m SEPTEMBER
Algemeen Nieuws-, Advertentie Landbouwblad.
Ao. IS79.
23stc Jaargang.
No. 1223
Bekendmaking.
BEVOLKING-
De maatschappelijke over
eenkomst.
(jcmengde berichten
Dit blad verschijnt twee rnnnl per week. fFoens-
dorj en Zaturdag avond. Bij inzending tot 's mid
dags (2 ure worden advcrtéhti'èn in bet eersteitkomeml
No. geplaatst, ingezonden stukken eep dag vroeger.
A bonneiiicntcn op <1 it blad worden door alle
Prijs per jaar f 3.Franco per post f 3.6o.
Afzonderlijke nummersJ 0.07J.
Adverlenlièu van een tot vijf' regels ƒ073; ieder
regel meer ƒ0.13. Groote letters naar plaatsruimte.
Naar volksheil tonder deugd te dingen
Is arbeid aan een rots te biên.
Postdirecteuren en Boekhandelaren aangenomen.
ZOO
ARIE VEER,
wordt in zijn belang aangemaand, zicb,
spoedig mogelijk, ter gemeente secretarie van
Schagen te vervoegen.
Geen boekdat ik meer gelezen en telkens
weder doorbladerd heb dan bet contract social
van Rousseau, en zie telkens dacht ik bij dat
lezen en doorbladeren welk een vervelend on-
zamen hangend werk. Ik kan begrijpen dat het.
nieuwe inzigt en de opvoedkunde, 't welk de
Eiuile opende en vooral de hartverheffende
geloofsbelijdenis van den Savoijeeschen vicaris,
die bet behelst, aan dat boek eene ongelooflijke
populariteit gaven, maar bet contract social
inet zijn vreemde redenaarstrant, met zijn vaak
onzinnige beweringen, zijn grepen in bet honderd
en de geschiedenis, waarbij de schrijver zonder
eenige entiek. voor waar aannam wat 111 bel
een of ander handboek was geschreven, boe
kan dat bet evangelie van honderd duizende
dweepers zijn geworden? Hoe is bet mogelijk
dat dit boek de hoeksteen van de moderne de
mocratie is geworden? De reden hiervan is dat
Rousseau in den gebrekkigen vorm van zijn tijd
een heerlijk denkbeeld beeft uitgesproken, een
denkbeeld dat behoorlijk toegelicht en behoorlijk
toegepast ieder volk gelukkig kan maken, 't Is
waar Rousseau ging uit van eene groote dwaling
bij beweerde dat elke Staat was gevestigd op
bene overeenkomst, inden beginne zouden eenige
:ndividuen gezegd hebben tot eeu ander, wees
is gevestigd op regt en geregtigheid. De magt
van Jehova is dus reeds volgens de oude He-
breesche zangers niet eene willekeurige, maar
louter gegrond op regt. Zoo Jehova de onbeperkte
magt in banden beeft, dan beeft bij dat omdat
Hij alleen aan zwakke en magtige beiden regt
kan doen, daarom rigt de zwakke verdrukte zijn
oog naar boven, bij weet dat omboog de be
schermer van zijn vertreden regten woont. Alle
magt is gegrond op regt en op bet welzijn van
allen, en bij een goede overeenkomst beeft men
ook bet belang van allen op bet oog-Geen be
lang. geen actie, is een regtspreuk, al hebt gij
eene oveiecnkomst, in alle mogelijke formele
vormen gesloten, en uw tegenpartij kan bewijzen
dat gij hoegenaamd geen redelijk belang bij de
nakoming hebt, zoo baat de Overeenkomst U
torische grondslag sloot volgens hein volstrekt
niet de reglsgeldigheid van bet gezag in: Dit
gezag mogt alleen gegrond zijn op bet algemeen
bewustzijn, dat bet was in aller belang en met
aller vrije toestemming was gegrondvest, waar
die vrije toestemming werd ingetrokken, daar
moest iedere troon instorten. Deze leer is vol
komen waar, mits men de vrije wil niet ver-
warre met willekeur, en de vrije wil altijd
beschouwt als gebouwd op aller welbegrepen
belang Zoodra liet bewustzijn bij een volk ont_
waart dat bet gezag, waaraan het gehoorzaamt
niet meer in liet belang van bet algemeen is,
«laar is dringend verandering van gezag noodig.
Een 011 regt vaardig verkregen macht is zelden
van langen duur, maar toch is een onrecht bij
de verkrijging veel minder nadeelig voor dat
dat Sbijlock aan den rijken koopman van Venetie
afperste hem niets gebaat hebben Ja! onze wet
gever ging verder, iu een enkel geval gaat bij
uit van bet denkbeeld dat er een geldige over
eenkomst kan bestaan zonder vrije toestemming
van den gene. die verbonden Jwordt zoo dikwerf
numcutlijk zijn belang in bet oog is gehouden
en er noodzakelijkheid bestond oin voor hem
te bandelen, ik heb bier namentlijk het oog op
art. t3()3, B. \V'. Volgens dat artikel moet bij
wiens belangen behoorlijk zijn waargenomen de
Verbindtenissen nakomen in zijn naam aangegaan.
