4
Algemeen Nieuws-, Advertentie Landbouwblad.
Amendement de Iïruyn Kops
en Stieltjes,
Gemengde berichten.
'M 946
Negentiende Jaargang.
Ao. 1875
Lijn ALSMAAR naar HOORN.
Rede van den lieer VAN DER HAAIJ in de
zilliog der 2e hamer van 20 Oclubcr 1875.
Dit blad verschijnt op Woensdag avonddoch wordt
met een bijvoegsel bevattende het jongste Schager
marktberigtden volgenden avond verzonden aan hen
die zulks verlangen.
Brieven franco aan de uitgeefster.
Abonnementen op dit blad worden door alle
Prijs per jaar 3.Franco per post f 3.CO,
Afzonderlijke nummers f 0.07 J
ADVKRTEXTiës van een tot vijf regels f 0,75; iedere
regel meerder ƒ0,15. Groote letters naar de ruimte die
zij beslaan.
Naar volksheil zonder deugd te dingen
Is arbeid aan een rots te bièn.
Boekhandelaren en Postdirecteuren aangenomen.
(Overgenouieu uit het Bijblad.)
Dit amendement te verdedigen is een voornemen
van mij, ik erken het, ongeveer zoo oud als het
amendement zelf. En toch heb ik in de laatste
dagen meermalen op het punt gestaan er van af
te zien. Dc redenen waarom zal de Vergadering
zt-lve ligtelijk bevroeden. Niet dat ik vrees verdacht
te worden van opzettelijk locale belangen te stellen
in de plaats van het algemeen belang. Ik vertrouw
dat. ueen lid van deze Vergadering aan eene der
gelijke verdenking bloot staaten zeer zeker zou
ik het beneden mij achten, mij ook maar inet een
enkel woord daartegen te verdedigen. Maa* er is
iels anders.
Ik erken dat er een gevaar beslaat, waarvoor
men zich in acht dient Ie nemen. Wat zich in
onze nabijiieid bevindt, zien wij duidelijk en scherp
en oneindig groo'er dan heigeen op een afstand
ligt. Zoo kan het gebeuren, dat onwillekeurig,
ondanks ons zelvrn, locale belangen in onze oogen
de proportie aannemen van algemeene belangen.
Aan dat gevaar heb ik gedachtik hoop het te
vermijden, en wanneer ik daarin niet slaag, houd
ik mij voor teregtwijzing aanbevolen.
Wat het amendement betreft, plaats ik mij
geheel op bet standpunt van de voorstellers. Ik
zie hier geene nieuwe zelfstandige lijn, inaar eene
aanvulling van een door de Begering vooi gesteldon
spoorweg. Ik wensch deze lijn Alkmaar—Hoorn
alleen te bespreken als een onmisbaar gedeelte
van den Noordhollandsch-Friesrhen spoorweg on
misbaar iu dien zin, dal bet doel, door den aanleg
van dien spoorweg beoogd, niet, althans niet
volkomen, zal worden bereikt, wanneer de lijn
Hoorn-Alkmaar niet wordt opgenomen.
Wat toch is het doel van die lijn?
Het ie ons reeds herinnerd. De diepe en breede
golf, die wij de Zuiderzee noemen, die in het
noorden van ons land is binnengedrongen, heeft
afscheiding gemaakt tusschen lauden van ongeveer
gelijke vorming en gelijke soort, tusschen bewoner»
van gelijken stam en gelijken aard. .Friesland en
Noordbollaud zijn beide uitnemend geschikt voor
veeteelt eu zuivelbereiding inaar hoe gelijksoortig,
zijn zij torh genoeg onderscheideu om elkander
noodig te hebben en aan te vullen. Noch in Fries
land, noch in Noordholland op zich zelf, kunnen
de veeteelt eu de zuivelbereiding zich zoo ontwik
kelen, als wanneer beide provinciën daartoe zamen-
werken.Nu is het het doel van de Noordhollandsch—
Friesche lijn, die beide provinciën langs den korsten
weg te verbinden, en ik beweer, dat dit doel niet
volkomen zal bereikt worden, wauneer de lijn Alk-
maar-lloorn niet tot stand komt.
