24
Algemeen Nieuws-, Advertentie- Landbouwblad.
Maatschappelijke en zedelijke
toestand van Nederland.
M 52(>.
Elfde Jaargang.
SCHAGER COURANT.
abonnementsprijs voor drie maanden:
Voor Schagen 1,00.
Franco per post door het geheele Rijk u 1,15.
Afzonderlijke Couranten0,10.
Verschijnt iederen Donderdagmorgen.
Abonnementen op dit blad worden door alle
Die timmert aan den wegh
Verwacht gezcgh. (Cats.)
TJITG-EEPSTEE WED. IP. O". O- DIDEEICH.
prijs DER ADVERTENTlëN:
Van een tot vijf regels0,75.
Iedere regel meerder#0,15.
De 35 cents zegelrcgt niet mede gerekend.
Groote letters naar de ruimte die 7.ij beslaan.
Boekhandelaren en Postdirecteuren aangenomen.
BBIEVEN PIR^ZTSTao
m.
In onze eeuw is geene andere aristocratie op
hare plaats dan die van den arbeid mag geen andere
adel gehuldigd worden dan die der deugd. Naar
onze innige overtuiging kan men deze twee niet
van elkander scheiden, waar de arbeid geëerd wordt
daar zetelt ook meestal deugden zonder arbeid
is geene deugd bestaanbaar. Geen wonder dat
die standenwelke den arbeid huldigen zich aan
ons oog in ecu beminlijker licht vertoonen dan
de overigen.
De stand der industriëlen en kooplieden is dan
ook in Jcze eeuw onze ware aristocratie geworden.
De in hem vereenigde magt van den arbeid van
het gelden van de wetenschappelijke opvoeding
geeft hem een tot dusverre ongeëvenaard over
ligt.
De vooruitgang der eeuw vertoont zich dan
ook duidelijk ten onzen in dezen stand. De om
partijdige beschouwer moet echter twee hoofdge
breken in hem opmerken en wel een geest van
traagheiddie hem belet gelijken tred te houden
met de ontwikkeling van andere volken en eene
hoogst laakbare onverschilligheid betrekkelijk het
zedelijk welzijn van hun onderhoorigen. Zieis
het geen eeuwige schande voor Nederlanddat
onze industrie tot heden op elke wereldtentoon
stelling een ellendig figuur heeft gemaakt, is het
geen schandedat bij de groote werkendie
door den Staat zijn aangelegdbijna altijd vreem
delingen beter en goedkooper werk konden leve
ren dan onze eigene fabricantenis het geen schande
dat de stad Hamburg alleen even grooten handel
drijft dan alle steden van Nederland te zamen
Eu al deze schande moet terug komen op het
hoofd onzer industriëlen en koopliedenging de
roem van hun vaderland hun een weinig ter harte
zij zouden de handen ijverig aan het werk slaan
om ons te helpen bevrijden van deze vlek, zij
zouden in den vreemde niet langer ons bekend
doen staan als eene uitgedoofde natieeene natie,
bij welke alle gevoel van eer schijnt wegge
storven.
Evenwel is in een zedelijk opzigt hunne on
verschilligheid jegens het welzijn van den arbei
denden stand nog strafwaardiger. Men zie in onze
fabrieks- en groote stedenop welk een lagen
bnp van ontwikkeling onze behoeftige klasse staat,
men zie in welk een zee van verdierlijking velen
als verloren zijnen wat doen onze industriëlen
en kooplieden Zij lokken de ongelukkige kin
deren hunner fabriek-arbeiders om tegen karig
loon te werken in hunne dompige en ongezonde
werkplaatsenzij doemen de jeugdige kinderen om
als het ware werktuigen te worden.
Kinderen van 8 10 jaar worden veroordeeld
om gedurende 10 uren daags zich bezig te hou
den met den ellendigen arbeid om de powerlooms
aan den gang te .helpen. Die arme kinderen welke
van hunne jeugd vreemd blijven aan elke vere
delende vreugdedie zelden of nooit een blaau-
wen hemel boven hen en eene groene weide onder
hen ziendie zelden of nooit de liefelijke bloe
mengeur in den morgéns&md mogen ademen cn
luisteren mogen naar den wildzang der vogelen in
het boschwat zal er van hen werden Hoe zal
bij hen eenig schoonheidsgevoel ontstaanhoe zal
bij hen eenig bewijstzijn van azedelijkheid ontwa
ken daar hnu zoo weinig tijd wordt vergund om
iets te leeren Weewee onze industriëlen die
geld verdienen door het zweet dier ongelukkige
kinderen.
