Leidsche Troebelen. Te Leiden trok Zaterdagavond
een troep van twee a driehonderd jongens met een oranjevlag,
zingende langs de Heerengracht naar de Zandstraat, waar ze
van de tapperij van Tegelaar, den voorzitter der aldaar bestaande
afdeeling van den Sociaal—Democratischen Bond, de glasruiten
verbrijzelden.
dam Zaterdagavond zag bet er, oudergewoonte, weer ge
het nette" koffiehuis vnn den heer Krebs op den
Gemeente Schagen.
Gemeente Zijpe.
piei"wiideboer -
De ander was uiet van die meening en liet het raampje
weder zakken, daar hij „niet gewoon was in een trein te stik
ken."
't Ging een paar maal op en neer, tot bij het volgende sta
tion een conducteur verscheen, die zijn excuses maakte, dat een
der ruiten gebroken was en het glas er geheel uit was.
'tBleek dat de beide heeren getwist hadden over een raam,
waarin geheel geen glas in zat
Volgens ons gezonden Progamma voor de Jaarlijksche
Paasch—Tentoonstelling van Bijstieren, Melkvee en et Rundvee,
op het Doel en veld, te Alkmaar, zal dezelve gehouden worden
op Vrijdag 1 April 1887. In de navolgende afdeelingen worden prij
zen uitgeloofdA. RUNDVEE, uitsluitend met hard voeder
gemest. Deze rubriek is verdeeld in 5 seriën met prijzen van
f 40, 30, 20, 15, 10 en 5. 13. RUSTIEREN van zuiver
inlandsch ras, met 3 seriën, waarvoor prijzen van f 50,
30, 20, 15 en 10. en O. MELKVEE van zuiver inlandsch
ras, met 4 seriën, waarvoor prijzen voor f 30, 20, 15, 10 en 5.
Volgens de Pall Mali Gazette heeft ook koningin Vic
toria Zaterdag onzen Koning een telegraphischen gelukwensch
gezonden, die, meldt het blad erbij, Z. M. vooral veel genoe
gen moet gedaan hebben.
Ook de Nederlandsche club te Londen vierde 's Konings
verjaardag recht feestelijk.
Naar het Vad. verneemt, heeft Z. M. de Koning aan
Anton Kabelaar, koetsier van dr. Stein, die Zaterdag de hollende
paarden voor het rijtuig van H. M. tot staan bracht, levenslang
een wekelijksche toelage van f 5 toegekend.
Kabelaar zal ook een medaille ontvangen.
„De Amsterdammer," die naar aanleiding van de in
Amsterdam j. 1. plaats gehad hebbende standjes nu tegen
de socialisten zich verplicht gevoelt te wijzen op de gebre-
keD, bij de Amsterdamsche politie heerschende, is daarover
(zie ons vorig no.) door andere bladen in ons Land hard ge
vallen. Tn een artikel, met het opschrift „Een schromelijk
gevaar" tracht de Amsterdammer zich te zuiveren van de
blaam als zou zij voor de socialen partij trekken tegen de
politie enz. en zegt o. a. het volgende, dat wel eene overden-
-king waardig is, vooral nu ook in Leiden en Rotterdam, derge
lijke onlusten hebben plaats gehad.
„Wij hebben nu binnen zeer korten tijd reeds drieërlei soort
van oproerige bewegingen moeten aanschouwen.
Eerst maakten de socialisten en de rumoerige jeugd, die zich
bij hen voegde, kabaal, dat op vechten tegen de politie uitliep.
Daarna zag men de Oranjegezinde bevolking van de Jordaan,
geholpen door socialisten, broederlijk vereenigd, zich keeren
tegen de politie. En nu eindelijk kon men getuige zijn van
Oranjeklanten met socialisten in botsing, naar het schijnt als
een hulde aan de politie.
,/"Welke soort van oproerigheid de overhand zal behouden,
is niet te gissen. Wat is onbetrouwbaarder dan de volksgunst
Maar dit is zeker, de laatste woelingen schijnen ons de gevaar
lijkste toe, die men zich voor de rust in onze stad, ook voor
de zelfstandigheid van onzen Staat denken kan.
