Zondag 9 Octoloer 1898.
42ste Jaargang Ho. 3352.
Polei overzicH ier weel.
en
Dit blad verschijnt tweemaal per week Woensdag-
Zaterdagavond. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden
ADVERTENTIES in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger.
JBureau: ICHAOKSI» liaan, D 4.
UitgeverP. TRAPMAN.
MedewerkerJ. WINKEL.
Prijs per jaar f 8.—. Franco per post f 8.60,
Afzonderlijke nummers 5 Cents.
ADVERTENTIEN van I tot 6 regels f 0.25;iedere regel meer 5 ct
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
EERSTE BLAD.
Builcnlandsch Nieuws.
Binnenlandsch Nieuws.
Alitim lisiis-
RAAIT.
Aimisiiis- Laidbouwblail.
II (Slot.)
Indien wij de vraag zullen beantwoor
den, hoe het mogelijk zal zijn de kosten
to betalen, welke de sociale wetgeving
na zich zal sleepen een vraag aan
het einde van ons vorig artikel gedaan
moeten wij er eerst op wijzen, dat
sedert 1888 voor 17 J/3 millioen aan be
lastingen is prijs gegeven en slechts voor
ruim 121/2 millioen aan nieuwe is opge
legd. Behalve dat een minder onbillijke
verdeeling der belastingen is verkregen,
is de natie dus met ruim 4 3/4 millioen
verlicht.
Toch wordt de opbrengst der belastin
gen ongeveer 9 millioen hooger ge
raamd, zoodat ongeveer 13y2 millioen
verschil bestaat bij elf jaar geleden.
Hiervan is weer ongeveer 6 millioen
voortgekomen uit de regelmatige stjjging
der belastingen, dus zonder belasting-
verhooging of scherper heffing. Niette
genstaande een belastingvermindering van
17 V3 millioen, die toch voor het groot
ste gedeelte ten bate kwam der minver
mogenden, vinden wij door billijker re
geling der directe belasting en hooger
jenever-accijns, door inkrimping van on
rechtmatige voordeelen van enkelen
(nieuwe suikerregeling) en door het re
gelmatig aangroeien der middelen, een
toestand, die het optimisme van den
minister Pierson en het door hem aan
gewezen lichtpunt volkomen wettigt, al
sluit dan ook de begrooting voor 1899
met een klein tekort.
De StandaardDe lijdDe Maasbode
en ook het orgaan der Christelijk-Histo-
rischen, het Aederhndsch Dagbladbene
vens het Haagsche Dagbladhebben naar
aanleiding van 's ministers, milliocnenrede
de wenkbrauwen gefronst en onrustba
rend het hoofd geschud.
„In alle gevallen is er een tekort
schrijft De Standaard, „en we zien, dat de
rijksinkomsten niet bij machte zijn om
de rijksuitgaven te dekken, ook al valt
alles uit, zooals de Minister Pierson
dit verwacht of hoopt.
„Dat Minister Pierson tot dekking
van dit tekort voorstelt verhooging van
den accijns op gedistilleerd en wijn, doet
zien, dat deze bewindsman niet weet
hoe de directe belastingen te vermeer
deren. Daarmêe schijnen we nu zoo on
geveer aan 't ei ode te zijn.
„En toch zullen de inkomsten aanzien
lijk versterkt dienen te worden, want
de richting, die onze wetgeving neemt,
is allesbehalve een goedkoope.
„Denkt aan de sociale wetten die ko
men en die alle groote uitgaven met
zich brengen. Al noemen we maar al
leen de werkliedenpensioenen, die voor-
loopig nog wel niet te wachten zijn, maar
die toch niet immer kunnen uitblijven.
„Waar moet voor dit alles het geld
van daan komen
„En toch handhaving van den duren
leerplicht 1" roept het Haagsche Dagblad
uit„hoe het ministerie nog aan de du
re werkliedenverzekering durft te den
ken, is ons een raadsel insgelijks
„Klinkt het niet als een bittere ironie",
vraagt De lijd, „bij dergelijken financiëe-
len toestand nog te gewagen van sociale
hervormingen, die aanstaande zijn" Het
Nederlandsch Dagblad merkt spottend en
vermanend tevens op„hoort men den
minister van financiën niet duidelijk tot
zijn collega's zeggen„Gij zegt maar
dat het er zijn moet, maar ik weet niet
hoe ik er aan moet komen 1"
„Yooral de minister van binnenland-
sche zaken, de „sociale hervormer1', hou-
de zich dit voor gezegd
En toch, niettegenstaande deze anti-
revolutionnaire, conservatieve ultramon-
taansche en christelijk-historische finan
ciëele wijsheid, wijst de troonrede kalm
°P de voorstellen, voorleden jaar op
sociaal gebied ingediend, en deelt zij mede
dat de regeering in dit zittingjaar v o o r-
n e m e n s i s o p d e n ingeslagen
weg voort te gaan!"
