Alltltil fiilüS- Aflmrieniis- k LuRhtIIiI. Tweede WILSON -avond Zondag 29 Januari a.s. Zondag 22 Januari 1899. 43ste Jaargang No. 3382. 7P*s i Bureau: SCHAGKN, Laan, 1» 4. Uitgever: P. TRAPMAN. xHedewerker J. W13N R IS L. OP Voor dien tweeden avond zijn nog tjp I*5| kaarten verkrijgbaar toi de bekende prijzen. dÊm 'tklÊÊÊÊ^ ALLHËN aan liet bureau van dit JjfwSF blad zijn kaarten te verkrijgen en plaat sen te bespreken. De soirée's zullen precies kwar- tier voor acht uur aanvangen. Programma's worden op den avond der uitvoeringen GRATIS in de zaal verstrekt. Cijfers en feiten m den Haag. ill Zake de kieswet ^at er over 1898 554.526 kiezers waren IJinnenlandseh Nieuws. SCHAGER M 'i COURANT. Dit Wad verschijnt tweemaal per week Woensdag- en Zaterdagavond. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden ADVERTENTIEN in het eerstuitkomend nummer geplaatst. INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger. Prijs per jaar f 3.Franco per post f S.6G. Afzonderlijke nummers 5 Cents. ADVERTENTIEN van 1 tot 5 regels f 0.2ö;iedere regel meer 5 ct. G'oote letters worden naar plaatsruimte berekend. J En wat ltert men nu uit deze cijfers c voor de Tweede Kamer en slechts 516.542 voor den gemeenteraad. De oorzaak is niet moeilijk te vinden. Men is alleen kiezer voor den gemeen teraad door het betalen van zijn aanslag in 's rijks directe belasting, oi in plaatse lijke direete belasting. Huur, loon, capaciteit, postspaarbank of grootboek gelden hier niet. Wanneer wij nu deze officieele cijfers na gaan, dan blijkt dp.aruit in de eerste plaats, dat de wetgever art. 1 veel eenvoudiger bad kunnen maken en het kiezersvolk voor een groot gedeelte had kunnen bevrijden van den administratieven om slag van art. 1 sub 1 enz. der kieswet. Die 17 grootboekkiezers en 223 pensioen kiezers zijn waarlijk niet van humor ontbloot en wanneer men den door de grondwet voorgeschreven maatschappelij- ken welstand wil taxeeren naar de 2150 spaarbankboekje-kiezers, dan ziet 't er met den welstand in Nederland droeviguit! Wat is nu de oorzaak vau de aanzien lijke vermindering der kiezers Ten eerste had de nieuwe wet op het personeel, die ook het Rijk niet mee valt, ten doel de lagere klassen te ont lasten. Daardoor vervielen vele aanslagen van personen, die het eerste jaar met remissie van 1/3 of s/3 nog kiezer waren. In theorie heeft men verwacht, dat deze personen zullen worden loon- of huurkiezers, maar in beide gevallen moe ten de vroeger in de belasting aangesla- genen zioh in 1898 opgeven en dit nu schijnt, helaas, maar al te veel verzuimd te zijn. Een belastingkiezer krijgt van zelf zijn stembiljet thuis, maar de loon- of huurkiezer moet, volgens art. 17, de noodige formaliteiten vervullen aleer hem de ingang tot het paradijs der kiezers wordt ontsloten en dat is nu juist de groote hinderpaal. In 1897 openden de kiesvereenigingen bureaux, waar de kiezers zich konden aanmelden om inlichtingen, waar men zelfs voor hen de formulieren invulde, maar van die hulp waren de belanghebbenden ia Januari van 1898 verstoken. Ten tweede is bet wel zeker, dat bij den kleinen burgerstand de maatschap pelijke welstand er niet op vooruit is gegaaner zijn er velen, die hun belas tingen nog niet geheel op den lsten Eebruari betaald hebben. Nu geeft art. 10 den belanghebbenden wel het recht om van betalingen, in de maand Febru ari gedaan, vóór den Sden Maart aan den burgemeester te doen blijken, maar dit vordert ook alweer een gang naar het raadhuis, die vaak maar al te veel verzuimd wordt. Ten dorde huiveren vele huur- en loonkiezers om zich op de kiezerslijsten te laten plaatsen, omdat zij, waar zij tot nu