Hei KiesreÉomweri).
Zondag 23 Juli 1395.
39ste Jaargang No. 3011.
Dit blad verschijnt tweemaal per weekWoensdag- en
Z a t e r d a g a v o n d. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden
ADVERTENTIEN in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDEN STUKKEN één] dag vroeger.
Uitgever J. WINKEL.
Bureau: SCHAOKAf. I<aan, D 4.
Prijs per jaar f 3.Franco per post f 3.60.
Afzonderlijke nummers 5 Cents.
ADVERTENTIEN van I tot 5 regels f 0.25;iedere regel meer 5 ct.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
Gemeente Schagen.,
Bekendmakingen.
MET FINAAL.
Binnenlandsch Nieuws.
Het polderbestuur te
HEER HUGOWAARD heeft bij publie
ke aanbesteding de levering gegund van
Machineolie aan A. Wijnberg, f22.- p.100
kilogram; Raapolie aan A. Wijnberg
t 24.25 p. 100 kilogram. Reuzel aan
H. Hartoch f 42.- p. 100 kilogram.
Paardenvet aan J. Elsbach f22.-p 100
kilogram. Poetskatoen aan dezelfde f36.-
p. 100 kilogram. Kaarsen aan H. v. d.
Berg f 16.50.- p. 100 pak. Petroleum
aan Holsmuller, 114.26 p. vat.
Het schoolfeest,bestaan
de uit een rijtoer met de leerlingen
van school no. 2 te HEER HUGO
WAARD over Alkmaar, Bergen naar
Egmond aan Zee en terug over Egmond-
binnen, Heiloo naar den speeltuin te
Alkmaar, is j.1. Woensdag, aanvankelijk
begonnen met ongunstig weer, doch in
zeer opgewekte stemming en opgeklaard
weer ten einde gebracht.
De vrouw van een hove-
nier te PRINSENHAGE, nabij Breda
vermiste iederen morgen te veld staan
de groenten en vruchten. Haar echt
genoot bewaakte gedurende eenige
nachten den moestuin, doch kon geen
daders snappen. De vrouw, zich ter con
trole eveneens derwaarts begevonde,
ontwaarde dat haar man het ooft aan een
venter verkocht. Een afrossing met den
klomp was de straf voor den ontrou
wen gemaal.
SCHAGER
Alicitei
AiurtEitie- k LuMiL
nu eenmaal het stelsél der Grondwet
Burgemeester en Wethouders der ge
meente SCHAGEN;
Gezien art. 219, 2de alinea der Wet
tot regeling van de samenstelling, inrich
ting en bevoegdheid der Gemeentebesturen,
brengen ter kennisse van de ingezetenen,
dat de rek. dezer Gemeente over het afgeloo-
pen dienstjaar 1894 ter Secretarie voor een
ieder ter lezing is nedergelegd van af heden
tot en met den 7den Augustus e.k., van des
voormiddags tien tot des namiddags twee
nre, en hetzij in druk, hetzij in afschrift,
tegen betaling der kosten algemeen ver
krijgbaar wordt gesteld.
Schagen, den 23 Jali 1895.
Burgermeester en Wethouders voornoemd,
S. BERMAN.
de Secretaris,
DENIJS.
De Memorie van Toelichting hij het
kiesrechtontwerp van den heer Van
Houten hinkt blijkbaar op twee gedach
ten.
Dit is zeer verklaarbaar. Waar men
getracht heeft principiëele bezwaren aan
te voeren tegen het ontwerp van den
vorigen Minister, moet men wel met zich-
zelven in tweestrijd komen bij de ver
dediging van principiëel dezelfde zaak.
Dit hinken op twee gedachten komt
het sterkst uit bij het punt, dat men als
principiëel bezwaar het luidst heeft doen
klinkende grondwetsqureslie namelijk.
In den aanhef der Memorie wordt het
voorgesteld, alsof wij hier nu hebben
het in de Grondwet gehuldigde stelsel.
Zóó sterk, dat de Minster het de moeite
niet waard vindt over de waarde van
dat stelsel te strijden, zijne voordeelen
in het licht te stellen, zijne gebreken
aan te wijzen. Men zou, dit lezende,
meenen te doen hebben met de uitwer
king van eene grondwettelijke bepaling,
over welker uitlegging niet het minste
meeningsverschil bestaat, in plaats van
met Artikel 80, dat om zijne onduide
lijkheid en zijne rekbaarheid den naam
van caoutchouc-artikel verworven heeft.
