Zondag S Juni 1897.
41ste Jaargang ITo. 3210.
INGEZONDEN.
Jk
Verkiezingen.
en
Dit blad verschijnt tweemaal per weekWoensdag-
Zaterdagavond. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden
ADVERTENT1EN in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger.
Bureau: SCHAGKÏ» Laan, i) 4.
Uitgever: P. TRAPMAN.
MedewerkerJ. WINKEL,
Prijs per jaar f 3.—. Franco per post f 3.60.
Afzonderlijke nummers 5 Cents.
ADVERTENTIEN van 1 tot 5 regels f 0.25;iedere regel meer 5 ct.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Bij dit Nummer behoort
Bijvoegsel.
GemeenteSc hagen.
Bekendmakingen,
Géén geld geven
-."si
Algfiiem Nieuws-,
AATerteitie- k LulliiilliL
De ondergeteekende, Burgemeester der
gemeente SCHAGEN, brengt bij deze ter
voorkoming van vervolging, onderstaande
artikelen der nieuwe kieswet onder de aan
dacht der belanghebbenden
Art. 57.
Het hoofd of de bestuarder van een be
drijf of eene onderneming, waarin manne
lijke personen, die den leeftijd van vijf en
twintig jaren hebben bereikt, arbeid ver
richten in fabrieken en werkplaatsen, is
verplicht te zorgen, dat ieder van die per
sonen, die bevoegd is, tot de kenze mede
te werken, gedurende ten minste twee ach
tereenvolgende uren tusschen acht uren des
voormiddags en vijf uren des namiddags,
daartoe gelegenheid vinden.
Art. 58.
Het hoofd of de bestuurder der in het
voorgaande artikel bedoeld, is verplicht te
zorgen, dat in zijne fabriek of werkplaats,
op eene plaats, waar arbeid wordt verricht,
gedurende twee werkdagen vóór, en op
den tot stemming bepaalden tijd op ee
ne zichtbare wijze is opgehangen eene door
hem onderteekende lijst, de nren, in het
voorgaande artikel bedoeld, vermeldende,
voor elk afzonderlijk of groepsgewijze of
voor allen gezamenlijk.
Op de woorden „arbeid" en pfabrie-
ken en werkplaatsen" is 1 der Arbeids
wet toepasselijk.
Art. 154-,
Overtreding van de artt. 57 en 58 de
zer wet wordt gestraft met hechtenis van
ten hoogste veertien dagen of geldb<>ete
van ten hoogste vijf en zeventig gulden.
De lijst, in de artt. 57 en 58 bedoeld,
is voorhanden bij den uitgever N. Samson
te Alfen aan den Rijn.
SCHAGEN, 24 Mei 1897.
De Burgemeester,
S. BERMAN.
Burgemeester en Wethouders van
SCHAGEN,
Gezien artt. 94 en 95 der algemeene
politieverordening voor die gemeente,
Brengen ter algemeene kennis, dat in
het belang der openbare gezondheid alle
verzamelingen van afval, VUilni8, mest
of dergelijke stoften, zich op de er
ven of andere plaatsen in de kom der
gemeente bevindende, moeten zijn opge
ruimd vóór 15 Juni e. k. Op behoor
lijk afgedekte mestvaalten zich bevindende
op erven bij boerderijen, is deze bepaling
niet van toepassing.
Nalatigheid met betrekking tot het vo
renstaande is strafbaar met eene geldboe
te van ten hoogste f 25. of hechte
nis van ten hoogste zes dagen.
Schagen, 26 Mei 1897.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
S. BERMAN.
de Secretaris,
DENIJ8.
eeniging staat, in Schagen gelden laten in
zamelen.
Aangezien deze collecte niet veel beter
is dan eene gewone bedelarij, doch moeilijk
geweerd kan worden, omdat de vereeniging
zich weet te dekken door de artt. 7 en 13 der
Armenwet, noodig ik de ingezetenen langs
dezen weg dringend uit, voor bedoelde col
lecte geen penning aftezonderen.
