Harde lessen. Zondag 12 Februari 1899. 43ste Jaargang 2To. 3388. INGEZONDEN. TWEEDE BLAD. jus patronatus, F E U I L L E T O N. H. B. Binnenlandse!! Nieuws. Haringcarspel. De bwolkiug bestond op 3L Dec. 1897 uit 1055 m. en 1018 vr„ te zaaien 2053 personen er werden in 1898 geb. 68 kinderen ver meerderde door vestiging met 97 personen verminderde door overlijden met 27 en door vtrtiek niet 148, samen 175. De bevolking bestond op 31 Dec. 1898 uit 1036 m. en 1007 vr. totaal 2043. Er werden 2 kinderen levenloos aange geven. Htt aantal huwelijken was 17. RAAIT (Niet geplaatste ingezonden stukken worden nimmer teruggegeven Geachte Heer Redacteur In den jongsten tijd kwam nog al eens ter sprake het wereldlijke recht van inmenging bij de vervulling van opengevallen predikantsplaatsendit gaf mij aanleiding de desbetreffende be palingen na te gaan. In het vertrouwen, dat sommige Uwer lezers daarin mede belang stellen, ver zoek ik U het onderstaande wel in Uwe courant te willen opnemen. Ik heb daarbij in het bizonder het oog op het oude jus patronatus, hetwelk (zie Kersteman 2o Uuk 1777) onder andoren medebracht ie v r ij e dispositie, confirmatie en de aanstelling van een predikant mitsgaders het recht van approbatie en improbatie van een kerkelijk beroep, dit laatste waar het gold het begeven van eon prelaatschap (eene hoogere geestelijke waardigheid). Het voorname effect van dit recht bestond in „het praesenteeren aan den Bis schop, of aan een ander die het recht „van aanstelling heeft, van een bekwaam „persoon om dezen met het vacante „beneficie te voorzien." Heoren Staten zijn na de Her vorming in de plaats van den B i s- schop getreden. Zie aanhangsel Kersteman van 1773. Dit bij Staatsbesluit van 1 5 8 9 bevestigd, werd ook door de Synode van 16 19 erkend en bleef, behoudens eenige be palingen ter beperking van het mis bruiken daarvan, gelden, tot de Staats omwenteling van 1 7 9 5 de Kerk van den Staat scheidde en allen voor de kerk bestaanden dwang wegnam. Toen toch werden alle voorrechten der Heer lijkheden afgeschaft en aan de kerken de vrije beroeping van hare Leeraars toegestaan. Langzamerhand echter wer den de rechten der Heerlijkheden ge reclameerd, eerst zonder vrucht doch daarna met beter gevolg onder de re geering van Lodewijk Napoleon. Einde lijk heeft de Souvereine Vorst met 'zekere beperking en weldra zonder dezelve alle Collatoren in hun van ouds bezeten recht hersteld en bevestigd. In 18 14 wordt het recht van Col latie of beroeping van predikanten onbepaald toegekend aan deszelfs voor malige eigenaren op alle plaatsen waar de Predikanten uit Kerkelijke fondsen, zonder subsidie van den Lande, worden bezoldigd, terwijl in de gemeenten, waar voorschreven subsidiën plaats hebben, door de Gemeenten of Kerkeraden een dubbeltal geformeerd en de electie door den voormaligen gerechtigde zal gedaan 15. Uit de kindorljjke, vroolijka Gisela was esn mooie, eigenaardige vrouw met een on beschrijflijke, smachtende aantrekkelijkheid gegroeid. ZagR'chard dat reeds niet meer,gewoon ah bij was in haar gelukkig bedt Dacht hij er niet aan, dat bjj niet aan de verlangen» van ryo geliefde vrouw tegemoetkwam? Begreep bjj dan niet, dat men bij brood alleen niet leven kan „Uitgestooten Het woord vervolgde Richsrd Trausnitz waar hij was of ging, want overal zag en aan schouwde bij datgene, wat bij eens zoo lichtzinnig had opgegeven. Hg zag alleen wat bij miste, wat hum zoo zwaar viel om te missen. Zijn betrekking bracht bot mede, dat bij, bjj afwezigheid van den directeur, de honneurs in de siallen en in den circus waarnam. Alles wat maar ecnigsdns met de