Uit en voor de Pers.
Hygiënische wenschen!
Gemengd Nieuws.
Hoe moeten wij werken
naar MIDDELBURG bracht, is door dat
dier doodgestoken.
Jongstleden Zondag na-
middsg, waren eenige jongens aan het spe
len op de smalle draaibrug, die Dabij den
hoek van den Leekerweg in BARS1NGER-
HORN over de Mient ligt. Het zoontje
van den heer K. Koxs&n had daarbij het
ongeluk van de brug in de Mient te vallen.
Daar het boezemwater op dien tijd hoog
was en sterk stroomde, kooden zijne ka
meraden den knaap niet redden. Gelakkig
nog bijtijds werd hij hoewel met moeite,
geholpen door Simon Spaan Cx., die on
middellijk te water sprong ec den voort-
drijvenden jongen greep en op den wal
bracht.
Zaterdag-avond heeft een
reiziger, die van ROTTERDAM naar den
Haag reisde, de kleinigheid f 23.000 in
een compartement Se klasse laten liggen.
De vleeschhonwerJ. d. Y«
te WINSCHOTEN verzond Donderdag een
mand met vleesch naar zijn zoon te Maas
tricht. Toen bij aankomst aldaar de mand
werd geopend, sprong vaders kat er uit.
Het dier had geen gebrek geleden op de
lange reis!
B ij kans gesnapt!
Onlangs wilde de huisvrouw op een der
afgelegen buurten van OSPEL een der
wittebrooden krijgen, welke in den oven
waren blijven liggen. Het was vrij donker
in het bakhuis, lu den oven voelende om
een der brooden te grijpen, tastte zij op
een paar handen. Verschrikt liep zij het
woonhuis weer binnen om hulp te halen.
Ictusschen was de dief, die io deu afge-
koelden oven was gekropen om beter
zijn buit te bemachtigen, met een paar wit
tebrooden verdwenen. Of moeder de vrouw
er ook spijt van had, dat zij niet het dek
sel voor den oven had geplaatst en dan om
hnlp had geschreeuwd I Dan zou „Langvin-
gei" lekker in den val hebben gezeten I
Reeds vroeger melddenwij
dat kerk en toren op het eiland MARKEN
zich in bouwvalligen toestand bevonden.
Een deel van den toren is reels gesloopt,
uit vrees voor ongelukken. Toen dezer da
gen bij eene begrafenis de klok werd ge
luid, viel de zware klepel met groot geraas
naar omlaag. Gelukkig gebeurden er geen
persoonlijke ongelukken.
Een treurig drama is in
den nacht van 2 op 3 Februari j. 1. in
de Zandstraat te VIANEN afgespeeld.
Door de buren er op attent gemaakt,
dat de woning van P. Merton aldaar den
ganschen Zaterdag, tegen gewoonte, geslo
ten bleet, verschafte de politie (na eerst
vruchteloos eene poging te hebben aange
wend om de voordeur te forceeren), zich
's avonds ten half zes ure toegang door
de deur van het achterhuis. De binnen
deur stond open en P. M. vluchtte bij de
nadering der politie als een bezetenen in
de bedstede. Daar vond men het bebloede
lijk van zijn echtgenoote, J. de Kruif, reeds
verstijfd en ongekleed te bed. Bij onder
zoek bleek dat zij met een of ander hard
voorwerp op het hoofd was geslagen,
in den nek had zij een zeer diepe BDede,
die ook een slagader getroffen bad, waar
door een hevige verbloeding plaats gehad
had.
.Nadat Merton herhaaldelijk aangemaand
was, om uit de bedstede te komen, bleek
het, toen hij naar voren werd getrokken,
dat bij zich een ernstige wond aan den hals
had toegebracht.
Men vermoedt, dat Merton, aan epilep
sie lijdende, in eene vlaag van waanzin
zijn vrouw heeft gedood, daarna de deuren
heeft gesloten gehouden en toen de poliiie
kwam, geen uitweg tot ontkomen ziende,
zich den hals heeft willen afsnijden. Bij
nader onderzoek vond men dan ook een
scherp mes en in het stroo en een hamer
wa>raan eenig haar kleefde.
Merton, hoewel buiten kennes, leeft nog.