toe vaak zijn vrijgesteld of niet zijn opgemerkt, alsdan vreezen in de plaat selijke directe belasting naar het inko men te worden aangeslagen. Op het raadhuis, waarheen zij zich moesten be geven, zetelt ook de stedelijke fiscus en nu zijn zij bang, dat waar zij van ge schiktheid om te Kiezen willen blijk Den 25sten November j.1. heeft de Minister van Binnenlandsche Zaken aan den Yoorzitter der Tweede Kamer de opgaaf toegezonden vau het aantal kie zers in elke gemeente en. in elk kies district volgens de voor 1898 opge maakte lijsten. Deze lijsten kunnen ons eerst een juist overzicht geven van het aantal kiezers, omdat hierbij van de gegevens der nieuwe wet op het personeel, met het oog op art. la der kieswet werd gebruik gemaakt, terwijl de lijsten over 1897 nog waren vastgesteld volgens de bepaling, vervat in art. 163 der kies wet, welke voorschreef, dat voor dat jaar de lijsten nog zouden worden vast gesteld krachtens de gegevens der oude wet op de personeele belasting. Zooals men weet, werd indertijd be weerd, dat de nieuwe wet op het perso neel het aantal kiezers zou doen toene men. En wat zien we nu Het aantal kiezers is verminderd van 577.055 in 1897 tot 554.526 in 1898. Er zijn dus 22.529 kiezers minder onder den thans voor goed gevestigden toestand, dan in het overgangstijdperk. Het resultaat is derhalve het tegenovergestelde van het geen men voorspelde. En toch was de aanslag in de rijks directe belastingen de overheerschende factor die kiezers schiep. Het aantal be lastingkiezers bedroeg in 1898 511 075, waarvan 504.698 ambtshalve op de kie zerslijsten werden gebracht, en het aan tal overige kiezers was slechts 43,451. Dezen waren verdeeld als volgt: 11.011 huurkiezers, 19.911 loonkiezers, 7.588 inwonende zoons, 2.400 examenkiezers, 2.150 rij kspostspaarbankboekje-kiezers, 223 pensioenkiezers en 17 groot boekkiezers. Uitgezonderd Limburg, dat een ver meerdering aanwijst van 1.067 kiezers, wijzen alle provinciën naar een vermin dering heen. In slechts 20 districten is vermeerdering te bespeuren, in alle ove rige vermindering. Onder deze twintig bevinden zich vijf districten van Am sterdam, waar de bevolking in het afge- loopen jaar ook met ruim 9.000 zielen is toegenomen. Bovendien blijkt uit de thans open baar gemaakte opgaven, dat het kies recht zeer ongelijkmatig verdeeld is. Het platteland heeft verre de meerder heid, de groote steden zijn verre in de min derheid. Zoo heeft Amsterdam II 2.360 en Enschedé 8.494 kiezers, en toch staat de bevolking dezer twee kiesdis tricten als 55.936 tot 61.591. In het algemeen kan dan ook gezegd worden, dat men op het platteland gemiddeld op de 6 7 inwoners één kiezer vindt en in Den Haag, Amsterdam en Rotterdam op elke 13 k 17 inwoners één kiezer telt. Ten allen tijde ging men van het beginsel uit, dat men eerder kiezer kon zijn voor den gemeenteraad dan voor de Tweede Kamer. Men oordeelde, dat een burger eerder verstand kon hebben van hetgeen om hem heen gebeurde, dan van de hoogo politiek op het Binnenhol geven, de bij hen veronderstelde maat schappelijke welstand hun parten zal spelen. Deze toestand komt vooral voor in de gemeenten der eerste vijf klassen met f 2.50, f 2.25, f 2.—, f 1.75 en en fl.50 huurprijs of eon inkomen van f550.-, f500.—, f450.— en f400.