man verklaren nog dat volgens hunne
kleur daarvan voor den dag moeten komen.
Bovendien komen in een bosch zelden zooveel
vergiftigde paddestoelen voor, dat zooveel kip
pen" daarvan tegelijk zouden gegeten hebben.
Bij de 3 onderzochte kippen werd de krop
echter stijf opgevuld met maïskorrels bevonden.
Dit feit is meermalen waargenomen bij kippen,
die plotseling dood bleven.
Het oordeel van den onderzoeker is, dat de
dieren te veel maïs in eenmaal hebben gegeten,
en dat deze, in den krop gezwollen, de adem
haling door de daarnaast liggende luchtpijp
heeft belet.
Aan de op Vrijdag te Dordrecht gehou
den li a r d d r a v e r ij, namen 10 paarden deel.
De prijs f 300 werd gewonnen door Jonge
Tabor II, van J. Roele te Buiksloot de le
premie f 100, door De Vogel, van J. de Mol,
te 's-Hage, en de tweede premie f 25 door
Hercules van A. v. Hoof te Standdaarbuiten.
Te Joure trad Zondag van w e-
g e de afdeeliug van den Bond voor algemeen
stemrecht de lieer Domela Nieuwenhuis op
om verantwoording af te leggen van de wijze,
waarop hij in het bijna afgeloopen zittingjaar
zijn mandaat had vervuld. Over de meeting te
te Heereveen sprak hij niet, doch hij beval zijn
hoorders aan de procedure, die tegen den schrijver
van den bekenden Open Brief aan den lieer
Lohman gevoerd zal worden, met belangstelling
te volgen.
Ten gevolge van een woordentwist tusschen
den bleeker L. te Voorburg en zijne dienstmeid
Cornelia H., is de politie aldaar bekend geworden
met eene gepleegde misdaad. Eene maand onge
veer geleden moet genoemde dienstbode heimelijk
bevallen zijn van een kind, waaraan het lijkje na
hare bekentenis heden is gevonden in het geheim
gemak. De dienstbode heeft alles bekend en is
in verzekerd» bewaring genomen om morgen
naar den Haag te worden overgebracht. Zij is
ongehuwd, maar heeft twee onechte kinderen
in leven.
Verslag cler vergadering van Afgevaardigden
van belanghebbende gemeente- en polderbe-
besturen in zake een plan voor een lcanaal
van den Rijkshaven te Enkhuizen naar het
Noord—Hollandsch Kanaal bij de Stolpe,
gehouden op Donderdag 11 September
1890, des middags 12 uur, in het
Noord-Hollandsch Koffiehuis, alhier.
Deze vergadering, uitgeschreven door de voor-
loopige commissie en gepresideerd door den
Edel Acht b. Heer Mr. C. H. Beels, werd bijge
woond door een veertigtal belangstellenden, waar
onder 24 afgevaardigden als vertegenwoordigers
van
a. de gemeentenSchagen, Zijpe, Sint
Maarten, Harenkarspel, N. Niedorp, Winkel,
St. Paneras, Hoogwoud, Opmeer, Obdam en
Enkhuizen
b. de waterschappenSchagen, Burghorn,
"Valkoog, Sint Maarten, Haringhuizen, N. Nie
dorp, Winkel, Opmeer, Spanbroek, Warmen-
huizen, St. Paneras en Enkhuizeu.
Onder de belangstellenden merkten wij met
genoegen op,' de heeren W. v. d. Kaay, onzen
afgevaardigde ter Tweede Kamer, en H. Land,
afgev. ter Tw. K. voor den Helderalsmede
de heeren K. Breebaart, H. Rezelman en Th.
J. Waller, afgevaardigden voor ons district ter
Prov. Staten, benevens de heerenBuis en
Hartkamp, leden van hetzelfde collegie voor
het district Enkhuizen.
Van den heer Mr. W. K. Baron van Dedem,
Burgemeester van Hoorn, lid der Tweede Kamer
en van de Prov. St. voor dat district, was een
schrijven ingekomen, waarbij ZEd.Gestr. mede
deelde dat het hem niet mogelijk was persoon
lijk deze vergadering bij te wonen, doch dat
hij, indien de beoogde vereeniging tot stand
mocht komen, gaarne onder de leden wenschte
te worden opgenomen.
