AIieich NleiffS-
Zondag 18 September 1898.
42ste Jaargang Ho. 3346.
Dit blad verschijnt tweemaal per weekWoensdag- en
Zaterdagavond. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden
ADVERTENTIEN in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger.
Bureau: iCHAGEN, Laan, II 4.
UitgeverP. TRAPMAN.
MedewerkerJ. WINKEL,
Prijs per jaar f 3.—. Franco per post f 8.60.
Afzonderlijke nummers 5 Cent3.
ADVERTENTIEN van 1 tot 5 regels f 0.25;iedere regel meer 5 ct.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
EERSTE BLAD.
Nog een zeer klein aantal
zijn voorhanden.
Zij, die zich met 1 Oct. e. k. op
dit blad wenschen te abonneeren,
ontvangen de tot dien datum ver
schijnende nummers gratis en boven
dien, zoolang de voorraad strekt, een
kroningsnummer.
Bekendmakingen.
GemeenteSchagen.
Nationale Militie.
KENNISGEVING.
Herhaliugs-Onderwijs.
fl
NOORD-HOLLLAND.
SCHAGER
COURANT.
Aiïertcntiï- k Landboiwllari
Burgemoeswr en Wethouder» der Ge
meente SCHAGEN
Brengen, ter voldoening aan de derde
alinea van Art. 26 der Wet op de Na
tionale Militie van den 19Jen Augustus
1861 (Staatsblad No. 72), ter kennis9e van
belanghebbenden, dat het overeenkomstig
Art. 25 dier Wet afgesloten Inschrijvings-
Regisler van 1898, voor de lichting 1899,
met de daaruit opgemaakte alphabetische
naamlijst, op heden t«r Secretarie der
Gemeente voor een ieder ter lezing is
nedergelegd tot en met den 19en Septem
ber, van des morgeus 9 tot des namid
dags 4 ure.
SCHAGEN, deo 12 September 1898.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
S. BERMAN.
De Secretaris,
DENIJS.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van SCHAGEN brengen ter kennis van
belanghebbenden, dat het Herhalings-onder-
wija aan de gemeenteschool aldaar zal aan
vangen Maandag 3 October a.s., des avonds
ten 41/, uur.
De leerlingen kunnen zich, medebren
gende hun vaccine-bewijs, aanmelden aan
ds gemeenteschool op Vrijdag en Zaterdag,
den 30 September en 1 October a.s.
Het enderwijs zal niet worden gegeven,
wanneer zich daarvoor niet minstens tien
leerlingen aanmelden.
Schagen, den 16 September 1898.
Burgemeester en Wethouders voor
noemd,
S. BERMAN.
De Secretaris,
DENIJS.
IN
Op den 21sten Februari 1898 waa
Schagen feestelijk getooid. De Neder-
landsche driekleur wapperde vroolijk van
den toren en van vele andere gebou
wen, want het was, in de eerste plaats
voor Schagen, maar verder ook voor
omliggende gemeenten, een dag van ge
wicht. De pas voltooide Landbouwschool
zou officieel geopend worden in tegen
woordigheid van den Commissaris der
Kóningin en leden van Gedeputeerde
Staten, van den Directeur-Generaal voor
Landbouw bij het Ministerie van Bin-
nenlandsche Zaken, van den Inspecteur
van het Middelbaar Onderwijs, Burge
meester en Wethouders, eenige Raads
leden en den Gemeente-Secretaris van
Schagen, de Commissie van Toezicht,
den Directeur en de Leeraren, de leer
lingen, eenige genoodigden en vertegen
woordigers der pers.
De lessen, die in den winter van
1896/97 en in het najaar van 1897
111 hulplocalen waren gegeven, konden
nu jn het schoolgebouw zelf gehouden
borden, -wat aan het onderwijs zeer ten
goede kwam. Het gebouw, door de
gemeente Schagen, met geldelijken
steun van de provincie gesticht, paart
4411 eenvoud, doelmatigheid en degelijk
heid en doet den ontwerper alle eer
aan, zoodat het met groote voldoening
door de hierboven genoemde autoritei
ten in oogenschouw werd genomen. Het
is gebouwd schuin tegenover het Kan
tongerecht, in eene stille straat, wat
aanbeveling verdient uit het oogpunt
van rustigheid, maar wat in zoover te
bejammeren is, dat het niet op een plek
staat, waar veel menschen komen en
waar het terstond in het oog zou val
len. Hieraan is het wellicht toe te
schrijven, dat zoo betrekkelijk weinig
landlieden tot op heden de school en
den daarbij gelegen proeftuin hebben be
zocht, die toch waarlijk genoeg belang
rijks bevatten, dat hunne belangstelling
meer dan waard is.