sport ophad, kwam er; de heeren behandelden hem als buns geljjke,ja,bijna als hun meerde re, maar daardoor werd het contrast met zjjn vroegere positie zooveel te scherper. Zoo ook beden I Hij kwam juist uit een groote Hongaar- sche provinciestad terug, waar het circus- gezelsohsp zijne voorstellingen soa geven. Alle voorbereidingen bad hij getroffen; ook voor Gisela had bij bij eene oude dame een klein kamertje gehuurd. Do bospita zou tevens voor do keuken der beide echte lieden zorgen. In de rook-coupé, waarin Richard zat, ging bet zeer druk toe. Verscheidens heoren kwamen vsn een groote vergadering en spraken levendig van eon groo'sche onderneming, waarvan er een een schoone toekomst profeteerde. „Ik ken dezen Trausnitz,* riep bjj „Wat hj) aanpakt, verstaat bjj, o/ bjj beeft er een worden, blijvende eindelijk daar, waar aan de voormalige Heeren alleen het recht van medestemming in de benoe ming van predikanten of het recht van agreatie competeerde, hetzelve in den vorm zooals zulks te voren heeft plaats gehad. Deze regeling wordt in 18 15 der wijze veranderd, dat de eigenaars der Heerlijkheden en andere wettige Colla toren, welke tot den jare 1795 het volstrekte Collatie-recht tot begeving van predikantsplaatsen hebben gehad, datzelfde recht ook voortaan zullen uitoefenen zonder voorafgaande nomina tie van den Kerkeraad of der gemeente en zulks zonder onderscheid of op zoo danige plaats het tractement geheel proflueert uit de plaatselijke kerkelijke goederen of dat hetzelve gedeeltelijk of geheel uit 's Lands Kas wordt betaald. In 1819 wordt nader bepaald, dat geen Collatie-recht van den grondeigendom of van de heerlijke bezitting mocht worden afgescheiden, veelmin als een afzonder lijk object mocht worden verkocht, ter wijl zonder Koninklijke toestemming geen Unicus Collator de Collatie zoude mogen doen aan iemand die hem binnen den vierden graad van bloedverwant schap of zwagerschap bestond. In 1 8 2 6 heeft de Synode een nieuw Reglement op de Vacaturen enz. aange nomen en daarbij bepaald in art. 4 7: Bij gemeenten waar het regt van Collatie of eenige andere wettelijke wjze van medewerking plaats heeft, zal de kerkeraad de beroeping op den alzoo wetteljk benoemden moeten uitbrengen, en in art. 4 8: Zoo de kerkeraad mogt weigeren de beroeping op den wettig benoemden uit te brengen zal de Consulent daarvan onverwijld kennis geven aan het Klas sikaal Bestuur hetwelk in dat geval geljk ook bj gemeenten waar nog geen kerkeraad mogt bestaan in deze de functiën des Kerkeraads zal vervullen. In 1 8 5 0 werd bj K. B. ingetrok ken en buiten werking gesteld het boven aangehaalde besluit van den Souvereinen Vorst van 18 15 opzichtens de uitoelening van het Col latie-recht, hetwelk voor zooverre door den Staat in sommige gemeenten uitge oefend in 18 6 1 werd opgeheven. Middelerwjl was bj de wet van 1 8 5 3 tot regeling van het toezicht op de onderscheidene kerkgenootschap pen bepaald, dat aan alle kerkgenoot schappen de volkomen vrijheid werd verzekerd wat betreft hunnen godsdienst en de uitoelening daarvan in hunnen eigen boezem. De nieuw te maken bepalingen zouden vóór het in werking brengen daarvan, ter kennis moeten wor den gebracht van den Koning en voor zooverre de medewerking van het Staatsgezag werd vereischt, zoude deze niet worden verleend tenzj de bepaling door Hem was goedgekeurd. Zoo werd bij K. B- van 7 Mei 1 8 5 7 goedgekeurd het nieuwe Syno dale reglement op de vacaturen van 11 Augustus 185 6, hetwelk be paalde in art. 4 7: Wordt de vertraging (vóór de beroe ping) veroorzaakt door hen die het recht van Collatie of van eenige andere