Schagen, 4 Juni 1897.
de Burgemeester,
S. BERMAN.
Een warwinkel heeft de heer Treub
den staatkundigen toestand van het oo-
genblik genoemd, en tot op zekere hoog
te kunnen wij ons met die aanduiding
wel vereenigenmaar wij passen dien
naam nog niet toe op den algemeenen
staatkundigen toestand. Een warwinkel
lijkt het ons, dat men nu van oud-libe
rale zijde meent, met de programma's
der Liberale Unie een heel eind te kun
nen meegaan, terwijl men in October
en November geen woorden hard ge
noeg vond, om ze te veroordeeleneen
warwinkel, dat men het optreden van
mr. Smidt tegenover den beer van Gijn
in Dordt met bittere felheid veroordeelt
en het daarentegen heel natuurlijk vindt,
dat de heer van Houten den heer
Drucker te Groningen verdringen wil
een warwinkel, dat men kwaad ziet in
een eenvoudig en kalm advies van het
bestuur der Liberale Unie, op eene vraag
om inlichting openlijk gegeven, en geen
kwaad ziet in een geniepig, geheim
briefje, waarmee de heer Hoetink den
heer Borgesius in Zutphen den voet
wilde lichten een warwinkel, in de
hoofden dergenen, die den eenen dag
hartroerende smeekbeden slaken, om tot
eenheid der liberale partij te komen, en
den anderen dag het doen en laten van
een deel dier partij door scheeve voor
stellingen in een hatelijk daglicht
stellen, een warwinkel, zooveel meer
van dien aard, dat in deze dagen is
waar te nemen, en dat inderdaad een
treurig denkbeeld geeft van het inzicht
in den staatkundigen toestand van zoo-
velen, die zich als leiders op den voor
grond stellen, of als organen der open
bare meening de schare moeten voor
lichten. Maar dat de algemeene staat
kundige toestand een warwinkel zou zijn,
kan slechts hij beweren, die zijn oordeel
grondt op dergelijke verschijnselen aan
de oppervlakte. En daar, met het oog
op den naderenden strijd, een juist in
zicht in dien toestand alleen een goed
richtsnoer aan de hand kan doen, wil
len wij op enkele niet zoo voor de hand
liggende zaken wijzen, die de vooruit
strevende liberalen moeten nopen, om
met ijver en met volharding voort te
arbeiden op de eenmaal gelegde grond
slagen, en dan met kalm vertrouwen de
toekomst tegemoet te zien.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van Schagen brengen, naar aanleiding van
art. 228, al. 2, der vet van den 29 Juni
1851 (Staatsblad No. 85) aan belangheb
benden in herinnering, dat alle vorde
ringen ten laste der gemeente znllen moe
ten ingediend zijn binnen zes maanden,
volgende op het jaar, waarover dezelvtn
loopen, en dat bij gebreke daarvan de vor
deringen znllen verjaard en vernietigd
zijn.
Wordende dus allen, die nog eenige
voideiingen ten laste dezer gemeente
mochten hebben over den jare 1896, uit-
genoodigd, die vóór 30 Juni s. s. in te
leveren, ten einde zich daardoor voor de
nietigheid en verjaring ervan te vrijwaren.
SchageD, 28 Mei 1897.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
S. BERMAN.
de Secretaris,
DENIJS.
De zich noemende vereeniging tot onder
steuning aan weduwen en weezen, gevestigd
L<Li. iJatn> heeft, gelijk zy voor eenige
weken geleden óók deed, wederom besloteD,
door het gansche land eene collecte te hou
den ten bate harer instelling.
In den loop der volgende week zal zij met
een gesloten bus, waarop de naam der ver-
Er is eene teleurstelling. Een korten
tijd heeft de meening kunnen bestaan,
dat er eene krachtige democratische stroo-
ming ontstaan zou, omdat die zich ook
bij de anti-revolutionairen en de room-
schen openbaarde, omdat men ook bij
hen sociale politiek ia democratische
richting wilde drijven. Die verwachting
is niet verwezenlijkt. Waarom niet
Omdat bij die partijen de sociale politiek
slechts in de tweede plaats kwam. De
liberalen te verdringen, was hun hooger
ideaal. En nu dit eenmaal zoo is, zien
wij er geen meerdere verwarring, maar
integendeel klaring van den toestand
dat dit gebleken is, vóóidat
in
ke partijen, en aan de andere hare te
genstanders.
