Zondag 6 Januari 1895.
39ste Jaargang JTo. 2949.
Dit blad verschijnt tweemaal per weekWoensdag- en
Z a te r d a g a v o n d. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden
ADVERTENTIEN in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDE>< STUKKEN één dag vroeger.
Uitgever J WINKEL
Bureau: SCHAOÜI, Laan, EI 4.
Prijs per jaar f 3.Franco per post f 3.60.
Afzonderlijke nummers 5 Cents.
ADVERTENTIEN van I tot 5 regels f 0.25iedere regel meer 5ct
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
Gemeente S c li a g e n.
Bekendmakingen.
Binnenlandse!) Nieuws.
AUeieeo Kiens-,
Aimttitit- Uiilmlla
POLITIE.
Ter Secretarie alhier worden inlichtin
gen verzocht omtrent een op 26 Dec. ver
loren bloedkoralen armband met
gouden tonnetje.
Burgemeester en Wethouders van Scha-
gen, noodigen bij deze belanghebbenden,
die over den jare 1894, van de ge
meente iets te vorderen hebben,
uit, hunne REKENINGEN vóór of
op den 1 Februari a. 8. ter plaatselij
ke Secretarie in te leveren.
Schagen, 31 December, 1891.
Burgemeester en Wethouders
S. BERMAN.
de Secretaris
DENIJS.
Het afgeloopen jaar eindigt met een
gelukkige gebeurtenis. De Lombokiche
expeditie is ontbonden, nadat zij haar
taak op schitterende wijze volbracht, en
het lichtvaardig oordeel, waarmede men
de aanvoerders na bet verraad van 24 op
25 Augustus vervolgde, op afdoende wij
ze heeft te schande gemaakt. En een
lichtvaardig oordcei was het, omdat het
gebouwd was op losse geruchten en praat
jes, waarvan het ongegronde thans uit
de door de Regeering overgelegde stuk
ken volkomen bewezen is.
Gelukkig is die afloop niet alleen op
zichzelve, maar ook omdat door het krach
tig, doortastend optreden tegenover Lom
bok en de volkomen onderwerping der
zoo gevreesde Balineesche vorsten, de
eerbied voor de Nederlandsche wapenen
in ded ganschen Indischen Archipel een
krachtigen steun heeft gekregen. Meu
mag hopen, dat deze uitmuntend geslaag
de expeditie een gunstigen invloed zal
hebben, en dat de toestand aldaar, zeer
verbeterd door den steun der tegen de
priesterpartij gekante hoofden, bij toene
ming ten goede keeren zal. Voor zoover
dit nu nog noodig en mogelijk zal zijn,
is het te hopen, dat uit de ervaring met
Lombok voor Atjeh de les zal worden
geput, dat oorlogvoeren het best geschiedt,
wanneer het met kracht gedaan wordt.
v
In ons vaderlaud zelf is ook een strijd
gevoerd van anderen aard, met anderen
uitslag, niet anderen gevolgen. Wij be
doelen des kiesrechtstrijd.
De mislukking der poging om door
een uitbreiding der kiesbevoegdheid, zoo
ver als de Grondwet toelaat aan den
eisch der maatschappelijke en staatkun
dige rechtvaardigheid te voldoen en te
vens den grond te leggen voor blijven
de verbeteringen, behoeven wij niet in
bijzonderheden te schetsen. Zij ligt ons
allen nog versch in het ge
heugen. Ook het treurig gevolg, dat
der partij ver warring door de plaats ge
had hebbende verkiezingen na de ontbin
ding, is bekend.
Een Ministerie is opgetreden, dat geen
staatkundig aangesloten geheel vormt,
maar welks leden, onderling omtrent be
langrijke, staatkundige beginselen ver van,
zoo niet tegenover elkander staande, zich
slechts verbonden hebben, om eenige be
paalde onderwerpen, waarover zij het
eens geworden zijn, af te doen, en alles
te laten rusten, wat de aldus verkregen
overeenstemming in gevaar kan bren
gen.
En dat Ministerie moet arbeiden met
een Kamer, waarin geen enkele partij,
geen enkel groep eenige andere kracht
kan uitoefenen dan die van tegenhouden
en belemmeren, en waarin het dus voor
geen enkel onderwerp eene meerderheid
vinden kan, die het steunen zal op grond
van staatkundige geestverwantschap. Alle
samenwerking moet berusten op over
wegingen, aan do eigenaardige verhou
dingen van het oogenblik ontleend.
