eene gunstige uitwerking
gehad door hem hebben wij weder als vurige
jongelingen leeren dweepen met de grondleg
gers onzer vrijheid. Ten gevolge van de par
tijschappen die ons volk verdeeldenhadden
wij van die grondleggersdoor hendie eene
andere rigting waren toegedaan zooveel kwaad
hooren sprekendat zij ons naauwelijks groot
meer toeschenen. De groote Zwijger zelfs was
niet gespaard. In vroegere eeuwen hadden de
schrijvers, het stadhouderloos bewind toege
daan, hem zoeken te verkleinen, in onze
eeuw deden het de roomschgezinde schrijvers,
De geest van den vader des vaderlandsgedag
vaard voor de regtbank der historie, scheen
ter naauwernood in staat te zijn om zich te
verdedigen tegen de aanklagtcn, welke tegen
hem werden ingebragt maar daar treedt de
Amerikaan Motley als zijn advocaat open
zijne verdediging is zoo welsprekenddat wij,
met veijongde geestdrift kunnen opzien naar
de twee standbeelden, die in de hofstad ter
zijner eere prijken.
Maar de grootste en heilrijkste zaak die
Europa van Amerika heeft geleerd is de ge-
lieele afscheiding van kerk en staat. En zoo
in Europa die gezegende afscheiding in geen
enkel land nog geheel tot stand is gebragt,
het is alleenlijk omdut men de les uit Amerika
ontvangennog ni$t genoeg heeft ter harte
genomen. Want men moet bet erkennen, de
vereeuigde Staten van Noord-Amerika waren
de eerste en zijn misschien ook nog de ecnige
staat, waarin de leer van den Heiland, mijn
rijk is niet van, 4ez& werpld, volkomen is
toegepast. Tot mui de verrijzing van het
Noord-Amerikaanse!ie gcmceuebest, werd overal
de staat als onderworpen aan de kerk, of 4e
kerk als eene dienaresse van den staat beschouwd.
De liberalen in Europa, eischten onderwerping
van de kerk aan deu staat, de tegenstanders
alleen beeft een dubbel aantal soldaten,
Het Duitsche volk zal overal op ooze zijde zijn
en met ons strjjdeo.
Waar in Duitachland rechten de Philisters. Ik
bid u mijne vrienden, iaat elke illusie, om eene
omwenteling in bet leren te roepen, varen. Eene
revolutie, ontstaat enkel door den druk, die op
het volk uitgeoefend wordt, en ten laatsten on-
verdrs gelijk worden moet. Bjj het geheele volk
moet sleehts eene gedachte, eene overtuiging, eene
noodzakelijkheid heertchen j het afwerpen van dien
druk. Dan is de revolutie daar, doch ook dan
alleen. Zoo lang de Philiater zich op zijn gemak
bevindt, ontstaat er nimmer resolutie. En zoo
ia het thana in onze geboorteplaats. Ik kom
onmiddelgk uit Duitachland.
Komt gg uit Duitschland? Hoe ziet hel er
uit?
Zoo als ik u zeide: de Philister gevoelt zich
buitengewoon op zgn gemak en tevreden over de
rust, die hg geniet, hij vreest slechts voor ons, ja,
mgne vrienden, voor ons alleen.
Voor ons? Het is niet mogelijk. Dat ia mui-
terg I Ons' De mannen dea volks 1 Zijna bevrij
ders 1 Het ia ondank, onverstand 1
Wat wilt gg, mijne beeren? Welke vrijheid
hebben wjj het volk bezorgd Heeft er in bet land
ooit grootere willekeur geheersebt, dan thans?
Heeft nsen van groot er brutaliteit der policie, van
grover behandeling der soldaten, van laaghartiger
shufsrhheid van het geregt gehoord? En heeft
in weerwil, van dit alles, het volk ooit zoo veel,
dagelijks vermeerderende belasting moeten betalen
En evenwel is het te vreden en dankt God, dat
het van ons ontslagen is.
