Zondag 1 December 1895.
39ste Jaargang ITo. 3050.
Het Kiesrecht.
Dit blad verschijnt tweemaal per weekWoensdag- en
Z a t e r d a g a v o n d. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden
ADVERTENTIEN in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger.
Uitgever J. WINKEL
Bare au: SCHAGEI, I^aan, 19 4.
Prijs per jaar f 3.Franco per post f 3.60.
Afzonderlijke nummers 5 Cents.
ADVERTENTIEN van 1 tot 5 regels f 0.25;iedere regel meer 5 ct.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
GemeenteSchagen.
Bekendmakingen.
De Burgemeester van S c h a g e n,
brengt, naar aanleiding van een ont
vangen telegram van den Heer Com
missaris der Koningin in deze provin
cie, ter kennis van belanghebbenden,
dat met ingang op 5 Wecember
a.§. invoer in BELGIË!
zal worden toegestaan van Aïeder-
land*ch rundvee bestemd;
voor groote abattoirs en ook invoer
van Schapen worden veroor
loofd.
Schagen, 29 November 1895.
De Burgemeester voornoemd,
S. BERMAN.
Openbare Vergadering van den
Raad, der gemeente S C H A (1 E N, op
Dinsdag 3 December a s. des voor
middags ten 10 ure.
10. Benoeming leden vaste commissiëa.
11. Bezoldiging van een hulpnachtwacbt.
Naar aanleiding van het
Voorloopig Verslag.
Binnenlandsch Nieuws.
Aliiieci Kiems-
Mmttntii- LnMIil
IÉiïai VEE.
Punten van behandeling.
1. Ingekomen stukken.
2. Suppl. kohier hoofdelijken omslag.
3. hondenbelasting.
4. Jaarlijksche verpachting.
5. Wijziging weekmarkt in de Kerst
week.
6. Adres barddraverij-vereeniging om
subsidie.
7. Geldleening beharding TolkerJijk.
8. Suppletoire begrooting.
9. Wijziging gemeentebegrooting.
12. Verpleging Antje Geel.
Schagen, 29 November 1895.
De Burgemeester.
S. BERMAN.
Het boekdeel, dat het Verslag bevat
van het afdeelingsonderzoek der Kieswet,
ligt voor ons.
Wat zullen wij er mee doen Onzen
lezers er een overzicht van geven Dat
is eene onmogelijkheid. De punten, die
behandeld worden, zijn zoo velerlei en
zells, als men zich enkel tot de hoofdzaak
bepalen wilde, nog zoo vele, de beschou
wingen over ieder daarvan zoo uiteen
loopend, dat samentrekking in een ge
noegzaam beknopt bestek niet uitvoer
baar is.
Zullen wij dan den eindindruk geven
Nu, dat is in korte woorden te doen,
maar daaraan heeft de lezer niet veel
bet is deze dat men, als men het lange
stuk gelezen heeft, nog even wijs is,
als toen men begon.
Er wordt over het kiesrecht niets
nieuws verteld, en daar was ook wel
niet veel kans opmaar ook omtrent
het ontwerp wordt niets gezegd, wat
niet reeds van te voren bekend was.
Laat ons dan spreken over de mee
ning, die de leden, of de verschillende
groepen van leden over het ontwerp
koesteren Ja, daórom zou het juist te
doen moeten zijn, maar dat wordt het
striktst geheim gehouden Wie den strijd
over het kiesrecht gevolgd heeft, weet
uit den aard der zaak wel, uit welken
boek deze en die opmerkingen komen,
Maar wat men uit zichzelven niet weet,
Wordt men uit het Verslag niet gewaar.
Als een verslaggever voor een dagblad
zïjn taak zóó vervulde, ging zijn werk
zonder genade naar de snippermand.
Hun, die dit voor de Kamer verrichten,
Mag men dit echter niet ten kwade dui
den. Het moet zoo. Dat brengt de ma
aier van werken der Kamer zoo mede.
Hare leden zijn zóó bang voor hun zelf
standigheid, dat zij elk aasje van zelf
standigheid in een afdeelingsverslag als
uit den booze brandmerken. Een coin-
■Bussie van rapporteurs mag geen eigen
oordeel, neen, zelfs geen eigen indruk
geven, en daarom is uit zoo'n Voorloo
pig Verslag zoo weinig te leeren, en te
minder naarmate de zaak belangrijker en
het onderzoek veelzijdiger was. Nog eens
dus wat zullen wij er mee doen
Wij zullen het eenige doen, wat voor
ons, met liet oog op onze ruimte, te
doen is wij zullen bij enkele opmerkin
gen, die wij in het Verslag aantreffen,
onzerzijds een en ander aanteekenen.