Het parket en de rechter-commissaris uit
Tiel zijn Maandag daar geweest om een
nader onderzoek in te stellen.
Nader meldt men nog
Terstond werd om heelkundige hulp uit
gezonden, ook naar dr. C. M. Snellen, uit
Vreeswijk. De ongelukkige werd verbonden
en langs kunstmatigen weg in staat ge
steld adem te halen en wel door het in
brengen van een buisje in de luchtpijp.
-EeD aantal jaren geleden heeft deze Mer
ton zich ook op soortgelijke wijze van het
leven willen berooven. Tengevolge van het
groote bloedverlies, zou bij toen zeker be
zweken zijn; doeh de dokter uit Vrees
wijk, wiens hulp toen ook was ingeroepen
wist hem nog in het leven te behonden,
door een groote hoeveelheid bloed van zijn
zoon in zijne aderen over te brengen.
Valsch Bankpapier.
Te Amsteidam zijn in hechtenis geno
men de hoofdagent van de Miinchener Ac
tiën Gesellschaft #Löwtnbian' JosephFrey
en zekere Th. Arentz, beiden verdacht van
medeplichtigheid in zake de valsche bank
biljetten.
Rempt, die eerst naar Den Haag was
getransporteerd, is thans weder naar Amster
dam overgebracht.
In ons vorig bericht werd Xranse ge
noemd, de vorige chef der firma Roeloff-
zen en Hübner de bedoeling was, dat hij
hij die firma eene betrekking heeft ver
vuld.
Nog steeds worden er nieuwe arresta-
tiën en ontdekkingen in deze zaak ge
daan.
Er zijn thans reeds negen personen in
hechtenis, te weten Xranse, Van Liemt,
Rempt, Thum, Frej, Arentz, Xetse, &n-
nige eu Coropertz. Men twijfelt echter of
het hier reeds mee uit is, daar het blijkt,
dat de agenten van deze „Onderneming'
op eigen haDd rseds weer sub-agenten had-
nen aangesteld, die tot de verspreiding
moesten meewerken.
Dat de bende op groote schaal werkte,
blijkt w.-l hieruit, dat er voor 3 ton
valsch bankpapier in beslag is genomen.
Behalve de in Nederland verspreide bil
jetten, moeten er ook reeds te Brussel en
Parijs ontdekt zijn.
In de werkplaats van Xrause aan de
Heerenmarkt te Amsterdam moeten een
photogrsphietcestel, walsmachine en volle
dige drnkinrichting in beslag genomen zijn.
Zooals te begrijpen is, is men thans bang
voor bankbiljetten van f 100, f 200 en f 300
aan te nemen. Ze worden dan ook veelal
reeds geweigerd. Ook op het postkantoor
te Amsterdam wordt dit soort papier aiet
in betaling aangenomen.
Van de f 300.000 nagemaakte biljetten
alle van f 100, f200 en f300 zijn
f 216.000 gevonden in het koffertje, dat
te Utrecht door de politie te goeder ure
werd in beslag genomen; voorts zijn er
rolletjes valsch bankpapier gevonden en
eindelijk heeft men bij den aangehoudene
Rempt nog f 3000 aangetroffen, zoodat, met
hetgeen door de jastie is opgespoord, reeds
een aanzienlijk bedrag onschadelijk is ge
maakt nit een privaat in een kofB- huis in
de Xalverstraat zijn valsche bankbiljetten
gebaald.
Desniettemin kunnen er nog wel eenige
valsche bankbiljetten in omloop zijn men
zij dus voorzichtig, en verzuime niet die
papieren goed na te zien, Als een middel
om zeker de valscheid te kannen onder
kennen, wordt aangeraden om ze in lauw
water te dompelen. Zijn ze valsch, dan
wordt het watermerk zoo er een in
is minder zichtbaar, terwijl bij de echte
bankbiljetten juist het watermerk dan beter
uitkomt.
Maandagochtend heeft iemand in den Hout
een poging tot zelfmoord gedsan, welke
wanhopige daad door het publiek-gerucht
met de zaak der valsche baakbiljetten in
verband wordt gebracht. Of dit terecht of
ten onrechte is, is ons nog onbekeud. De
man, die door een pistoolschot in de keel
is gewond, is ter verpleging in het St.—
Elisabeths Gasthuis opgenomen.