Nu kunnen wij ons slechts twee ge
vallen denken óf er bestaat in dit ka
binet een toestand, zooals bet Nederlandsch
Dagblad wel gelieft te veronderstellen,
d. w. z. dat de ministers van Binnen-
landscbe Zaken, Waterstaat en Justitie
maar met hun sociale hervormingen ko
men aandragen en de minister van Fi
nanciën antwoordt„gij hebt gemakke
lijk praten, maar ik heb geen dubbel
tjes" ol dit kabinet heeft, toen het
de regeeriDg aanvaardde, reeds bij voor
baat in broede trekken vastgesteld, hoe
men de financiëele gevolgen
zou dekken, welke de sociale
hervormingen na zich zou
den sleepen.
Nu is het toch waarlijk niet te ver
onderstellen, dat een kabinet met een
bekwaam financier als Pierson aan
het hoofd, dat zich bij zijn vorming
bewust was geroepen te zijn om de so-
oiale hervormingen tot stand te brengen
waarom vooral de nieuwe kiezers
riepen en het volk achter die kiezers,
dat dank zij den heer Yan Houten en
zijn clericale bondgenooten van het kies
recht uitgesloten was op zoo roeke-
looze wijze de regeering zou hebben
aanvaard, als de nog vrij groene redac
tie van het jongste dagblad in Neder
land zijn lezers wel wil diets maken.
Ernstige mannen en wie zal onzen
ministers hoofd voor hoofd en gezamen
lijk den ernst willen ontzeggen, die de
tijdsomstandigheden meer dan ooit vor
deren ernstige mannen handelen niet
aldus en spelen niet op zulk een on
waardige wijze met de hoogste belangen
der natie.
De premissie,waarvan Deljd enhet Haag
sche Dagblad en zooveel andere clericale
bladen uitgingen waarvoor zij het be
wijs trachten te zoeken in de ontwerp-
wet op de verhooging der accijnzen op
gedistilleerd en wijn dat, om de woor
den van De lijd te gebruiken, de toe
stand „zorgwekkkend" is, deugt in het
geheel niet, waar wij boven met cijfers
aanwijzen, hoe sedert 1888 de toestand
is veranderd en verbeterd en wij, niet
tegenstaande een belastingverlichting
van 4s/4 millioen, een hoogere opbrengst
van 9 millioen konden constateeren.
Hierbij komt dan nog, dat voor 1899 j
boven 1888 nog meer zal inkomen ruim
negen millioen aan hoogere opbrengst
der posterijen, telegraphie, loodsgelden,
staatsspoorwegen, Nederlandsche Bank
en kleinere middelen, zoodat in het ge
heel een vooruitgang van achttien mil
lioen kan worden geconstateerd.
Wijst dit nu heen naar een zorgwek-
kenden toestand Wij kunnen er niets
anders uit concludeeren, dan dat die toe
stand gezond is, enviat de vraag, welke
de redactie van het Nederlandsch Dagblad
den minister Pierson tegenover zijn
ambtgenooten in den mond legt, ge
maakt is, omdat deze nu eenmaal in
haar christelijk-historische kraam te pas
kwam.
Maar al ware het, dat deze regeering
en voor een gedeelte kan dit waar
zijn zich niet in staat achtte om uit
de thans bestaande middelen alle finan-
cieele gevolgen te bezweren, die de soci
ale hervormingen na zich zullen sleepen,
wie zegt ons, dat zij niet reeds voor
zichzelve een program heeft vastgesteld,
dat den weg zal aanwijzen, welken zij
wil betreden
Al achtte zij zich voor het oogenblik
niet geroepen, om daaromtrent in de
troonrede iets anders te zeggen dan „de
herziening van het tarief van invoerrech
ten nadert haar voltooiing", een tamelijk
afgerond plan moet bij de regeering be
staan.
En wanneer wij dan nagaan, welke
denkbeelden aan dit plan ten grondslag
hebben gelegen, dan denken wij vanzelf
aan de financiëele paragraaf van het
Hervormingsprogram der Liberale Unie.
Wij lezen daar
Op het gebied der financiën:
A. Gemeente-financiën: Aan
de gemeenten worde van Staatswege te
gemoet gekomen in den druk, die het
gevolg is van uitgaven, haar in het rijks
belang opgelegd
haar belastinggebied worde verruimd.