Daar komt bij, dat, terwijl aan de
zijde der kerkelijke partijen de stroo
ming in de beschermende en de agrari
sche richting is, aan de andere zijde de
invloed daarvan lang zoo groot niet is,
als zich in den beginne liet aanzien.
Hoe staat het onder dit alles met de
sociale programma 's Daarmede had
het beter kunnen staan. Indien men,
wat nu, van achteren bezien, best moge
lijk blijkt, de programma's der Liberale
Unie aan een kalm en grondig onder
zoek had onderworpen in plaats van ze,
zonder onderzoek, als uit de boozen te
verwerpen, dan had waarsobijnlijk met
den steun van andere democratische
groepen, eene krachtige liberale partij
een flink sociaal program kunnen uit
voeren. De hoop daarop is nu niet
groot.
Ook indien iedere groep evenals de
Liberale Unie klaar en onomwonden
haar programma had ontwikkeld, dan
zou er bij de stembus eene beslissing
kunnen vallen. Nu men daarentegen
zooveel mogelijk de verschillen heeft
weggewischt, is ook daarop geen uit
zicht.
En dus heeft de Unie met haar pro
gramma eigenlijk fiasco gemaakt
Integendeel. Hare programma's zijn
juist gebleken, do richting van den tijd
aan te geven. Dit blijkt vooreerst hieruit,
dat alle partijen en alle groepen hare
programma's meer of minder duidelijk
naar de hare hebben gefatsoeneerd en
ten tweede daaruit, dat er eene verschui
ving naar links heeft plaats gehad,
tengevolge waarvan zelfs het tegenwoor
dige ministerie ter elfder u,e nog blijk
van hervormingszin heeft willen geven,
en sommige der meest rechtsche staats
lieden of van zelf afgevallen zijn, of
zichzelf terugtrokken, of door hunne kie
zers in den steek gelaten zullen worden.
men met elkander in zee ging,
om dan op het gebied der practi-
sche staatkunde te ervaren, dat men
op elkander niet rekenen kon.
De omstandigheid, dat roomschen en
anti-revolutionairen samengaan, heeft op
andere wijze den toestand vereenvoudigd.
In den aanvang liet het zich aan
zien, dat de kiezers zich, behalve naar de
groote staatkundige partijen, in iedere
partij in verschillende groepen zouden
verdeelen, naarmate zij meer of minder
behoudend, voor of tegen bescherming,
met of tegen de agrariërs waren. Daar-
door zouden nagenoeg alle grenzen weg
gevaagd of verflauwd zijn. Nu loopt er
althans eene groote, duidelijke schei-
i dingslijn door het heele kiezerskorps heen.
Aan* de eene zijde staan de kerkelij
niet bestemd zijn te verwezenlijken.
"Worden zij daarentegen daartoe niet
geroepen, dan is htinne taak tweeledig
le. door opbouwende critiek mede te
werken, om voor de maatschappelijk
misdeelden alles te verwerven, wat on
der de bestaande omstandigheden be
reikbaar is, zonder de toekomst in ge
vaar te brengen 2e op het gebied der
practische politiek de toelichting te ge
ven van hunne eigen programma's, opdat
men bij de volgende stembus niet
langer met woorden spelen kunne.