Wij hebben dan ook reeds in een vo
rig artikel er op gewezen, dat deze naïeve
opvatting van den Minister op geen en
kelen goeden grond rustmaar dit belet
hem niet, om, als ware er aan zijne op
vatting niet te twijfelen, aan anderen
„vrijheid" te geven „wenschen te koes
teren, die met de Grondwet onvereenig-
baar zijn en pogingen voor te bereiden
om het grondwettig stelsel door een be
ter te vervangen." Dit wil met andere
woorden zeggen, dat eene andere rege
ling dan die de Regeering voorstelt,
niet met de Grondwet zou zijn overeen
te brengen en slechts door grondwetswij
ziging zou zijn te verkrijgen.
Lijnrecht in strijd echter met de als
onomstootelijk op den voorgrond gestel
de opvatting, als zou het nu voorgedra
gen stelsel, met uitsluiting van elk an
der het grondwettelijk stelsel bij uitne
mendheid zijn, is wat wij verder in de
Memorie lezen, t. w.: (De Regeering ver
wacht natuurlijk niet, dat er niet velen
zullen overblijven, die van meening zijn,
dat de Grondwet zou veroorloven hier
en daar ietwat verder te gaan, dan door
haar wordt voorgesteld; maar wel gaat
zij uit van de onderstelling, dat ook het
meerendeel van hen niet wenscht de be
lemmering welke de wetgeving steeds
ondervindt van het aanhangig zijn van
kieswet-voorstellen, bij de volgende Ka
mer over te brengen en als het ware
permanent te maken."
Hier nu wordt met zoovele woorden
erkend dat binnen de grenzen der Grond
wet eene andere regeling mogelijk ware
en met die erkenning ontzinkt alle grond
aan de hooghartige verzekering, dat o-
ver de voor- en nadeelen van die stel
sel niet te redeneeren valt, omdat het
18.
e
Met min of meer kleingeestige zorg
wordt het gebruik van termen en om
schrijvingen, die aan het vorig ontwerp
herinneren, vermeden. Zoo spreekt de
heer van Houten van „economisch zelf
standigen," waar hij blijkbaar geene an
dere menschen bedoelt dan die welke
volgens het met groote meerderheid aan
genomen Artikel 3 van het ontwerp-tak,
„voorzien in het onderhoud van zich en
hun gezien." Zoo wordt in de boven
aangehaalde zinsnede kennelijk niets an
ders bedoeld dan dat het ontwerp ons
niet zou brengen de „finale" kiesrecht-
uitbreiding. Ook hier weder hinken op
twee gedachten. De zucht om getrouw
te blijven aan de leus, dat men niet
zoo ver mocht gaan als Tak ging en de
vrees om beschuldigd te worden dat men
niet ver genoeg gaat.
Doch dit daargelaten, volgt uit de wij
ze, waarop de zaak hier voorgedragen
wordt, dat de Minister zich eene
onjuiste voorstelling maakt van hetgeen
met „finale" kiesrechtuitbreidiDg be
doeld wordt. Daarmede wordt niet ge
vraagd een zoo groot mogelijk getal
kiezers, maar juist eene zoodanige re
geling, dat er onder de bestaande Grond
wet niet op goede gronden eene nade
re uitbreiding gevraagd kon worden
m. a. w. dat niet door de bepalingen
der wet personen van het kierecht wor
den uitgesloten, die, naar de bedoeling
der Grondwet, er aanspraak op konden
maken. Een enkel voorbeeld zal het ver
schil duidelijk doen beseffen. De veelbe
sproken schrijfproef in het vorige ont
werp had, naar veler opvatting, tot eene
niet onbelangrijke beperking van het
geraamde aantal kiezers kunnen leiden,
hetzij, omdat velen die proef niet konden
of omdat zij haar niet wilden afleggen.
Dit zou dau wel beperking van het aan
tal kiezers teweeggebracht hebben, maar
niet te kort gedaan hebben aan het
finale der uitbreiding, omdat de eisch,
dat men, om kiezer te zijn, moet kun
nen lezen en schrijven, niet alleen met
de Grondwet in overeenstemming, maar
ook op zichzelf volkomen gerechtvaar
digd is en ieder, die het kiesrecht ver
langt, in de gelegenheid is, zich de ver-
eischte kundigheden eigen te maken.
Daarentegen zal de eisch in het ontwerp-
Van Houten, dat men een half jaar
in dezelfde woning moet gebleven of
dertien maanden in eene zelfde dienst
betrekking moet geweest zijn, misschien
niet zoovelen het kiesrecht doen derven
i als de schrijfproefmaar desniettemin
aan het finale der kiesrechtuitbreiding
afbreuk doen, omdat de eischen noch
uit de Grondwet voortvloeien, noch met
de geschiktheid voor het kiesrecht ver
band houden. Waar de Minister dus ver
onderstelt, dat er zullen zijn, die verder
willen gaan dan hij, moeten wij erbij
voegen, dat er zeker zullen zijn, die
eene betere regeling verlangen.