B. Rijksfinanciën: Een zuinig
beheer, ter voorkoming van belasting-
verhooging, sta op den voorgrond
mochten niettemin ingrijponde sociale
hervormingen versterking van middelen
onvermijdelijk maken, dan behooren daar
voor in aanmerking te komen niet ac
cijnzen op eerste levensbehoeften, maai
debietrechten en soortgelijke indirecte
heffingen op voorwerpen of verteringen
van weelde, alsmede belasting op goede
ren in de doode hand;
hervorming in het samenstel der be
lastingen worde voortgezet, door, met
verlichting van den druk der minder ge
goeden, het beginsel van progressieook
bij de successiebelasting, ruimer toe te
passen."
Wanneer men nu nagaat, hoe scherp
van een katholiek standpunt belasting
op goederen in de doode hand wordt
bestreden, hoe bet program der katholieke
staatspartij geen verdere uitbreiding of
veibooging van 's Rijks directe belastin
gen wil en dus van progressie niets wü
weten, dat het afschaffing van het recht
van successie in de rechte lijn verlangt
en alleen versterking van 's Rijks midde
len door indirecte heffingen vraagt daar
begrijpt men al dadelijk, dat De lijd de
financieele gevolgen der sociale wetgeving
acht te zijn een staatsbankroet.
In het program van den Christelijk-
historischen Kiezersbond vinden wij geen be
lastingparagraaf daarover schenen de
heeren nog niet nagedacht te hebben,
maar wanneer wij in het Ned. Dagblad van
26 September j.1 lezen„als men het
bewijs levert, dat de sociale hervormingen
ook rendeeren, zullen we ook daarvoor
gaarne voteeren. Maai dit is nog altijd
quod est demonstrandum dan zien
wij, dat de redactie van het orgaan der
christelijk-historischen ook omtrent sociale
hervormingen geen afgerond beginsel aan
hangt, maar op zien komen speelt, en,
zooals uit par. IV van haar program
blijkt, bet toppunt der sociale hervormin
gen ziet in algemeene eerbiediging der
Zondagswet
In de scherpe aanvallen van conser
vatieve en clericale zijde op de millioe-
nenrede zien wij dan ook niets anders
dan vrees, dat het waarlijk aan de vrij
zinnig vooruitstrevende partij in Neder
land zal gelukken tot stand te
brengen ten minste voor een groot
gedeelte de sociale hervormingen,
waarom het volk reeds zoo lange jaren
heeft gevraagd.
Daarom klinkt het spottend„Gij
hebt geen geld I" en zou de minister
Pierson aan den minister Borgesius
zjjn leege zakken toonen.
De wet op den leerplicht zal wel
spoedig in behandeling komen en hoe
meer men nu de ministers, als niet ern
stige mannen, die leven bij den dag, en
wel sociale hervormingen aankondigen
maar geen middelen bezitten, om ze door
te voeren, in miscrediet kan brengen,
hoe meer kans er is, dat de wet wordt
verworpen of zoodanig geamendeerd, dat
de regeering haar moet intrekken.
Een nieuw bondgenootschap tusschen
anti-revolutionnairen en katholieken is in
voorbereiding men leze slechts de
artikelen „De Katholieke Staatspartij
van de hand van mr. P. J. M. Aal-
berse in Het Centrum de geheele
clericale linie houdt zich gereed op te
trekken en, indien het kan, het vader
land gelukkig te maken met „een chris
telijk ministerie".
Wij gelooven echter dat dit zoo spoe
dig niet zal gaan maar de vrees voor
de portemonnaie, versterkt door valsche
voorstellingen, kan meer kwaad doen
dan de zuiverste logica nut kan stichten.
Ook hier gelden de versregels
„De vooglaar op bedriechen uyt
„Den voogel lockt met soeyten fluyt.
y Hetgeen nog altijd moet bewezen
worden.
Welke de overeenkomst is, tusschen
Engeland en Duitschland gesloten, is tot
nog toe een geheim, maar dat zij van
groote beteekenis is, wordt algemeen aan
genomen. Het is vrij zeker, dat Portu
gal door zijne Afrikaansche bezittingen
nauw in het verdrag betrokken is. Por
tugal bezit nog uitgebreide koloniën in
Afrika, die in de tijden van 's lands
grootheid winstgevende landstreken wa
ren, doch met het toenemend verval van
het moederland langzamerhand last- en
schadeposten zijn geworden.