wettel jke medewerking bezitten, dan gaat de Kerkeraad met het werk der beroe ping voort. De beroeping zelve breDgt hj niet uit vóór en aleer minstens dertig dagen zjn verloopen nadat hj den collator of elector van 'n voornemen om hiertoe over te gaar heeft kennis gegeven. In twjfelachtige gevallen wordt het regt dat bj de laatste beroeping is uitgeoefend, door den Kerkeraad geëer biedigd. Bj weigering of uitstel van de agrea tie approbeert het Classicaal bestuur ook zonder haar do beroeping, echter niet dan na kennisgeving aan den ge rechtigde tot de agreatie, met aanwjzing van den termjn na welken de appro batie verleend zal worden. In verband met de wjziging van 22 Juli 186 2, goedgekeurd bj K. B. van 11 Februari 186 3, luidde dit artikel 47 daarna als volgt Wordt de vertraging veroorzaakt door hen die het recht van collatie of van eenige andere medewerking bezitten, zoo maakt de Kerkeraad hun eenen termjn bekend van ten minste dertig, ten hoogste vijf- tig dagen, na welken hj het werk der beroeping met hen of zonder hen doet voortgaan. Is er een geding voor den burgerij ken rechter over het recht van collatie of van medewerking aanhangig, dan stelt de Kerkeraad na afloop van het jaar van gratie, eenen hulpprediker aan naar het reglement op het hulppredi kerschap en op belooning in art. 27 bepaald. In twjfelachtige gevallen wordt het recht dat bj de laatste beroeping is uitgeoefend, door den Kerkeraad geëer biedigd. Bj weigering of uitstel van de agre atie stelt het Classicaal bestuur aan den gerechtigde tot de agreatie om haar te verleenen eenen termjn van ten minste dertig, ten hoogste vjftig dagen. Is zj binnen den gestelden termjn niet ver leend, zoo approbeert het Classicaal be stuur de beroeping zonder haar. In art. 5 8 van het reglement van 1 8 5 6 wordt bepaald De Kerkeraad waakt voor de rechten der gemeente met eerbiediging altoos van de rechten van derden zoo bj vol strekte collatie, electie, medestemming enz., ala bj benoeming door floreen- plichtigen. Gerezen geschillen met derden tracht hij in der minne te beslechten, tevens daarvan kennis gevende aan het Clas sicaal bestuur, 't welk alsdan handelt overeenkomstig art. 4 7 en den Kerke raad met raad en hulpe ter zjde staat. Tot het inslaan van den weg van rechten behoeft de kerkeraad de goed keuring van het Classicaal bestuur, be houdens beroep, ingeval van weigering, LbeLehtig geluk bj.* Riobard, die melancholiek en zwijgend in een hosk Rat, spitste de ooren. „Na,* antwoordde de ander, „met dat geluk kan 't tooh zoo heel erg niet zjn. De werken van Acdorwo in raja omgeving zjn geen cent meer waard, en pa» nog las ik in de courant, dat bj Tokay een derge lijk werk, ook onder leiding vao Trausnit» in het leven geroepen, failliet was.* „Goed, dat mag waar sijn. 't Geld gaat niet uit zjn zak, dat gaat uit de zakken van zjn aandeelhouders I' riep een oud heer daartusschen, die niet tet de anderen scheen te bebooren. „Niet te bout gesproken, want zjn gehee ls vermogen heeft bij er bj zjn Ratsten te genslag ingeschoten; maar dat verze kert hem juist het algemeen vertrouwen 1* luidde het antwoord. Zoo spraken ze verder over „dien Traus nitz" .Riehard's oude heer had dus opnienw iets ondernomen 1 de aandeelen weren sinds een paar weken van 76 op 117 gestegen- Hj had eobatten verdiend au de risico op de schouders der aandeelhouders gelegd, allts goed in den haak en wanneer de menschen zoo dom waren zich dat te laten welgeval len, dan moiSten zj dat zelf weten. Onder zjne leiding waren de zaken schit terend gegaan. Maar zoo deed hy altoos zoodri de onderneming marebeerde, verveel de