Van de Noordhollandsche steden die zich iu
marktplaatsen mogen verheugen, heeft Alkmaar
buiten quaestie de grootste kaasmarkt, even als
Purmerend dje grootste veemarkt. Op Purmerend,
volgt in rang, wat de veemarkt betreft msar
laat ik geen teedere snaren aanroeren laat ik zeggeu
na Purmerend staan de veemarkten van Hoorn en
Alkmaar ongeveer gelijk. Maar, zegt men, buiten
Alkmaar ligt daar dan ook niets meer. Men vergeet
dan echter de belangrijke veemarkt van Schagen^
waar evenzeer ik beroep mij op het Kijksver-
slag van den landbouw en het Provinciaal verslag
van Noordholland het getal vau de jaarlijks
aangevoerde runderen en schapen eenige duizeude
bedraagt. Zal het marktverkeer in deze vier Noord
hollandsche steden zich tot zijn hoogsten trap
kunnen ontwikkelen, dan is het noodig dat zij
onderling door spoorwegen zijn verbonden, en dat
zal niet het geval zijn, als de verbinding van Hoorn
naar Alkmaar niet wordt gemaakt. Het is waar,
men heeft er op gewezen dat men om van llnoru
eu Purmerend naar Alkmaar en den Helder te
komen, niets te doen heeft dan eerst in zuidwes
telijke richting te gaan naar Zaandam, daar over
te stappen, om weer in noordwestelijke richting
de reis voort te zetten tot Uitgeest, en van daar
noordwaarts naar Alkmaar, Schaden en het Nieu-
wediep. Maar is dat eene verbinding
Bij de bespreking over de aansluiting in Noord
holland van de lijn naar Amsterdam is er op gewezen
dat de treinen van 't Nieuwediep en van Enkhuizen
ongeveer gelijk bij de brug over het nieuwe Noord
zeekanaal aankomen.
Men kan daaruit opmaken, dat er voor hen
die van Enkhuizen en Purmerend komen wel
niet dadelijk gelegenheid zal bestaan om naar Uit
geest te sporen, en te Uitgeest zal er iu den
regel ook wel geen directe aansluiting zijn.
Dc handel op de markten in Noordhollaml wordt
gevoerd met eene levendigheid en scherpte waar
van men zicli moeijelijk een denkbeeld vormen
kan.
De Noordhollandsche boer is eigenlijk meer
koopman dan landbouwer. Zij die hein willen leeren
kennen zoo als hij is, mueten zich niet voorstellen
dat het iemand is die zelf zijn koeijen melkt of
eigenhandig den ploeg door zijn akker drijft, oin
des avonds, na wel volbragten arbeid, zoo als Pooi
zegt, bij //zeven kinderen en een wijf// zijn //eenig
tijdverdrijf/» te vinden. Neen' die zich den Noord-
hollandschen boer zoo voorstelt, vormt zich van
hem wel een dichterlijk, maar een zeer onwaar
beeld tevens.
Die hem kennen wil, raadplege de Camera obs-
cura van Hildebraud in zijne .karakterschetsen,*
die hare blijvende waarde nog meer outlreuen
aan hare waarheid dan aan hare geestigheid.
Daar zal hij lezenTe markt gaan is de
voornaamste bt-zigheid van den Noordholland-
«chen boer; hij is eigenlijk koopman en ad
ministrateur zijner "bezittingenen de boerin
bekijft baren tnau alleen dan, wanneer luj niet
de hoogste markt heeft gemaakt voor zijne kaas.
Ik zou de waarheid dezer schets met feilen van
den laatsten tijd kunnen staven.
Zoo zou ik er op kunnen wijzen, hoe schapen
uit Noordholland naar de Leidsche markt werden
gebragt, en van daar, omdat ze geen goeden prijs
konden opbrengen, weder naar Noordbollaud werden
teruggevoerd, waar ze voor hoogeren prijs op de
markt te Alkmaar werden verkocht. Men stelle
zich de levendigheid van den handel op deze markten
voor en daarbij de levendigheid van het verkeer
op den spoorweg, die deze markten verbindt, het
dagelijks heen en wedertrekken vau koopers en
verkoopers, van marktbezoekers, en allen die aan
zulk een markt verbonden zijn want in de steden
die ik noemde wordt niet eens, maar twee of
drie malen 's weeks markt gehouden. Ik stel
er prijs op mede te werken tot den aanleg van
spoorweglijnen in 't belang van den nalionaleu handel,
maar laat ons tevens een open oog hebben voor
de behoeften van ons biuiienlandsth verkeer. Het
is goed te zorgen voor de hoofdaderen en hart
aderen voor ons land, maar meu reronachtzame
ook de kleine aderen niet, die evenzeer tot eene
goede gezondheid noodig zijn. Het internationaal
verkeer is zeer zeker ons aller belangstelling waardig,
maar men vergete toch het binnenlandsch verkeer,
den biiinenlaudschen handel niet. Daarop is dezer
dagen nog gewezen door den heer mr. Faber, die
ons herinnert heeft aan de woorden van Jean Bap-
tiste Say, voorkomende iu eene vergelijking tusschen
dm binnenlandschen handel van een land en dien
met het Bnitenland.