Uit de aangehaalde zinsnede blijkt ver-
der al wordt het niet met ronde woor
den gezegd dat de Minister het wen-
schelijke eener finale kiesrechtuitbreiding
zeer goed gevoelt. Hij geeft den grond
voor die wenschelijkheid zelf aan. Het
is dezedat het kiesrechtvraagstuk in
eens afgedaan worde en niet langer de
strijd daarover een belemmerenden in
vloed uitoefene op de behartiging van
andere dringende belangen. Doch al we
der; hinken op twee gedachten. Terwijl
men de wenschelijkheid der zaak erkent,
verzaakt men het middel dat tot het doel
kan leiden. In plaats van zelf door eene
finale kiesrechtuitbreiding de aanleiding
tot verdere agitatie weg te nemen, doet
de Minister een beroep op de welwil
lendheid of op de toegevendheid van hen
wier wenschen hij niet bevredigt. In
plaats van aan de agitatoren het wapen
uit de hand te nemen, door aanstonds
zoo ver te gaan, als de Grondwet toe
laat, geeft hij hun een wapen in handen,
met het vriendelijk verzoek om er geen
gebruik van te maken Ook hier wordt
weder blijk gegeven van eene kortzich
tigheid, die slechts te verklaren is uit
de tweeslachtige positie, waarin men zich
door den strijd tegen tak's ontwerp ge
bracht heeft. Er is beweerd, dat ook de
kiesrechtuitbreiding van Tak niet aan
alle agitatie een einde zou gemaakt heb
ben zeker niet. Zij, die vrouwenkiesrecht
verlangen, die ook bedelaars en landloo-
pers kiesrecht willen geven, kortom, die
het meest algemeen stemrecht zouden
willen invoeren, zouden daarmede nie.
tevreden geweest zijn. Maar aan hunne
agitatie zou elke redelijke grond ontbro
ken hebben, althans voor allen, die zich
op het standpunt der Grondwet stellen
en dat is in ons vaderland gelukkig de
overgroote meerderdheid.
Nu wordt daarentegen aan een nieu
we agitatie een redelijke grondslag aan
geboden. Men zal opkomen voor de be
langen van hen, die ten onrechte naar
dit ontwerp, zoo het onverhoopt zonder
wijziging wet mocht worden, van het
kiesrecht zullen zjjn uitgesloten. Zij, die
meer verlangen, dan de Grondwet toe
laat, zullen steun vinden bij hen, die
niet erlangen, wat zij volgens de grond
wet mochten verwachten en niet alleen
bij dezen, maar ook bij allen, die de ge
grondheid van deze grieven zullen erken
nen.
En nu bedenke men wel, dat deze
agitatie zal werken nadat het kiesrecht
belangrijk zal zijn uitgebreid, waardoor,
zooals wij vroeger reeds aantoonden, de
mogelijkheid ontstaan kan, dat de nieuw
gekozene Kamers verder zullen willen
gaan, niet alleen dan Van Houten nu
wil, maar zelfs verder dan Tak wilde.
Zoo ziet men dat, ook van deze zijde
beschouwd, het stelsel van Tak door de
beschouwingen van Van Houten ge
rechtvaardigd wordt.
M e j. N. Horst van BARSIN-
GERHORN heeft met voldoenden uitslag
het toelatingsexamen gedaan voor de
Kweekschool voor vroedvrouwen te A m-
sterdam; terwijl Rei er Wagemaker Cz.
na vergelijkend examen is geplaatst als
leerling op de Kweekschool voor de Zee
vaart te Amsterdam; en Jan Simon
Schuitemaker bij toelatingsexamen is ge
slaagd als leerling op de Gerard Adriaan
van Swieten Tuinbouwschool te Frederiks-
oord. Beide laatstgenoemde jongens zijn
leerlingen der lagere school te Barsinger-
hom.
De gebroeders Tjabbens
te BLIJHAM, van de markt te Win
schoten terugkeerend, zijn door den kas
telein S. op Hoogeburg in een twist zeer
ernstig gewond. Den jongsten broeder werd
met eene biljart queae den linkervoorarm
verbrijzeld en den anderen broeder met
betzelfde voorwerp een slag op het hoofd
toebracht, waardoor hij bewusteloos neer-
neeg. Hun toestand moet zorgwekkend
zijn.