—. De conclusie, die wij uit bovenvermel de cijfers en feiten willen trekken, zal wel dadelijk in het oog springen. Uit alles blijkt, dat de kieswet-Van Houten in het gebruik nog slechter is, dan wat daaromtrent werd voorspeld. Wij zitten daarmeê nagenoeg geheel en al aan den fiscus vast en wij zijn verder dan ooit j van het groote beginsel, door de Libera le Unie in 1891 en 1894 beleden: „een zoo ruim mogelijke uitbreiding van het kiesrecht, los van eiken band met belas tingen." Het cijfer van 511.075 belas tingkiezers tegenover 43.451 andere kie zers spreekt, en bovendien hangt het be lastingkiesrecht niet alleen af van den aanslag, maar vooral van de betaling op zekeren tijd, waardoor weer vele kiezers, die wellicht tijdelijk in moeilijkheden verkeeren, verloren gaan. Aan het losmaken van eiken band met belastingen kan echter niets gedaan worden, omdat het ministerie niet voor nemens schijnt aan de grondslagen der kieswet te tornen, maar alleen om haar technisch te herzien. Neemt het deze taak wat ruim op zich, dan zou het denkbeeld kunnen overwogen worden, of 't niet beter zou zijn om de beperking omtrent de betaling uit de wet te doen vervallen en alleen voor te schrijven, dat hij kiezer is, die in een belasting is aangeslagen. Het eenige wat wij thans kunnen doen, is onzen lezers aan te raden om, indien zij in gebreke zijn gebleven, voor den lsten Febr. hun belastingen te betalen. Yoor alles is echter noodig om mid delen te bedenken, dat de scherpe nu merieke tegenstelling tusschen belasting kiezers en gewone kiezers minder worde. De kieswet geeft thans aan slechts 11011 personen wegens huur en aan slechts 19911 personen wegens dienst betrekking, het kiesrecht en dit aantal zou met duizenden kunnen vermeerderd worden, indien voor de gemeente der eerste vijf klassen huurprijzen en inko mens maar lager werden gesteld, waar door ook de verhoudingen tusschen plat teland en groote steden op een meer ra- tioneelen voet zouden worden gebracht. Het is waar, wij zijn dan nog lang niet waar wij willen zijn, maar wij zou den toch weer een stap nader zijn geko men tot oplossing van het probleem, om, zonder wijziging van de grondwet, een kieswet te erlangen, die iets meer aan de eischen tegemoet komt, reeds sinds 1891 door Liberale Unie gesteld. En ten slotte nog iets. De vrijzinni ge kiesvereenigingen zijn gehouden zorg te dragen, dat de kiezers van haar par tij zooveel mogelijk komen tot de weten schap der eischen, in de artt.10 tot en met 20 der kieswet neergelegd en dat zij weten welke verplichtingen hun zijn opgelegd. In groote steden is dit wel moeilijk, maar in kleinere gemeenten is dit niet het geval. Telken jare dientin de maand Jan.daarvoor gewaakt te worden. Laat men niet ver geten, dat de kerkehjken, omdat zij hun geloof mengen in de politiek, juist daar door in hun kerk een hechten band heb ben, dien de vrijzinnigen uit den aard der zaak niet bezitten. De parochie-leden zijn tevens kiezers en de „broeders in den Heere" van dr. Kuyper genieten van de leiding in één hand. Elke cleri- cale partij kent zjjn Pappenheimers. Behalve dat de gemeenteraadsverkiezin gen voor de deur staan,is het jaar 1901 niet zóó ver at, dat wij niet intijds zullen aanraden om telkens en telkens verza melen te blazen. Men moet de kieswet nemen zooals zij is laten wij tenminste zorgen, dat wij daarvan de minst slechte vruchten plukken! Den 26en dezer zal, op uit- noodiging van de vereeniging „Nut en Ge noegen" te ^ancl, aldaar de Weleerw. heer Ih. Sckermerhorn in 't openbaar spreken over de geheel-ont houding. Allen, die den leeftijd van 18 jaar hebben bereikt, hebben vrijen toe gang. De moord te AMERSFOORT. In den nacht van 23 en 24 Nov. jl. heeft men zich door middel van braak toegang verschaft tot de woning van zekeren N. K., een te Amersfoort alleen wonend zonderling, wiens lijk, de handen en voeten gebonden en met een prop in den mond, eerst in den avond van 29 Nov. d. a. v. gevonden werd. Een paar dagen bevorens moet K. o a. in het bezit