i
27stc Jaargang.
1/13.
Algemeen
Advertentie-
ZONDAG
1 OCTOBEI
J. WINKEL,
Ao. 1SS3.
Tl
i E L W S-
L AXDBOl' W lï L A D.
Bekendmakingen.
een BOEKJE,
Patenten.
Ikinan van B«seiithal-Bonin,
(14.)
Dit blad verschijnt tweemaal per week Woens-
fag en Zaterdagavond. Bij inzending tot 's
middags 12 «re, worden Advertentién in het
eerstuitkomend nummer geplaatst.
Ingezonden stukken één dag vroeger.
UITGEVER:
TE SOHAGEN,
Laan, Wijk D, No. 5.
Prijs per jaar/3.Franco per pest f 3.00
Afzonderlijke nummers 0.05.
v Adcertenticn van één tot vijf regels f 0 75.
iedere regel meer f 0.15. Groote letters wor
den naar plaatsruimte berekend.
POLITIE.
VERLOREN:
te Schagcn, op Donderdag den 4den dezer,
bevattende behalve eenige quitanties, een
muntbiljet van tien gulden.
Zij die hieromtrent inlichtingen kunnen ge
ven worden verzocht zich te vervoegen ter
Secretarie dier gemeente.
De Burgemeester der gemeente Schagen
brengt ter algemeene kennis, dat, van af he
den, tot en met Dinsdag 9 October e. k.
ter gemeente secretarie alhier, door belangheb
benden in persoon kunnen worden afgehaald,
de patenten, aangevraagd in de maanden Mei
Juni en Juli, dienstjaar 1883/S4.
Schagen, 3 October I8S3.
De Burgemeester voornoemd,
G. Langenbeug.
Niet alle steden en plaatsen in een land
worden even druk bezocht. De reden van 't
drukkere bezoek ligt in plaatselijke gesteldheid
natuur schoongoedkoopheid en meer derge-
1 ijken, maar is zelden een werk of gevolg van
het toeval.
Even als 't nu met zulke plaatsen gaat,
gaat het ook met de velschillende woorden
eener taal. Er zijn van die woorden, die als,
in een schuilhoek verborgendaaruit maar
zeer zelden te voorschijn worden gehaald en
daardoor bij slechts enkelen bekend zijn. Ande
re daarentegen plaatsen zich zoo vermetel op
den voorgronden daar de stoutmoedige»
gelijk men beweert, de halve wereld verove
ren, komen ook zij gedurig te voorschijnen
eenmaal dien voorrang verkregen hebbende,
gaan zijdoor de loffelijke zucht tot navolging
van plaats tot plaats, of, zooals 't hier moet
heetcn: van mond tot mond, en worden honderde
malen uitgesproken door menschsn, die niet
Vrij vertaald uil het Iloogduilsch.
ZEVENDE HOOFDSTUK.
Wolfgang keordo onverwijld naar Brussel terug. Ter
wijl hij in den spoortrein zat, overdacht hywat lijj
au moest doen.
Was het tostamont niet in de handen van don jongen
Börsum, waaraan hij na de verzekering van den oude
niet meer twijfel io, dan stond de zaak met zjjn erfenis
al zoer slecht. „Het document," zoo overpeinsde
hij, „zou binnenkort aan het gerecht worden overhan
digd, en dan viel er niot meer aan te twijfelen, dat
de bepalingen, die het bevatte, ten uitvoer zouden
worden gebracht en dan zou hij wel met ledige
handen mogen vertrekken.
.Hij dacht juist niet met kinderlijke gevoelens aan
zi)ne moeder, doch bekende toch, dat hij jegens haar
D'et goed gehandeld had. Heden, nu hij de waarde van
het geld had loeren kennen en waardeeren, zou hy
Dusschien bedaarder zijn opgetreden. Wie kon echter
het testament genomen hebben," gromde hij, „alleen
de advokaat had er eenig belang by en voor dién was
het eigeaiyt alleen maar een ambtelijke zaak van eer
Theresa stond zeker niet tot de zaak in betrekking
Jd Einden had hy geen persoonlyke vyandendie
'cm dezeu poets zouden hobbon kunnen spelen. Van
eens hunne ware beteekenis kennen.
Onder die bedoelde woorden kan het woord
gerangschikt wordendat aan 't liootd van dit
opstel staat.