Ongeveer een jaar gele
den werd te 's GRAVENHAGE in eene
der drukste winkelzaken de tweede be
diende ontslagen, als verdacht van oneer
lijkheid.
Voor korten tijd bleek het echter aan
de eigenares dat de eerste bediende, een
man, die bijna 20 jaren in de zaak werk
zaam was geweest, zich aan diefstal schul
dig maakte. Hij werd gearresteerd en be
kende ook den diefstal, waarvan zijn me-
debediende verdacht was geworden, 't
Bleek verder, dat hij een heel aardig be
drag op de spaarbank had staan.
De vroegere bediende, die nog steeds
zonder werk was, werd in de plaats van
den dief als eerste bediende aangenomen
en troont nn weder in den bekenden win
kel als van ouds.
Naar w ij vernemen is de
bekende firma Draibma van "V alken
burg te LEEUWARDEN, voor hare in
zending LEVERTRAAN, wederom met
goud bekroond; nu op de Wereld
tentoonstelling te Amsterdam.
Goede aardappelen wor
den in de omstreken van BREDA reeds
verkocht voor f 1.25 per H. L.
Men verwacht, dat de prijs nog dalen
zal, om reden er overvloed van dit gewas
is.
Er ia sprake van volgens
de „Amst. Crt.«, dat de heeren Timmer
en Mossel het orkest van het Concertge
bouw te AMSTERDAM zullen verlaten en
zich aan het Opera-orkest verbinden.
Debekende beeldhouwer
„Pier Pander*, te Rome, vertoeft thans
in Friesland, waar hij geboren is.
Maandag j.1. kwam hij te OLTER-
TERP (gem, Opsterland) aan, waar zijne
ouders met hnn schip gelegen zijn.
Te KERK-ÜRIEL heeft een
23-jarig jongeling v. O., die in een hooi
berg werkzaam was, en in bezweten tos-
stand een groote boeveelheid zure karne
melk dronk, daarop hevige krampen ge
kregen en is eeuigen tijd daarna aan de
gevolgen overleden.
Dan. De Lange is uitge-
noodigd als directeur van het Conservato
rium te AMSTERDAM zitting te nemen
in de commissie die einde Augustus te
Berlijn bijeenkomt voor de toekenning
van den Rubinsteiu-prijs voor pianocom
positie.
Onder AKSEL is eene vrouw
gestorven aan bloedvergiftiging. Zij had
een doorntje in den vinger gekregen en
verwijderde dit door middel van een speld.
De vinger geraakte aan het zweren, pap
pen hielp niet en geneeskundige hulp ver
mocht de patiente niet te redden.
Naar wij vernemen is de
Tabak uit de bekende Stoomtabaksfabriek
(De Rustende Jager* van Jacob
Fransen te MEPPEL, op de Wereld-ten
toonstelling te Amsterdam, bekroond met
de Gouden Medaille.
Dezer dagen bevond zich
een rondreizend persoon, Roelof Keizer,
met zijn zieke vrouw en twee kinderen,
in de buurt van TUBBELBERGEN
(Overijsel). Hij begaf zich met eenige
koopmansschap naar de R.-K. pastorie
doch kon niets verkoopen. Hierover, naar
het schijnt, boos gewoideD, haalde hij zijn
vrouw van de kar en plaatste haar tegen
het hek voor de pastorie, met de woorden
tot den pastoor geri cht
»Zie zoo, ik heb haar 28 jaar gehad,
na moogt gij haar ook wel eens hebben.*
Daarop verwijderde hij zich met de beide
kinderen en liet zijn vrouw in hulpbehoe
venden toestand achter. De vrouw is in
gevolge haar verlangen vanwege het ge
meentebestuur naar Olst getransporteerd.
Van den man en de beide kinderen heeft
men verder niets meer gehoord.
Iemand te CHAAM, een ge-
meentebetrekking bekleedende, had van
verschillende boeren het verschuldigd be
drag voor den hoofdelijken omslag opge
haald, om dit voor hen bij den gemeen
te—ontvanger te voldoen. Het sckijnt ech
ter dat de man, die geen vijand van (ver
gunning" was, het geld voor zich gehou
den heeft, althans hij beeft het niet ter
bestemder plaats afgedragen.
Yoor het oogenblik is hem vrij logies
verleend in de (paraplu* te Breda.
Twee maten!