Een welbegrepen belang treedt dus hier in de
plaats van den vrijen wil. Bij het maatschappelijk
contract gaat bet op de zelfde wijze. Een kind
is zijn ouders gehoorzaamheid verschuldigd,
omdat bet zoo lang bet zelf bet noodige ver
stand mist, zijn eigene belangen niet kan begrij
pen. Bij zijn meerderjarigheid zal bij de wet
moeten danken, dat bet de verzorging zijner
belangen niet aan hem zeiven, maar aan zijn
niets, ook naar ons regt, zoude bet contract, (gezag dan bet bewustzijn dat bet niet in bet
voordeel van bet algemeen is. Frederik de Groote
■naakte zich op een schandelijk onregtvaardige
oorlog meester van Silezie, maar bet ging dat
land zoowel onder zijne regeering, dat bet niet
weder van Pruisseu wilde afgescheurd worden.
gij onze aanvoerder, onze wetgever, ons hoofd, j ouders beeft opgedragen; de gehoorzaamheid is
Deze bewering is voorzeker zoo onhistorisch
mogelijk, de oorsprong van alle maatschappijen
en staten ligt wel is waar nog grootendeels in
bet duister, maar wat wij er van weten doet
zien, dat geen vrijwillige overeenkomst hun
grondslag is. Het meest waarschijnlijk is, dat
bet buisgezin de kern is, waai uit de maatschappij
en de Staat zijn ontstaan. Gelijk de kinderen
hun eigen vader niet vrijwillig kozen, kiezen
de volwasseneu ook niet vrijwillig hun eigen
opperhoofd.
Veel waarheid ligt er ook in Voltaires gezegde:
»le premier roi fut un guerrier beureux.» Maar
zoo als reeds dikwerf is opgemerkt, Rousseau
zag bet droombeeld zijner eeuw, een zuivere on
bevlekte natuurstaat der menschen voor eene
historische waarheid aan. Aan bet ideaal van
een Staat alleeu gevestigd op redelijke beginsels
en gemeenschappelijk overleg gaf hij een ge
schiedkundigen grondslag.
Het ideaal bleef in stand al verviel de grond
slag Rousseau ging uit van bet waarachtige
denkbeeld: elke magt moet gegrond zijn op regt
en het welzijn van allen. In de psalmen vindt
niet op overeenkomst, maar op zijn eigen belang
gegrond, en bij elk redelijk mensch lost zich
toch bier de vrije wil in op Men verlustige
zicli eens voor een oogenblik in het Platonische
denkbeeld van 's menschen voorbestaan.
Een verstandig wijsgeer slaaft met het volle
bewustzijn dat iu een volgend leven gedurende
een twintig tal jaren, zijn verstand zoo zeer zal
sluimeren, dat bij onbekwaam zal zijn om zijn
persoon en zijne zaken zoo te besturen als met
zijn waarachtige belangen strookt, zal bij nu in
dien toestand niet gaarne met zijn toekomstige
ouders een viije overeenkomst sluiten, waarin
hij zijn gehoorzaamheid aanbiedt voor de zorg,
die zij op zich nemen.
Ook in onze burgerlijke wet grenzen dus
wettelijke verpligtingen en die uit een overeen
komst voortvloeijen aan elkander. Op dezelfde
wijze steunt bet Staatsgezag v.el is waar niet
op een overeenkomst, maar op den zelfden
grond, waar deze op is gevestigd, op aller wel
begre[>en belang. Het was dat denkbeeld, dat
Rousseau, z ij het dan ook op eene gebrekkige
wijze, in het licht stelde, zijn leer was gekant
Zaturdag II. is door de brigadiers der
rijks veld wacht P. Storm te Alkmaar en P. Kars
te de Rijp, gearresteerd de persoon van J. K.,
verdacht van diefstal van een schaap uit de
weide, toebehoorende aan den landman G. Ad
miraal, ouder de gemeente Oudorp.
Vier bekende inbrekers, van welke d«
oudste slechts 28 jaren telt, zijn te Amsterdam
achter slot gebracht. Zij hebben des nachts op
den O, Z. kolk een wijupakhuis opengebroken
en daaruit eenige fles^cheu wijn gestolen. Do
wijn heeft hem beneveld en in beschonken toe
stand hebben zij zichzelf bij de politie als de
dieven aangegeven.
De Bank van Leening te Amsterdam beeft
in 1878. na aftrek van alle kosten, een zuivere
winst aan de stad opgebracht van f ao,5oo,bo.
men reeds uitgedrukt, dat de troon des Heeren tegen het goddelijk regt der koningen. De bis-
In den nacht van den 14 Augustus is het
postrijtuig tusschen Ka renet en Proskuroff, in
Rusland, door roovers overvallen en daaruit 9000
roebels geroofd, De conducteur werd vermoord
en de voerman gewond. Reeds dei» volgenden
nacht werd de hoofddader, na een bloedig ge
vecht, waarbij een politie agent en een soldaat
omkwamen, gevat. De dader, slechts 20 jaren
oud, was voor 3 jaren van een seminarium v/eg-
gejaagd. Blijkens de bij hem gevonden papieren
behoort bij tot de nihilisten en zal derhalve
naar bet krijgsgereebt verwezen worden.
Een brandkastwaarvoor men respect
krijgt. De beer Adé te Stuitgart bad er een
ingezonden voor den wedstrijd te Arnhem; de
jury meende haar niet te mogen toelaten, omdat
zij niet voldeed aan de vereischte afmeting, in
het programma voorgeschreven- De inzender
berustte daar niet in, maar sommeerde bij deur
waarders exploit den heer Chatwood, lid der
jurv en brandkasten fabrikant te Londen, om inet
hem een nieuwen wedstrijd aan te 'gaan. Deze
had plaats in tegenwoordigheid van vele inge
zetenen uit Arnhem op het terrein van den beer
C van Holst, steenfabrikant aan de overzijde
van den liijn aldaar. De uitslag was schitterend.
Nadat de brandkast vier en een half lang aan
allerhevigst vuur was blootgesteld, liet men'haar
van een hoogte van zes meter met een der punten
naar bcnedcu vallen, op bazaltsteeueo. Donderdag