zijn geweest van een gouden anker-heeren-horloge en een gouden vestketting, welke voorwerpen niet ge vonden en dus zeer waarschijnlijk ont vreemd zijn. De diefstal van effecten, vroeger vermeld, staat hoogst waarschijn lijk met deze zaak in verband. Een be looning van f 70 zal worden uitgereikt aan hem die zoodanige inlichtingen zal geven aan den commissaris van politie te Amersfoort, welke zullen leiden tot aanhouding en veroordeeling van den verdachte. De levering van 50.000 K. O. Thomasphosphaat ten behoeve der landbouw-vereeniging te Heer* Hu- gowaard is gegund aan den heer S. Gazan te Rotterdam tegen 2.74 gld de 100 K.O., op een gehalte van 14u/0 phosphosznur geheel oplosbaar in citraat. Beetwortelen. In het afgeloopen jaar werd voor de teelt der beetwortelen in den HAAR LEMMERMEERPOLDER zeer veel op gehalte gecontracteerd en met goede re sultaten deze verbouwers hebben een f 2 f 3 per 1000 K.G. meer ge maakt, dan zij die per gewicht leverden. Vooral de aanwending van kunstmest gaf hoog percentage, dat hij superphoa- phaat zelfs steeg tot 1.67 pet., terwijl op niet bemeste landerijen slechts ruim 14 pet. werd verkregen. Blijven de voor waarden overigens onveranderd, dan zul len dit jaar nog meerdere contracten op gehalte gesloten worden. De kunstmestheeft in de laatste jaren op landbouwgebied be langrijke omkeeringen teweeggebracht. Woeste heidevelden en dorre zand gronden zijn door een doelmatig ge bruik van kaïniet, thomasphosphaat, chilisalpeter en kalk, om maar bij deze meststoffen te blijven, in loonende velden herschapen. Nog meer resultaten zouden hier en elders vau de kunstmeststoffen verkre gen kunnen worden, ware het niet dat bij velen nog de noodige kennis ont breekt. In vele gevallen weet men niet, welke meststof op een bepaald stuk land moot worden aangebracht, of welke meststof men voor een bepaald gewas noodig beeft. Teneinde deze onontbeerlijke kennis zoo veel mogelijk aan te brengen beeft de afd. Anna. Paulowna der H. M. v.L. besloten, in eene bijeenkomst met vrijen toegaDg (zie de advertentie in dit no.), dit onderwerp op eene eenvoudige en begrij pelijke wijze te doen behandelen. Zij heeft in den heer Morra zeker den persoon gevonden om de waarde en het nut van kunstmeststoffen op een duidelijke ma nier aan te toonen. Belanghebbenden verzuimen daarom niet deze bijeenkomst bij te wonen. De raadselachtige ver- d w ij n i n g. Uit OOSTEN DAM, gemeente Ridder kerk, meldt men aan de „Dordr. Crt.", dat men Woensdag begonnen is met dreggen naar den sinds 28 Dec. spoor loos verdwenen koopman L. S. v. d. Gies- sen. Zes dienaren der politie dregden tot des avonds zonder eenig gevolg. Het plan bestond het werk Donderdag weer te her vatten, met grooter werktuigen. Ook eenige particulieren zijn er mede begonnen. De algemeene vergade- ring van de Yereen. Het Nederlandsch Paardenstamboek zal op 27 Februari a.s. te AMSTERDAM worden gehouden. Met welke groote kracht de storm van verleden week ook op zee gewoed moet hebben en hoeveel water daaruit opgewaaid is, kan blijken uit het feit, dat ver landwaarts in alle voorwerpen zooals de glasruiten der woningen, behalve met stof en zand, ook bedekt waren met fijne droppels zout water,die niet droogden lang nadat de regen opgehouden had. Op tal van plaatsen in Noord-Hol land, o.a. in de stad Haarlem, kon men deze waarneming doen en zelfs aan de overzijde der Haarlemmermeer, o. a. in Aalsmeer, waren de takken der boomen en heesters nog lang vochtig en glinste rend door het zeewater, dat niet opdroog de tengevolge van het gehalte aan keu kenzout en chloormagnesium. Daar was de zoute smaak aan de takjes duidelijk