Mmtntit- L
al.
Alfflie s. i. j.
Eei nieuw program.
Zeemilitie.
Zondag 13 Januari 1895.
39ste Jaargang ïïo. 2951.
en
Dit blad verschijnt tweemaal per weekWoensdag-
Z a te r d a g a v o n d. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden
AD VERTEN TIEN in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger.
Prijs per jaar f 3.Franco per post f 3.60.
Afzonderlijke nummers 5 Cents.
ADVERTENTIEN van I tot 5 regels f 0.25iedere regel meer 6ct
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
Daar door ons van de strafzaak
Boes, welke op Maandag en
volgende dagen in openbare behande
ling komt, een uitvoerig ver
slag zal worden uitgegeven, zal de
in deze week verschijnen op
Dinsdag 15 Januari
en Zaterdag 19 Januari
terwijl daartusschen zoodra mogelijk
een extra blad zal verschijnen,
geheel gewijd aan het verslag der
zitting.
DE UITGEVER.
Binnenlandse!) Nieuws.
Moordaanslag te TEXEL.
eiEci Ni nu-.
Uitgever J WINKEL
Bureau: SCHAOESi, Laan, O 4.
Gemeente Schagen.
Bekend m aki n gen.
POLITIE.
Ter Secretarie dezer gemeente zijn in
lichtingen te bekomen omtrent een in
deze gemeente gevonden
halster* met touw.
Ter Secretarie dezer gemeente worden
inlichtingen verzocht omtrent een op 6
Januari m deze gemeente verloren
zilveren armband.
Burgemeester en Wethouders van
Schagen, brengen naar aanleiding van Art.
150 der Militiewet ter kennis van
de lotelingen dezer gemeente, dat zij, die
genegen zijn om bij de Zeemilitie te
dienen zich daartoe moeten aanmelden ter
Gemeentesecretarie alhier, voor den lsteu
Februari a. s.
Schagen, 8 Januari 1895.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
S. BERMAN.
de Secretarie,
DENIJS.
Het is eene goede gedachte van het
bestuur der Liberale Unie, de herzie
ning en aanvulling van het program
van 1891 aan de orde te stellen. Niet,
omdat het program zelf onbruikbaar zou
geworden zijn, maar omdat de omstan
digheden zich wjjzigen, omdat er nieu
we vragen aan de orde komen, omdat
andere zich niet met meer kracht op den
voorgrond dringen, omdat gedeeltelijk
ook reeds verkregen werd, wat in 1891
noodig werd verklaard.
De belastinghervorming is voor een
groot deel in den geest en de richting
van het program tot stand gebracht en
er is op dat gebied weinig anders te
verlangen, dan voortbouwen op dezelfde
grondslagen, voortarbeiden in dezelfde
richting.
Wat de kiesrechthervorming betreft,
is eene toepassing der beginselen van
de Liberale Unie beproefd, maar mislukt.
Is door het niet tot stand komen, is
door den uitslag der verkiezingen na de
ontbinding het program veroordeeld In
tegendeel onder de liberalen is het aantal
voorstanders in de Kamer vermeerderd,
dat der tegenstanders verminderd. En wat
nog meer zegtde tegenstanders hebben
om strijd zich uitgeput in verzekerin
gen, dat zij zijn voor eene zeer ruime
uitbreiding van het kiesrecht, hebben, de
een al heftiger dan de andere, de bewering,
dat zij een beperkt kiesrecht wilden, me*
bittere verontwaardiging als eene
ongerechtvaardigde verdachtmaking van
zich afgeworpen. Welnu, laat ons
zooals het bestuur der Liberale Unie
zegt, afwachten, wat zij doen zullen,
of de te verwachten voorstellen door de
vooruitstrevende liberalen kunnen worden
gesteund. Bij die vraag zal ongetwijfeld
op den voorgrond staan niet, of al hunne
wenschen bevredigd worden, niet of er
geene bezwaren tegen in te brengen
zijn; maar alleen of er zoodanige be
zwaren zijn, die het voorstel voor hen
bepaald onaannemelijk makenof niet
eene zoodanige hervorming verkregen
wordt, waarmede men voorshands en iu
afwachting van latere hervormingen, ge
noegen kan nemen. Hoe dit zij bet
woord is nu eerst aan de Regeering
zijn hare ontwerpen ingediend, dan zul
len zij onzerzijds in en builen de Kamer
met ernst worden onderzocht, getoetst
aan wat onzerzijds op dit gebied noodig
en wenschelijk wordt geachtmen zal
trachten de ontwerpen zooveel noodig
en mogelijk in onzen geest te verbe
teren maar men zal strijden met
open viziermen zal bet doel, dat men
beoogt, open en bloot leggen en men
zal ten slotte zich beijveren, om, zoo
eenigermate mogelijk, eene kiesrechther
vorming niet te verijdelen, maar te hel
pen tot stand brengen.