Wel niemand zal er zich over verwon
deren, dat ook in de afdeelingen de ver
gelijking van het ontwerp-van Houten
met dat van den heer Tak gemaakt is,
en dat, voor tal van leden, de verge
lijking niet ten gunste van het eerste
uitviel. Men herinnert zich, dat tegen
Tak's ontwerp vooral grondwettige be
zwaren zijn ingebracht, en dat er waren,
die ozoo gaarne, met de ruime kies
rechtuitbreiding waren meegegaan, als
de Grondwet het hun maar niet ver
boden hadEn nu komt Mr. van Hou
ten met een ontwerp, dat zich vooral
in eerbeid voor de Grondwet gunstig
van dat zjns voorgangers zou onder
scheiden en zietnu worden tegen van
Houten's ontwerp ook grondwettige be
zwaren ontdekt, even gegrond en even
gewichtig als die tegen Tak's ontwerp
Zal men over de grondwettige bezwaren,
die vroeger onoverkomeljk waren, nu
heen stappen Als men den ernst en
de gewichtigheid, waarmee vroeger die
grondwetsbezwaren werden geopperd en
gehandhaafd, als wél gemeend moet aan
nemen, ja, dan moet men er nu ook
voor terugschrikken. Neemt men het nu
zoo nauw niet, wat moet men dan van
het vroeger vertoon van vrees voor
grondwet-schennis denken
Wj, die een ruimere opvatting der
Grondwet huldigden toen, handhaven die
ook nu en dringen daarom op die grond
wetsbezwaren niet verder aan.
Er is trouwens een punt ter bespre
king van meer belang. Het betoog, dat
het stelsel van den vorigen Minister een
voudiger was, werd toegegeven, maar,
zoo werd daartegen aangevoerd:„Dat voor
stel" (van den heer Tak) „liet, nevens
bevoegden, velen, die de noodige ge
schiktheid en welstand misten, tot de
stembus toe. Iets dergeljks wordt door
de betere methode, welke in het aanhan
gig voorstel wordt gevolgd, echter uitge
sloten."
Op welken grond steunt die bewering
Dat in het stelsel van den heer Tak meer
onbevoegden zouden worden toegelaten,
dan in het stelsel-van Houten, zal nog
moeten bijken; want wat men van het
vorig ontwerp ook moge zeggen, te ont
kennen valt het niet, dat het van ieder,
die kiezer wilde worden, vroeg het be-
wjs, dat hj de gestelde vereischten bezat.
Daarnaar vraagt dit ontwerp in het ge
heel niet. Het vordert het zoogenaamd
positieve kenteeken van belastingbetaling
en onderstelt dus, dat wie belasting be
taalt, ook geschiktheid en welstand bezit.
Bij hoevelen die onderstelling ongegrond
zal bijken, is moeiljk te zeggen, maar
hoevelen het er ook zjn mogen, kiezers
zjn zj toch. Waarlijk, voor onbevoeg
den staat de poort nu niet alleen wjder,
maar ook zekerder open dan toen. Daar
entegen, en dit wordt voorbjgezien, werd
toen geen enkele bevoegde uitgesloten.
Wie aan de eischen van het ontwerp niet
voldeed, miste den noodigen welstand en
de vereischte geschiktheid zeer zeker.
Wie kan dit van het tegenwoordige
ontwerp zeggen? Wie moet niet toegeven,
dat de grensljnen, die het trekt, dwars
door geheel geljksoortige lagen der be-
I volking heen loopen, zoodat men rechts
en links van de ljn even geschikten en
even ongeschikten vindt! Wil men eene
tegenstelling maken als in de aangehaalde
woorden, maar dan eene juiste, dan moet
men zeggen: „Het voorstel-van Houten
sluit nevens onbevoegden, velen die de
noodige geschiktheid en welstand bezit
ten, uit. Iets dergeljks werd door de
betere methode, welke in het vorig voor
stel werd gevolgd, uitgesloten."
Oppervlakkig beschouwd moge het na
al den jver, die bj den laatsten ver-
kiezingsstrjd door alle partijen en alle
schakeeriugen voor ruimer kiesrechtuit
breiding aan den dag werd gelegd, be-
vreemding wekken, dat nu weder de
aoodzakel ijkheid der uitbreiding bestreden
wordt, voor wie dieper zag dan de
oppervlakte, was het duideljk, dat op
den bodem van alle bezwaren tegen
Tak's ontwerp die vrees voor die uit- ren."
breiding gevonden werd. Dat zj nu zich
weder openbaart, zoc cue derhalve geen
aanleiding geven tot eenige wederlegging,
als er niet een grond werd aangevoerd,
die in verband met eene elders gemaak
te opmerking hare eigenaardige betee-
kenis heeft.