Om 't veelvuldig gebruik van 't woord fat
soen te bewijzenbelnoeft men 't eerste adver-
ticblad, dat ons in handen komt, te openen en
onder de rubriek van aanvragen en aanbic-
G1
duigen vinden wij gedurig het woord fatsoen
lijk. We lezen daar ieder oogenblik van een
fatsoenlijk meisje, van iemand van eene fat
soenlijke familie enz. en onwillekeurig rijst de
vraag op, of de steiler der advertentie die moeite
of liever dat woord niet had kunnen weglaten,
daar men toch waarlijk niet iemand bij zich
wil dulden, die niet fatsoenlijk is, en vervol
gens of de persoon, die zich aanbiedt, ook
dit woord niet had kunnen doorhalen, want
dat iemand die onfatsoenlijk is, zich toch niet
zal verbeeldenceuc behoorlijke plaatsing te
zullen bekomen.
Wij willen daarom eens nagaan, wat fat
soen is.
Een kleertmker spreekt van fatsoen en dat
doet ook een schoenmaker en dat doet ieder
een die iets vervaardigen zalwat eenen De-
paalden vonn moet hebben. In zooverre is de
beteekenis van het woord fatsoen in den letter
lijken, woordelijken zin niet anders dan vonn.
Zoo spreekt men van een nieuwer of ouder-
wetsch tatsoen als van eenen vormsedert
kort ingevoerd, of reeds lang bestaan hebbende.
Op die wijze en volgens die verklaring zoude
het bewuste woord geacht moeten worden te
behooren tot de familie van het woord mode d. i.
de manier of de wijze, waarop de kleedereu
moeten worden gedragen en die aan kleerma
ker of schoenmaker de wijze, de manier, den
vorm of het fatsoen van de voorwerpen op
geeft niet een geduld en eene scherpzinnigheid
eener betere, meer gewichtige zaak waardig.
De mensch, anders niet altijd zoo gedwee
op 't punt van onderwerping, is in dit op
zicht een toonbeeld van onderdanigheid. Wie
onzer zal 't wagen, lijnrecht in te druischen
tegen de voorschriften of wetten der mode.
Wie zal den moed hebben, zich te vertoonen
aan het publiek, gekleed in 't kostaum, dat
honderd jaren geleden, werd gedragen? Stelt
u een man of vrouw voor met een hoed, van
zyne schuldeischers was het zeker ook niemand, want
dio moesten juist zich verheugen over de verdwijning
van het testament dus wie had het document weg
genomen?" Evenals Börsum tobde hy zich hierover af,
zonder gevolg evenwel.
Hij peinsde en peinsde, maar kwam evenmin tot
een besluit, als zyn makker.
Wat zou hy nu doen? Zyn vormogen bedroeg met
inbegrip van de menagerie, ongeveer honderdvpftig-
duizend mark een paar duizend mark rente had zyn
moedor voor hem vastgezet. Hii had dus gencpg om
er van te leven, maar geld was by hem macht, macht
over de menschen, macht over de toestanden. Wer-
kon, speculeeren wilde hy niet meer, en met twaalf
tot veortienduizend mark inkomen, beschouwde hy zich
zeiven als een armen drommel, die zou moeten leven
gelyk een gepensionneerd ambtonaar, zonder ooit een
zpner luimen te kunnen bevredigen. „Als een hond aan
de ketting," riep hy uit, „als eeu slaaf van het eerzame
philisterdom. Rpk trouwen," ging hy voort, „rpk trou
wen, dat zou nog zoo kwaad niet zyn!"
„Gy behaagt de vrouwen," zeide hy verder in zich
zeiven, „maar zij mij niet, in het mooiste geval slechts
een, doch dat is reeds lang geleden, dat mij er een
behaagde en die wilde mp niet zy vreesde mij,
haatte mphet arme duifje was angstig en kroop
onder de vleugels der moeder. Nu willen velen mij
hebben;" ging hij zpn alleenspraak voort, „maar dat
zpn nu vrouwen, gedeeltelpk ganzen, gedeeltelijk lie-
deripk volk, behaagzieken, wellustige vrouwen, die
nooit gedeugd hebben en tot niet3 deugen en ik
verlang bp do vrouw de deugd, de aangoborone kuisch-
heid.
honderd uf vijftig jaar geleden? We lachen,
wanneer we modeplaatjes zien van vijftig jaar
geleden en vol verbazing komen de woorden
o/j o izc lippen en gaan er overmaar waren
dan de menschen in dien tijd krankzinnig om
zulk een vreemden opschik te dragen? Eu
na verloop van jiren zullen onze naneven
diezelfde vraag doen ten opzichte van de te
genwoordig levende menschen, vooral nog, daar
die mode dikwijls in don tijd, waarin "ze ge
volgd wordt, reeds belachelijk wordt genoemd.