Op bet Program van 1891 nam bet
Maatschappelijk Vraagstuk eene belang
rijke plaats in. Onder de vragen, die ter
behandeling thans worden aanbevolen,
beslaan ook die omtrent dit vraagstuk
de grootste plaats én in aantal én in
belangrijkheid. Geen wonder. Van het
geen in 1891 gevraagd werd is eigenlijk
niets verkregen, behalve do ondersteu
ning van het ambachts- en vakonder
wijs. De wedloop om de Kamers van
Arbeid in te voeren heeft zelfs niets op
geleverd. En de heer Pyttersen die door
de indiening van zijn ontwerp de vorige
Regeering tot stilzitten doemde, laat nu
zelf zijn zoo goed als in staat van wijzen
verkeereud ontwerp weder in den steek,
omdat de tegenwoordige Regeering plan
heeft harerzijds een ontwerp in te dienen.
Als dat nu daarop wachten kan, waarom
dan vroeger niet Dan waren wij nu
wellicht daarmede reeds gereed en dat
zou van grootbelang zijn, want dan had
men de lichamen die beter dan eenig
ander den weg vuor verdere maatregelen
op maatschappelijk terrein kunnen banen.
Maar terwijl we nu dit, evenmin als iets
anders verkregen hebben, is juist op dit
gebied de behoefte aan regeling, aan
verbetering, aan hervorming bet grootst
en openbaren zich dagelijks nieuwe be
hoeften. En naarmate er langer gedraald
wordt, zal de taak in omvang toenemen.
Die uitbreiding van het sociaal program
is in zekeren zin een verblijdend ver
schijnsel. Zij is de vrucht van dieper gaan
de studie, vau toenemende belangstelling.
Er zijn niet zoozeer nieuwe behoeften
ontstaan, maar sedert lang bestaan
de behoeften komen meer aan den dag,
maken meer bet voorwerp uit der ern
stige onderzoekingen van bekwame man
nen, bezield met een warm hart voor de
nooden der minderbedeelden in ons mid
den. En naarmate die studiën en onder
zoekingen vorderen, blijkt het Diet al
leen, dat vele misstanden door eene be
tere wetgeving kunnen worden wegge
nomen, maar wellicht in nog meer
dere mate, dat vele dier misstanden een
rechtstreekscb gevolg zijn van ge
breken in de bestaande wettendat
verbetering in het eene verbetering in
het andere zeer kan vergemakkelijken.
Ofschoon bespreking der verschil
lende onderdeelen nu niet iu ons plan
ligt, wenschen wij toch het laatst ge
zegde reeds dadelijk met een enkel voor
beeld te staven. Tot de onderwerpen, die
in den laatsten tijd eerst meer bijzonder
de aandacht hebben getrokken, behoort
dat betreffende de beperking, der vader
lijke macht in verband met de zorg voor
verwaarloosde kinderen. De wenschelijk-
heid om kinderen, wier opvoeding ver
waarloosd wordt, aan de vaderlijke macht
te onttrekken, kan en zal onmiddellijk
worden toegestemd, maar dan rijst on
verwijld de groote vraag: waar moet
men men met de kinderen heen? Brengt
men nu echter dit onderwerp in ver
band met een ander, dan zal men zich
een weg geopend zien, om deze moeie-
lijkheid wel niet geheel uit den weg te
ruimen, maar toch aanmerkelijk ia be-
teekenis te verminderenwij bedoelen de
wijziging vaD bet huwelijksrecht. Mat
men in deze o.a. en vooral verlangt, is,
dat een einde gemaakt worde aan het
schromelijk onrecht,dat bet gevolg zijn kan
van de bepaling, dat de man, als hoofd der
gemeenschap, de beschikking heeft
over het hebben en houden
van het gezin. Hoe menigmaal komt het
niet voor, dat de man, die een luiaard en
een dronkaard is, de vruchten van den
arbeid zijner vrouw komt opeischen, om
die in ongebondenheid te verkwisten,
terwijl vrouw en kinderen gebrek lijden!