Say heeft het oog natuurlijk op Frankrijk maar
wat voor dat land geldt, geldt ook voor het onze.
Het zijn deze woorden: /rPendant plusieursaimées
en Fran'ce toutes nos Communications avec 1'élranger
ont été interceptées, notre marine a été détruite,
nos colonies ont été perdueset realgré tout cela,
lorsque notre administration intérieure n'a pas été
trop maivaise.... Ia France n'a pas cessé de prospérer,
Nouo verrions bien autre chose encore, si les Com
munications intérieures élaient plus facile*, les
chemins nraticables en tous seus jusqu'anx moindres
liameaux, et les iransports rendus trés peu cou-
teux./»
Wanneer wij spreken van spoorwegen, dan hebben
wij de gewoonte te spreken van een spoorwegnet.
Dit is een allergelukkigste uitdrukking. Inderdaad,
wanneer men een spoorwegkaart ter hand neemt,
moet het geheel zich aan onze oogen voordoen als
een net. Dit is niet overal het geval. Wanneer men
bijv. de spoorwegkaart van Frankrijk ziet, dan doen
de lijnen zich meer voor als een groot spinneweb,
waarin de stad Parijs het middenpunt inneemt, als
een dikke, vette spin, die door middel van het
web wordt gevoed.
Ik ben er zeker van overtuig dat zoo iets voor
ons land niet deugt; wij zijn van een dergelijke
centralisatie niet gediend. liet is in strijd met den
Nederlandschen geest en ons volkskarakter.
De aansluiting, waarvan heden sprake is, is in.
derdaad reeds voorbereid zij is gemakkelijk ge
maakt door het leggen van den weg door Noord
holland.
Er is reeds gewezen op de sierlijke bogt naar
liet oosten in dien weg benoorden Alkmnar, die
echter niet alleen uit schoonheidszin gemaakt is,
maar inderdaad om de aansluiting gemakkelijker
te maken van het oostelijk met het westelijk ge
deelte van Noordholland.
Deze lijn heeft deel uitgemaakt van het eerste
spoorwegplan, dat voor dit gedeelte van Noordholland
is ontworpun. Toen zij ontbrak in het ontwerp—
Kappeyne, hebben de leden daarover hunne be
vreemding in het Voorloopig Verslag te kennen
gegeven. En in het Voorloopig Verslag over dii
wets—ontwerp wordt daarover gezegd .Door zeer
vele leden werd iu Noordholland eene lijn geweuscht
van Alkmaar naar Hoorn, hetzij die loope over de
Hulken, hetzij over Wognum en Hugowaard
De verbinding zelve tusschen twee evenwijdige lijnen
werd (in verband met de verbinding tusschen Noord
holland en Friesland) ook noodig gekeurd iu het
belang der defensie.* Die lijn werd alzoo door
zeer vele leden gewenscht. Had het lot, waardoor
de leden in de afdeeliugen werden verdeeld, die
voorstanders nu in verschillende afdeeliugen geplaatst,
dan zou waarschijnlijk van deze lijn hetzelfde in
het Voorloopig Verslag gezegd zijn, wat daar over
de lijnen Delfzijl—Groningen—Rotterdam—Hoek van
Holland en de lijn door de Langstraat te lezen
-taat, dat de leden nagenoeg algemeen in de af-
deelingen van meening waren, dat zij in het Re-
gerings-ontwerp niet mogten ontbreken, ten
gevolge waarvan de drie lijnen door de Re
gering, gedreven door de zucht om met de Kamer
in overeenstemming te geraken, ook in de voordragt
zijn opgenomen. Het is, steunende op het oordeel
van die zeer vele leden, dat ik dit amendement,
dat niet strekt tot het opnemen van eene nieuwe
lijn in het ontwerp, maar tot voltooijir.g en ver
betering van eene door de Regering zelf voorgestelde
lijn, in de welwillende overweging van de Kamer
aanbeveel.
In den namiddag vau Vrijdag den 6 dezer,
heeft S. de Boer verwer en postbode van Schagen
op St. Maarten, bij gelegenheid dat hij bezig was
het plafon van de kerk te Valkoog te verwen, het
ongeluk gehad, bij bet overstappen van den stijger
op een balk, naar beneden te storten en oninid-
dtlijk den dood te vinden.
Er is uit Califoroië ten stuk van een boom
naar de tentoonstelling van Pbiladelphia gezonden,
over den Misaissippi, dat niet minder dan 20 voet