Algemeen Nieuws-, Advertentie- Landbouwblad.
r-frinróH
99
M. 604.
Dertiende Jaargang.
Ao. 1869^
De nederlandsclie Catkolieken
en de tachtigjarige oorlog.
W
GEMEENTE-AFKONDIGINGEN.
Jagt en Visscherij.
SCHAGER COURANT.
Dit blad verschijnt op Woensdagavond; doch wordt,
met een bijvoegselbevattende het jongste Schager-
marktberigtden volgenden avond verzondenaan hen
die znlks verlangen.
Brieven franco aan de uitgeefster.
Abonnementen op dit blad worden door
alle
Peijs per jaar f 4,Franco per post f 4,60.
Afzonderlijke nummers f 0,10.
Advertenticn van een tot vijf regels f 0,75; iedere
regel meerder ƒ0,15. De 35 cents zegclregt niet rae-
degerekend. Groote letters naar de ruimte die zij beslaan.
Naar volksheil zonder deugd te dingen
Is arbeid aan een rots te biên.
Boekhandelaren en Postdirecteuren aangenomen.
Pe Burgemeeester van Schagen herinnert de be
langhebbenden dat de aanvragen tot bekomiug van
jagt— of vischacten voor het aaisoen 1869/70 vóór
den 1 Mei a. s. aan den heer Conimisvaris des Ko-
nings moeten worden ingezonden en roodigt mitsdien
degenen die. zich daarvan uog willen vootzien uit
zich tot bekoming van blanco aanvragen ter 3ecrrtarie
der gemeeoie aan te melden.
Schagen, den 20 April 1869.
De Burgemeester voornoemd
Van Döknbkko Heiden.
De vergelijking van den aard der Nederlanders
jnet de brandstofdie zij uit hunnen bodem ha -
len is voorze ker ver van nieuwmaar zij blijft
ten aairzien van hunne staatkundige en godsdien
stige hartstogteu nog altijd even waar. Even als
toch de turven niet ligt ontvlambaar zijn, noch
lievig gloeijen maar als zij eens aan 't branden
zijn bijna door niets meer kunnen worden uitge-
bluschteven zoo gaat het ook met bet vuur der
paitijscbappeu onder ons. De staatkundige harts
togteu onzer natie ontvlammen niet ligt maar zijn
zij eens aan het branden dan schijnt geen blus-
schen ir.eer mogelijk. De ouders laten dan hun
staatkundige of godsdienstige veete tot erfenis na
aan hunne kinderen en dit schijnt eeuwen lang
zoo voort te kunnen gaan.
De oude Jacob de Wittwakkerde telken avond
met de woorden//Gedenkt mijne kinderen Loe-
vestein,// den haat aan tegen de staatkundige tegen
partij bij zijne zonen Johan en Cornelis de M itt
en even als hijhebben vele Nederlanders in alle
eeuwen gedaan en doen zij dit negzij vinden er
een behagen inom de hunnen telkens en telkens
te wijzen op de fouten door de tegenpartij begaan
en blijven daar mede voortgaan ook dan als het
geslachtdat die fouten heeft begaan reeds sinds
lang van het wereldtooneel is afgetreden en of
schoon deze ook door de partij zelveop wier re
kening zij staanmet heete tranen zijn beweend.
In de hitte der partijschap vergeet men ten
eenenmale dat de fonten en deugden van bet voor
geslacht niet alleen aan een partij, maar aan ge
heel bet volk behooren en dat de stem der staat
kundige veete moet zwijgen bij het grafin wiens
stillen schootals een heilis teeken der door den
o
dood gebodene verzoening veeltijds de felste te
genstanders zoo als een Fox naast een Pitt en
ee° Rousseau naast Voltaire, ter ruste worden ge-
Dgd.
De daden van bet voorgeslachtde groote man-
Den an het verleden, behooren niet aan een partij
I
maar aan het algemeen. De boom die door hen
werd geplant moge in den aanvang alleen voor
eene partij vruchten afwerpen allengskens brei
den zijne takken zich uittot dat bij eens zijn
schaduw zegenende verspreidt over alle klassen en
gezindheden. Naar ons gevoelen deden onze ca-
tholieke landgenooten wel zoo zij den opstand
van ons volk tegen Spanjeuit dit oogpunt wilden
beschouwen.
Het is toch met de godsdienstvrijheid gegaan
even als met den boomwaarvan wij zoo even
spraken. In den beginne bragt de gewetensvrijheid
die de schoonste en eerste prijs onzer overwinning
op de spaansche dwinglandij was werkelijk wij
erkennen het gaarnealleen voordeel aan voor de
aanhangers van Calvijn. Maar het zuurdeesem
bleef niet werkeloos in het meel het breidde zich
nit tot dat het geheele brood er van was doortrok
ken. De zegepraal door de Calvinisten behaald
op het ruwe geweld en de helsche staatkunde van
Alva en Philipsversterkte het vrijheidsbeginsel in
de menschheid.
