Algemeen Nieuws-, Advertentie- Landbouwblad.
BÖMOER0M
13
Middelbaar Onderwijs.
568.
Twaalfde Jaargang.
SCHAGER COURAB
ABONNKMT.NTSPIUJS VOOK DR1K MAANDBN
Voor Scltagen f 1,0".
Franco per post door het geheele Kijk 1,15.
Afzonderlijke Couranten*0,10.
Verschijnt iederen Donderdagmorgen.
Abonnementen op dit blad worden door alle
PRIJS DKK ADVKRTKNTlëN
Van een tot vijf regels0,75.
Iedere regel meerder0,15.
De 85 cents zegelregt niet mede gerekend.
Groote letters naar de ruimte die rij beslaan.
boekhandelaren en Postdirecteuren aangenomen.
Naar volksheil zonder deugd te dingen
Is arbeid aan een rots te biên.
TJITQ-EEFSTEE WED. I5. J". O. IDIJDERICH.
BEIEVEN FBANCO
De T ij d Noord-Hollandsche courantbeeft
zich in haar nuramsr van 10 Augustus 11. hoogst
ongunstig uitgelaten over een aan de regering toe
gedacht plan om de examina voor de verschillende
administratieve betrekkingen in te trekkenen
daarvoor in de plaats te stellen de overlegging
van een diplomawaaruit blijkt dat de kandi
daat het onderwijs op de hoogere burgerschool
inet vrucht heeft bijgewoond. Zij verzekert ons
in het slot van haar opstel, dat zij zich heeft
g<-luiast om te onderzoeken wat daarvan «aar was.
haar gausclicn omvang zoo veel en zoo velerlei
kennis veronderstelt, niet mogen cischen dat
zij geroepen om ambtshalve in de meest bijzon
dere belangen der burgers den .Staat op eene
kiesche en waardige wijze te vertegenwoordigen
althans het onderwijs genoten hebbeu der be
schaafde klasse. En toch waarborgen geeft het
examen voor de registratie in dit opzigt niet. En
zijn die hier wenschelijkwaarom zou men die
minder mogen verlangen van een notarisvan
een directeur der posterijen, enz. enz. of is de
Staat niet verpligt te letten op de meerdere waar
borgen die meeideie kennis aanbieden de Staat
Geen spoor was te vinden van zoodanig voorne- ^'e a's eene z'j"er hoogste zorgen op het onder
men bij eenig departement. Schoon dus voorloo- j W'JS raoet toez'e"
pig gerust gesteld achtte dc redactie haar pligt\0 echterliggen bijv. gesc hiedenis en letter-
bij voorbaat luide te protesteren tegen zoodanigen kunde die twee altijd levende bronneu voor
maatregel, waarin zij het is het oude thema werkelijke beschaving, buiten het examen der
krenking ziet vau de godsdienstige overtuiging ambtenaren. Over het algemeen is de ambte
der Katholieken. nnarsstaud beter dan men verwachten mag. Toch
Zoo als het gerucht is medegedeeld kan het hebben wij een burgemeester hooren zeggentoen
«wK-ijelijk waarheid bevatten. Twee gewigtige j in 1803 de 50jatige herstelling werd gevierd
bezwaren verzetten zich daartegen. Wat voor onzer nationaliteitdat hij eeu boekje had out-
waarbnrg toch heeft de regering, dat een jong vangen van een zekeren van der Palm, doe-
inenschdie met vrucht de cursus heeft bij lende op den afdruk van diens gedenkschrift,
gewoond eener hoogere burgerschool eenige be- maar ineenendc dat hij van een hedendaagsch
kwaauiheid bezit voor het speciale vakwaarvoor schrijver sprak. Toch hebben wij door een amb-
kandidaten worden opgeroepen? Geenerlei, na- tenaar den paus II ild ebrand zien verwarren
tuurlijk. Eu op wat wijze zal de benoeming met den schrijver der Camera Obscura. Is
plaats hebben uit de kandidaten zonder dat op dit geen schande en is het niet noodzakelijk dat
nieuw een vergelijkend onderzoek tusschen hen teoe" dergelijke ergerlijkheden maatregelen ge-
plaats hebbe. Afschaffing van het examen zou "°®en worden. Geeu beter middel hiertoe dan
ons bij den overvloed van kandidaten ook «au- ee"e voorziening als wij voorstelden. Vorder van
neer de partij van de Tijd zich terug trekt, 'edereu kandidaat voor eene rijksbetrekking van
terugvoeren tot het stelsel van protectie dat in ce"ige" omvang het bewijs dat hij niet vreemd
zijn magtigsten invloed gebroken is, door de thans's gebleven aan het groote domein der fatsoen-
voor de verschillende rijksbetrekkingen bijna al-lijLc klasse, een goed en degelijk onderwijs en
gemeen ingevoerde vergelijkende examina. de vruchten daarvan zullen niet achterblijven.