de zaak hem, dan trok hj er sju geld uit en begon iets nieuws. Hij was er nu weer bo venop, maar had een paar jaar geleden zjn huia met inboedel zelfs mouteu verkoo- pen ,Nern, zoover is bet niet gokoiaen! De verkooptng is opgehouden riep er een. Richard Trsusnitz luisterde en Inisterde en verbeet zjne ontroering op zjn sigaar, wierp die weg en stak een nieuwe aan, om maar niets te laten beme ken. Hem was het, alsof zjn gelaat hem dadelgk zou ver- r#Cl Nu is h j met vorst Giorgias naar diens landgoederen gereisd en daar wordeo zeker ook weer plannen gebroed.* „Bj özegedin heeft hj een groot land gekocht 1* „Rn bj Jaworaikow „Vanwaar k'jgt de kerel ai dat geld?1 „Wel, eenvoudig nit de zakken van ande ren. Hg is da groote maD, de ondernemer, en valt hg, wel morgen staat hg weer op.* „En fen slofte gaat het hem als S.ros berg.* „Iets pleit er voor hens: hj leeft zeer een voudig eu verrjkt zich niet- Waartoe ook? Kindereu heelt bj niet. Een zoon heeft hj gehad, maar die is naar de haaien.* Zj kttken allen plotseling naar den zwij genden jongen man in den hoek der coupé, die een doffen kreet had nitgestooten, waarb j hj was opgesprongen. Maar een oogenblik later zonk hj reeds op zjjn plaats terug. Hj scheen nog bleeker dan tevoren. „Pardon!" stsmelde bj, daar zj blykbaar meenden, dat bj niet wel wis geworden. Hj weerde elke deelneming kortweg af. Hj was inderdaad niet wal het zou tot h-t volgende station wel gaan, daar moest hj tcoh overstappen. Dtar verliet hj den wsggoo dan ook. De andoren dachten reeds een oogenblik later niet meer aan hem. Met deze ontmoedig. *oo rjk aan ge dachten voor zjn reeds zoo vermoeid hoofd, kwiin Richard thnis. Arme Gisela l Zy had er zich reeds zoo over verheugd, hsm weer bij sieh te hebben Dat alleen-ijn was haar ondrsgaljk maar wanneer Richard zoo droef gestemd was, dan bracht zjn bijzijn haar ook niet veel geluk. Zj awiog, weend® in stilte en hit zoo lang ondsidrokt verlangen naar hare famili», noar hare giootouden en h9t aangename leven bj itoo, word met den dag grooter en grootor. Van den evcus word eene gala-voorstelling aangekondigd. Wekenlang voorbereid, rou het publiek de overtuiging krijgen, dat geen der groote concurrenten iets beters leverde. Aüe rangen waren dicht bezet, man zag een groot uantal uniformen. Do mooiste op 't Provinciaal Kerkbestuur, Op te merken is nog dat in l 8 6 9 iu alinea 3 van art. 4 7 zijn uitgevallen de woor den „door den kerkeraad." en in l 8 7 5 in alinea l van art. 5 8 de woorden „zoo" en „als bj benoeming door floreenplich- tigen." Uit deze opvolgende bepalingen bljkt, dat, bj allen lust tot emancipatie, de rechten van collatie, electie, medestem ming etc. ook door de Synode bj voort during zjn erkend, al konden ook de verschillende reglementen geene beschik kingen inhouden omtrent de wjze van uitoefening door derden van deze onder scheiden rechten, welke uit hunnen aard liggen buiten het gebied van den kerkeljken wetgever. En gesteld nu eens wat nog aller minst boven twjfel verheven is dat de Koning bevoegd was zonder medewerking der Staten-Generaal bj zjne besluiten van de jaren l 8 l 9 en l 8 5 0 wjziging te brengen in de rechten erkend by de Besluiten van den Souverein'en Vorst van de jaren l 8 l 4 en l 8 l 5 dan zoude de uitoefening van het jus patrona tus conform het besluit van l 8 l 4 zich oplossen bj gemeenten met Lands-subsidie in het recht van electie (keuze) uit een dubbeltal door den Kerkeraad geformeerd en zou den op dit recht van toepassing zjn de artikelen 4 7 en 5 8 van bet reglement op de vacaturen zooals deze na de jong ste wjziging als boven luiden, vermits èn dat reglement èn de bedoelde wjzi- gingen op den voet der wet van l 8 5 3 door den Koning zjn goedgekeurd. Onder dankzegging voor de plaatsing, Hoogachtend, gaarne, Uw Dw. Sch., 9. 