De heer Mr. C. H. Beels opende de ver
gadering met een woord van hartelijken dank
aan de tegenwoordig zijnde afgevaardigden, en
ofschoon de voorloopige commissie opnoggroo-
tere belangstelling had gerekend, stelde zij de
tegenwoordigheid der aanwezigen te meer op
prijs, daar dezelve mag worden aangemerkt als
instemming en sympathie met hetgeen de voor
loopige commissie beoogde.
Was eene kanaalverbinding Enkhuizen-Stolpe
het ideaal der commissie, niet minder op den
voorgrond stond het verlangen naar bevordering
van de scheepvaart en verbetering der water
wegen binnen den Westfrieschen omringdijk.
Met den wensch, dat deze beraadslaging
mocht leiden tot de vaststelling van eene perma
nente Commissie, gaf voorz. nu het woord aan
den heer W. Kloeke.
Spr. begint zijne inleiding met de ontvouwing
der redenen waarom de commissie in deze
vergadering alleen aan de afgevaardigden stem
geeft. Anders zou toch de plaats waar de
vergaderiug gehouden werd, een groot aantal
vertegenwoordigers leveren en daardoor bij be
sluiten den boventoon voeren, waardoor het
resultaat dus niet zou kunnen zijn in gemeen
overleg. Om dezelfde reden zou ook de voor
loopige commissie niet medestemmen.
Dat aan gemeenten en banbesturen de bekende
circulaire was gezonden, is geschied omdat er
natuurlijk geld noodig is en de bannen en de
gemeenten wel ongeveer dezelfde zijn, maar
niet zijn in de gemeenten en polderlasten dezelfde
personen aangeslagen.
„Slaan we een blik op de kanaalkaart van
Nederland," zoo pleitte de heer Kloeke, „dan
zien we onmiddellijk dat Groningen wat de
lengte zijner bevaarbare kanaleu betreft, boven
aan" staat, dat dan Friesland komt en verder
Noord—Holland volgt.
Ongelukkig echter vinden we van al die
kanalen binnen den Westfrieschen omringdijk
niets.
Van de millioenen en millioenen door rijk
en provincie aan de kanalisatie van Aoord—
Holland besteed, kreeg West-Friesland geen
penning.
West-Friesland zit gevangen en kan de
kosten zijner boeien betalen.
Vestigen we een blik op de geologische kaart
van Noord-Holland, dan zien wij dat nagenoeg
geheel West-Friesland door den Westfrieschen
omringdijk wordt omgeven gelijk een vesting
door haar muur. Alleen de Reekerlanden en
de Ivraspolder liggen er buiten.
Die dijk belemmert de ontwikkeling van
West-Friesland. Had men bij de meeste vesting
muren voor flinke poorten gezorgd, waardoor
de passage van binnen naar buiten en omge
keerd plaats vondin den Westfrieschen om
ringdijk heeft men daarvoor niet gezorgd.
In dien dijk zijn slechts twee schutsluisjes
één miniatuur sluisje bij de Zes Wielen, lang
18.10, wijd 3.15 en diep 1.35, benevens een
sluisje van nog minder beteekenis bij Schoorldam.
De Zes Wielen is eigenlijk de eenige toegang
tot 47.840. fl.A. van den vruchtbaarsten grond
van Nederland.
Wel zegt Mr. Gerrit de Vries in zijn be
roemd werk over de Zeeweringen en Water
schappen van Noord-Holland dat er nog 6
gelegenheden zijn om uit Westfriesland te
komen en leest men op bladz. 377
„De sluis aan de Zes Wielen, ligt nabij Alk
maar en opent de gemeenschap tusschen Raaks
maat en Schermerboezem.
Behalve door deze sluis zijn er zes gelegen
heden om van buiten af de wateren van West
friesland binnen te varen, namelijk de Overtoom
te Enkhuizen in de gracht genaamd „het
Spaansch leger," dienende om vaartuigen uit
de stads binnenhavens over te brengen in de
wateren van het Grootslagde Overtoom,
waarmede vaartuigen uit de Broekerhaven in
de wateren van denzelfden polder worden ge
bracht twee Overtoomen binnen de stad Hoorn,
gemeenschap daarstellende, de een tusschen de
Turfhaven, die met het buitenwater gemeen ligt,
en den Oostpolder, de ander tusschen die Turf
haven en de Westerkoggen, de Overtoom te
Avenhorn, ten dienste van de vaart tusschen
Alkmaar en Hoornen de Overtoom bij de
sluis aan de Zes Wielen tusschen Schermer
boezem en het binnenwater van den polder
Geestmerambacht."