Dat desniettemin het een en ander,
dat zelfs belangrijke zaken worden afge
daan, is mogelijk, omdat deze Kamer en
dit Kabinet elkander noodig hebben, en
het Kabinet zelfs onbetwistbaar uit be
kwame mannen voor een belangrijk
deel met groote parlementaire ervaring
bestaat.
Maar wat aldus verkregen wordt, zal
het merkteeken van zijn oorsprong op
het voorhoofd dragen, en bij slot van
rekening geen enkele partij, geen enkele
richting bevredigen, omdat geen enkele
er haar eigene beginselen in vindt.
Het is geen wonder, dat men, den
staatkundigen toestand op het einde des
jaars vergelijkend met dien van den aan
vang, toen een homogeen ministerie met
een homogene meerderheid arbeidde,
vraagt naar de oorzaak dier verande-
dering.
Ook is het geen wonder, dat niemand
gaarne de verantwoordelijkheid op zich
neemt van de mislukking der kiesrecht
hervorming en den daaruit geboren toe
stand van staatkundige verwarring. Dat
men daarom een groot deel van den voor
de behandeling der Staatsbegrooting be
stemden tijd daaraan wijdde, is te begrij
pen, al is het niet goed te keuren.
Maar wat bij dit alles in hooge mate
verwondert, is, dat men het licht niet
zocht, waar men het vinden kon. Men
doet het n u nog voorkomen alsof de
houding van den Minister Tak tegeno
ver het amendement de Meijier een be
slissender invloed zou hebben gehad op
den gang van zaken met de kieswet
Komt, laat ons eens niet bij den 9
Maart blijven stilstaan, maar eens een
ruimer overzicht nemen. Wij kunnen ons
tot een terugblik op 1894 bepalen.
Iu zijn 7en Staatkundigen briefin het
begin van Januari verschenen, schreef
de heer Van Houten „De heer Van
Tienhoven weet, dat de Regeering bij
onveranderde handhaving der kieswet
voordracht niet kan blijven steunen op de
partij, waaruit zij voortsproot". Merkwaar
dige woorden,waaraan,toen zij het licht za
gen, wellicht niet de vereischte aandacht
geschonken is, maar die, beschouwd in
verband met latere gebeurtenissen, een
eigenaardig licht werpen op de houding
van den staatsman, die het Kabinet ge
vormd had en later zich van zijn ambt-
genooten afscheidde Hij, dat is de heer
Van Tienhoven, wist ook, hoever de
verandering moest gaan, om de voor
standers van het amendement-Van der
Kaay te bevredigen, die zich, noch door
den val van het Kabinet, noch dooreen
Kamerontbinding zouden laten afschrik
ken.
In den 8en brief, waarin eene poging
wordt aangewend, om den heer Tak te
isoleeren zoowel van den heer Van
Tienhoven als van zijne overige ambt-
genooten, heet het„Naar de vaste
overtuiging van de helft der liberalen
bederft het voorstel onze staatsinstellin
gen. De Minister staat geen andere uit
weg open dan toe te geven*
In den 9en brief, na de wijziging der
regeeringsvoordracht
„Onze weg is afgebakend. Door de
nieuwe redactie zijn de amendementen
vervallen. Nu de regeering geen over
eenstemming op den grondslag van ons
amendement heeft gezocht, zullen wij
haar onzen steun niet opdringen, noch
ook trachten ons art. 4 te doen aanne
men, voordat men meer algemeen de
illusie verloren heeft, dat op het door de
regeeriDg ingeslagen pad, het einddoel
te bereiken is. Zelfs na de verwerping van
het door de regeering voorgestelde arti
kel 4, kan mogelijkerwijs ons amende
ment nog het vereenigingspnnt worden
voor allen, wien het niet enkel om een
ruim, maar tevens om een goed kies
recht te doen is, en dienbtbaar worden
gemaakt ter aanvulling der leemte, die
dan in het regeeringsontwerp zal zijn
ontstaan."
Wie, die deze aanhalingen zich weder
voor den geest brengt, kan er aan twij
felen, dat het van vóór den aanvang der
openbare beraadslaging vaststond bij den
heer Van Houten en zijne vrienden,
later de anti-Takkiaansche liberalen ge
noemd, dat er eene kieswet zou komen
in hun geest of geen.