Laten we, om hiertoe op te wekken,
in het kort en in hoofdzaken vermelden,
wat er alzoo te zien is.
Het gebouw binnengetreden zijnde,
vinden we in den gang aan onze rech
terhand de eenvoudige, doch nette ka
mer van den Directeur, thans versierd
met een portret, ten voeten uit, van
H. M. de Koningin. In deze kamer
worden o. a. ook wel vergaderingen
gehouden van de Commissie van Toe
zicht met den Inspecteur en den Direc
teur.
Daarachter, aan dezelfde zijde van den
gang is een lokaal voor leermiddelen.
Behalve een luchtpomp, een microskoop,
een balans en vele andere toestellen voor
natuurkunde, scheikunde en melkonder-
zoek, treft men hier aan bloemen van
landbouwgewassen, in de natuurlijke
kleuren, doch zeer sterk vergroot, ver
vaardigd van p a p i e r-m a c h of ge
perst papier, alsmede een paard en een
koe van dezelfde stof, ongeveer 40 a 50
centimeter hoog. De bloemen en dieren
kunnen geheel uit elkander worden ge
nomen, waardoor de leerlingen een deug
delijk beeld krijgen van hunne inwendi
ge samenstelling. Voorts glaswenk voor
het onderwijs in scheikunde, geraamten
van den kop van een paard, eene koe,
een kalf, een schaap en een varken, als
mede van gewrichten van voor- en ach-
terpooten van een paard.
En eindelijk zeer fraaie en duidelijke
platen met afbeeldingen van nuttige,
door de wet beschermde vogels en an
dere voor den landbouw belangrijke
diersoorten, van landbouwgewassen, van
verschillende, vooral slechte standen van
het paard, alsook teekeningen, in alle
bijzonderheden, van de inwendige samen
stelling van het dierlijk lichaam, van cen
trifuges voor melkontrooming, enz.
Op dit lokaal volgt het Laboratorium
voor scheikunde, dat wil zeggen de werk
plaats voor het scheikundig onderzoek
van melk, grondsoorten en andere stoffen.
Hier vindt men eok eene belangrijke
verzameling van allerlei steensoorten,
de samenstelling aantoonende van ver
schillende gebergten, wier rotsgevaarten
door den invloed van lucht en water
langzamerhand verweeren en tot stof
vergaan, welk stof door de regens wegge
spoeld en door de bergstroomen meege
voerd wordt, om langs onze rivieren en
kusten afgezet te worden en daar te
doen ontstaan of te onderhouden de ui
terwaarden en zeepolders, die wij bewo-
Den of ook om ons de grint toe te voe
ren, die wij gebruiken, om onze wegen
hard te maken.
Wederom hierachter is een kleiner
vertrek, waarin het skelet of geraamte
van een paard geplaatst is, alsook toe
stellen voor het besproeien van aardap
pelvelden en voor het in den grond
spuiten van vloeistoffen tegen schadelij
ke insecten.
Beginnen wij nu, wederom van den
ingang af, onze wandeling aan den lin
kerkant van den gang, dan treffen we
hier slechts twee lokalen aan. Ze zijn
grooter dan de andere; het zijn de rui
me schoollokalen, ieder bestemd voor zoo
wat 25 leerlingen.
Het eerste, dat wij binnentreden, is
vooral ingericht voor zoodanig onderwijs,
waarbij natuur- en scheikundige proeven
te pas komen en ten behoeve waarvan
het voorzien is van een toonbank met
waterleiding en een inrichting voor
kookgas.
Het tweede schoollokaal is vooral be
stemd voor de lessen in andere vak
ken. In eene kast vindt men daar nog
eenige natuurkundige toestellen, waar
onder er een is, op zeer vergroote schaal,
ter verklaring van de inrichting van het
oog, en een verkleind model eener stoom
machine, waardoor inrichting en werking
daarvan duidelijk worden gemaakt.
Voorts eene verzameling hoefijzers
voor goede en gebrekkige paardenhoe
ven, alsook voor scherp-beslag.