Maar toen Mr. de Vries zijn beroemd werk
schreef, bracht Westfriesland niet voort, wat
het nu voortbrengt, en waren de behoeften der
estfriezen niet wat ze nu zijn en was de con
currentie bij lange na niet wat ze nu is.
Die kleine sluis bij de zes wielen is de oor
zaak van heel wat kwaad. Daar die sluis klein
was en oudiep, heeft men de vaarten, die op
vele plaatsen eene zeer voldoende breedte heb
ben niet op behoorlijke diepte gehouden, door
verlaging van het maalpijl in het belang van
den landbouw. Door bruggehoofden te°dicht
bij elkander te leggen en meer andere zaken
heeft men de rest gedaan om de scheepvaart
te bederven.
De scheepvaart binnen den Westfrieschen
omringdijk is dan ook gelijk nul. En dat no<*
wel in het beste deel van Noordholl.
Nergens in N. Holl. wordt zulk een groot
uitgestrektheid uitstekend kleiland gevonden.
De grootte van Westfriesland is 1L van
heel Nooidholland, dat 277000 H.A. groot is.
Wanneer men nog de woeste en waardelooze
grond van Noord-Holland in rekening brengt
dan springt de groote beteekenis van Westfries
land nog duidelijker in het oog, want dan beslaat
het 7* gedeelte van Noord-Holland's vrucht
baren grond.
En in dat beste deel kunnen de producten
alleen op de meest kostare wijze, per as, spoor
of met zeer kleine scheepjes worden verzoudeu.
Vergelijk hiermede nu eens de Groninger en
Friesche kleistreek, waar tal van kanalen en
kanaaltjes zijn, waardoor het kleinste dorp zijn
producten op de goedkoopste en de gemakkelijkste
wijze verzenden en zijn materiëelen ontvangen
kan.
In Westfriesland is dat anders, daar betaalt
men hooge prijzen voor brandstoffen, bouw
materialen, veevoeder, grint, enz. en zijn dikwijls
meststoffen en andere zaken waardeloos, omdat
het verroer naar plaatsen, waar ze D
konden worden, te hoog is.
Al deze feiten leiden tot de concluse,
niet alleen Westfriesland maar onze gchtelo
SSiïï e- W...g bij b.eft, dat h0t
van Westfriesland werd opgeheven.
Kanaal in de richting van n-
Westfriesland, met zijkanalen naar
kosten van aanleg eu onderhoud,
.u... /...nsoi-tnmulüVa bezwaren S
''«Êi
achite spr. onoverkomelijke bezwaren. Sn,
anders ineer voor de verbetering 11 Was
de vaarten.
De heer K. Breebaart weerlegt de
ten van bovengenoemde bezwaren, pDit
roor de wenschelijkheid der verwezelijki,,»
b..,inol v.int. in flp. IrDofon P
Door een
lange as van
Noord en Zuid, zou aan onze stoutste ver
wachtingen worden beantwoord.
Dat we met iets minder tevreden zijn ligt
voor de hand.
Intusschen kon spr. zich warm maken over
tragisch—comische vernuftige opmerkingen van
die ongeloovigen, die, zonder eenig ideaal, voort
leven inet hun lamzalig en ongemotiveerd „het
kan toch niet". Konden ze met hun sleur en
slendergeest de wereld dwingen stil te staan, ja,
dan zouden ze het met hun wijsheid ver brengtn.
Nu echter de wereld tot vooruitgang drijft,
profiteert hij het meest, die de bakens verzet.
Talrijk zijn de bezwaren nu reeds geopperd
tegen de met een enkel woord aangeduide kanaal
verbinding. r
„liet zal zooveel geld kosten dal er geen
betalen aau is" zeggen sommigen.
Eilieve Een voorbeeld
Het Groote Noord-Holl. Kanaal, aangelegd
onder Koning Willem I, heelt vermoedelijk 12
millioen gekost en wat van die groote som is
besteed aan groote slaiswerken kan men zoo
wat nagaan, zoovele als dit kanaal er telt:
1 groote schutsluis 65 M. lang, 14 M. door-
vaartbreedte en 5.20 M. diep;
1 kleine sluis 50 M. lang, 5.37 M. door
vaart en 1.90 diep;
1 schutsluis Willem III;
1 schutsluis te Purmerend met 2 openingen;
1 Zijper-schulsluis;
1 Koopvaarders-schutsluis;
en 1 sluis bij Den Helder.