,/Wij weten niet of er buiten de vechtersbazen zelf geweest
rijn, die tot deze vechtpartijen hebben opgewekt. Wij hopen
het niet. Doch het zou kunnen zijn, dat men meende een
verstandigen zet te doen door tegen het Socialisme het Oran-
gisme uit te spelen.
„Zulk een strategicus van den kouden grond zouden wij
willen waarschuwen voor de gevolgen.
„De burgertwist, eenmaal losgelaten, kon wel eens niet meer
intetoomen zijn. De geschiedenis van ons eigen volk is in dit
opzicht leerrijk.
vWij zullen met het oog op het nu weder gebeurde niet
vragen, wat men in het buitenland wel van ons denken moet,
als men, voor de derde maal binnen één jaar tijds, van oproe
rige bewegingen verneemt, en het ditmaal kan karakteriseeren
als een strijd tusschen koningsgezinden en republikeinen. Ons
dunkt, het bedenkelijke van het geval wordt door ieder gevoeld.
„Hieruit dreigt echter geen onmiddellijk gevaar.
z/Maar welke toestanden gaan wij tegemoet als de socialisten,
gelijk te verwachten is, evenals overal elders, in getal toenemen
en de Oranjeklanten in den waan blijven verkeeren, dat het
gezag dit soort van uitingen van koningsgezindheid vergeeflijk
vindt. Men kan er op rekenen dat het nu reeds moeielijk ge
noeg zal zijn dezen burgeroorlog in het klein te dooven. Maar
geef hem nog eenige ruimte om zich te ontwikkelen en voor
goed zal men opnieuw de oude twisten in ons koningrijk heb
ben binnengeleid.
„Men zij vooizichtig. De laatste Koning uit het Huis van
Oranje telt zeventig jaar. De heele wereld staat in volle wapen
rusting elk oogenblik kan er een strijd aan onze grenzen
uitbarsten, waarbij de geringste aanleiding welkom zal zijn, om
zich in onze zaken te mengen.
„Men dulde geen socialistische rustverstoringenmen dulde
geen vechtpartijen onder d~ leus van Oranje.
„Het moet uit zijn met dit rumoer.
„En het kan uit zijn ookab men slechts wil.
„Wie zijn Vaderland lief heeft mag niet langer zwijgen, of
duidelijk herkenbare gebreken dekken. Hier, te Amsterdam,
loopt Nederland's volksbestaan gevaar. Indien wij, ondanks al de
verdachtmaking die ons deswege treft, zoo vaak gesproken heb-
hebben en blijven spreken, is het, wijl de overtuiging steeds
vaster bij ons staat, dat een kalme, taklvolle, strenge maar
rechtvaardige hand vereischt wordt voor het critieke oogenblik
dat wij beleven. De meest mogelijke vrijheid moet ous volk ge
waarborgd worden, bij een krachtige handhaving van orde en wet.
„Op 's lands- en stadsregeering rusten ernstige plichten,
ernstiger plichten dan menigeen wel schijnt in te zien".
Ook bij eenige anderen socialisten werden de ruiten ingeslagen.
De commissaris van politie kwam echter spoedig met een paar
iuspeeteurs en eenige agenten aanrukken, ten einde Tegelaar
voor verdere gewelddadigheden te beveiligen. De bende trok
hierop af.
Naar men nader meldt, was de optocht van den troep straat
jongens georganiseerd op het Levendaal voor een tapperij, waar
de socialisten een vergadering hadden gehouden. Men heeft in
de tapperij geen glasruit heel gelaten. Daarop drong een deel
der bende naar binnen en hield er danig huis. Het portret van
Domela Nieuwenhuis werd van den wand gehaald en aan een
stok door de stad gedragen.
Op de Heerengracht en in de Jan Vossesteeg werden bij twee
tappers, beiden bestuurders van de socialistenbond, de glasruiten
verbrijzeld.