Iets anders is het echter niemand tot het s De TijdNoordHoIlandsche canrantzal ech-
examen hetzij voor registratie belastingen, pos- ler ook met zoodanig voorstel geen vrede hebben,
terijen enz. enz. toe te laten dan voorzien van Waai zoo als zij zich uitdrukt rhet zou veel
een diploma, waaruit blijkt van glansrijk doorge-kwaad bloed zetten bij de Katholieken. Deze
staan middelbaar onderwijs. Wij zouden zooda- kunnen hunne zonen niet laten studeren aan de
nigen maatregel zeer toejuichen. Bijv. Eene der hoogere burgerscholen. De leerlingen worden er
administratieve betrekkingen waarvoor een zeer geheel of gedeeltelijk van hun voorvaderlijk geloof
zameugesteld vakexamen wordt afgenomen de vervreemd, liet rationalisme wordt er aange-
registratie eisebt zeer zeker in den tegen- kweekt. Een Katholiek behoort door onthouding
woordigen tijd menschen van eenige studie enaaQ ''et middelbaar onderwijs er tegen te protes-
beschaviDg. Waarom zou men nu van jongelie-*eren en nn 's bet willekeur hem tot de bij-
de» begeerig naar eene rijksbetrekking, die in £won'ng tc dwingen, door zijne uitsluiting van
eene meuigte van ambten.
Doch indien de strijd, dien de Tijd aanbindt
niet is een strijd tegen onderwijs laat haar dan
verklaren waarom zij zich verzetten zou tegen de
invoering eener bepaling als wij wenschen. De
ontwerper der wet staat niet op het standpunt
van de Tijd maar ook niet op dat wat zij ver
oordeelt. De wet zelve huldigt het beginsel der
leervrijheid. Tot de eindexamens der openbare
burgerscholen worden ook toegelaten zij die het
onderwijs aan die scholen niet hebben bijgewoond.
Derhalve is de bijwoning van dat verschrikkelijk
zielbedervend onderwijs volstrekt niet noodzakelijk;
maar het bewijs moet geleverd wordendat mi n
iets weet.
Dat examen wordt afgenomen in bet openbaar.
Het wordt voor de hoogere burgerscholen met 5
jarigen cursus afgenomen door eene jaarlijksche
door den Commissaris des Konings in iedere pro
vincie te benoemen commissie. Alle schijn is dus
ontnomen aan eene beperking der leervrijheid
waardoor de Katholiek zou gedwongen worden
scholen te bezoekendie hij als Katholiek niet
kan bezoeken. Thorbecke staat dus niet op
het standpunt dit de T ij d bestrijdt Bij de vol
ledigste waarborgen tegen inbreuken op de gods
dienstige meeiiingen der leerlingen bij het ouder
wijs zelf, bestaat de volledigste vrijheid om langs
den weg, dien men zelf wil kiezen, de noodige
bekwaamheden op te doen.
Maar hij staat ook niet op het standpunt van
d e T ij d. De wet w il niet het oog op de toe
komst met eerbiediging van ieders godsdienstige
beginselenvoor het gansche volk een onderwijs
dat de bewustheid van eenheid die ziel des volks
scheppen zou. De T ij d wil niet dat éene volk
alleen de ééne godsdienstdie zij belijdt. Aan baar
begrip, hoe dan ook, het begrip der minderheid,
moet alle onderwijs ondergeschikt zijn geene
school of er moet geleerd worden, dat d e T ij d in
de waarheid isgeene wetenschap als de we
tenschap, die haar verheerlijktgeene toekomst
dan in liet verledene; geene ontwikkeling dan
buiten de vrijheid-
Indien wat niet meer dan logisch zou zijn
bij het bestaan der iurigtingen van middelbaar
onderwijs door eene bepaling als wij wenschen
aan dat onderwijs invloed werd gegeven op de
ontwikkeling van ons volk mogen de Katho
lieken dan wijs genoeg zijn, om zich niet ten be-