Het Gr. N.-H. Kanaal is: 80000 M. lang,
5.50 M. diep en 37.60 M. breed. De groote
sluis te Purmerend is lang 65 M., breed 15.65
M. en diep 5.35 M.
Hiertegenover stellen wij als hoogsten eisch
een kanaal, breed 15 M. en diep 2 M., benevens
sluiswerken lang 30 M., breed 5.50 M. en
diep 2 M.
Met deze cijfers voor oogen en de overweging
dat de aanleg van groote werken ondauks de
hoogere loonen en de duurte der materialen
minder kostbaar is dan in den tijd van Willem
I, dan zal men begrijpen, dat de kosten niet
zóó hoog zullen zijn als men zoo oppervlakkig
zou meenen.
Een ander geopperd bezwaar zou bestaan in
het verbazend groot aantal panelen, dat ons
kanaal zou moeten bevatten.
Een in te stellen onderzoek zal ten deze wel
meer licht verschaffen.
Zeker is het, dat de behoudsmanneu bij den
aanvang van elke groote zaak gemeenlijk het
hardst schreeuwen.
Toen ISiapoleon den straatweg van Leeuwarden
naar Parijs wilde aanleggen, concludeerde het
conservatieve deel van Friesland dat Napoleon
gek was, daar hij anders toch wel zou kuunen
begrijpen, dat zulk een werk eene onmogelijkheid
was.
Waar ter wereld zou men al de steenen
bakken, noodig voor zulk een lengte
En toch is die weg gelegd en was Napoleon
niet gek
Het bezwaar tegen het aantal kanaal panden
zal bij onderzoek wel blijken niet zoo groot te
behoeven te zijn.
Len pand zou voor de scheepvaart natuur
lijk wel het meest wenschelijke zijn, maar dat
ook een kanaal met meerdere panden niet zonder
waarde is, kan blijken uit het kanaal Zwolle-
Almelo lang 48000 M. met 6 panden; de
Drentsche Hoofdvaart lang 43842 M. met 7
panden.
Een betere kanalisatie van Westfriesland is
dringend noodig. Zulks blijkt mede uit het
feit, dat men in andere provinciën insgelijks
pogingen aanwendt, gelijk men hier wenscht.
Zulks blijkt ook uit hetgeen dit jaar te
Tilburg is geschied.
In de maand Maart hebben te Tilburg en te
Oosterhout afmetingen plaats gehad voo" een
aan te leggen kanaal van de Zuid-Willems
vaart over Tilburg en Breda naar de Ooster-
houtsche haven en van daar naar 't Hollandsch
diep.
Bij onderzoek is het gebleken dat deze op-
metingen voor rekening der provincie hebben
plaats gehad en tot dekking der kosten op de
provinciale begrooting eene "som van 200U gul
den was uitgetrokken.
■K*
Het nu volgend debat werd geopend door
den heer H. Rezelman, die in het geprojec
teerde kanaal bezwaar zag uithoofde de verschil
lende polderpeilen, alsmede in de tallooze
overbruggingen, die er zijns inziens zouden
moeten gemaakt worden en voorde scheepvaart
belemmerend zouden werken. Ook het driemaal
doorsnijden van den spoorweg en de hooge
mees-
ook
een kanaal, doch ziet inde toosten even'wef 1*1
bezwaar, wanneer het namelijk door particuU?
krachten moet tot stand komen. De ta!"
Breebaart meent, dat, als het kanaal gunsi?
zal werken, het dan een ryfo-kauaal moet zij,g
frank en vrij van lasten. Jl'
Door de heeren Hartkamp, burgemeester
van Enkhuizeu, Sluis, afgevaardigde van Enk-
huizen, K. Breebaart, en C. Pijper wordt
achtereenvolgens het woord gevoerd omtrent de
richting van het kanaal, waaruit in hoofdzin
blijkt dat men de richting van het kanaal voor
het gedeelte Oude Niedoip-Nibbixwoud-VVest.
woud-Ooster-Blokker en verder zuidzijde spoor
naar Enkhuizeu, gelijk die op de kaart stond
geprojecteerd, wenscht te zien prijsgegeven, en
daarvoor in plaats eene richtiug: Niedorper-
verlaat-Oostwoud en verder benoorden het Sp00r
naar Enkhuizen.