Dat is ondank, onverstand. Men moet het volk
dwingen, verstandig te worden, met de wapens ia
van den vooruitgang, overhcerschfng door de
kerk over den staat. In ons vaderland, dat
tot'het einde der l8e eeuv* doorging voor
den meest verlichten staat der wereldwerd
de kerk onophoudelijk gekweld door inmen
ging van de wereldlijke magtalhoewel de
kerk zich voor het dulden van die kwelling
tuimschoots schadeloos stelde door allerlei
vervolgingen die zij den staat liet uitvoeren,
tegen zonen, die een weinig weer3panning wa
ren. Maar in Noord—Amerika werd voor het
eerste sinds de schepping eene geheel vrije
kerk in een geheel vrijen staat gezien. En
deze scheiding heeft de gezegentste gevolgen
gehad. De staat bleef daardoor volkomen vrij
van de uit godsdienstige verdeeldheden ont
stane schokken, welke in Europa zoovele rijken
op hunne grondvesten hebben doen trillen.
En men denke niet, dat in Noord—Amerika
de godsdienst niet op prijs wordt gesteld
neen! geen godsdienstiger volk dan het zijne.
In geeu land der wereld zijn zooveel kerken,
worden zoo groote vrijwillig opgebragte som
men tot instandhouding der openbare gods
dienstoefeningen besteed. In dit opzigt vooral
kunnen wij veel van Amerika leeren, ten dien
aanzien is het de eerste staat, die de zending
en de roeping van het vrije Christendom in
de wereld volkomen heeft begrepen. Europa
heeft dan groote verpligtingen aan Amerika,
de jeugdige dochter heeft de afgeleefde moeder
als het ware bezield met eene nieuwe hoop en
een nieuw leven. Zij werd hare leerineeste-
resse in, alles, wat betrekking had op de vrij
heid. Ér zal misschien een tijd komen, waarin
het dispotismus in Europa al zijne krachten
zal bij een verzamelen om tegen de vrijheid
op te trekken. Wee ons! zoo wij dan de
hulp van Noord-Amerika moeten missen. Het
bestaan en de voortdurende bloei van Ame
rika is eene noodzakelijke voorwaarde voor den
bloei en het in, in wezen blijven van de mees
ten der Europesche staten. Wij hebben ge
zien hoezeer Eurogp geleden heeft omdat Ame
rika ons zijn katoen niet kon overzenden, wij
hebben gezien hoezeer, de bevolkingen onzer
steden wegkwijnen en uithongeren als Amerika
ojjs zijn voorraad-schuren niet kan openen,
maar evenzeer zoude het staatkundige en ze
delijk leve'i er onder lijden, als al het goede
en heilzame, dat wij in dit opzigt van Ame
rika ontvingen, ons werd onthouden.
de hand, met geweld, met
Doch mgne heeren, waarom wilt gij dat doen,
vooronderstelt, dat gg in de gelegenheid waart.
Gg weel, dat juist genoeg van die andere egde
geschiedt, die alleen revolutie maken kan. Die
willekeur der policie, die officiersschandalen, die
slechte, ten hemel schregeode justitie, die onver-
dragelijke belasting, dat alles zijn onze wapeneD,
on ze kracht. Weest daar, om Godswil te vreden
mede, en vermoeit u niet, door de betreurenswaar
dige pogingen, die gg aanwenden kunt, en waardoor
gij bet volk, op nieuw, vreez voor u zult aan
jagen.
De vlugtelingen stonden verbaasd over deze
bedaarde gematigde taal. Zij hadden die in langen
tjjd niet gehoord, zij waren, onder elkander, zalke
taal niet gewoon, en hadden die uit den mond
van een der voornaamste vlugtelingen, die boven
dien nit Parijs en bet laatste nit Duitschland het
verdrukte vaderland kwam, het allerminst verwacht
Dit boezemde hun ontzag in.
Intusachen mgne vrienden ging de Kater voort
veroorzaakt uw moed, mij groote vreugde, te meer
daar ik slechta hier gekomen ben, om n over eene
edele zaak te raadplegen, over een der braafste
zonen van ons vaderland, cd tevens over dat va
derland zelve. Gij kent allen den braven, edelen
Har ras.
Wie zou hem niet kennen?
Ja, wel is hg een edel mensch, met brave vrouw
en kinderen, ik heb der vrouw beloofd haar
baren echtgenoot en den onmondigsn kinderen
hunnen vader terng te zullen geven. Ik wil zoo
het zgn moet, mijn leven er aan wagen, doch ik
vertrouw mijne vrienden, op uwe hulp.
Met hart en ziel zgn wjj hiertoe bereid, gg kunt
op ons staat maken.