Verder meldt men van gisteren uit Am
sterdam Omstreeks half elf werden per
celwagen vijf der verdachten in de bank-
biljettenzaak, nl. Ttempt, de Frey, Xrause,
Sinnige en Thum, geboeid naar het atelier
van Xrause op de Heerenmarkt vervoerd,
alwaar ook spoedig de rechtercommissaris,
Mr. Coninck Westenberg met den griffier,
de substituut officier van Justitie Mr. Re-
gout en de hoofd inspecteur der recherche
de he:r Batelt en zes Rijksveldwachters
verschenen, ten einde een nader onderzoek
in loco in te stellen.
Het atelier is op een bovenhuis, aan ëóu
der ramen is nog een spionnetje bevestigd,
dat hoogstwaarschijnlijk heeft moeten die
nen otn te zien wie er aanbelde.
Door eenige werklieden werden de ma
chines, waaronder twee perseD; welke door
Xrause zelf waren opgesteld, op aanwijzing
van dezen uiteengenomen en nauwkeurig
in het procesverbaal beschreven, en daarna
verzegeld. Twee manden met apparaten
werden door de brandweer weggehaald.
Gednrig staat een groote kring toeschou
wers, die door een twaalftal politieagenten
op een afstand wordt gehouden, voor het
bovenhuis te wachteD, om de verdachten
goed in oogenschouw te kunnen nemen.
Niettegenstaande het huis te huur staat,
werden eenige verslaggevers, die het ge-
heele huis wenschten te zieD, niet toege
laten.
Ruim twee uur vertrokken de rechter
lijke autoriteiten en even daarna werden de
vijf verdachten weder per celwagen naar
het Huis van Bewaring vervoerd. De ma-
chineriëa werden op een sleeperskar gela
den en naar de griffie van de rechtbank
vervoerd.
Gisteren is te Amsterdam nog in hech
tenis genomen Susaune Toubaerts, geschei
den huisvrouw van De Jourdeuil, Achter
gracht No. 13. Zij is de vrouw van den
koffer met f 216.000 valsch bankpapier.
De verdachte Gompertz heeft in de ge
vangenis door zelfmoord zich aan een ver
der onderzoek ontrokkeD.
Professor Van Overbeek de Meijer uit
in het Nieuws eenige wenschen op het
gebied der gezondheidspolitie. Hij acht
herziening onzer sanitaire wetgeving hoog
noodig. Vooral moet er meer centralisatie
in het gezag komen. Er wordt zijns in
ziens nog te veel overgelaten aan burge
meesters en gemeentebesturen. In Engeland
heelt men in dit opzicht reeds met de
oude sleur gebroken, en ook in andere
lauden, ook ten onzeDt doet zich, vooral
na het herhaald verschijnen der Aziatische
cholera, een stioomiug voor, om in dit op
zicht verbetering aan te brengen.
Een eerste stap deed ODze wetgeving
met de wet van 8 April 1893, die aan de
geneeskundige ambtenaren de vrijheid geeft
om aan de hoofden van plaatselijk bestuur
een termijn te stellen tot het nemen van
bij de wet van 4 Dec. 1872 geoorloofde
maatregelen.
In bijzonderheden acht de schrijver noo
dig
In de eerste plaats verbetering der re
geling van het geneeskundig staatstoezicht.
De weinige geneeskundige ambtenaren, die
er nog zijn, zijn overladen met bureau
werk, terwijl zij iutegeudtel zich groote fi
deels behoorden bezig te houden met
epidemiologi- he onderzoekingei', genees
kundige topograpSiie en geneeskundige
statistiek. Reorgsuistie naar Engelscb voor
beeld is driegend noodig, door aan het
ministerie van binneülandsche zaken een
goed samengestelde gezondheidsraad toé te
voegen.
In de tweede plaats moet een einde
gemaakt worden aan de steeds toenemende
verontreiniging van den bodem, dampkring
en de opeubare wateren door faecale stof
fen en ander vnil, terwijl tevens de ge
meentebesturen moeten zorgen voor naar
plaatselijke omstandigheden zoo goed mo
gelijke voorziening in de behoefte aan on-
schidelijk drink-, keuken-, spoel-, wasch-
en schrobwaterhet gebruiken van de
grachten er acdere openbare waterloopen
als opene riolen is eer.er beschaafde natie
onwaardig het verzamelen eu afvoeren van
faecale stoffen en ander vuil moet aan
vaste regelen gebonden worden, zoodat
binnen een niet te langen termijn de be
doelde barbaarsche vergrijpen tegen de
volksgezondheid tot het verledene zullen
behooren.