Die zegepraal werd een wapen tegen hen zeiven
toen zij vervolgden van gisterenden anderen
dag reeds vervolgers van andersdenkenden werden.
De be.schermers der onderdrukten wezen hen zon
der ophouden op den kampdien zij voor hun
eigen gewetensvrijheid hadden gestreden. De chris
ten Cato, C. P. Hooft, en de dichter Vondel, als
zij aandrongen op eeue algemeene godsdienstvrijheid
spraken bijna uitsluitend van dien strijd. Uw va
der zeide de laatste tot Frederik Hendrik in zijn
zegezang op de verovering van den Bosch, kocht
deze algemeene godsdienstvrijheid met zijn bloed
en gij zult de eerste vorst worden van het geheele
Christenrijkals gij deze alom doet zegevieren.
Door het versterken van het vrijzinnig beginsel kon
de godsdienstvrijheid zich allengkens ontwikkelen
van gewetensvrijheid werd zij vrijheid van gods
dienst en eeredienst en eindelijk gelijkheid van al
le godsdienstige gezindheden. Maar nog meer de
zegepraal door het protestantisme behaald over
inquisitie en gewetensdwang werd een groote ze
gen voor de R. C. kerk. Door het uitdooven der
brandstapels heeft zij die keik weder tot een vrije
en geestelijke dochter des Hemels gemaakt.
Wij vragen toch aan eiken geloovigen C'atholiek
welke waarde kan worden toegekend aan een ge
loof, dat grootelijks moest worden beschouwd als
de vrucht der vreeze voor pijnbank en brandstapel.
In onze dagen eeren wij van ganscher harte elk
waarachtig geloof en dns ook dat van den vromen
Catholiek omdat wij in dat geloof eene vrijwillige
overgave van het geloovige harte aan eene heilige
zaak zien; maar zoo die overgave niet vrijwillig
waremaar alleen geschiedde omdat men niet
anders kon daar men anders zijn leven en goe
deren aan het grootste gevaar bloot steldedan
zoude dit geloof in onze oogen eerder verachtelyk
dan prijzenswaardig zijn.
Meu veronderstelle dan eens dat de hand der
geuzen te zwak ware bevondendat Alkmaar en
Leijden waren bezwekenen de groote Zwijger
even als zijn bondgenootende graven van Egrnond
en Hoorne te Brussel door beulshanden ware om-
gebragtwat zoude het gpvolg geweest zijn De
vrees voor galg en rad zoude bet protestantismus
evenzeer in ons land als in Vlaanderen en Bohe-
meu hebben uitgedoofd. Maar zou de kerk daar
bij gewonnen hebben Zouden die duizenden
welke met geweld tot haar schoot waren tcrugge-
bragt niet die wreede moeder vervloekt hebben
Men zoude geloofd hebbeu maar het geloof zoude
de vrucht van menschenvrees zijn geweest. Waar
om is liet catholieke Nederland thans zooveel ge-
looviger dan andere landenwaarom worden de
priesters en kloosterorden hier niet vervolgd als
in het catholieke Spanje
Omdat bij ons het geloof een zuivere geestelijke
kracht isterwijl het in Spanjetot voor het in
storten van Isabella's troondoor de vrees voor
het wereldlijk strafzwaard moest worden in stand
gehouden. Wanneer de catholieke landgenooten
dit bedenkendan zullen zij zelfs uit een gods
dienstig oogpunt, in de overwinningen der geuzen,
niet langer eene ramp voor hen zelvcn zien. Nog
meer zullen zij echter met den afloop van den tach-
tigjarigen oorlog verzoend worden, als zij zich als
Nederlanders beschouwen en bedenken dat de over
winnaars Nederlanders en landgenooten de over
wonnenen daarentegen vreemde huurlingen en
moordenaars waren.'
Men verhaalt dat Jacobus II de verdreven ko
ning van Engelandaan het strand van verre oog
getuige zijnde van de nederlaag der fratische vloot
door die der Engelscbenniettegenstaande hem
door die nederlaag alle oitzigt op de herkrijging
der engelsche kroon werd ontnomen, toch eerder
verheugd dan verslagen bleek over die door zijn
landgenooten behaalde overwinning. De gestreelde
nationale fierheid verzoette alzoo zelfs het gemis
eener kroon. Ook de meeste franscbe émigranten
waren bij de nederlagen hunner duitsche bondge
nooten, bijna altijd in hun hart verheugd over den
oorlogsroem hunner landgenooten. En zonden vrij
dan van onze R. C. broeders in deze minder mo
gen verwachten
Wel is waar wij erkennen het gaarnehet
staatsche leger was evenzeer als dat der Spanjaar
den grootendeels uit vreemden en huurlingen za-
mengesteldmaar dat was toch niet het geval met
de bemanning der schepen van de watergeuzen en
die der latere vloten deze was altijd zuiver na
tionaal. En werd ook het staatsche leger vóór