De steeds aangroeiende bende keerde onder het zingen van
het „Wien Neêrlands bloed" naar Tegelaar terug en zette daar
het vernielingswerk voort.
De woning van Tegelaar en die van den tapper op het Leven
daal geven bij het aanschoawen deu indruk, dal er een felle
binnenbrand heelt plaats gehad.
Omstreeks twee uur in den nacht was het tumult geëindigd.
De politie zette verschillende straten af en trachtte zooveel
mogelijk de volksmenigte uiteen te drijven.
Een deel van het garnizoen is in de kazerne geconsigneerd.
Zondag, 's namiddags ongeveer half drie, was men in de
"Van der Weristraat en Bouwenlou wenstee» tc Leiden weder aan
het organiseeren van den troep Oranje—klanten, die steeds aan
groeide en opnieuw naar de Zandstraat trok, doch het huis
van Tegelaar onder bewaking der politie ziende, ging het dit
alleen zingende voorbij, verder de stad door en eindelijk naar
buiten.
Tegen den avond kwam de stoet terug (meestal opgeschoten
knapen met enkele grooteren als aanvoerders) en begon het
vernielingswerk opnieuw, nl. in het café Doesburg op de Lange-
brug, bij den herbergier Zwart op de Haarlemmerstraat, bij den
koperslager Kriek en bij een weduwe Regeer op de Langegracht.
De miten werden kort en klein geslagen, alles onder het
geroep van //Oranje boven" en het zingen van Vaderlandsche
liederen.
Een en ander gaf aanleiding dat de openbare riüacht thans
ook werkdadig ging optreden. Het garnizoen trok uit de kazer
nes en nam voor het stadhuis op de Breestraat plaats, terwijl
van daaruit afdeelingen infanterie de stad werden ingezonden,
ter voorkoming van nieuwe volksoploopen en ter bescherming
van reeds vernielde en van nog door de anti-socialisten gesig
naleerde huizen.
Detachementen huzaren onder aanvoering van den inspecteur
van politie den heer Grefe, doorkruisten de stad bovendien in
alle richtingen en waren genoodzaakt, vanwege de groote roen-
schen massa, welke er op de been was, nu en dan charges te
maken.
Behalve den commissaris van politie, was nu ook de burge
meester met de teekenen zijner waardigheid aan het commissa
riaat aanwezig, om van daaruit verschillende orders te geven.
Plaatselijke en garnizoens-commaudanten waren mede te paard
aanwerig.
De demonstreerende anti-socialisten-troep was eindelijk echter
niet meer te vinden en scheen zich ontbonden te hebben; wel
zag men op het laatst nog enkele kleinere troepjes, ook met
kleine vlaggetjes aan het hoofddoch ook dit hield op, en
eindelijk was hedennacht om twaalf uren Leiden tot zijn gewone
rust teruggekeerd.
Van een socialist in de Janvossensteeg is door de politie
een geweer, waarmede hij op de aanvallers van zijn huis wilde
ingaan, afhandig gemaakt.
Er hebben geen arrestaties plaats gehad.
Ofschoon er den geheelen dag onrustbarende geruchten
omtrent de plannen der anti-socialisten hadden geloopen, zoo
ging de avond van Dinsdag toch vrij kalm voorbij, dank zij
het reeds vroegtijdig optreden der militaire macht met behulp
der politie.
Behalve de infanterie en cavalerie was thans ook de artil
lerie op de been, welke niet alleen de stad in alle richtingen
doorkruisten, maar ook de singels enz., om de stad niet onbe
zocht lieten. Enkele agenten van politie, meer met de eigen
aardigheden der stad bekend, waren eveneens met sabel en
karabijn gewapend, thans te paard gezeten.
Het was dus zoo goed als onmogelijk een stoet van eenigen
omvang te vormen, zonder onmiddellijk te worden uiteengejaagd.