De bezittingen, die Portugal thans nog
in Afrika heeft, zijn de Kaap-Yerdische
eilanden, nederzettingen in Guinea, het
eiland St. Thomas, het Prinseneiland en
de Stadhouderschappen van Angola, bene
vens Benguela, Mozambique met Sofala
en Lorenzo Marquez, ter gezamenlijke
grootte van vijfmaal het vereeaigd ko
ninkrijk, met 7.72 millioen inwoners.
De koloniën op het vasteland werden
in den loop dezer eeuw meermalen door
opstanden geteisterd, die slechts door de
grootste krachtsinspanning en met opof
fering van belangrijke geldsommen
gedempt werden. Het feitelijk bestuur
van Portugal bepaalt zich nog sleohts
tot de kuststreken.
Zoo zijn langzamerhand de eenmaal
zeer productieve bezittingen Danaïden-
vaten voor 's lands schatkist geworden.
De opstand op Cuba, de daaruit ge
volgde oorlog met Amerika, eindigende
met den afstand van Cuba en Portorico,
hebben Portugal hoogst voorzichtig ge
maakt. Ook voor dit land bestaat het
gevaar, dat het door zijne koloniën met
andere machten in botsing kan komen.
Nu ontbreken het alle hulpmiddelen
om met eenig succes, tegen welk land
ook, een oorlog te kunnen voeren.
Kort voor den oorlog tusschen Spanje
en de Vereenigde Staten had Spanje
voor Cuba het belangrijk bedrag van
30C millioen dollars kunnen krijgen,dataan
den financiëelen nood, waarin ook Span
je sedert jaren verkeert, een einde had
kunnen maken. Uit een en ander
valt gemakkelijk te begrijpen, dat Por
tugal wel genegen was, om zijn6 Afri
kaansche bezittingen in klinkende munt
om te zetten en dus wel ooren heeft ge
had voor de verlokkende aanbiedingen
van Engeland en Duitschland.
Men wil dan ook weten, dat in de
overeenkomst te Londen de geheele
afstand der Afrikaansche koloniën van
Portugal begrepen is. Engeland en
Duitschland zouden verder de zaken tot
beider genoegen geregeld hebben.
Het gebied van Lorenzo Marquez met
de Delagoabaai zou daardoor aan Enge
land zijn afgestaan. Uit Johannesburg
komt reeds het bericht, dat het bestuur
der tollen, der spoorwegen en der tele
graaflijnen in dit gebied binnen negen
dagen door Engeland zal worden over
genomen.
In Zuid-Afrika, met name in de Zuid-
Afrikaansche Republiek en den Oranje-
Vrijstaat, heeft het tractaat tusschen
Duitschland en Engeland groote onge
rustheid veroorzaakt. In verband daarme
de heeft de iegeering te Pretoria spoed
gemaakt, om op de overeenkomsten tus
schen de Bóeren-Republieken de goed
keuring van den Volksraad te verkrijgen.
Welke aanspraken Duitschland door
het verdrag met Engeland en Portugal
in het Zwarte Werelddeel verkrijgt, zal
wel spoedig bekend worden. Of de ver
kregen invloed eren schitterend zal zjjn,
als de voordeelen, die het door het pacht-
contract met China in het Hemel-
sche rijk heeft verkregen, is bijna niet
aan te nemen. Het blijkt meer en meer
dat de in-bezit neming van de haven
van Kiao-chau een meesterzet is geweest.
Kiao-chau is dichter bij het centrum
van China en zijn vruchtbare vlakten
dan de steden aan de golf van Petsjili.
Het is in verbinding met het Noorde
lijk district door een vlakte vol nijvere
bevolking, als geschapen voor een spoor
weg, de bedding van een opgedroogden
stroom biedt zich aan voor een kanaal
zonder sluizen, dat Kiao-chau met de golf
van Petsjili verbindt en Duitschland
macht op twee zeeën geven zou.
Hoe meer men de positie, door Duitsch
land in China ingenomen, bestudeert en
men leest over het reusachtig gebied,
dat het bestrijkt, hoe meer men het in-
zioht bewondert, dat op Kiao-chau de
keuze vestigde. Het zou wel kunnen
zijn, dat de huidige toestanden in China
den Europeeschen landen opnieuw aanlei
ding geven, op het zieke en verzwakte
lichaam nogmaals een operatie toe te
passen. Door de paleis-omwenteling is
een nieuw reactionnair tijdperk begonnen.
En wat dat zeggen wil, woiden de Eu
ropeanen nu al gewaar.