In zoodanige gevallen moet de wet een
middel aan de hand doen, om aan de
gehuwde vrouw de beschikking te ver
zekeren over de vruchten van haar eigen
arbeid.
Geschiedt dat, dan is evenzeer het
middel gevonden, om aan de kinderen
van zoodanige vaders eene opvoeding te
verzekeren, door ze aan de vaderlijke
macht te ontrekken en ze geheel aan de
moeders over te geven. Dat menig gezin,
hetwelk nu hopeloos ten gronde gaat,
op die wijze met uitzondering van den
man alleen gered kan worden, dat
vele kinderen, die nu tot dronkaards,
leegloopers, misdadigers opgroeien, dan
nuttige leden der Maatschappij kunnen
worden, staat vast bij ieder, die een wei
nig iu de wereld heeft rondgezien.
Eene partij, die hare roeping en haar
plicht begrijpt, moet op dit terrein de
handen aan den ploeg slaan, en door te
doen, wat noodig en bereikbaar is, voor
komen, dat er proeven genomen worden
met niet te verwezenlijken droombeelden
en hersenschimmen, waartoe het heel
spoedig komen zal, als men trachten wil
den wassenden stroom te keeren en op
te stuwen, in plaats van hem door doel
matige maatregelen in eene goede bed
ding te leiden.
Van de andere onderdeelen van het
programma geeft alleen dat betreflende
I het defensievraagstuk nog aanleiding tot
eene opmerking van meer algemeenen
aard. Terecht wordt op den voorgrond
gesteld, dat met klem moet worden aan
gedrongen op de spoedige invoering van
den persoonlijken dienstplicht in zijn zui-
versten vorm. Maar daarnevens wordt de
aandacht gevestigd op een met den dag
in beteekenis winnende vraag deze n.1.
of wel voldoende rekening gehouden wordt
met de draagkracht der natie in finan
cieel opzicht.
Telkens en telkens weder toch blijkt,
dat veel van het voor 's lands verdedi
ging bestemde geld n:et beantwoordt
aan het beoogde doeldat men groote
uitgaven doet, zonder te bereiken, wat
beoogd wordtdat hetgeen tot stand ge
bracht werd, veroudert en nutteloos wordt
niet alleen eer het dienst kan doen, maar
zelfs eer het geheel voltooid is. Het
spreekt van zelf, dat niemand naar een
oorlog verlangen zal, opdat het geld, aan
allerlei weermiddelen besteed eindelijk
eens nut en voordeel geve. Maar juist
omdat hetgeen in deze gedaan wordt,
slechts zelden of nooit practiseh gebruikt
behoeft te worden, moet men iu de po
gingen om op de hoogte des tijdb te
blijven, groote bedachtzaamheid aan den
dag leggen, en slechts groote uitgaven
doen, voor dafgeen, wat eenmaal aange
schaft of tot stand gebracht, belooft ge-
ruimen tijd aan zijne bestemming te
kunnen beantwoorden. Daarbij moet voor
al in aanmerking genomen worden, dat
financieele kracht ook oorlogskracht is.
En daarmede is niet alleen bedoeld een
wel voorziene schatkist, maar ook een
welvarende bevolking. Wie den oorlog
voert met een berooide schatkist en met
een volk, dat verarmd en uitgeput is,
zal dien niet zoolang kunnen volhouden
als wanneer het weerstandsvermogen van
Regeering en Yolk beide steun vindt in
de welvaart des lands. En als wij nu
bedenken, dat de vele nuttelooze uitga
ven voor vestingen en oorlogstuig het
ondernemen van werken van openbaar
nut, het bevorderen der middelen van
verkeer en vertier tegenhoudt, dan is,
het gevaar groot, dat men de ware
kracht des volks vermindert door pogin
gen om de denkbeeldige kracht te ver-
hoogen.
Yóór den len Maart wenscht het Be
stuur der Liberale Unie met de beschou
wingen der aangesloten kiesvereenigin-
gen bekend gemaakt te worden, om op
grond daarvan een nieuw program te ont
werpen. Wij zullen voor dien tijd wel
gelegenheid hebben nog enkele pun en
meer in 't bijzonder te bespreken en mee-
nen voor heden met deze algemeene op
merkingen te kunnen volstaan over het
belangrijke stuk, dat wij met wezenlijke
belangstelling hebben ontvangen en met
ingenomenheid hebben begroet.
Maandagavond vergade r-
de het Departement WINKEL der Maat
schappij „tot Nut ran 't Algemeru*. Na
de opening door den voorzitter, en de le
zing der notulen van de Decemberverga-
dering, werd tot commissaris der spaarbank
gekozen, de heer 1. Beumkes.