Reeds in 1873 heeft de vergadering van
geneeskundige inspecteurs een wetsontwerp
van die strekking, met toelichting, aan de
regeering aangeboden.
Ten derde is noodig een verscherping
van de' strafbepalingen op de vervalsching
van levensmiddelen, alsmede een algemeene
wettelijke regeling van het toezicht op
het voor de slachtbanken voorde voeding
bestemde vee en vleesch. Deze zaak wordt
door den minister voorbereid. De schrijver
hoopt dat ze dan niet aan de gemeente
besturen zal worden overgelaten.
In de vierde plaats is herziening van
de wet op het begraven gewenscht met
het oog op de lijkverbranding. Ook deze
zaak is bij den minister van oiunenlandscbe
zaken in goede bauden, en zal waarschijn
lijk spoedig geregeld wordeu.
Ten slotte bespreekt de schrijver de
hondsdolheid. Dp schrijver wijst er op, hoe
deze ziekte in 1866 belaDgrijk is toege
nomen en sedert niet zooveel, als wen-
schelijk is, afnam hij acht daarom ver
scherping der bepalingen, vooral met het
oog op onbeheerde straathonden, zeer
noodig.
Kiesrecht.
De minister van binnenlandsche zaken
hesft zijne wijzigingen op het kieswetsout-
werp bij de Tweede Kamer ingediend.
Ze betreffen uitsluitend de artt. 3, 4,
5 en 7 van de wet tot regeling voor de
kiesbevoegdheid die thans aldus luiden
Artikel 3. Deze wet houdt voor keutee-
ken van geschiktheid eu voor kenteekeo
van maatschappelijkeu welstand, het voor
zien in eigen onderhoud en in dat van
het huisgezien.
Artikel 4. Zij acht het bezit daarvan
aanwezig bij hem, die gedurende de drie
laatstverloopen maanden in een zelfde wo
ning is gehuisvest geweest, of, gedurende
het laatstverloopen burgerlijk jaar, hoig-
stens eenmaal van woning is veranderd
gedurende het laatstverloopen burgerlijk
jaar zelf evenmin als zijne vrouw of min
derjarige kinderen, onderstand heeft genoten
van eene instelling van weldadigheid of
van een gemeentebestuur
niet gedurende de drie laatstverloopen
burgerlijke jaren onherroepelijk is veroor
deeld wegens bedelarij, wegens landlooperij
of tot plaatsing in eene Rijkswerkinrichting;
niet wegens misdrijf onherroepelijk is ver
oordeeld tot eene vrijheidsstraf van vier
jaren of langer;
niet door deu militairen rechter is ont
slagen uit den militaire.) dienst, met on-
waardigverklaring om bij de gewapende
macht te dienen
zich niet opzettelijk aan den bij de wet
opgelegden krijgsdienst of aan eene bij de
wet opgelegde verplichting ten aanzien vaD
's Rijks verdediging heeft onttrokken
zijne over het laatstverloopen dienstjaar
verschuldigde aanslagen m 's Rijks directe
belastingea in het laatstverloopen burger
lijk jaar in hoofdsom en opcenten heeft
voldaan
en, door eene overeenkomstig de bepa
lingen der wet ingerichte aanvraag om op
de lijst der kiezers te worden geplaatst,
het bewijs heeft geleverd dat hij kan lezen
en schrijven.
Artikel 5. Het kiesrecht wordt niet
uitgeoefend door hen
a. die, bij onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak, de beschikking of
het beheer over hunne goederen hebben
verloren.
of aaD wie, hij onherroepelijk gewordeD
rechterlijke uitspraak het kiesrecht is ont
zegd, gedntende deu tijd dat het verlies of de
ontzegging duurt;
b. die in gevangenschap of hechtenis
zijn;
c. die niet voorkomen op de van
kracht zijnde kiezerslijsten.