Om dit te kunnen doen is het noo
dig, dat zij hunne vlag hoog en hunne kleu
ren rein houden, en met het oog daar
op is het niet alleen een belangrijk
voordeel, maar kan het ook tot verdere
verklaring der toestanden leiden, dat de
Unie niet met andere groepen een bond
genootschap heeft aangegaan, waarmee
slechts eene meerderheid ware te verwer
ven van twijfelachtige waarde, omdat
zij slechts voor een deel op homogeni
teit van beginselen rusten zou. In de
gegeven omstandigheden is eene kleiner
of grooter groep van mannen, die één
in beginsel, één doel beoogen, eene
macht, die ontwijfelbaar een grooten en
gelukkigen invloed oefenen zal. Zulk
eene groep te helpen vormen is de roe
ping der kiezers, die met de Liberale
Unie mêe willen gaan.
Alles goed en wel, zal het heeten,
maar met dit al zal de toepassing der
sociale programma's al heel licht in con
servatieve handen vallen. Best mogelijk.
Wat bewijst dit P Dat de vesting niet
bij den eersten storm genomen is, dat
de kiezers, om eene beslissende keuze te
doen, nog niet genoeg zijn voorgelicht
en dat zij voorat de partijen aan het
werk moeten zien. Ziet, vóór de stembus
kan men zich in nevelen hullen, kan
men in algemeene termen beloften doen,
die tot groote verwachtingen aanleiding
geven. De meerderheid, die met het ver
trouwen der kiezers vereerd wordt,
en de uit haar voortkomende Regeering
zullen echter moeten bandelen zij zul
len uit de nevelen in het heldere licht
moeten tredenhunne woorden zullen
in daden moeten worden omgezet, en
dan
Dan moet het blijken niet alleen, of
men hart voor het volk heelt, maar ook,
hoe men dat in de practijk zal toonen
niet alleen, of men het lot der minbe-
deelden goedgunstig wat wil verzachten,
maar ook, of men maatschappelijke recht
vaardigheid wil, of men de rechts
positie der zwakkeren tegenover de
machtigen versterken wil, of men hun
gunsten wil bewijzen, dan wel recht
wil doen wedervaren.
Reeds zonder slag of stoot, ja, eigen
lijk zonder strijd of tegenstand heeft,
dit is het merkwaardigste in den toestand,
het optreden der Liberale Unie de sociale
staatkunde op den voorgrond gebracht
het vasthouden aan de individua
listische staatkundige en maatschappelij
ke leer der oud-liberalen onmogelijk
gemaakt.
Welke meerderheid er ook uit de
stembus kome, zij zal aan hare belof
ten gebonden wezen. Vervult zij die
niet, dan zal zij daardoor geoordeeld
zijnvervult zij ze wel, dan zal men
aan de vruchten den boom kennen, dan
zal men weten, in hoeverre, niet het
geen beloofd werd, maar hetgeen gegeven
wordt, aan de verwachting beantwoordt,
en dan zal naar dien maatstaf de waar
de der meerderheid bij de volgende
stembus gemeten worden.
Voor de vooruitstrevende liberalen
is bij dit alles de weg duidelijk afgeba
kend. Zij hebben, als zij tot de uitvoe
ring van hun programma mochten geroe
pen worden, daarin een deugelijken
leiddraad, omdat hunne programma's geen
verwachtingen wekken kunnen, die zij
(Niet geplaatste ingezonden stukken
worden nimmer teruggegeven
Don WelEd. Heer J. Huizinga,
te Heer Hugowaard.
Geachte Heer
Het door U in de Schager Ct. van 3 Jnni j.1.
geplaatste schrijven, zon ik voor het gemak bij de
beantwoording ia vier deelen knnnen splitsen.
lo. Uwe meening omtrent de bonding onzer Arh.
Kiesvereeniging op en na de vergadering der „Voor-
uitstreverden" te Schagen.
2o. Uwe uitlegging van onze houding door een
beroep op het gebeurde in het district Leeuwarden.
3o. Eene bekentenis, die wellicht eerder eene po
ging tot rechtvaardiging van de houding der radica
len in dit district kan genoemd worden.
4o. Eene vraag.
Om met het derde punt te beginnen.