Te duur zoude onze industrie voor dezen prijs
gekocht zijnzelfs dan als zij zich met een luister
vertoonde die die van alle naburen overtrof, maar
thans nu onze industrie in den vreemde veelal
een ellendig figuur maakt en binnenslands moet
leven van het zweet der ongelukkige wormen
zegtschijnt u nu niet eene dubbele vloek op haar
te kleren Voorzeker ^niet al onze industriëlen
niet al onze kooplieden zijn onverschillig jegens
den arbeidenden stand, door welke zij rijk wor
den onder anderen munt het kleine Hengelo in
Overijssel uit door de uitnemende zorgwelke
daar wordt besteed voor de opvoeding der fabrieks
kinderen maar toch ook is zulk een zorg eene
uitzondering.
Onze meeste industriëlen blijken even onver
schillig voor het welzijn hunner onderhoorigen als
voor de handhaving van den roem der Nederland-
sche nijverheid in den vreemde.
Minder met fortuin begunstigd maar meer uit
muntende door voortreffelijke hoedanigheden dan
de tot dus verre op genoemde klassen is de stand
van ambtenaren en officieren. Men zoude een
lofzang over dezen stand kunnen aanheffen. Want
men vindt bij hen eene mate van ontwikkeling,
van humaniteit, van liefde voor al wat goed en
schoon is, die men mogelijk nergens anders in die
mate aantreft.
In al onze steden behalve misschien Amster
dam en Rotterdam zijn onze ambtenaren de per
sonen die eigentlijk aan het spil der bescha
ving staanen hoe vaak ook de burgerij tegen
hen ingenomen ismoet zij wel w il zij eene
goede keuze doenbij de verkiezing voor den
gemeenteraad meestal het oog slaan op de amb
tenaars. Waar dan ook inrigtingen of vereeni-
giugcn tot bevordering van volksontwikkeling tot
stand komen incu zal bijna altijd zien dat men
dit aan ambtenaren moet dank wijten.
Men zie eens de lijsten na van de bestuurders
onzer talrijker vereenigingentot bevordering van
wetenschappenkunsten volksweerbaarheid enz.
cn men zal bevinden dat de ambtenaren het groot
ste contingent daartoe leveren.
De reden dezer voortreffelijkheid van het corps
der ambtenaren moet gezocht worden in de om
standigheid dat door de vergelijkende examens
elke bevoordeeling van bijzondere familien ten dien
aanzien is vervallen. Sinds de posteu voor allen
toegaukelijk zijn eu in de meeste vakken alleen
aan de bekwaamsten worden weggeschonken is het
peil der ontwikkeling van den ambtenareu—stand
zeer gestegen.
Wij kunnen dan ook niet nalaten om ten
sterkste aan te dringen om het stelsel der verge
lijkende examens op alle vakken, in name op
het notariat en de regterlijke magt toe te passen,
daardoor zal men den genadeslag geven aan alle
protectie en onregtmatige beoordeeling. Evenwel
is ook de ambtenaarstand niet vrij van leelijke
vlekken. Twee springen het meest in het oog,
een geest van al te greote onderdanigheid aan hunne
superieuren en eene onmatigheid in het gebruik
van wijn en sterke dranken.
De meeste ambtenaren leggen tegenover hunne
meerderen een geest van onderdanigheid aan den
dag, die eigentlijk aan vrije Nederlanders on
waardig isen geen wonderhunne bevordering
ligt toch meestal in de hand hunner chefs, de
regering neemtdaar waar geene bijzondere pro
tectie in het spel komtde rapporten van dezen
tot maatstaf der promotie. Wie zal dit niet goed
keuren Maar toch moesten onze ambtenaren
te veel doordrongen zijn van het gevoel van ei
genwaarde en vrijheidszucht om diens ondanks
hunne zelfstandigheid tegenover hunne superieuren
te handhaven.
Een andere oorzaak van den kneehtschen geest