Toch vertoonen zich hier en daar nog wel enkele" kleine
zingende troepjes, om met de noodige variatien op het bekende
„hop, hop, hop," weer spoedig te verdwijnen. Dit belette even
wel niet, dat nu en dan toch door de groote volksmenigte,
welke zich gaandeweg begon te vertoonen, charges moesten
gemaakt wordeD, waarbij blijkbare kwaadwilligen of die zich
niet aan de bevelen wilden onderwerpen, op gevoelige wijzen
tot reden gebracht werden, en dat nog om 10 uren van eene
woning op de Langebrug enkele ruiten werden ingegooid. Dit
adres behoorde dan ook tot de velen (wel over de veertig) die
reeds in der. loop van den dag waren genoemd geworden, als
zijnde aangewezen tot het ontvangen van eene minder aange
name ovatie, al komt die dan ook van de oranjeklanten.
Meenende dat dit iets tot bescherming zijner woning kon
bijdragen, had iemand in de Molensteeg woouachtig en die even
eens vernomen had dat hij op het lijstje stond, onmiddellijk
de vaderlandsche driekleur uitgehangen, maar toch ook binnens
huis de noodige veiligheidsmaatregelen genomen. Het bleek
echter gelukkig overbodig.
Dit nam echter niet weg, dat er hier en daar no? wel iets
scheen te broeien, getuige vooral in de buurt der Yan—der-
W erfstraat, Bouwenlouwensteeg en aangrenzende stegen de nu
en dan geuite bedreigingen als de troepen waren ingerukt. Deze
buurten waren dan cok als het ware in staat van beleg verklaard, zoo
werden ze door voet-en paardenvolk afgezet. Dit bleef dien'en-
gevolge tot na middernacht onder de wapens, toen alles weer
rustig scheen.
De woede tegen het drijven der socialisten schijnt te Leiden
werkelijk onrustbarend te zijn. Fabrikanten en werkbazen, van
wie de Oranjeklanten weten dat er socialisten bij hen werk
zaam zijn, werden gewaarschuwd dezen uit hun dienst te ontslaan,
daar zij bij weigering de gevolgen eveneens zouden ondervinden.
Een hmmer moet voor die bedreiging reeds zijn gezwicht.
Anti-socialistische volksoploopen te Rotter
nit in het neue «p uen U,?
van de Wijnstraat en Korte Wijnbrugstraat. Een drietal 2, I
len voerden """'"ken kout en menige kwinV«ln~i-
de'wesprekken. Ook cle neer rvreos uau zien dij het drieuï
m 1 li? l»MTnrn non triovrlo I
nnen,
Ook de heer
gevoegd. Tegen half negen kwam een vierde persoon bin
een jongmensch van ongeveer 18 jaar.
Ma» ik een glas bier, was zijn vraag.
De heer Krebs bediende hem en ontving het geld, Waa
hij zich weder bij het drietal voegde en de gesprekken V0(Jlt
zette. Hijgend kwam toen een geregeld bezoeker het koflBehub
binneugeloopen, die den heer Krebs, zoo goed en kwaad U
»ing. meedeelde dat honderden menschen in aantocht waren.
Heb je bier een socialist in huis
Ik zegt de heer Krebs, wel neen, en den 18-
■Ja"gen
jon»en aankijkende, werd deze zoo bleek als een doek en sta
melde „och, God, ik wou dat ik er uit was."
Nu behoefde niet verder meer gevraagd te worden, het 18.
jarige kereltje was de socialist. De heer Krebs, ziende dat
menigte voor zijn koffiehuis aangroeide en zich verspreidderaj
den hoek der Korte Wijnbrugstraat tot aan het bureau yaj
Rotterdainsch Nieuwsblad (zeker waren er 600 a 700 personen
bijeen) en tevens bespeurende dat de houding dreigender wer(j
vatte den 18-jarige socialist, die beefde als een rietje, bij den
arm, en liet hem langs een zijdeur in de Korte Wijn brugstraat
uit. Slechts enkelen liepen den vluchteling na; de groote
menigte was van oordeel dat de gezochte socialist nog in het
koffiehuis moest zijn. Daarom zette de heer Krebs, op aanraden
der politie, de deuren wijd open en zeide aan de samengeschoolde
menigte, dat geen socialist zich meer in zijn huis bevond. Wie
hem niet gelooide, kon koffiehuis en kamers doorzoeken.