Ik geloof dat deze bekentenis de hoofdzaak is in
Uw schrijven. Gij hebt, in overleg met nwe partyge-
nooten immers gij schrijft „wij, ons" etc. o-
ver mijn hoofd heen willen spreken tot de kiezers
in dit district
Eerljjk gezegd, het werd tijd, dat ge dit deedt, im
mers, terwijl elke andere partij reeds had gepropa
geerd voor hare beginselen en haren candidaat, werd
van de Uwe maar steeds niets gehoord. Waarom?
Werd door U het optreden der Lib. Unie met haar
program als een gevaar voor de Radicale partij ge
voeld? Vreesdet gij, dat vele „democraten" van voor
heen uit opportuniteitsgronden met de Uniemannen
mede zouden gaanof was bij U het beginsel, dat
tot daden dringt, verdwenen
Ik heb te weinig van de radicalen in dit district
kannen waarnemen in den laatsten tijd waarlijk
buiten mjjne schuld om hierop een antwoord te
knnnen geven, maar weet van de daden van elders
wonende radicalen, dat zij van verliet der democrati
sche beginselen getnigen. Om maar iets te noemen.
Terwyl de Radicalen voorheen medeijverden voor
algemeen stemrecht, hebben zij op hnnne algemeene
Vergadering van 3 Januari in hun verkiezingspro-
gram niet alleen het woord algemeen stemrecht weg-
felaten, maar tevens, om zuivere opportnniteitsgron-
en de zaak zelf op de lange baan geschoven en om
eene verder gaande uitbreiding gevraagd, tot de ui
terste grens der grondwet, aldus zich tevreden stellen
de met de woorden „geschiktheid en maatschappelij-
ken welstand", waarvan vooral het laatste een klap
in 't gezicht ia van de misdeelden, die het recht van
medespreken zoo zeer behoeven.
Indien ik met den Radicalen Heer J. de Koo, den
redacteur der sedert overleden „Velksstem*, de illusie
had gehad, dat de Radicale party eene „arbeiders
partij" zon geworden zijn, ik zon thans met hem
weenen over het feit, dat zoovelen, die zich voorheen
uitgaven voor arbeidersvrienden, by de eerste aan
raking met de werkelijkheid zich ontpopt hebben als
doodgewone liberalen, met dit verschil slechts, dat
hnn temperament wat vuriger, hnn gang wat
driftiger is.
Maar dat waren ervaringen, die mij nog niet het
recht gaven te verwachten, dat de radicalen in dit dis
trict, van wie ik immers nog zoo weinig
waargenomen had, hnn democratisch beginsel zonden
hebben prijs gegeven. Wel hadden wij geleerd,
door elders opgedane ervaringen van burgelyke
gevoelsdemocraten, dat knnnen voorzien. Maar wij
meenden de radicalen niet te mogen voorbijgaan
zonder eene poging tot samenwerking gedaan te
hebben. In die poging werden wy teleurgesteld.
De candidaat eener party, die slechts door den
drang van onderen op en dan nog aarzelend gehoor
geeft aan enkele eischen der democratie, eener party,
die de zaken des volks wil behartigen zonder dat
dat volk in zQn vollen omvang medespreekt, werd
gekozen en gesteld boven een candidaat, die eerljjk
en onomwonden de behoeften der arbeiders schetst en
den eisch der democratie laat hooren.
Nu schijnt gij het vreemd gevonden te hebben, dat
wij de candidatunr van den Heer F. Mol uit den
Haag niet aangegrepen hebben. Dat begrijpen wij
niet Waarom vindt ge dat vreemd. Meent ge, dat
de arbeiders meer vertrouwen hebben in een radicaal
daD in een sociaal-democraat Ik meen van niet.
Hetgeen elders geschiedt, bijv. te Amsterdam, stelt
mij in 't gelijk. Of hoopt ge voor een radicaal op
steun van de bnrgerkiezers Welnu, dan vergist
ge U, niet in het idealisme van sommige burger-
kiezers, maar in Uwe opvatting van de werkelijkheid.