B. en W. van EDAM hebben aan An-
dries Simons, eigenaar en gebruiker van
het Heerenlogement te Edam, ver
gunning verleend om gedurende de laod-
bouwtentoonstelling aldaar op 8, 9, 10 en
11 Angnstns, in zijn tuin, alsmede op het
afgesloten gedeelte (onmiddellijk aan zijn lo
gement grenzende), sterken drank in het
klein te verkoopen, omdat „de terreinen
van het Heerenlogement zijn gelegen in
het centrnm der terreinen van de ten
toonstelling en aldaar dus zeer vele
vreemdelingen zullen vertoeven en het
voor de hand ligt dat verscheiden bezoe
kers der tentoonstelling tijdens hun ver
blijf op de terreinen behoefte zullen ge
voelen aan ve-rverschingen, die, als be-
hoorende tot de sterke dranken, niet
zonder vergunning mogen worden ver
kocht".
Ged. Staten van N.-Holland hadden
tot het geven van die vergunning mach
tiging verleend.
Men zal zich herinneren, dat Ged. Sta
ten van Gelderland voor de landbouw
tentoonstelling op (Sonsbeek* de vergun
ning weigerden. Vad'
Op de spoorbaan tusschen
ZE VEN AAR en ÜIDAM heeft een onge
val plaats gehad, dat erge gevolgen had
kannen hebben.
EeD boerendochter zat op een honden
kar, en reed over de spoorlijn, toen een
trein uit Zevenaar in aantocht was. Mid
den op de rails bleef de hond steken en
wilde niet verder. Het meisje sprong nog
juist bijtijds vaa de kar. Nauwelijks was
zij er af of de trein stoomde haar rake-
kelings voorbij. De kar werd totaal ver
brijzeld.
Te MEPPEL ging een voor
eenige dagen geleden met groot verlof ge
zonden tamboer met de schutterij aldaar
ter oefening mede. Ai spoedig bleek dat
de man, hoe bekwaam ook, zijn taak als
tamboer nn niet ernstig opvatte en haar
meer als een grap beschouwde. Althans
hij gedroeg zich zóó, dat de commaudant den
sergeant tamboer vóór het inrukken order
gaf, den man te verzoeken bij hem te ko
men.
Dit werd door den tamboer geweigerd
hij wilde zich verwijderen, sloeg met de
trom om hem heeD, verwondde deze en gene,
en politie en marechaussee zagen zich ge
noodzaakt tusschen beiden te komen.
Het gevolg was, dat het zoer talrijk aan
wezig publiek, niet wetende wat er aan
de hand was, van alle zijden opdrong, de
handhavers der orde op alle mogelijke wij
zen belemmerden en het noodig bleek hen
uiteen te drijven, waarbij deze en gene na
tuurlijk nog al een gevoeligen klap op
liep de tamboer vond, te midden van
de verwarring gelegenheid, zich uit de voe
ten te maken. Daarna bleef het den ge-
heelen avond zeer levendig op straatmare
chaussee, gemeente- en rijkspolitie sur
veilleerden voortdurend, en eerst nadat
drie personen waren opgeborgen, verliep
de menigte tegen een uur of 11.
U i t d e STREEK tusschen
Hoorn en Enkhuizen wordt gemeld.
De teelt van vroege aardappelen neemt
in dit deel vaD Noord-Holland van jaar tot
jaar in omvang toe, wat aanleiding heeft
gegeven tot de oprichting van een vijftal
marktplaatsen in dezen omtrek. Onder de
zen trekt Bovencaispel, waar tevens groo
te hoeveelheden groenten worden aange
voerd, de grootste aanvoeren, zeer waar
schijnlijk een gevolg van de gunstige lig
ging dezer plaats voor den handel.
Yan 30 Mei fot 20 Juli 1. 1. zijn al
daar aau den afslag geleverd 52.516 lL
H. L. aardappelen, vertegenwoordigende een
bedrag van f 71.368,31. Daarenboven wer-
deB builen afslag 15000 1/2 H. L. gele
verd.
Aan groenten werd 26 Jnni tot 20 Ju
li 1.1., eene som van f31.873.03 omge
zet.
De violist Max Mossel'
vroeger verbonden aan het orkest van
Kes te AMSTERDAM, zal zich in Sep
tember te Birmingham vestigen en optre
den als leeraar in de hoogste vioolklas
sen van het (Midland Institute School of
Music* aldaarook zal hij eene klasse voor
kamermuziek openen.
De heer Mossel heeft medegewerkt in
Henschel's symphonie-concerten en is te
Londen met veel succes opgetreden. Om
zijne verbintenis te Birmingham heeft hij
de nitnoodiging tot een reis van zes
maanden in Amerika moeten afslaan.
Een woest geworden koe
heeft in „De Purmei" twee landbouwers
ernstig gewond.