En wie nu meenen mocht, dat de
openbare beraadslaging daarin wijziging
zou hebben gebracht, dat een woord des
Ministers op 9 Maart een andere uit
komst had mogen bewerken, die herin-
nere zich, dat Tn de verkiezingsdagen, ja,
weliswaar de houding van den heer Tak
veroordeeld werd, omdat men daaruit
politieke munt kon slaan, maar niet,,
omdat men het niet tot stand komen
der kieswet betreurde. Integendeel, het
ontwerp werd toen nog feller en nog
onomwondener bestreden dan te voren,
wat teekenachtig uitkomt in Van Hou-
ten's Staatkundige Brievenwant art.
3, dat in den 9en dier brieven, „een
groot beginsel* heette, dat, hij hoopte,
„allen eendrachtig" zouden kunnen uit
spreken, en dat „elke poging tot oplos
sing van het kiesrechtvraagstuk in de
toekomst zou blijven behcerschen," was
in den lOen brief, na de ontbinding, ge
worden „een knol", die men zich voor
een citroen in de hand had laten stop
pen zelfs werd voor de groep-y. d.
Kaay do verzachtende omstandigheid
gepleit, dat zij zich ook dio in-de-hand-
stopperij had laten welgevallen, omdat
daaruit bleek, „hoe ongaarne ook zij
brak met de regeering!"
Wij weten wel, dat niemands oordeel
over Tak's ontwerpen door deze aanha
lingen zal gewijzigd worden, maar dat
iemand,met het oog op het hiermeegedeel-
de, nog een enkel oogenblik kan meenen,
dat een andere houding van den heer
Tak op 9 Maart het tot stand komen
van een ander dan een anti-Takkiaansch
kiesrecht zou hebben mogelijk gemaakt,
gelooven wij niet. Hadde hij op den 9en
Maart het vurig verlangde „onaanneme
lijk" uitgesproken, de lijdensgeschie
denis ware verlengd, maar het einde zou
niet minder de dood zijn geweest.
Het verheugt ons 'hierbij op een ge
lukkig verschijnsel te kunnen wijzen
het is de houding der Regentes, die in
deze moeilijke omstandigheden den on
berispelijk constitutioneelen weg heeft in
geslagen. Dit verdient vooral daarom
waardeering, omdat bij elke gelegenheid,
dat H.H. M.M. de jeugdige Koningin en
de Regentes zich in het openbaar ver-
toonen, het Nederlandsche volk zich om
Haar blijft scharen, en bij alle verschil
van meening inHaar een vereenigingspunt
vindt. Waar de vorming der jengdige
Koningin in alle opzichten met wijs be
leid geschiedt en de opvoeding Harer
Dochter, zooals uit alles blijkt; bij de
Koninklijke Moeder in goede handen is,
mogen wij uit de in 1894 opgedane er
varing afleiden, dat ook in de opvatting
en toepassing der constitutioneele begin
selen Koningin Wilhelmina in Koning
in Emma eene voorgangsU,.. en eene
leidsvrouw heeft gevonden, zooals wij
geen betere wenschen kunnen
Eu waar onze terugblik op 1894 een
zwaarmoedig karakter hebben moest,
werpt dit gezichtspunt een helder licht
op de toekomst. Als maar onze consti
tutioneele beginselen gehandhaafd worden,
dan kunnen wij vrij den uitslag van den
strijd der meeningen afwachten. Parlemen
taire tactiek moge ons tijdelijk de nederlaag
bezorgen onze beginselen zijn die der
toekomst en daarom is toekomst ons
Den 15 dezer zal te ANNA
PAULOWNA in het Nutsdepartement op
treden de gunstig bekende dec'amator
S. Ripper van Rotterdam.
Uit ANNA PAULOWNA
deelt men ons als rectificatie op een in
ons vorig no. geplaatst verslag van de
verg. voor werkverschaffing, mede, dat in
die vergad. voor werkverschaffing, niet is
bepsald dat het daggeld is bepaald op een
minimam vaD f 0.75, maar dat ia aange
nomen: dat het maximum van het daggeld
zou zijn f 0.60.
De lijst, waarmede te WIN
KEL eene commissie bij de gegoede inge
zetenen is rondgegaan, ten einde bun, die
het noodig hadden, met Nieuwjaarsdag
eene aangename verrassing te bezorgen,
heeft f 418 opgebracht. De Commissie
heeft eer gehad van haar werk, zij heeft
getoond bij haar rondgaan, zoowel als bij
de doelmatige veideeling der geldeD, dat
zij een warm hart heeft voor de minder
bedetlden en daarvoor verdient zij een
woord van barielijken dank. Moge zij op
den ingeslagen weg vooitgaan en met het
einde van dit jaar hare laak met evenveel
opgewektheid aanvangan en moge ook dan
de burgerij zich niet minder onbetuigd
laten in het geven, opdat allen met een
blijmoedig hart een nieuw jaar kannen be
groeten, zooals thans, naar wo hopen, het
geval zal geweest zijn.