Een radicaal, gekozen door burgers en arbeiders, zon,
tot daden overgaande, ontdekken, dat er een strijd
van belangen is, dat de belangen der loontrekkende ar
beidersklasse strgdig lijn met die der rentetrekkende
bezitters. En tusschen beiden moetende kiezen, soa
hg een van beiden moeten verzaken, zooals andere
burgerdemocraten gedaan hebben (Zie No. 72 van de
Soc. Dem. orgaan der S. D. A. P. het artikel, lui
dende Liberaal-radicaal Broddelwerk).
Er was das voor ons geen enkele reden, om den
Heer Mol boven van Knijkhof te stellen. Trouwens,
wy zyn geheel vrg van de illusie, die nog Uw deel
schynt, dat men een arbeider moet kiezen, omdat hg
arbeider is (k la Heldtom aldus de arbeidersklas
se vertegenwoordigd te hebben. Integendeel, wy kie
zen iemand, omdat hg de belangen der arbeiders be
grijpt en ze kan verdedigen, onverschillig of hy in
eene planken hnt of een steenen paleis is geboren.
Bovendien, gij hebt geen recht U te beklagen. Gg,
party van enkele jaren oud, deedt niets, wij, pas ge
organiseerd, handelden. En na wilt gg, dat -w naar
Uwen zin zonden gedaan hebben en beklaagt U, wan
neer het blijkt, dat wy ons niet als Uwe zaakwaar
nemers laten gebruiken I
Zie eens, wanneer gg, getrouw aan Uwe traditie,
bijtijds een candidaat gesteld, ons om medewerking
gevraagd en eene weigering ontvangen hadt, dan hadt
gj| U te verwonderen of te beklagen gehad. No.
zijn wgde eenigen in dit district, die de vaan der de
mocratie onbesmet omhoog honden, wij vragen o. a.
algemeen stemrecht, voorheen ook op het program te
vinden en ondanks dat wilt gy, die U democraten
noemt (I), niet medewerken.
Dat vinden wij vreemd. Gg verloochent uw de
mocratisch beginsel en ontpopt U als gewone libe
ralen.
Omtrent de houding onzer kiesvereeniging op de
vergadering te Schagen kan ik dit mededeelen.
Niet de uitgenoodigde, maar de nitaoodipende partij
moest met een voorstel voor den dag komen. Onze
afgevaardigden hadden dus slechts te vernemen, wat
men te zeggen had, om dat later in eene huishoudelijke
vergadering ter behandeling mede te deelen. Met die
opdracht waren zg ter vergadering gekomen. Want
zulke balangrijke zaken, als het stellen van een can
didaat, behandelen wy niet als bestuurszaak, maar
als eene zaaak, die de geheele vereeniging aangaat.
Daar het schrijven drie dagen voor den dag der ver
gadering inkwam, konden wij geene hnishondelyke
vergadering meer honden. Arbeiders hebben zooveel
tyd niet, om hunne belangen te behartigen, zooals
ge weet.
Wij konden dus ook geen mandaat geven, berekend
op de voorstellen of het voorstel, dat vermoedelijk zou
gedaan worden. Want in de toen gegeven omstan
digheden was het duidelijk, wat men met de vergadering
beoogde. De voornitstrevenden links en rechts
bewegen tot het steunen van de candidatunr Fokker,
die de Uniemannen krachtens de verkiezing van 20
April verplicht waren, opnieuw te stellen. De geheele
vergadering was dus eene poging tot overreding.
Welnu, als er redenen waren, waarom de arbeiders
zich in eene eigene kiesvereeniging organiseerden, en gij
kunt ze uit het bovenvermelde, omtrent de keuze
tusschen radicaal en sociaal-democraat, afleiden, dan
gelden die redenen nu ook.