Artikel 7. De leden der Provinciale
Staten worden gekozen door de ingeze
tenen der provincie, die bevoegd zjjn tot
het kiezen van leden van de Tweede Ka
mer der Staten-Generaal, en die hunne
over het laatstverloopen dienstjaar ver
schuldigde aanslagen in de directe belas
tingen der provincie, waarvan zjj inge
zeten zijn, in het laatstverloopen burger
lijk jaar hebben voldaan.
De wet houdt voor ingezetene der
provincie hem, die daarin gedurende de
laatstvoorafgaande twaalf achtereenvol
gende maanden zijn woonplaats heeft
gehad.
Artikel 8 vervalt.
Artikel 9 wordt artikel 8.
Artikel 10 wordt artikel 9 en bepaalt dat
deze wet in werking treedt op 1 Jan-
1895.
lil de toelichting zegt de Minister, dat
□it bet aldeelingsonderzoek gebleken is,
dat de pogingen om een stelligen maatstaf
le vormen voor de geschiktheid en den
maatschappelijken welstand niet zijn ge
slaagd. Opnieuw is gebleken, dat de be
lasting zoo'n maatstaf niet kan zijn, en dat
de waarde der woning eveDmin als grond
slag kan dienen. De vraag, of bij het
Departement van Financiën voldoende ge
gevens aanwezig zijn, om een opgaaf te
verstrekken zoo niet van de huurprijzen
dan toch van de huurwaarden van arbeiders
woningen in verschillende deelen des lands
moet, blijkens daaromtrent van den Minis
ter van Financiën ontvangen mededeeling
ontkennend worden beantwoord. De zoo
genaamde capacitietencensus kan slechts
snbsidair dieDen en is in 't stelsel der Re
geering ounoodig. Voor onderscheiding
tusschen inwonende», die met een huisbe
woner, en anderen, die meer afzonderlijk
leven, is geen grond. En de eisch van een
bepaalde hoeveelheid geld of goed vond
in de afdeelingen geen bijval.
De Regeering heeft het voorzien in ei
gen onderhoud en dat van het gezin als
eenig kenteeken aangenomen, omdat dit
weinig tegenstand meer ontmoette. De ken
nis van lezen en schrijven kan daarbij
worden, als een in onze samenleving in
sterkte toenemende mate noodzakelijk ver-
eischte om in 't onderbond te voorzien.
De eisch van 3 maanden in dezelfde
woning gehuisvest te zijn geweest, of
teu behoeve van 'nen, die in 't laatst des
jaars verhuizeu van iu 't laatstverloo
pen jaar niet meer dan eenmaal van wo-
ning te zijn veranderd, is getreden in de
plaats van den eisch van 't voorkomen op
bet bevolkingsregister, met het doel een
vaste woonplaats te waarborgen. Omtrent
de ter visie-ligging van het reclamerecht
tegen de bevolkingsregisters is de noodige
wetsvoordraeht in gereedheid gebracht.
Zij kan de Kamer, overeenkomstig
den uitgesproken wensch, vóór de behan
deling van het zooeven genoemde wets
ontwerp bereiken.
Ten einde het grondwettig bezwaar te
gen de uitbreiding der uitsluitingen te
ondervangen, zijn die overgebracht in het
art, 4. Evenzoo is daarin de uitsluiting
van veroordeelde bedelaars en landloopers
opgenomen, omdat het geen twijfel lijdt,
dat die niet in eigen onderhoud voorzien.
Het herstel van de uitsluiting der
wanbetalers wordt gemotiveerd door da
ingediende voordracht op het personeel
en door de aangenomen afschaffing der
patentwet, waardoor de mogelijkheid ver
mindert, dat de toepassing van het juiste
beginsel volgens hetwelk hij, die den
bij de wet opgelegden plicht, om in de
lasten van de gemeenschap te dragen,
niet vervult, van het actieve burgerrecht
behoort te worden uitgesloten onbil
lijk zou werken bijaldien daarop geen
uitzondering wegens onvermogen werd
toegelaten.
Ter voldoening aan een in de verga
dering der Kamer van 10 Aug. 11.
gedane vraag, is een opgaaf bewerkt der
mannelijke ingezetenen, aangeslagen in
's Rijks directe belastingen, die hun aan
slagen op 31 Dec. 1892 nog niet geheel
hadden voldaan. Zij wordt aan de Kamer
overgelegd.