Te vroege huwelijken.
Met algemeene stemmen heeft de chris
telijke werkiieden-vereeniging te MID
DELSTEM de volgende motie aangeno
men:
Ds werkiieden-vereeniging, oordeelende
dat te vroege en onbezonnen huwelijken
van onze dienstbaren medewerken tot ver
grooting van den socialen nood van onzen
werkenden stand, acht het wenschelijk,
dat allen die daartoe in de gelegenheid
zijn, medewerken tot voorkoming er
van.*
Een toeval van het nood
lot bespeuren wij bij het op 1 Januari o-
verledcn Amsterdamsch Dagblad. Sedert
zijn bestaan 1 October had het een feuil
leton, getiteldIn nood en dood. Het
stuk daarvan dat in het nummer van 31
December voorkomt, eindigt„Wij zou
den nooit samen meer gelukkig kunnen
zijn. Vaarwel!» Amh. Ct.
Opgroeien voor galg en
strop
Onder de jeugd te MAASHEES en
OVERLOON komen typen voor die aan
boschbewoners doen denken.
De broertjes Derks b. v. bezochten de
openbare school te Overloon, dat is te
zeggen, de onderwijzers hadden de eer het
tweetal zoo ongeveer ééns in de maand
op de schoolbanken te zien.
Op een middag speelde de joDgste der
Derksen op de speelplaats.
Het hoofd der schoolZeg eens, waar
is je broer Jan P
DerksAchtergebleven in het bosch,
meester.
MeesterZoo dat is al meer gebeurd,
maar wat zegt je vader van zoo iets, als
Jan 's avonds thuis komt P
DerksJan zal van avond wel ni«t
thuis komen, meester.
MeesterNiet thuis komenWaar
blijft hij dan
Derks: In 't bosch meesttr.
MeesterIn 'l bosch Maar hij moet
toch eten P
Derks:Jan eet voerhei, mees
ter
Een verschrikkelijk dra
ma werd op Nieuwjaarsdag tegen half-
twaalf afgespeeld op den Heugetr.erweg
onder de Limburgsche gemeente HEU-
GEM. Tusschen eenige bewoners aldaar
ontstond wegens eene onbeduidende oorzaak,
n.1. tengevolge van kinderen, die katte-
kwaad hadden uitgevoerd, twist, die zoo
hoog liep, dat zekere Tb. Devens, arbeider,
oud 19 jaar, te Luik werkziam zijnde,
een revoher haalde en twee schoten loste
op de huisvrouw Lubon, met het gevolg dat
zij in het gezicht gewond werd door een groot
aantal hagelkorels, zoodat zij het genot der
beide oogen wel zal moeten missen. De
ongelukkige verkeert iu levensgevaar.
De dader werd gearresteerd door de
marechaussee, terwijl de revolver werd io
beslag genomen. De revolver was nog met
twee pstroonen geladen.
Als een bewijs hoe sterk
de waarde van den grond in Friesland
achteruitgegaan is, kan dienen, dat een
boerenptaatsje met eenige H A. land te
SURHU1STERVEEN, dat in 1873 voor
f 800U werd verkocht, thans bij publieke
veiling niet meer dan f 2000 kon doen.
Een ontstemde sollicitant
Een der sollicitanten naar de onlangs
te ELLEWOUTSDIJK vacante betrekking
van hoofd der school, aan wien, evenals
aan nog veertig andere mededingers, het
genoegen eener benoeming moest ontzegd
worden, doch die zich klaarblijkelijk nogal
idealen had geschept, drong een der dagen
van de tegenwoordige kerstvacantie, die hij
daar tenhuize zijner ouders doorbracht, op
ongepaste wijze de secretarie binnen. Hij
eischte daar als het ware verantwoording
over zijne passeering bij de laatste benoe
ming en belredigde ten slotte den burge
meester zoodanig, dat het dezen geraden
scheen den ongenooden gast, die weigerde
de secretarie te verlaten en een dreigende
houding atnnam, door middel van de po
li ie op straat te zetten, hetgeen niet dan
na vrij hevig verzet plaats had.
Bloedvergiftiging.