2 '99. De heer Abram de Winter z a l zeer waarschijnlijk ook te NieuwG Nie- dorp optreden. „Niedorps Mannenkoor", dat door allerlei omstandigheden niet bij machte is naar eisch een geheelen avond te vullen, besloot voor de uitvoering van 23 Maart a. s. den heer Be Winter tot me dewerking uit te noodig n. Men verwacht veel publiek, omdat het optreden van dezen zoo vermaarden humo rist te Nieuwe Niedorp nog nieuw is. meld Uit Alkmaar wordt ge- De bewoner van het perceel aan de plantsoenzijde van hetWildemansholje alhier, 't welk Zondag den 29en Januari gedeelte lijk afbrandde, heeft aan den commissaris van politie alhier bekend, den brand zelf te hebben veroorzaakt. Hij is ter be schikking van de justitie gesteld ea naar het Huis van Bewaring ove'gebracht. voorjaars-toiletlen werden dien middag voor de eerste maal ten pronk gesteld. De direeteur stond met een stralend ge laat aan den ingang van 't rond, omgeven door vele offieieren en andere sportvrienden. Een elk zeide hem iefs vriendelijks, allen wachtten met groote belangstelling do komen de dingen want immers, vanavond zoa de beroemde rijdor Roland de Fata-morgana, een volbloid-vos, berijden. De diree'eur was eerst kort geleden eigenaar van het paard geworden, dat hem een ongewoon bocge som gelds had gekost en dat hy nog tot eiken prijs bad geweigerd te verkoopen. Iu dien tosschentijd werd do Fata-raorgana in den stal gezadeld onder het toezicht van haar berydsr. „Zij hevft haar slechten dag,* zeide hij tot Ricba-d, dis naast hem stond en me> de grootste belangstelling bet paard, dat blijk baar zenuwachtig was, had gadegeslagen. En nu hoorde men het bijvalsklappen van het publiek. Dadelijk daarop snelde miss Torbina in kaar nauwelijks eon bslvsn meter larrg blauwe rokje, waarover de stalmeester dadelijk een langen man'el had geworpaD, ban baiden voortij). „Na is hot aw beurt, mijnheer Roland! Och, toe, wacht een seconde, ik zal even een japon aantrekken, dun ben ik in de loge riep sj hem toe en zond hem een gtoennden blik tos. „Drommel I Die is raakIk zal me een bliksemsfleider sansohaffei antwoord de Roland lachend, terwyl hij onder hasr blik alt doos een kogel getroffen een paar voet van den grond opsprong. Hij en Riohard zagen de ooquetie prima donna vao den oireus lachend na, maar Ro land zeide na een oogenblik „Hoor eens, Doyk, die neerslachtigheid beeft Dergena nat voorwat ge verloren hebt, krijgt ga daarmede toeb niet terog, Laat het verle den het verladen bljjven en pak het leven vau de rechte zijde aan I Lieve hemel, „wij zyu wel geen geboren graven en prinsen,maar mijn vader was cok een zeer welgesteld man, apotheker in Tiiëst, en ik Leb de Hoogesonool twee jaar gevolgd, tot ik weg- liep. Maar gebeurde dingen nemon geen Een veelzijdig man. Een H1LVERSUMSCHE iLstrumenl- slijper heelt een rondschrijven verzonden, waarin, na de mededeeliog dat hij orgels levert, verder htt volgende ter kenuis wordt gebracht„Hij beveelt zich minzaam aan als slijper van alle soorten snij-instrumen- ten en ook v;n het maken vau parapluien, brillen en huisorgels en tevens het schoonmaken van orgels en geeft onderwijs in htt orgelspelen en scherpt koffiemolens rn bascules eu balansen eri tevens ver zoekt de vrouw om gunst en recommanda tie van het breien van kousen, zoo goed aanbreien als nieuwen.' De Maatschappij tot E x- ploitatie van Staatsspoorwegen betlt een drietal gesloten goederenwagens, zooge naamde