Na deze verzekering, verspreidde zich langzamerhand de
menigte onder het zingen van den bekenden deun: „Hop, hop,
hop, hang de socialisten op" Later bleek dat die 18-jarige
jongen een colporteur was van het socialistisch blad Recht
voor Allen en hij op de Hoogstraat reeds door het volk
minder aangenaam was bejegend.
Toen Zaterdagavond de colporteurs van Recht voor Al
le n uitgingen werd hun van politiewege aangemaand vooral
nu niet den verkoop met te veel luidruchtigheid te doen ge
paard gaan en de gewone aanprijzingen oer koopwaar achter
wege te laten. De man, wien dit in de eerste plaats goed op
het hart werd gedrukt, sloeg de raadgevingen der politie ia
den wind. Spoedig kreeg hij dan ook een troep volks om zich
heen, waarom hij het geraden achtte in het koffiehuis /Ik
drie hoefijzers" van den heer Metkemever op de Botersloot te
vluchten. De menigte verzamelde zich voor dit koffiehuis,
waarna eenige socialisten uit het socialistisch koffiehuis aan de
Binnenrotte 50 naar De drie hoefijzers" kwamen, gewapend
met knuppels, enz. Dank zij het bezadigd optreden der politie
en de doeltreffende maatregelen, welke zij nam, werd een bot
sing voorkomen en werd, onder haar bescherming, de colporteur
in veiligheid gebracht. Een en ander geschiedde ongeveer hall
elf Zaterdagavond.
Ook andere colporteurs van „Recht voor Allen" kregen het
te kwaad, zoodat allen hun heil in de vlucht moesten zoeken,
een hunner werd nog genoodzaakt „Oranje bovente roepen,
waarna het publiek bevredigd was-
Yan Lotje getikt oftewel rijp voor Meerenberg
De afdeeling Groningen van den Sociaal-democratischen bond.
heeft de volgende motie aangenomen, die is opgezonden aan de
TweedeKamer:
De vergadering, erkennende het recht des volks om door zelf*
regeering invloed uit te oefenen op zijn welvaart, spreekt ah
hare overtuiging uit, dat om daartoe te geraken, de consti-
tutioneele monarchie vervangen moet worden door de Sociaal-
Democratische Republiek.
Veroordeeld door het Kanton
gerecht te Schagen, in Februari 1887.
Wegens:
Overtreding van de wet op IJk en Herijk
J. R. te Kolhorn, S. M., J. T., C. S., G. K. en D. B.,
Zijpe, F. H. en A. v. D., te Haringcarspel, ieder tot s®8
geldboete van f 10of eene hechtenis van één dag.
K. S. en P. H., te Zijpe, ieder tot eene geldboete
15.ot eene hechtenis van 3 dagen.
Laten loopen van Vee, op eens anders weiland, zonder vergunniaP
en 1- D., beiden te Zijpe, ieder tot eene geldhof
van f 3.—, of eene hechtenis van één dag.
Afwezigheid als Spuitgasten, bij brand:
en O., beiden te Anna Paulowca, ieder tot
geldboete van f 3.of eene hechtenis van 2 dagen.
Allen zijn tevens veroordeeld in de kosten, verhaalbaar H"
lijfsdwang, van hoogstens eene maand.
l{ >Hh liLIJli E STA V IK
Ingeschreven van 26 Febr. 1 Maart 1887
Geboren Rensje, dochter van Willem Domper en W-
Grietje Rood eh9' Z00n van Jan Bakker, overleden,
Ondertrouwd en Getrouwd: Geene.
ver e en Aart Klos, oud 7 jaar, 3 maanden.
Ingeschreven van 18 25 Febr. 1887.
tie^r Di®uwertj'e> dochter van Adam Watertor en
Ondeitrouwd,
Getrouwd, Geene.
Overleden,