Fatsoen en vorm en mode, zijn dus zoo goed
als gelijk. Welnu, even als er van do voor
werpen gesproken, bepaalde vormen bestaan,
waaraan men zich te houden heeft, ten einde
geen al te vreemd voorwerp te leveren, even
zoo bestaan er in 't maatschappelijke leven
enkele vormen, omtrekken, gedaanten van
toestanden, welke niet in naam des komng's
als zoovele wetten zijn voorgeschreven of uit
gevaardigd, maar die toch daarom niet minder
worden in acht genomen en geeischt en van
ons lidmaatschap van de groolc menschelijko
samenleving verbonden zijn.
Zooveel mogelijk hebben we eene omschrij
ving gegeven van datgene, wat men door
fatsoen verstaat, maar daarmede is de volle
beteekenis, de veel omvattende beteekenis, do
zich wijduitstrekkende en zooveel invloed
uitoefende kracht van het fatsoen nog niet in
zijn geheelen omvang verklaard.
't Fatsoen speelt een z«er groote rol op 't
sehouwtooneel dezer wereld en juist daarom
willen wij in enkele trekken dien invloed
schetsen, een invloed, waardoor de mensch
zoo vaak zijne vrijheid ten offer brengt, zich
slaafs onderwerpt aan wetten, door zijne me-
demenschen, zijns gelijken, als 't ware voorge
schreven.
Even als allo mogelijke zaken van meer
dan éénen kant kunnen en moeten beschouwd
worden, even zoo gaal het wel degelijk met
het fatsoen; en dezelfde zaak, die door velen
voorop wordt gezet en dio in de door ons
reeds gemeldde annonces wordt beschouwd
als een eerste vereischte, als een aanbeveling,
wordt door anderen minder aangenaam gevon
den, ja, wat meer is, meer dun eens veraf
schuwd en verwenscht en de lastigste zink
genoemd in de maatschappij; beschouwd als
„Dezo Theresa heeft er wel wat van, en zy maakt
een aangenamen indruk op mp, zp heeft verstand oa
hooit mij meer, dan ooit een vrouw gedaan heeft; het
loont do moeite wol naar haar hand te dingen, zy is
de erfgenaam, en ik kom op dio wyze gemakkelijk tot
mpn doelik haal mp daardoor even wol een last op den
hals en sla mp zeiven in ketens; ik haat die mannen
die do slaven hunner vrouwen zijn,—maar wy kunnen
dan ook onze maatregelon nemen," lachte lip, „en wan
neer ik eonmaal de middelen in handen het», zal ik het
juk wel weten lichter te maken. Of zy zal willen?
zp gedraagtzicli koelen afgemeten. Dat bevalt mij wel
maar past nu eenmaal niot bp mpne plannen. Wy zul
len het beproeven. Zij is tegen hem vriondelyk, bpna
vertrouwelyk, zou daar misscbion eone overeenstem
ming heersclien? Ach wat, dien dwaas kan zy niet
beminnnen, hp vervolgt haar met zijn gekko galan
terie, en zij lacht hom harteiyk uit. Ik zal hem niet
raden mp in den weg te komen," riep hy tanden
knarsend uit.
Mijnheer Pieter Arendberg was het voorwerp van
het nadenken van zpn compagnon, en wat dezo hem
al zoo voor goeds toedacht ingeval hp namelyk oen
ernstigen modeminnaar in hem vond dat was zeer
bedenkeiyk eu vreeselpk en zou don Hollander, wan
neer hy hot had kunnen weten aanleiding hebben
gegeven, zpn geheelo wapenverzameling hij bezat
een volslagen arsenaal schietgeweren, pistolen cn re
volvers schorp to laden.
Wordt vervolgd.