„De in 1887 tot stand gebrachte be-
langrjke uitbreiding, zoo heet het, werd
destjds aanbevolen, op grond dat de
Kamer niet meer het vertrouwen des
volks bezat en dat eene groote vermeer
dering van het aantal kiezers noodig was,
waar eene uitbreiding reeds zoo lang
was achterwege gebleven. Evenwel is
bjna terstond na de uitbreiding van 1887
met dezelfde grieven tegen het nieuwe
kiesrecht te velde getrokken. Deze on
dervinding was zeker geen spoorslag, om
nu wederom eene ruime uitbreiding toe
te staan". En elders werd omtrent
de stelling, dat de nu voorgestelde kies
rechtuitbreiding niet finaal zou zjn, te
kennen gegeven, dat men deze stelling
niet wilde bestrjden, maar er werd bij-
gevoegd „Ook het ontwerp der vorige
Regeering was niet finaal. Wel zullen
enkelen bijven agiteeren, maar de groo
te meerderheid des volks zal met de
nieuwe regeling vrede hebben en, on
danks verschil van meening omtrent de
minimum bedragen van huishuur of in
komen, welke in de wet zullen zjn
opgenomen, niet op wetswjziging aan
dringen. Worden opnieuw ernstige po
gingen gedaan om uitbreiding te ver-
krjgen, dan zal het doel zjn invoering
van algemeen stemrecht, en daartoe zal
grondwetsherziening moeten voorafgaan."
Zeker. Na 1887 is men bijven agi
teeren. En waarschjnljk zou na de
aanneming van het ontwerp- Tak ook
niet alle agitatie opgehouden hebben.
Agitatie dus in beide gevallen. Maar
met een belangrjk verschil. De uitbrei
ding van 1887 was ten eenen male on
voldoende en de agitatie rustte daarom
op ernstigen grondslagzj had een in
den aard der zaak liggend en zeer be
reikbaar doel uitbreiding, zoover als de
Grondwet toelaat.
De wet-ïak zou ons gebracht hebben
zoover als de Grondwet toelaatzj zou
allen, die naar de Grondwet, op goeden
grond op kiesrecht aanspraak konden
maken, dit verleend hebben. En daarom
zou er later niet op herziening der Kies
wet, maar mogelijk op herziening der
Grondwet zjn aangedrongen. Dat zulk
eene agitatie echter in de naaste toe
komst eenige uitbreiding of beteekenis
zon hebben erlangd, zal wel niemand
kunnen beweren.
Doch wanneer de wet van Houten
tenzj belangrjk gewjzigd in den zin van
verdere uitbreiding aangenomen wordt
dan zal, het valt niet te ontkennen, bin
nen de grenzen die de Grondwet stelt,
verdere uitbreiding te erlangen zjn.
En op die uitbreiding zal dan dadeljk
worden aangedrongen, en zj zal worden
gevraagd van eene Kamer, samengesteld
naar bet nieuwe kiesrecht. En dan
Dan zal bevestigd worden, wat wj in-
dertjd den heer van Houten tegemoet
voerden, toen hj, met het oog op Tak's
ontwerp, verklaarde, liefst aan den vei-
ligen kant te bij ven: „dat het aan dien
kant niet veilig is; in het algemeen niet,
omdat geen afdoende oplossing verkre
gen wordt, in het bjzonder niet van
het standpunt van hen, die aan den vei-
ligen kant bijven willen, omdat het zeer
waarschjnljk is, dat wj, de reis met
een tusschenstation afleggende, verder
komen zullen, dan wanneer w j regelrecht
afgaan op wat nu als het einddoel te
beschouwen is."
Laat ons bij de benepenheid en het
angstvallig opzien tegen een kloeke daad,
waarvan ook het Voorloopig Verslag we
der zoovele bij ken draagt, de schoone
woorden herhalen, waarmede de beer de
Louter in 1893 zijn belangrjk artikel
in het Julinummer van de Gids besloot:
„Geloof en vertrouwen overwinnen op
den duur angst en moedeloosheid. Er
zjn oogenblikken in het leven der vol
keren, waarin het niet overbodig schjnt
aan deze eeuwige waarheid te' herinneren.
Zulk een oogenblik is thans aangebroken.