En eindelijk een kast met tal van
ffeschjes, bevattende allerlei graan
soorten, fijne zaden en peulvruchten,
benevens verschillende soorten van
kunstmeststoffen, en de steensoorten,
waaruit zij vervaardigd worden.
Na op deze manier een kijkje in het
gebouw te hebben genomen, begeven
wij ons naar buiten, in den onmiddel
lijk daaraan grenzenden proeftuin. Het
spreekt vanzelf, dat hier in den winter
niet veel te zien en te leeren valt, maar
des zomers zal men zich een bezoek er
aan niet beklagen. Deze proeftuin is
ongeveer 14 aren groot, dus zoo wat een
zevende van eene hectare. Hij is ver
deeld in verschillende bedjes, op ieder
van welke een paaltje staat, van boven
voorzien van een het onderst boven ge
keerd glas, waarin van binnen een pa
pier met den naam van het gewas. Op
zeer eenvoudige en doelmatige wijze
wordt zoo dit papier tegen den invloed van
regen en wind beschermd.
In dezen proeftuin ziet men allerhande
soorten, bekende en minder bekende,
van gras en klaver, vroege en late aard
appelen, granen, peulvruchten, suiker
bieten, mangelwortels, fijne zaden, vlas,
kool, knolgewassen, wortelen, uien, als
mede planten, voor groenbemesting ge
schikt, zooals gewone wikken, zandwik-
ken, blauwe, witte ©n gele lupinen.
Uit het vorenstaande blijkt genoeg
zaam, dat er in en bij het gebouw der
school heel wat belangrijks te zien is,
niet alleen voor de leerlingen, die deze
zaken, bij het onderwijs dat zij ontvan
gen, niet kunnen ontberen, maar ook
voor ouderen van dagen, die in het land
bouwbedrijf hun brood moeten zoeken
en voor wie het een of ander altoos
wat te leeren geeft. Ook voor vaders
en moeders van jongens, die in de leer
jaren vallendie het goede met hun
kinderen voorhebben en die, ziende hoe
deze landbouwschool is ingericht en over
welke leer- en hulpmiddelen hier be
schikt wordt, allicht tot het besef zullen
komen, dat het hun plicht is hunne
zonen van deze schoone en goedkoope
gelegenheid om nuttige zaken te leeren
te laten gebruik maken.
In den winter van 1897 op 1898 wa
ren in de eerste of laagste klasse 11
leerlingen, waarvan bij het overgangs
examen 10 tot de tweede of hoogste
klasse bevorderd werden. In die hoog
ste klasse zaten 10 leerlingen, die bij
het eind-examen allen slaagden en een
diploma ontvingen, waaruit blijkt, dat
zij de lessen met goed gevolg hebben
bijgewoond. Van deze werd al heel
spoedig een geplaatst aan eene zuivel
fabriek in de provincie Groningen, en een
aan eene soortgelijke inrichting te
Beverwijk.
De ouderdom der leerlingen was van
16 tot 25 jaarvan de meesten boven
de 19. Zij kwamen uit Baarsdorper-
meer, Barsingerhorn, Beemster, Bever
wijk, Eenigenburg, het Koegras gemeen
te Helder, Moerbeek onder Oude Nie-
dorp, Petten, Schagen, Tessel, Waard-
polder, Wieringer waard, Wognum en
de Zijpe.
De nieuwe cursus 1898 '99 wordt
geopend den eersten Maandag in Octo
ber, dus den 3den dier maand. Dan
kunnen alzoo ook de nieuwe leerlingen,
minstens 16 jaar oud, worden toegela
ten, die bjj een op 30 September af te
leggen examen aan de hiervoor gestel
de eischen hebben voldaan. Deze eis«hen
worden door directeur en leeraren
voorloopig niet hoog gesteld, omdat in
de meeste dorpen nog weinig gelegenheid
bestaat, om meer uitgebreid lager onder
wijs te ontvangen, en daarom wordt thans
nog niet meer geëischt dan
1. Kennis van de hoofdbewerkingen,
met geheele en gebroken getallen.
2. Kennis van het metrieke stelsel,
(maten en gewichten.)
3. Eenige vaardigheid in het bere
deneerd oplossen van zeer eenvou
dige vraagstukken.
4. Het maken van een eenvoudig
opstel, naar opgegeven punten.
5. Het opschrijven van een dictaat,
zonder storende fouten.