De heer Kloeke antwoordt dat liet hem
en zeker eiken technicus, onmogelijk is zoo
voetstoots alle genoemde bezwaren uit den weg
te ruimen. Dat de kosten van onteigening
sluizen, bruggen en het verleggen van wegen
groot zullen zijn, is een bazwaar, op hetwelk
in het eerst de aanleg van elk kanaal stuit;
doch als de wil ernstig is eu er degelijk onder
zoek plaats heeft, blijken vele bezwaren gereede-
lijk uit den weg geruimd te kuuneu worden,
Getuigen het Merwede-kanaal, het scheepvaart
kanaal in Groningenhet kanaal Delftzijl-
Groningen.
Getuige ook dat men in Noord-Brabant poogt
een verbazend groot kanaal tot stand te krijgen.
Evenwel acht Spr. het nu niet geschikt den
loop van het kanaal in alle pontjes te willen
bepalen en meent dat het wenschelijker is te
komen tot de aanneming van de volgende door
de commissie voor te stellen motie:
„De vergaderiug, overwegende dat eene betere
kanalisatie van Westfriesland in het algemeen
noodig is en een kanaal van de Zuiderzee naar
het N. Holl. Kanaal door Westfriesland wen-
sclielijk, is van oordeel dat een onderzoek naar
de meest geschikte doorsnijding en de kosten
daarvan wordt gedaan."
De heer Waller wil vooraf nog zien uitge
maakt of alle afgevaardigden de wenschelijkheid
van een kanaal beamen
Voorz., de heer Mr. C. H. Beels, verwijst
Spr. naat de motie.
Hierop vraagt de heer Waller of alle
afgevaardigden van ineening zijn dat het kanaal
werkelijk beantwoordt aan de groote beboette.
Waarop de heer Kloeke antwoordt, dat
ingevolge den oproepingsbrief de afgevaardigden,
ter vergadering tegenwoordig, door hunne tegen
woordigheid juist verklaren in beginsel voor
een kanaal zijn.
De heeren Sluis en Egmond wijden
hierna nog eens in het breede uit over de
door hen meer gewensclite richting.
Hierna wijst de heer Mr. Bsels er md
klem op dat het eerst noodig is de vereenigu'g
te constitueeren.
Wat aangaat de op het kaartje aangegeven
roode lijn, Spr. verklaart dat de commissie
volstrekt niet krampachtig zich vast houdt aau
de richting in welke die nu is geteekend.
Het ideaal is: kanaalverbinding Enkhuizeu
Noord-Hollandsch kanaal, en langs welken weg,
dat kan juist later door de permanente commies10
worden onderzocht en uitgemaakt.
De heer Mr. y. d. Kaay merkt nu op
dat er verschil is tusschen den inhoud van den
op 1 Juli gedateerden oproepingsbrief en c
dezer dagen door de voorloopige Coinmisstf
gezonden Concept van statuten voor eene kann8
vereeniging. Spr. meent daaruit te mogen afle1
dat de voorl. comrn. in haar standpunt ee»'o
wijziging heeft ondergaan.
Spr. acht het in verband met dit c®!^n
niet moeielijk ook nu nog de afgeyaardig
onder één hoedje te krijgen ook zij ('ie
zwaren hadden. Hij geloott dat men zich
door de bezwaren moet laten afschrikken-
die bezwaren noemen, die zijn niet dn j
standers. Maar de wegblijvers. Spr. ,nec" |)(1t
een voorloopige gedachtengang wel eenig
kan hebben, doch niet tot een besluit kan
den. Hij vindt juiat noodig dat er een on'
zoek plaats heeft en is het met het v<iorl0
comité volkomen eens zich voorshands a
tot de motie te bepalen. TTUÜ'
De heeren Jb. Stammes en J'J^n;0g
een kanaal van 15 M. breed en 2
niet aan het doel kan beantwoorden en weD
grooter afmetingen. nobel*
Hierop releveert de heer KlOORS j3
dering dat de breedte, door hem hei o
het kauaalpeil, en dan is 15 M. "°8 11
gering gelijk gestaald wordt door: 9 30 M-
Lichtmiskaal breed 16 M.» <heP