waarneembaar. Komt dit verschijnsel in den zomer voor, dan lijdt het groen door dit zout vee], wordt zwart en verschrom pelt nu bepaalt zich het nadeel tot het eenigszins zout smaken van het tijdens den storm opgevangen water. Voor een goedbezette zaal bracht de rederijkerskamer te Ha-1-ing-h.iiizeii Zondag j. 1. het Zangersfeest vanVonMoser en Tooneelstu- diën van Van Maurik voor het voetlicht. Het moet gezegd worden, dat al de medespelers veel werk van hunne soms vrij moeilijke rol hadden gemaakt. De opvatting was over het geheel zeer goed en wat een even groote deugd is de rollen zaten er goed in. Natuurlijk maakte een en ander een hoogst aangenamen indruk. Met groote belangstelling en onverdeelde aandaeht werden beide stukken van het begin tot het einde gevolgd. Ook de beide duo's van mej, 1. Asjes en den heer K. donker vielen blijkbaar en dat te recht zeer in den smaak. Dinsdagavond had eene tweede op voering voor gasten en genoodigden plaats. Dat deze „volksvoordracht" bij zonder in den smaak viel, behoeft wel niet gezegd te worden. „Onder Ons" heeft op gezellige, aan gename wijze in het bescheiden Haring huizen den burgers een paar prettige avonden bereid. De dank van allen zij haar loon. Duinenonder Callantsoog. Een wetsontwerp is ingediend tot goedkeuring der dading met den heer M. P. Th. Prévinaire c. s., nopens den eigendom van het duin onder Callants- oog, benoorden de Groote Keeten en de grens van dit duin met den Koegrasdijk. Een onderzeek naar de geschiedenis van het duin onder Callantseog dat de heer Prévenaire in 1876 bij openbare veiling van derden had gekocht, leidde tot de slotsom, dat het geheele duin oorspronkelijk aangestoven of aangewas sen aan den Zanddijk, evenals deze, staatseigendom was, en dat de familie Prévinaire en hare voorgangers het zui delijk deel van het bewuste duin rij langdurig hebben bezeten en ook op het noordelijk gedeelte veel daden vaji bezit hadden uitgeoefend. Wat den Koegraszanddijk betreft, het verschil daarover kwam hierop neer, dat de familie Prévinaire hem aan den zeekant begrensd achtte binnen zijn oor spronkelijke afmetingen, terwijl de Staat meende, dat zijne begrenzing moet wor den bepaald naar den tegenwoordigen toestand van den dijk. Op beide punten is de familie Prévi naire meegaande geweest. Zij heeft namelijk, mits de Staat zijne eigendoms aanspraken op bet zuidelijk deel uitdruk kelijk liet varen en onder beding, dat haar gedurende 20 jaar de pacht der jacht en konijnenvangst in het noordelijk deel van het duin en op den dijk gelaten werd, den Staat erkend als eigenaar van het noordelijk deel, tegen vergoeding van de helft der door den heer Prévinaire daar voor in 1876 betaalde koopsom, terwijl zij verder het standpunt van den Staat aan vaard heeft, dat de Koegraszanddijk zich zoover uitstrekt, en dus eigendom van den Staat is, als hij zich thans op het terrein feitelijk als duinketen vertoont. De vergoeding, door den Staat uit te keeren, bedraagt nu f1407. Hbld. Aan de ï'Creil is in eene al daar gehouden vergadering besloten tot oprichting van een fanfarecorps, bestaan de uit 12 leden, welk gezelschap den naam zal dragen van „Kreiler Kapel." De heer 1. Wonder aldaar zal, als directeur, de oefeningen van dit muziek gezelschap leiden Ook te Barsingerhorn heeft een ge zelschap van 15 personen zich vereenigd tot een fanfarecorps. De heer J. Spaans Di., daartoe uitgenoodigd, heeft zich be reid verklaard om, nadat de nog geheel ongeoefende muzikanten de noodige instructiën zullen hebben ontvangen, de verdere leidiDg hunner repetitiën op zich te nemen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1899 | | pagina 1