Tengevolge van bloedvergiftiging verloor
de herbergier R. "Voet ta DEUR8EN zijn
jougsten zoon. Een nauwelijks merkbaar
puistje of zweertje op de lip was aanlei
ding tot den dood. Wegens opzwellen van
het gelaat had men den geneesheer ontbo
den. Deze constateerde bloedvergiftiging.
Een paar dagen later was de lijder over
leden.
Het wisselen derharen
heeft bij rundvee en paarden meest in het
voorjaar plaats. Men verzorge de dieren dan
vooral goed sn geve hun licht verteerbaar
eiwitrijk voeder, omdat haar voor den
groei veel stikstof behoeft. Voorts onder-
boude men zorgvuldig de huidwerking
door zacht poetsen en borstelen en vrij-
ware vooral de dieren tegen koude vatten.
Laat het haar niet genoegzaam los, dan
wijst dat op een verminderde huidwerking
en is het noodig een weinig zout in het
voer ta doen. Waar eiwit en vetrijk voer
gegeven wordt en de stal II h 12° R.
(Jat is 15° C. of 59° F.) wartr is, daar
treedt de wisseling der haren reeds vroeg
in.
Oudejaarsnacht, ruim elf
uren, vond een heer op de Looiersgracht
te AMSTERDAM een jongske van om
streeks vijf jaren, slapende in een portiek.
Hij nam het doornatte en verkleumde kind
op en bracht het naar deu naastbijzijndeu
politiepost. De wanhopige ouders, die den
ganschen dag overal te vergeefs hadden
gezocht, ontvingen nu het verblijdende
bericht, dat hun kind terecht was: zij von
den het bij de warme kachel onder het
genot van een boterham met koffie.
Een buurvrouw bleek het kind meege
nomen en het op het Frederiksplein naar
zijne woning in de Laurierstraat terngge-
zonden te hebbenj geen weg wetende, was
t.e arme kleine aan het dwalen geraakt en
eindelijk van honger en koude op een
stoep in slaap gevallen.
De lelegraaf ontving nit wel
tevreden het bericht dat generaal Vetter
daar is aangekomen. Hij werd verwelkomd
door den Gouvernur-Generaal.
Op Nieuwjaarsdag heeft
een vader te KERWIJK zyn 21-jarigen
zoon met een mes diepe wouden toege
bracht ia den hals en den arm. De toe
stand van den zoon is zorgelijk. De vader
is gearresteerd.
Dinsdagavond werd de
postiljon van de postrit BEST-OORSCHOT
op de thuisreis naar laatstgenoemde plaats,
omstreeks negen uur door een drietal hem
onbekende personen zoodanig met een stuk
hout aan het hoofd getroffen, dat hij zich
buiten dienst en onder geneeskundige hulp
moest stellen. Aan de marechaussees is het
heden niet gelukt de daders op te sporen.
Bij de Wekelijksche Thee
Thomson verloting is op Woensdag 2 Jan.
de prijs van f25,ten deel gevallen aan
Mej* L. Kramer, Zeemansstraat te Zaandam:
de premie van 5 kilo thee aan Mej. de
Wed. K. Noome, Haagschesteeg, aldaar.
Alvreêreen moord te NIJ
MEGEN.
Men schrijft van daar
Da losbandigheid, alhier bij de wisseling
des jaars op te merken, eischte hier een
menschenleven.
Eeo gezelschapje van vier personen, be
zocht o. in. ook het logemeutje van Boe
lens in de Zwanengas, waar men als lo-
gé's aantreft: de bekende quasi-kooplni in
postpapier, enz.
Bovengenoemd gezelschap, bestaande
uit den achttienjarigen Franz van Laanen,
wonende iu de Zwanengas, met twee ko
lonialen en één burgerman, zou bij Boe
lens nog een glaasje bier gebruiken, dat
evenwel niet verstrekt werd. Dit gaf on
willekeurig aanleiding tot lawaaimakerij,
hetgeen den slaapsteehouder Boelens niet
welgevallig was, doch nog minder aan
een der loges, zekeren \erbeek, koopman
in postpapier, van Arnhem, door wiens
tusschenkomst vooral zij het maar beter
voDden aten te gaan; doch Verbeek ach-
lervolgde hem ook buiten, waardoor het
gezelschap zich in tweeën splitste.
an Laanen liep in de naburige Karre-
P®8 in welke gas men kort dairna
zijn lijk vond, met twee messteken in den
rug vermoord. Op Verbeek schijnen zware
vermoedens te raiten,* deze toch zou uit
de slaapstee een mes hebben medegeno
men, dat na diens arrestatie door de po
litie in beslag is genomen en nog met