Bij d6 grootst mogelijke krachtinspanning
kan de mensch in korten tijd buitenge
woon veel arbeid verrichten, doch slechts
voor een korte poos. Eiscben wij te veel
van het lichaam, wordt het al te zeer uit
geput zonder het rust te gunnen, dan volgt
spoedig de volslagen onbekwaamheid om te
werken, welke gelijk staat met een lang
ziekbed en een vroegen dood. Arbeid is
altijd prijzenswaardig, doch steeds moet
gelet worden op het weerstandsvermogen
vau het lichaam en daar de zorg voor het
lichaam van de hoogste beteekenis is voor
de gezondheid, is 't goed zich eens de
vraag te stellen, welke hierboven staat
,Hoe moeten wij werken
Wilde men alle levende wezens naarge
lang van hun leefwijze verdeelen in aard-,
water- en luchtdieren, dan zou de mensch
ongetwijfeld in laatstgenoemde klasse ge
plaatst moeten worden, want in de lucht
brengt de mensch niet alleen zijn geheel»
leven door, maar zij vormt ook zijn voor
naamste voedingsmiddel.
En dit voedingsmiddel heeft het groote
voordeel, dat het steeds frisch te krijgen
is en bovendien niets kost.
Dat het menschelijk lichaam zonder voed
sel niet bestaan kan, weet een ieder en de
voornaamste taak van de meeste menschen
bestaat daariD, voor het noodige onderhoud
te zorgen.
Naargelang zijner middelen, tracht ie
dereen de voedingstoffen zoo goed en lekker
mogelijk in te koopen eu met walging
wijst hij bedorven levensmiddelen van de
hand.
Slechts met de lucht wordt een uitzon
dering gemaakt.
Niet alleen in de w.rkplaatsen en kin
derkamers, maar ook in de studeervertrek
ken der geleerden en de woonkamers
heerscht dikwijls een lucht, dat 't iemand
die van buiten af binnentreedt, benauwd
om het hait wordt.
Hoe meer menschen zich in een ruimte
bevirden, des te meer verscbe lucht moe
voortdurend toestroomeD. Elke frissche
luchtstroom is niet alleen versterkend voor
de longen, 't is ook ten luchtbad voorde
huid. Hoe gezonder de lucht des te groo*
ter de arbeidslost. Het venster moet des
daags even dikwijls geopend worden als de
denr.
„De armoede en de Dwaasheid", zegt
een beroemd geneeskumdige, „stoppen ra—
meD en deuren dicht, om brandstol te be
sparen, zonder te weten of te bedenken,
dat zij daardoor de beste vriendin der ge
zondheid buitensluiten. Men bespaart daar
mede jaarlijksch enkelen guldens en een
verkoudheid, doch ruilt daar dikwijls voor
in bloedarmoede, zenuwachtigheid eu te
ring."
Als 't goed was, moest elke werkplaats
dagelijks een paar malen opgeveegd worden,
steeds gepaard gaande met het sprenkelen
van water.
Geschiedt dit laatste niet, dan worden
de fijne stofdeeltjes eenvoudig verplaatst en
ingeademd, hetgeen hoogst gevaarlijk kan
worden.
Een tweede maatregel moest zijn, het
plaatsen van spuwbakken. Veelal bestaat
overal de smerige gewoonte, op den grond
te spuwen. En tal van menschen zijn juist
daardoor de oorzaak, dat ziekten verspreid
worden. De ziektekiemen op den grond
drogen op, komen in de lucht, worden in
geademd eu veroorzaken een onduldbaar
lijden, als ze bij ongeluk een bodem vin
den, waarop ze kunnen voortwoekeren. Hoe-
vele gevareü kuunen vermeden worden door
het plaatsen van een spuwbakje. Dit voor
werp moest liefst met water gevuld zijn,
nfet met zaod, omdat dit laatste opdroogt
en verstuift.
De man, die thuis werkt, van wiens le
ven somwijlen bet lot van velen afhangt,
moet de gezondste kamer van het geheele
huis hebben.
