DONDERDAG
\a 1339
Algemeen Nieuws-, Advertentie Landbouwblad.
Ao 4390
Bekendmaking.
GE70NDH1N:
een Kwartiermnts.
>raak verwarring.
Gemengde berichten.
24stc Jaargang.
Dit blad verschijnt twet maal per weekWoens.
dag- en Zaturdag avond. Bij inzending tot 's mid
dags ia ure worden advertentiën in het eerstuitkomend
No. geplaatst, ingezonden stukken een dag vroeger.
Abonnementen op dit blad worden door alle
Prij< por jaar f 3.Franco per post f 3 6o.
Afzonderlijke nummers f 0.07}.
Advertentiën van een tot vijf regels f O 70; iedere
regel meer o. 15. Groote letters naar plaatsruimte.
Postdirecteuren en Boekhandelaren aangenomen.
Naar volksheil zonder deugd te dingen
Is arbeid aan een rots te bien.
Sp
POLITIE.
onder de gemeente SCtlAGEN,
De eigenaar kan zich, ter terugbekoming,
aanmelden ter gemeente secretarie aldaar.
Op de markt der godsdienstige ineeningen,
welk een geschreeuw! Er zijn doven, die van
dit alles niets hooren en stoutwegbeweien.dat
godsdienst geen artikel meer is op de markt.
Wien ooren heeft om te hooren brengt eiken
dag nieuwe stof tot verbazing. Laat ons een 00-
genblikjc luisteren.
Hier is nu de vrije universiteit, zoo roept dr.
Kuiper en de zijtien en wijst met trots op de
dezer dagen verrezen hooge schoolgewrocht van
godsdienstige overtuiging, een Kolossaal werk in
deze dagen van schijnbaar ongeloof Het gemoed
dat naar God zocht vond eene wetenschap, die zich
van Hem vervreemdde. De staat werd beticht van
te heulen roet de vijauden van godsdienst, van
in zijne hooge scholen de broeibakken te bezol
digen der wetenschap tegen God. Hier zoo roept
een der hoogleraren aan de, nieuwe universiteit,
hier ademen wij in de vjije berglucht en
felachtig dat in dezen zeer weten'chnppelijkcn
geest juist het religieuse een hoofdbestanddeel is
en dat alleen het onvermogen om God op te
geven de vleugels bindt van dezen heros der
modernen? Wie wordt hij deze spraakverwarring
niet het spoor bijster en tracht zich te onttrekken
aan het marktgeschreeuw.
Ver achter ons liggen gelukkig de donkere
tijden van de felle partij haat lusschen Geus en
Paap, maar is het niet een verwonderlijk bewijs
voor de verwarring der sprake, wanneer wij bij
eenigzins aandachtige beschouwing de tegen
woordige aanhangers van Geus en Paap als het
ware zien samenwerken op hun gebied zoodat
Home en Dordt bijna dezelfde leus is?
Aanbidding van den vorm het vastbonden
aan den letter zijn hij orthodoxe en Roomsche
partij geloofsartikelen van den dag en niet
ze'dzaam z:et men hetzelfde doel langs dezelfde
middelen najagen, door wal oorspronkelijk is
uitgegaan van tegenovergestelde beginsels.
Wy spreken veel van onze moderne wetenschap
Nemen we een boek ter hand dat ons eei»
leiddraad zal zijn in den doolhof der kennis,
dan worden wij al spoedig opmerkzaam gemaakt
op Bncodqn vader der empirische wetenschap
au hem wordt er gezegd ging de wetenschap
uit van een verkeerd standpunt- Het was inzon
derheid Aristoteles, die de boe! had verknoeid
maar door Baco's ontdekking werd het eerst
zijn voorstellingen; dat is. meent hij, het on
godsdienstige in Spinoza Het is daarom dat hij
zijn held vergoodt. En zie, nu is het ook weer
daarom dat gelijk dr. van der Plaats doet in
den Nieuwen Rotterdammer, andere van Vloten
meer vertoeien. Het is een zonderlinge verwar
ring, die wij op onze buurt nog wat grooter
willen maken.
Van Vloten zegt dat Spinoza geen christen
was en dit vindt van Vloten bewouderens
waardig; van der Plaats valt van Vloten aan
omdat hij in Spinoza het christelijke verheit en
nu willen wij daaraan toevoegen dat niets ons
meer doet denken aan de nederige, geduldige
in God levende ziel van Jezus, dan juist du
eenvoudige, godsdienstigo en van zoo velen
gehate Spinoza, zoodat hij, die huiten kwestie
onchristelijk schijnt geweest te zijn, ons heter
christen toeschijnt dan ds. Kuijper, professor
Opzoomer, Baco, van Vloten eu van der Plaats-
hier ademen wij in de v,ije berglucht eu kan md" u,,or 1>acü s ontuekK ivg werd liet
het godsdienstig gemoed onbokneld zich bewegefi. het houweel gezet in de rots der onkunde.
In dien naaai wpn «vrije universiteit« ligt een ^'et *Le' "'eer of minder dan een geheele
bot of scherp sarcasme tegen de vrijheiddie omwenteling op wetenschappelijk gebied wordt
de grond wel uitmaakt van ons hooger onderwijs. I aan deren ,na" t°ege«cli reven Wat zou liet
Want schouderophalend zien de voorstanders leven °PzoomL>r waard *8", zoo Baco liiet voor
van bet staatsonderwijs neer op de zelfbegoo- ,HMn l,ad Gel,-efd Doch terwijl wij aan de eene
cheling van de Stichters der nieuwe universiteit /,'jdu dezen man hooren verheerlijken, klinkt ons
en reclnineeren voor zich de vrijheid die onder *a" dti al,deie zijde de verrassende mededeeling
luid trompet geschal door dr. Kuiper aan zijne leGendat deze koene denker een man was zonder
Stichting wordt toegekend.