6. Eenige vaardigheid in het lezen, j
Men ziet hieruit, dat de eischen niet
hoog zijneen jongen, die flink lager
onderwijs heeft genoten en na het ver
laten der sohool het gelearde behoor
lijk onderhouden heeft, behoeft zich
voor dit examen niet bevreesd te maken.
Dat neemt echter niet weg, dat het nog
beter is, zoo een jongen na de gewone
school ook nog eene inrichting voor
meer uitgebreid onderwijs of ook een
wintercursus voor landbouw heeft ge
volgd, want het is hier als overalhoe
beter de voorbereiding geweest is, met
des te meer vrucht zal een leerling bij
het onderwijs aaD de landbouwschool
kunnen genieten. De eischen van toe
lating zullen dan ook in het vervolg
wel langzamerhand iets hooger worden
gesteld.
De kosten behoeven niemand te weer
houden. Ze zijn f 20.voor den ge-
heelen cursus, die over twee winters
loopt, dus f 10 gulden voor eiken win
ter. Yoor hen, die aan spoor of tram
wonen, is Schagen gemakkelijk en goed
koop te bereiken, en deze gelegenheid
wordt nog ruimer, nu binnenkort ook de
lijn HoornHugowaard en de stoomtram
Schagen -Wognum geopend worden.
Weer anderen kunnen van het rijwiel
gebruik maken. En voor hen, die dit
dagelijks heen en weer reizen te lastig
vinden, bestaat te Schagen genoeg ge
legenheid, om goed en niet te duur
kost en huisvesting te krijgen. Dit is
in elk geval voor hen, die het betalen
kunnen, ver te verkiezen boven dat ie-
deren dag komen en gaan. Want dat
kost veel tijd en dien tijd kunnen de
jongelui veel beter en nuttiger besteden
door hem te wijden aan de studie. De
directeur is gaarne bereid ouders of leer
lingen hierbij te dienen van raad.
Nu daar zooeven het woord w i n-
tercursussenis gebruikt, is het mis
schien hier de plaats, om te wijzen op een
misverstand, dat nog altijd bij velen be
staat, die van meening zijn, dat land-
bouwwinter cursus hetzelfde is als
landbouwwinter school. Dit is vol
strekt niet zoo. Evenals het onderwijs
aan de Landbouwschool te Wageningen
hooger gaat en uitgebreider is dan dat
aan een winterschool, staat dit laatste
ook weer hooger en is het uitgebreider
dan dat aan een wintercursus.
Bij beiden worden de lessen in de
wintermaanden gegeven en duurt het on
derwijs twee wintersbij beiden ook
wordt getracht, om in den beschikbaren
tijd den leerlingen vooral datgene te ver
tellen en duidelijk te maken, wat de
boer in de allereerste plaats dient te
weten, om partij te kunnen trekken van
de middelen, die tegenwoordig bestaan,
om meer voordeel van de boerderij te
behalen.
Doch overigens is het verschil vrij
groot. Aan de school wordt iedere week
25 uren les gegeven, aan een cursus 6
uren. Aan de school wordt het onderwijs
gegeven door vier leeraren, die aan de
vakken, die zij onderwijzen, al hun aan
dacht kunnen wijden en daardoor in de
gelegenheid zijn, om alle gegevens, die
de wetenschap bezit, in een voor de
praktijk bruikbaren vorm te gieten.
Zij beschikken daarbij over een zeer
doelmatig ingericht schoolgebouw, een
schooltuin en een flinke collectie leermid
delen, die ieder jaar nog belangrijk
wordt uitgebreid. Daarenboven zullen in
het vervolg met de leerlingen nu en dan
uitstapjes worden gemaakt, ter bezichti
ging van belangrijke streken, als de
Langedijken en de Streek, van kaasfabrie-
ken, veehouderij en landbouwbedrijven,
enz.
Aan den cursus wordt het onderwijs
gegeven door een onderwijzer of hoofd
onderwijzer. Het geven van landbouw
onderwijs blijft voor hem altijd eene
bijzaak. Hoeveel goeden wil hij ook
bezitte, hij kan aan dat onderwijs niet
al zijn tijd en krachten wijden. En
bovendien beschikt hij daarbij over veel
minder leermiddelen, want deze kosten
veel geld.
Aan de winterschool zal dus de leer
ling zijn gezichtskring meer kunnen
uitbreiden dan aan een wintercursus.