De Engelsche en Amerikaansche ge
zanten zijn in de straten van Peking
door het grauw beleedigd en werden met
steenen en vnil geworpen. Eveneens wer
den Amerikaansche zendelingen aange
vallen en mishandeld.
Teneinde de gebouwen der ambassa
des te beschermen, hebben de Engelsche
en Russische gezanten troepen ontboden.
Wanneer zulke daden van geweld in
de hoofdstad des rijks kunnen gebeu
ren, dan zal het niemand verwonderen,
dat er straks in het binnenland nog
veel erger dingen plaats hebben.
Dit alles doet gevaarlijke verwikke
lingen voorzien in het Oosten.
Wat er met den keizer gebeurd is,
ligt nog in 't duister. Men weet al
leen, dat hij door de partij van de
keizerin-moeder en Li-Hung-Chang is
afgezet.
De hervormingsbesluiten, welke door
hem onder den invloed van Kang-Ju-
Wei waren uitgevaardigd, moeten niet
de eenige redenen tot zijne onttroning
zijn geweest. De keizer moet op den
dag der uitvaardiging in Europeesche
kleeding zjjn versohenen, iets, wat bijl
den echten Chinees als eene groote be-
leediging aan het voorgeslacht wordt
beschouwd. Ook moet de houding van
graaf Ito, den Japan scben gezant, die
grooten invloed op de Chineesche staat
kunde uitoefende, groote ontevredenheid
hebben verwekt.
Sedert is in China een toestand ont
staan, die tot groote ongerustheid aan
leiding geeft. Een aantal personen uit
de omgeving des keizers zijn vermoord,
tal van hooge ambtenaren, die Engelsch
spraken, zijn gevangen genomen of ver
bannen de gunstelingen van de keizerin
zjjn met de voornaamste posten bekleed.
Zoo volgt in het Oosten de eene ca-
tastrophe op de andere. Niemand kan
voorspellen, welke verrassingen de dag
van morgen zal brengen. Eigenaardig is
het, dat het Zuid-Oosten van Europa op
politiek gebied tal van overeenkomsten
met Zuid-Oost-Azië heeft. Ook hier
een land, dat in langzame ontbinding
verkeert, ook hier kerkelijke en maat
schappelijke toestanden, die meermalen
tot bloedige botsingen aanleiding geven
ook hier het ontledings- en verdeelings»
proces door en onder toezicht van de
Europeesche mogendheden.
In zake Kreta schjjnen „de vier" het
voor ditmaal eens te zijn. Gemeenschap-
peljjk is aan den sultan een ultimatum
aangeboden, waarin van den grooten
Heer verlangd wordt, dat hjj binnen veer
tien dagen alle troepen van het eiland
moet terugtrekken.
Weigert de sultan, dien eisch aan te
nemen, dan zullen de mogendheden ge
weld gebruiken. De nota der mogendhe
den is zeer kort en categorisch gesteld.
Zij meende,dat de aanwezigheid van Turk-
sche troepen op het eiland onnoodig en
gevaarljjk is, ja, dat het de troepen zelf
zjjn, die tot daden van geweld aanleiding
geven. Zoolang zij er zjjn, is aan een
afdoende oplossing van de Kretenzer
quaestie niet te denken. De vraag is nu
maar, of de mogendheden bij eene wei
gering van den sultan werkeljjk geweld
zullen gebruiken, dèn of hunne maatre
gelen zich zullen beperken tot eene vloot-
demonstratie in den Bosporus.
De Oostersche politiek en met name
de Turksche is bekend wegens de gesle
penheid, waarmee ze tot dusver de
eisch van Europa wist te ontduiken. Of
I ze ook thans nog een uitweg zal weten
te vinden, staat te bezien.
De Boerenwoning met
land, groot 5.62.70 H. A., ten overstaan
van den notaris Sloos, te N. Niedorp
verkocht, heeft in zjjn geheel f 5359.98
opgebracht.
Koopers van perceel I waren de heeren
R. R e z e 1 m a n, S. O v e r, C. Over,
J. Kuilman en D. Kriller voor
f 1682,30van perceel II de heer J.
II u 1 s h o f f te Noord-Scharwoude voor
f 722 en van perceel III de heer J. G.
van Eden roor f 2955.68.
"Vee naar Rusland.
Stompetoren. Van den heer
9. de Heer, veehouder in de Schermeer,
is voor Rusland aangekocht een twee
jarige stier voor f 500.
Het kind, waarvan in
ons vorig nummer de lijdensgeschiedenis
stoDd opgenomen, is uit de handen van
haar ouders verlost en geplaatst in de
Maria-stichting te Alfen a. d. Rijn.