Wie kan in deze verwarring het hoofd bij
elkander houden-
Het staat geschreven en het wordt geleerd
en men ondervindt het, dat vrijheid van leering
aan onze Staats hoogescholen nagenoeg onbeperkt
wordt toegelaten, en toch is de nieuwe univer
siteit gericht tegen den Staatsdwang, die het
hooger onderwijs beheerscht- Is de een of de
ander ter kwader trouw Wij ge'ooven het niet
Wel achten wij voor ons de viijlieid heter be- niet onderscheiden atheisine het kenmerkende
schermd onder de hoede van den Slaat dan is, waardoor haat en eerbied beiden tot deze
onder handen van den heer Kuijper. maar heide wijsgeer getiokken worden. Het is alleraardigst
richtingen spreken Nederlandsch en hebben toch d® vermaning op te merkendoor deze verschij-
elk een ander begrip van hel Hollandscbe woord uing in liet leven geroepen. Daar is generaal
vrijheid. 'van Vloten, een ij veraar, die in Spinoza zijn
Gaan we verder of liever gaan wij een schrede voorwerp van aanbidding gevonden beeft. Wij
terug. Zie de schare der modernen grooierideel.- weten liet hoeveel wetenschap bij heeft ten koste
geesteskinderen van den hoog leeruur Opzoomer. gelegd aan de studie van dezen wijsgeer, boe
Hoe is er met de woorden, en de denkbeelden bij onverpoosd zich beeft bezig gehemlen met
van dezen man gedweeptwelk eene verdeeldheid het nagenoeg onmogelijke weik 0111 de th<
riepen zijne eerste wijsgeerige werken in het vn" -Spinoza te populariseeren hoe hij korten
leven en hoe hitter is nog de strijd tusscbeii tïji! geleden een triuinf heeft gevierd bij de
modernen en orthodoxen, aangestookt door de inwijding van Spinoza's gedenkteeken te
hand van den schrijver van de «Bronnen onzer s tlage Wat is het r.u dat in Spinoza bizonder
kennis. En terwijl om die reden hier de snan aantrekt onze moderne van loten? Dat is juist
verketterd, giuda vergood wordt, is het twij-fzijue moderniteit; dal is het uinarmelijke va 111 zoodat men de graten en ingewanden door de
beginsels en dat de vader van de empirische
wetenschap niet veel beter dan een laaghartige
Judas was. Dit maakt hel artikel Baio weer
minder gezocht en wij komen van onze markt
te huis. zonder goede zaken gedaan te hebben.
Het zonderlingste en verwarste geschreeuw
wordt echter aangeheven in de Spinoza kerk.
Het is het Spinozische dat volgens sommigen
alles bederft.Het schijnt dat een soort van
paiithei-ruenauw verwant en door
Op de Zuiderzee is gezonken nabij Zurich
(gein WonseradeeD een tjalkscliip, dat te Wor-
kutu thuis behoorde. Schipper de Haas verdronk;
zijn 12 jarig zoontje en knecht hebben zicir
nog in een bootje gered.
Woensdagmorgen vond inen den Heer
Boermatis. pastoor te Lutte bij Uldenzaal, die
gewoon was alle morgen zijne goudvisscben te
voeden, dood in den vijver bij zijn buis. Hoe
de waardige man, die algemeen bemind was, te
water is geraakt, weet men niet.
In Galahrië beeft een zware storm gewoed,
die een aantal huizen vernielde en liet verlies
van verscheidene menschenlevens veroorzaakte.
Ook in Denemarken richtte een hevige
storm groote verwoestingen aan. vooral te Ko
penhagen. waar hij de telegraaflijnen geheel
vernielde eu een aantal schepen zwaar be
schadigde.
Gedurende de maand Augustus werden
niet minder dan ruim dertien millioeii bushels
graan uit de haven van New York verzonden.
Üiu deze hoeveelheid graan over den Oceaan
te voeren, had men 3ló schepen noodig, bestaande
uit 146 stoomschepen, a.f groote zeilschepen,
144 harken en 11 brikken. In de volgende
maand zonden waarschijnlijk vijftien millioeu
bushels verscheept worden.
In Den Haag gebeuren tegenwoordig
grapje», die aan tooverij doen denkeu Een Heer
laat zich met rijtuig van liet spoor halen,
maar is veel vroeger in zijn hotel dan het
rijtuig, dat toch hard gereden heeft m
een gezelschap worden dames van hare halssie
raden berooid, zonder dat zij er iets van
bemerken; zelfs maakt men er iemand
attent op dat hein de kous van het been
gestolen is; iu den winkel van een poelier
wordt een gepluimde eend eensklaps springle
vend, zoodat hij de winkeljuffrouw omver vliegt,
enz. enz.
Men zon haast voor het lol van den Haai*
gaan vreezeu, maar gelukkig zijn een paar
knappe goochelaars, die reclame maken voor
hunne voorstell ugen, de oorzaak van al deze
vreemde dingen.
c.en merkwaardig soort van vischje wordt
in de omstreken van de Ganges gevonden. Dit
dier, dat een lengte heeft van omstreeks tien
of twaalf centimeters, is geheel doorzichtig,