Ieder zj op zjn post om zjn aandeel
in de nationale verantwoordeljkheid te
aanvaarden. Dan is de toekomst veilig
en zal er ook eene regeling op democra-
tischen grondslag het waarachtig welzjn
van het vaderland weten te verzeke-
Angst en moedeloosheid hebben in
1894 ons van den goeden weg afgeleid,
- mogen geloof en vertrouwen ons in 1896
er op terug brengen
Bij de Dinsdag 1. 1. te
HEER-HÜGOWAARD gehouden ver
kiezing van een lid van den Raad, va
cature de Groot, is gekozen de heer
K. Konijn met 53 stemmen. Op den
heer K. van Dam waren 20 stemmen
uitgebracht.
--Verleden Maandag hield
de IJsclub te WIERINGERWAARD, ha
re gewone najaarsvergadering. Tot be
stuursleden werden gekozen, de heeren:
K, A. Kaan en I). Sleutel en werd de
heer D. A. Kaan, secretaris, als zooda
nig herkozen. Uit de rekening en ver
antwoording oleek, dat de ontvangsten
bedroegen f 158.06, de uitgaven f 143.375
en het batig saldo f 15.685.
Aan het bestuur werd opgedragen,
gedurende de winter zooveel mogelijk
te zorgen voor goede banen.
Besloten werd, aan het bestuur van
den polder te verzoeken, te beletten
dat de beurtschipper op Alkmaar, nog
meer gelijk vorige jaren geschied is,
het ijs in de vaart zooveel en zoolang
mogelijk vernielt. Ook tot den schip
per zeiven zou per brief een klacht over
zijne handelwijze worden gericht.
Yan den veehouder D.
Kwantes, te PURMER, op wiens hoe
ve in de vorige week 2 koeien aan
miltvuur stierveD, zijn 16 stuks vee
door den districts-veearts iogeëDt. Van
de regeering heeft bedoelde veehouder
de toezegging verkregen, dat de door
hem (gedurende den tijd van éen jaar)
eventueel te lijdeu schade, veroorzaakt
door sterfte aan miltvuur vau het inge
ente vee, door het Rijk zal worden ver
goed.
Mejuffr. Helder, die te-
gen een advocaat te UTRECHT een
klacht heeft ingediend wegens verduis
tering van ruim f 3000, is, volgens het
Amsterdamsche Volksdagbladniemand
anders dan de dame, die voor korten
tijd werd aan de kaak gesteld als een
soort oplichtster, die zich met een be
kend wielrijder wist te verlooven.
Het Vaderland.
Het Ijk van den te ROT
TER DAM vermisten tienjarigen jongen is
donderdagoch'end, geheel naakt in een
sloot onder Delfshaven gevonden.
Donderdagochtend werden op last van
den hoofdcommissaris van politie te Rot
terdam alle slooten, gelegen langs de lan
derijen tusschen Binnenweg, Kruiskade en
Deltshaven, algedregd en om tien uur werd
het lijkje gevonden, geheel na»kt onder
het gras verborgen.
De jongen is waarschijnlijk geworgd ge
werden. Na een voorloopige schouwing is
het lijk psr brancard naar het Ziekenhuis
gebracht voor de gerechte!jke schouwing.
Duizend gulden belooning is gesteld op
een aanwijzing, die leidt tot aanhouding
van den moordenaar, wiens signalement
is ongeveer 3C jaar oud, kleine ges'alte,
donkere knevel en sik, ponyhaar, pilobroek
en vest, jas, donker lakensche pet met
blauwen rand.
Met betrekking tot deze gruweldaad
deelt het Roti. Nieuwsblad nog het vol
gende mede
Dadelijk na het vernemen van de
vondst zijn wij naar het huis gegaan waar
de ouders van den armen vermoorden
jongen wonen. Politie hield den ingang
afgezet eu de zeer gioote volksmenigte die
zich daar verzameld had,bedreigingen uitend
tegen den misdadiger, op een behoorlijken
afstandDe arme verwanten vonden
wij, daar. hevig ontsteld en snikkend van
smart. Wel hadden zij iets heel ernstigs
gevreesd, maar dit, het was niet te gelooven.
Hun lief jong kind door een verfoeie-
lijken misdadiger vermoord
Juist, vóór het lijkje gevonden was, had
den zij een ougefrankeerden brief onlvau-
gen, een brief, waarvan de inhoud een
n> g scheiier licht werpt op dezen lsffen
moord, aan een kind bedreven.