Als Spr. trad daarna op, de heer C. H.
Groot6 Voorlmann, van Amsterdam met eene
nivelle, getiteld „Een briefwisseling bin
nenshuis* door Jan C. De V o s. Op
ktuiige wijze werd deze novelle, die de
liefde eener echtgenoote voor man en kin
deren schetste en door wier vergevensge
zindheid de eendracht, die door de schuld
van den heer des huizes dreigde verbro
ken te worden, werd bewaard, door den
Spr. voorgedtagen. In hooge mate boeiend
was het dramatisch tooneelstukj*, Sidin, dat
de Spr. hierna voordroeg, een stukje, dat in
Indië en wel op Atjeh speelde en waarin een
Atjeher geteekend is in zijne liefde voor
wie hij bemint, in zijno toenegenheid en
zelfopoffering voor wie hem goed behan
delt, al is deze een blanke, maar ook in
zijn wraak, waar deze het waagt hem te
belagen en hem het dierbaarste te ont-
rooven. Het derde stukje was eene no
velle A b r a h a m Meijer als Hamlet,
die niet weinig den lachlust der hoorders
opwekte, evenals het Sint Nicolanspakje
en het welbekende Diner van Manus, waar
mede de spr. zijne voordrachten eindigde.
Het was voor alle aanwezigen een waar
lijk genotvolle avond, waartoe ook de dames
„Melchior* en de heer „Egmond" het hun-
ue bijdroegen door hun keuiig pianospel.
De heer Groote Yoortmann heeft ge
toond, dat hij zoowel in 'l ernstige als in
het iuimige zijne hoorders weet te boeien
en een avond van zijn optreden met recht
een avond van kunstgenot kan genoemd
worden.
Met een woord van dank aan allen, die
de bijeenkomst zoo aangenaam en gezellig
hadden gemaakt, wetd zij te 11 uur door
den Yoorzitter gesloten.
In het lokaal van den heer
D. Stam te NOORD-SCIIARWOU DE is
een wedstrijd in hei kegelen uitgeschre
ven in 12 Seriën.
Degene die de hoogste punten behaalden,
hebben Dinsdag 8 dezer om de prijzen
gekampt, waarvan de uitslag is als volgl:
Prijs
1. Een spiegel, d. Joh. Frank, N.-Scharw.
2. Een Fauteuil, d. W.v. d. Molen,
8. Een zilv. eetlep. d. J. M. Prijs,
4. Een Berl. zilv. inktstel, d. W. v. Loij,
Oudkarspel.
5. Een Boekenhang, d. D. Blom,N.-Scharw.
6. Een Wekker, d. J. Jonker, r
7. dito, d. S. Opperdoes,
8. Bronzen Inklst. d. N. Pronk, Oudkarsp,
9. Brievenhanger, d. R. H. v. Dordt,
10. Tabakspijp, d. A. Prijs,
11. Sigarenpijpje (Meerschuim) d. A. Tales,
Noord-scharwoude.
12. Inktstel d. A. Beth.
Heden avond zal ia de So
ciëteit „Ons genoegen" te WINKEL a's
Spr. optreden de heer „L a m b e r t s"
van Amsterdam, algemeen in ons land be
kend en beroemd om de meesterlijke wijze
waarop hij, Cremers Overbetuwsche novel
len weet voor te dragen. Het is te wen
schen, dat velen van de gelegenheid ge
bruik zullen maken om den gevierden Spr.
te hooren. Voor niet ledeu is de toegang
opengesteld tegen betaling van 50 cents
of voor heer en dame 75 cents.
Te WINKEL ontving de Wed
W. Fijnheer de voor 'naar verblijdende me-
dedeeling, dat vanwege H. M. Koningin-
Regentes op haar verzoek eene som gelds
is gezonden aan den Burgemeester, ten ein
de daarvoor eene machine te kunnen aan
schaffen. De leveiiog er van is opgedra
gen san den heer G. R. A. Meijer te
Winkel. Het is te begrijpen, dat die ma
chine de wedowe welkom zal zijn, daa'zij
er veel toe zal bijdragen oju in haar le
vensonderhoud te voorzien.
De zaak ran den moord, in
Augustus j.1 te BUSSUM op het doch
tertje van den heer Meinders gepleegd,
zal eerst in de maand Februari voor de
rechtbank te Amsterdam worden
deld. De instructie in deze zaak is name
lijk heropend om nog eenige nieuwe ge
tuigen te hooren.