Aan de werken der Zuid-iWillemsvaart, in
de nabijheid van 's llertogenbosch, is men
thans bezig met het leggen dei betoufandering
van de sluis bij Sandersborg, e» ten eit»de met
den meest mogelijken spoed daarmede voort te
gaan, arbeidt men dag en nacht. Met het doel
om het gansche terrein als met het helderste
daglicht te beschijnen, wordt electriek licht
gebezigd, hetwelk een tooverachtig schouwspel
oplevert. Alom in het rond heerscht de diepste
duisternis en ter plaatse waar men de bedoelde
sluiswerken voortzet, wordt men als het ware
door de schitterendste zonnestralen beschenen.
Van heinde en ver stroomen belangstellenden
en nieuwgierigen toe, om dit zeldzame schouw
spel gade te slaan.
Men schrijft nit Harlingen. De Harlin-
ger Courant van 28 Sept. kondigt aan, dat
eerlang door geheel ons land adressen zullen
worden aangeboden, ten gunste van het zooge
naamde Christelijk nationaal onderwijs. Omdat
zij er gevaar in ziet voor de rnst van den staat
waarschuwt zij eiken welgezinden vaderlander
om niet ligtvagrdig en onbezonnen zich te laten
overhalen (ot ouderteekening dier adressen.
Dat het bijgeloof in Friesland nog bij som
migen heerscht blijkt uit het volgendeNaar
men verhaalt was een kind in zeker gezin ziek
eu men verdacht eene buurvrouw, dat deze het
betooverd had. Men maakte zich op zekeren
tijd meester van haar, legde haar zeer onzacht
over de wieg, en vorderde bekentenis en gene
zing, onder bedreiging van anders een ketel
vol kokend water, die reeds gereed stond, over
haar uit te gieten. De vrouw bekende hierop
dat zij het gedaan had, en deed een gebed voor
de herstellipg van hel kind. Toevallig was dit
daarna rustiger, en men zegt, dat er vervolgens
nog geneesmiddelen van een dusgeuoemdon
duivelbanner bij te baat werden genomen.
Het voorbereidiogswerk tot den bouw van
het paleis voor de Staten-Generaal, waartoe
door de wet is besloten, is aangevangen. Met
het ontwerpen eener nit te schrijven prijsvraag
waartoe de mededinging zoowel voor Neder
lander* als voor vreemden zal openstaan, zijn
de architecten Godefroy en Metselaar met den
landsbouwmeester belast. Daartoe was eene
reis in den vreemde noodig, die het vaststellen
van het programma vertraagde.
Het voornemen is in het voorjaar eene in
ternationale tentoonstelling van bloemen en
gewassen en in den zomer waarschijnlijk een
tentoonstelling van Nederlandsche kunsten en
Welou, mijne vrienden, luistert dan. Gij weet
allen hoe de deppere Harra» ter dood veroordeeld
en zgne doodstraf in levenlange tuchthuisstraf
veranderd is, noch de ameekingen zijner vrouw,
noch die eener jonge dame van aanzienlijke fami
lie waren in staat zijnen toestand eenigermate te
verbeteren. Morgen reeds zal hg naar het tucht
huis worden overgebragt. Is hjj eenmaal daar,
dao komt hjj gedurende zijn leven niet weder
los.
Hg moet gered, bevrijd worden, en dit kan
slechts op den weg, naar de gevangenis geschieden.
Hebt gij moed, mijne vrienden, mij in dit waagstuk
te ondersteunen?
Wij helpen! was het eenparig antwoord.
Welaan dan, zoo verneem het volgendeHarren
bevindt zich nog in de vesting, zijn transport,
naar de gevangenis, zal in een gesloten wagen met
postpaarden geschieden, naast hem in bet rjjtuig
zal een pelicie-beambte en tegenover hem twen
geusdarmen zitten, van hoofd tot teen gewapend.
Hij zal aan handen en voeten geboeid zijn, terwijl
een escorte van zes gensdarmen den wagen zullen
vergezellen. Een inspecteur van policie ral voor*
uitrijden om voor logies en de noodige veilig*
heidsmaatregeleo te zorgen. De reis zal vier dagen
duren, zoodat drie nachtverblijven zullen plaat»
hebben.
De eerste dag en nacht bieden geene gelegen
heid aan, doch de tweede dag is gunstig.
Dat nachtverblijf zal in een klein stadje gehou
den worden. Voor bet stadje bevindt zich z»n
deze zijde van een hoogen berg in bet bosch esne
herberg, alwaar men tegen aoht uur des avosns
denkt aan te komen en van paarden te verwissele"*
Wordt vervolgd.)