De enveloppe van den brief was ambts
halve gesloten en verzegeld. Op eendaar-
in besloten smerig stuk papier was met
potlood het volgende vol taalfouten ge
schreven Hoogstede, dat valt je niet
erg mede dat je zoon weg is. maar ik
heb wraak genomen den 18 November, ik
was om tien uur. Hij lijd begrave op dat
land bij die polderhuisjes daar achter in
die laagten in dat vierkante stuk grond
met gras verlengde Binnenweg daar de
school is.
fflk beD gisteren naar Mookem (Amster
dam) vertrokken, en kom nog eens terng
om wraak te nemen met jelui. Ik ben
een persoon tot alles iu staat en ben sjaak.
Ik heb een lange harige jas aan, ik ben
tameüjK van lengte. Soms gaan ik naar
Antwerpen. Snor en sik is weg met geel
engels broek heb ik. Ik hoop dat je hem
vind. Om acht uur was ik met hem
Haagsche veer en om 7 uur ook nog om
oliekoeken te gaan koopen voor zijn galg-
maal, tot Julie als ik hier komp van
Mookem, denk dan om je dochter van 11
jaar, nu dag schobberd....'
Hoe de onderteekeumg luidt, is niet
uit te maken wij lezen Hulden Moo
kem, Amsterdam
Zóó luidt de brief. Op den 28sten No
vember tusschen 11 en 12 uur is hij,
volgens het postmerk, te Rotterdam iu de
bus gevonden. Dit was vóór het lijkje
ontdekt werd, althans, is gereedrlijk aan
te nemen. Is deze brief een poging om
de justitie het spoor van den misdadiger
bijster te doen worden Zal hij ten mid
del zijn om den moordenaar spoediger te
doen vinden
Moge de uitkomst het laatste bewijzeD.
Des middags, toen bliksemsnel de tij
ding van de vondst door de stad was ge
gaan, vormden zich overal groepen van
menschen, die opgewonden en ontsteld het
gebeurde bespraken. Er werd vreeselijk
veel bij verzonnen en hoewel het geval
akel g genoeg is, werd het door allerlei
bijwerk nog akeliger gemaakt.
Nog eens herleefde in aller mond de
zaak van den kleinen Marius Boog<ert,
die door De Jong onder dezelfde omstan
digheden vermoord werd. En in aller hart
was even levendig de wensch dat spoedig
de ellendeling, die deze daad op zijn ge
weten heeft, gevonden moge worden.
Volgens een gerucht zou het schrift «au
den brief door eene vr,uw te Rotterdam
herkend zijn, als dat van een persoon, met
wien zij eenigen tijd samen geleefd heeft en
die, zeeman van beroep, van hoogst onzede
lijk gedrag, uit zijn dienst ontslagen is. Een
feit is het, dat de bedoelde vrouw, in ge
zelschap van een rechercheur naar Amster
dam is vertrokken.
Een rechercheur van de Rotterdamsche
politie giste: te Scheveningen om een vrouw
familielid van de ouders van den jongen, uit
te noodigen zich met hem naar Rotterdam
begeven, teneinde zoo mogelijk inlichtingen
te verstrekken aan de justitie, voorname
lijk om haar het schrift van den anonie-
men schrijver van den brief ter herkenning
voor te leggen.
Schorsing van den
Albmaarschen gemeente
secretaris.
De Raad der gemeente Alkmaar heeft
in zijn zitting van verladen Woensdag een
commissie benoemd, om een onderzoek in
te stellen naar handelingen van den Se
cretaris Nuhout van der Veenin ver
band tot bet tekort van den gemeente
ontvanger, welk tekort ruim f 60000 be
draagt.
Iu afwachting van dat onderzoek der
Commissie werd de Secretaris voor 4 we
ken geschorst.
Volgens het verslag der raadszitting,
voorkomende in de Alkmaarsche Courant,
bezat het rapport van Burgemeester en
Wethouders, omtrent den uitslag naar het
geldelijk beaeer vau den geschorsten
gemeente-ontvanger, het volgende
„Uit de daarbij overgelegde door hen
opgemaakte rekening over het loopende
jaar blijkt, dat tot den 17 October de ont
vangsten hebben bedragen f 237872,92, de
uitgaven f 167528,34 of verhoogd met het
schadelijk saldo vau den dienst van 1894
h f8951,445 te zamen f 176479,785, een
verschil alzoo van f61392,285. Yan dit
bedrag is niet meer gevonden dan f 646 07
aan kasgeld en betalio gs.uk ken op 'l7
Oc'obir, en voorts nog een stukje van
25 cents, f 7,425 aan gezegelde blanco-
aanslagbiljatten der directe belasting en
aan gezegelde aanslagbiljetten in omlcop