In plaats daarvan is 't vrij algemeen
dat voor de werkplaats of de Studeerkamer
het kleinste vertrek gekozen wordt, be-
naauwd, laag van verdieping, en zonder of
met slecht licht.
Behalve aan de lucht danken we ons
bestaan aan het licht. Elke plant wijst ons
op ds beteekenis van het licht. Zonder
licht blijft zij krachteloos en vaal. Laat
daarom het volle daglicht in de werkplaats
toe. Slechte of onvoldoende verlichtiog is
dubbel schadelijk. In de eerste plaats is zij
nadeelig voor de oo^eu, een deel vaa het
lichaam, dat wij bijna bij alles noodig heb
ben. Ten tweede heeft het licht ook invloed
op de hersenen. Slechte verliohiing ver-
eischt grootere inspanning van de herse
nen, als men iets wil zien.
Hier te lande zijn wij eer. groot deel
van het jaar genoodzaakt, de ons ontbre
kende warmte te vervangen door kunstma
tige verwarming en ook hierbij speelt het
gezondheids-vraagstuk weder een grooterrol.
Iemand, die in beweging blijft bij den
arbeid, heeft minder behoefte aan kunst
matige warmte dan iemand, die met het
hoofd arbeidt en soms uren achtereen be
wegingloos zit. Gelijkmatige warmte, onge
veer 15 graden Celcius, behoedt het best
tegen plotselinge afwisselingen. De plaats
waar men werkt, mag niet dicht bij de
kachel zijn. Daar het gevoel lichtelijk be
driegt, is 't wenschelijk, sterds gebruik te
maken vau een thermometer om de warm
te te meten.
Van groote beteekenis voor de gezond
heid is de houdirig bij den arbeid. Wel is
bij vele werkzaamheden het vooroverbuigen
van romp en hoofd noodzakelijk, doch
dikwijls wordt dit overschreden en dan
zitten de arbeiders gekromd, met ingedruk
te borst over hun werk.
Gebogen zitten drukt alles, wat zich in
deu buik bevindt te zamen en de bloeds
omloop bemoeillijkt aldus de spijsvertering
eu verhindert dat het lichaam de noodige
voedingsstoffen opneemt.
Vele ziekten in de spijsvertering zijn
enkel het gevolg van de wijze van zitten
en als men zich in dat opzicht verbeterde,
zou men reeds na korten tijd een verbete
ring zien intreden.
Wat voor de volwassen geldt, is in nog
veel hooger mate het geval voor kinderen.
De hoeveelheid arbeid, welke een kind op
school moet verrichten, is niet gering. En
juist bun dreigt lij een slechte houding
het grootste gevaar, daar zij in hun ont
wikkeling zijn. Vooral zij den ouders aan
bevolen, steeds op de houding der kinde
ren te letten, als deze zich buiten de
school bevindeB.
Het beste middel tegen alle mogelijke
storingen in het lichaam is beweging. Men
schen, die voortdurend zwaren lichaam
lijken arbeid moeten verrichten, rekken
zich nu en dan nit. Dit is nieta
anders dan de onwillekeurig gevoelde
behoefte, om de spieren, die in rust zijn,
ook in beweging te brengen. Daarom is
't goed, vooial bij zittenden arbeid, nu eu
dan eens op te staan en even allerlei be
wegingen te maken.
De tijd, welke hiermede verloren gaat,
wordt gemakkelijk weder ingehaald, daar
men het werk veel opgewekter zal hervatten.
Elk mensch heelt behoefte aan eenige
verpoozing. Hoe aangrijpender zijn werk
is des tt sterker doet die behoefte zich
ook gevoelen. De kunst is maar de rust
en werkuren goed te verdeelen. Men mag
niet arbeiden tot men doodmoede is, om
dan geruimen tijd rust te nemen. Een
dergelijke verdteliDg is verkeerd, omdat
zij voert tot overspanning welke niet
hersteld wordt door den rusttijd. Als 't
goed is, mag 't nooit uitputten tot het
uiterste.
De dagverdeeling in vele scholen en op
kantoren is verkeerd. Een scholier, die
vier uren achtereen moet zitten, een be
ambte, die van acht ol negen uur tot
vier uur ingespannen moet werken, levert
minder werk, daD iemand, die nu eu dan
een half uur rustpoos neemt.