sneltreinwagtius, met Westiughouse snelrem, van vaste stellingen voorzien en tot veevoer van kaas ingericht. Zij worden wit geschilderd en o. a. voorzien vau het opschrift „Kaaswagen." B ij de den 26 e, n Januari j.1. teu overstaan vau den Notaris D. H. Se nator, te 's-Gravtnhage, gehouden trekking der preraiebewijzen, door de Uitgevers van DE BAZAR ten geschenke aangt boden aan de inteekenaressen op dat Mode-Weekblad (No. 1 12 van den loopenden Jaargang), zijn de prijzen gevallen op de nummers 41813, 42099,45871. Elk der whisters, Mej. Cohen, Leeuwenhoeks'raat, Amster dam; M'j. van Dalsen-Fonteiu, te Delft, en Mtj. Pijpers-Rijmond, Paulus Potter- siraat 185e,Den H*ag,ontving een notenhou ten Werktafeltje, uit eene der grootste Meu belfabrieken van ons land. Voor de in- teekenmsseu op Nos. 13 24 van dezen j.argang zijn weder 3 notenhouten werkta feltjes bestemd. De iateekenaresstn zullen het premie-bewijs ontvangen bij De B*zar iio. £0; terwijl de trekking vermoedelijk zal plaats hebben omstreeks April aan- staaden. Een keuringsquaestie. Ia een der stedea van Noord-Holland moest het vorig j .ar een jongmensen lo ten hij trok een la»g nummer en maakte g.Jiruik van de voordeelen die bat r serve- kadar aanbiedt.Voor den dienst daarbij werd hij goedgekeurd. Daar hij echter een kwaal had, vroeg hij keuriug voor den militie raad eu dezs keurde hem af. Op de vraag, of die afkeuring nu ook gold voor het reservekader, werd den jon gen man aangezegd, dat hij nog eens moest gekeurd Wi.rden en zie, nu was hij opééns weder wèl geschikt voor den dienst. Zijn vader echter, daarmede niet tevre den, brtcht de zaak bij Ged. Staten, die beslisten, dat da door den militieraad ge- keer 1' Hy haalde de schouders op en lachte lichtzinnig. Nu volgde het teAsn van zijn optreden. Hij wierp de overjas nit, die hij over zijn bont eostnnm had aangetrokken en ba- steeg het paard. Dadelijk daarop weerklonk in den eirons donderend applaus; men ont ving den lieveling van het publiek met luid gejnbel. Een kwartier laier droeg men hem met een schedelbreuk nit het cirous-*ond. Dn Fata-morg-na sidderde aan het gansohe ljjf, toen «y dn stal binnenrand waar bet ge- heele stalpersoneel op haar toestormde om te tien of ook zij zich had beteerd. Daarover gerustgesteld, wendde de direc teur zieh vervolgens tot den gewonde „Wat moet ik na beginnen Bet publiek het moet schadeloos gesteld wordeo 1 Meu moet het publiek tevreden hou den „Ga moet naar binnen, het publink gerust stellen. Zeg, dat Doyh wil ryden, voor de zen ééuen keer I* steunde de gewonde, die niet aan zichzelf, maar aan de redding van de voori<elling ducht, ofschoon bij eelt met een onm ;eht lag te worstelen. „Roland p schreeuwde de directear in groote dankbaarheid. Daarna stormde hy weg, met de hand ovsr bet gelast strijkend, dat sieh in een oogwenk weer in vroolijke trekken bad geplooid. Alle opgewondenheid in den circus verdween bij het zLn van het kleine mannetje met het liove glimlachje, dat bij iijri „force' noemde. Ht; verzekerde in een kort, eenvoudig woordje, dat mijnheer Ruiands wond van geen groote beteekeniB was en by,God zij dank, na een paar dsgen weer zou kannen optre den in zyu plaats zoa dd een der hoeren van bet personeel, mijnheer Doyk, slechts voor é.m enkelen keer sieh ptesemeeren,ter wijl hy een les ait de Spaansche school zou aitvoeren. „Doykl De prins/ De graafI Die go- hcimziunige onbekende flu stede men al om er giug ean dol gegons door den ciious. „Gy moet mij redden i Het gaat niet an ders! Geen enkele kan ryden coosh gijl* 1 i v

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1899 | | pagina 5