Het behoeft verder geen betoog.dat het gebeurde
in het district Leeuwarden geen invloed mag hebben
op den loop der leiten in dit district. Gy zegt zelf
geen rancune te gevoelen. Maai waarom haal*
ge dit dan hier bij PToch niet, om ons in het geniep
een duw te geven en de zonden der Soc. Dem.
in het district Leeuwarden nit te spelen tegen onze
Kiesvereeniging en haren candidaat? Dat zou ik
rondweg gezegd gemeen vinden, te meer, daar van het
gebeurde in het district Leeuwarden een geheel an
dere lezing bestaat dan de uwe, eene lezing, die de
candidatuur van den heer Troelstra als gerechtvaar
digd doet uitkomen. Stel u voor, de heer Gerritsen,
die gaarne als arbeidersvriend poseert, maar in ver
schillende arbeidersaangelegenheden, hetzij niet op zijn
post is,heizij te dictatoriaal optreedt,is by de arbeiders in
Leeuwarden niet gewild (das ook nog, voordat hij in de
laatste verkiezingscampagne zgn prestige verspeeld had.)
En nu wil de bnrgerkiesvereeniging, die hem voorheen
gecandideerd had en die geringer in getal is dan
de nieuwe kieaers, die Troelstra begeerden, dat de
arbeiders hnn candidaat, den heer G., maar zoo znllen
overnemen.
Hadden die arbeiders dan geen eigen kenze
Getuigde dat voor den democratischen zin van G.'g
vrienden, te willen, dat de meerderen zich zouden
schikken naar de minderen Ik meen van niet
Dat een allegaartje als de verkwijnende Friesche
Volksparty den heer G. aanbeveelt, kan alleen die
nen als aanwyzing van de oorzaken, waardoor dia
party achteruitgaatHet hinken op twee gedachten.
En nu de vraag sub 4 bedoeld. Welk arbeidersbe
lang brengt mee de verkiezing van den heer Fokker
te helpen afbreken. Gy hebt reeds de vryheid geno
men mg, juister ons, een antwoord in den mond te
geven, met eene begeleidende opmerking, waaruit moet
blyken, dat gg radicalen zooveel verstandiger zytdan
wij. Welnu, nw antwoord is gedeeltelyk juist. Waar-
schynlyk waart ge zoo vernuftig door den invloed
uwer vroegere democratische periode, waarvan nog
klanken bij u zyn blyven naklinken.
Zoolang niet het volk in zyn vollen omvang zyn
invloed laat gelden door het algemeen stemrecht, is
elke verbetering, door de vertegenwoordigers der
burgerklasse ingevoerd, half werk. De burgerklasse
moet, om aan het volk recht te laten wedervaren, af
stand doen van eigen voorrechten. Enkele idealisten
uitgezonderd, is dit in "t algemeen niet te
verwachten. Gy kunt, om de waarheid hiervan te
onderzoeken, de programma's der bnrgelijke partijen
leggen naast dat der aibeiderskiesvereenigingen en
der S. D. A. P.
En het gevaar is zoo groot, dat, wanneer het werk
eenmaal half gedaan is, de gelegenheid, het geheel te
doen, wordt vsrschoven ineen verre toekomst, getuige
de houding der Radicalen en Uniemanuen in zake
het kiesrecht.
Heeft men dns van de conservatief-Iiberalen te ver
wachten, dat zy niets doen, van de Uniemannen en
Radicalen is te vreezen, dat zy, wat zy doen, slecht
doen, al tyd met het oog op de behoeften der arbeiders,
dos lood om ond ijzer.
Zoolang meu hervormt zonder rekening te honden
met den stryd der belangen, verplaatst men lasten,
zonder meer.
Nog eene overweging komt hierby.
Nn elke der drie „vooruitstrevende partgen" een
eigen candidaat heelt, wordt de kans voor overwinning
van het clericalrsme bij eerste stemming minder.
Wanneer er voor de drie slechts één candidaat
was, vermeerderde de kans van het cleriealisme en pro
tectionisme aanzienlijk, want van de conservatieven
zonden allicht velen geneigd zijn, thnis te blijven
of zelis op een clericaal te stemmen, wel gevoelende,
dat de groote vraag by deze verkiezing isvoor of
tegen de democratie.
De Cniemannen van hier uit zouden alleen ijver
en energie ontwikkelen. Van de radicalen kan' ik
niet spreken, die heb ik geen gelegenheid gehad, te