Hij zal in zijn volgend leven den loop
der dingen in natuur en samenleving
beter begrijpen en waardeeren en meer
v r ij worden in denken en handelen
Het valt daarom niet te betwijfelen,
dat iemand, die niet zonder middelen is,
verstandig doet door zijn zoons naar de
winterschool te zenden, in plaats van
naar een wintercursus.
Het onderwijs aan de winterschool is
niet kosteloos, dat aan den cursus wel.
Om echter ook voor onvermogenden, die
zich door bijzonderen aanleg onderschei
den, het bezoeken van de winterschool
minder bezwaarlijk te maken, kunnen
deze van het betalen van schoolgeld
worden vrijgesteld.
Zoo ziet men, dat het Rijk, hetwelk
al dit onderwijs bekostigt, de deuren
wijd openzet om iedereen in de gele
genheid te stellen, daarvan te genieten.
De meer of minder welgestelden kunnen
het krijgen voor weinig geld, de onver
mogenden voor niemendal. Niemand be
hoeft dus achter te blijven. En wie goed
beseft, welke plichten ouders te vervullen
hebben tegenover hunne kinderen wie
goed begrijpt, dat kennis macht is dat
geld en goed kunnen verloren gaan,
maar kennis en wetenschap nooit
dat de tijden van voor 50 en meer ja
ren voorbij zijn en nooit terugkeeren
dat sedert stoombooten en spoorwegen,
telegrafen en telefonen in gebruik zijn
gekomen, heel de toestand op aarde
veranderd isdat, nu de afstanden om
zoo te zeggen verdwenen zijn, de verst
van elkaar verwijderde volken min of
meer elkanders buren zijn geworden,
maar ook de concurrentie, de strijd voor
het bestaan zooveel grooter en moeilij
ker dat men dus heel anders en veel
beter gewapend moet zijn, om in dien
strijd staande te blijven en voor onder
gang behoed, die zal toch ook tot
zichzelven zeggen de tijden zijn moei
lijk, de bezwaren grootmaar er wordt
toch ook oneindig veel meer dan in mijn
jonge dagen gedaan, om den aanstaan
den boer te bekwamen voor zijn vak,
om hem in staat te steilen, den levens
strijd met goed geluk te voeren, als wij
er niet meer zullen zijn; het is nu niat
meer voldoende, dankbaar te erkennen,
dat Staat en Provincie en Gemeente
daarvoor veel meer doen dan voorheen,
ik moet die dankbaarheid tooDen
door daden ik moet den duren plicht
tegenover mijn kinderen vervullen,
door voor mijn jongens van de aange
boden gelegenheid gebruik te maken.
De gelegenheid voor 't aangeven van
nieuwe leerlingen is nu opengesteld bij
den Directeur, den heer C. NOBEL,
te Schagen, die gaarne alle gewenschte
inlichtingen geeft, evenals hij bereid is
en bij verhindering van hem zal de
leeraar, de heer DE GIER dit volgaarne
doen aan belangstellenden, die hier
toe aanzoek doen, de school en den
proeftuin te laten zien. In den regel is
hiervoor de Donderdag het meest ge
schikt, omdat er dan geen les gegeven
wordt, vanwege den marktdag.
Het programma van het onderwijs is
bij den heer Nobel kosteloos te ver
krijgen.
Enkele leerlingen hebben zich reeds
voor den nieuwen cursus aangegeven.
Moge hun aantal in den loop van deze
maand belangrijk grooter worden. Het
zou blijk geven van gezonde opvatting
en van goeden wil bij hen, ten behoeve
van wier jongens de Schager Rijksland-
bouwwinterschool in het leven werd
geroepen, en welke school zich in de
eerste twee jaren van haar bestaan ver
heugen mocht in een goed begin. Om
deze nuttige instelling meer bekend en,
naar ik hoop, meer bemind te maken
bij de bevolking van ons platteland,
schreef ik deze regelen, waarbij ik een
dankbaar gebruik heb gemaakt van
eenige inlichtingen en opmerkingen, mij
door den heer Nobel welwillend verstrekt.
J. L. T. Groneman.
Wieringerwaard, September 1898.
II.
{Slot.)
In een vorig nummer hebben wij in
het kort een overzicht gegeven van het
resultaat der werkzaamheden van de
PeDsioen-commissie, gedurende de drie
jaren van haar bestaan.
Wij hebben hier te doen gehad met
een twintigtal van de meest eminente
en knndigste mannen in ons vaderland
en hun meerderheid kon tot geen an
der rosultaat komen, dan dat, volgens
haar overtuiging, de Nederland-