De kaDnonnier Koeleman heeft bekend;
de dienstbode Henriette Momber blijft ech
ter alle schuld ontkenneD.
Men meldt uit TEXEL: Van
de vier verongelukte visschers Bakker
(vader en drie zoons) is thans naar men
verneemt het derde lijk te STAVOREN
aangespoeld. Het lijk van den vader vond
men voor korten tijd te Hoisdninen en
dat van de jongsten zoon te Vlieland.
Daartoe uitgenoodigd door
de Politieke Vereeniging „Vooruitgang*
te Alkmaar, zal de heer Mr. A. Ker-
dijk, lid der Tweede Kamer op vrijdag
18 Jannari e.k. des avonds ten 8 ure in
het lokaal Harmonie een politieke
lezing honden.
Te ALKMAAR zal door de
kegelclub „Alcmaria Victrix* aldaar een
invitatie-kegelwedstrijd werden gehouden
op de nieuw te restaureeren kegelbaan
in het gebouw „Diligentia."
De korpswedstrijd wordt gehouden op
27 Januari en 3 Februari e. k., de per
soneel een vrije wedstrijden blijven geopend
tot 25 Febr. 1895.
Door H H. MM,
zijn, als blijk
de Koning
innen zijn, als blijtc van ingenomenheid
met de in April a. s. te ALKMAAR te
houden wedstrijd van handwerkslieden met
daaraan te verbinden tentoonstelling der
voorwerpen, geschonken twee zilvereu me
dailles, één met den beeldenaar van H. M.
de Koningen en één met dien van H. M.
de Koningin-Regentes.
Op een geacht ingezetene van Texel
is dinsdagavond een moordaanslag gepleegd,
die op het eiland heal wat ontsteltenis te
weegbracht en natuurlijk veel stof tot pra
ten geeft.
Met de middagboot vertrokken donder
dag van hier na»r Texel een heer eu twee
dames,die te Helder met den trein waren aan
gekomen. Te Oudeschild aan wal gestapt,
begaven zij zich per diligence naar den
Burg, waar het drietal in het hotel „de
Lindeboom* zijn intrek nam.
Omstreeks half acht 's avonds ver
voegden zij zich ten huize van dr. W.,
die, vroeger te Tholen woonachtig, zich
niet lang geleden te Texel vestigde.
Wat er tusschen dr. W. en het drietal is
voorgevallen, is onzen berichtgever niet be
kend, maar zooveel is zeker, dat na een
kort onderhoud één der dames een revolver
voor den dag haalde en daaruit eeu schot
op den dokier loste.
Het schot bleek goed gericht, doch de
kogel smoorde in de wollen ooderkleeding
van den aangevalleue, waardoor dezen slechts
een vrij oubeduidend schampschot werd
toegebracht. Toen de dokter hierop de
vlucht nam, werd hem nog een kogel na
gezonden, die echter evenmin doel trof.
De vreemdelingen keerden vervolgens op
hun gemak naar het hotel terug, waar zij
spoedig door de politie in bewaring werden
genomen.
Na een langdurig verhoor te hebben on-
deigaan, werd de heer en een der dames
weder op vrije voeten gesteld, terwijl de
ander, die de schoten loste, in hechtenis
werd gehouden. H. A. Ct.
De lelegr. meldt, dat eeu der dames
moet verklaard hebben, dat zij zich na ge
wroken had.
door een
zijn knecht
Gisteren werd
landbouwer uit SOEST met
eeu koe door Amersfoort geleid. Nadat 't
beest verscheidene malen door de gladheid
uitgegleden was, ger akte het eindelijk ?an
de been. In zijn val sleepte het den 68-
jarigen voorbijganger B. mede, die bij de
pogingen van T dier om op te staan, ver
scheidene stooten en trappen op borst en
hoofd kreeg.
Bewusteloos werd hij naar 't politiebu
reau gebracht, dat hij, na het verleenen
van geneeskundige hulp, verliet, ten einde
naar zijn woning terug te keeren. In den
beginne liet de toestand zich niet ernstig
in den nacht, is
de
man
maar heden, laat
echter overleden.
behan-^ daar.
B ij de wekelijksche Thee
Thomson's Verloting is op Woensdag
9 Januri 1895, de prijs van f25 ten
deel gevallen aan M j. G. de Roij te
MAARSEN, de premie van 5 Kilo Thee
aan den Winkelier de heer C. de Roij ai-
