AlltlEEl litlll-,
Alftntiiit- Lnllnvllil
Donderdag 15 MAART 1900.
44ste Jaargang ITo. 3503.
Zoogewon nen
soo geronnen.
PLAATSELIJK NIEUWS.
FEUILLETON.
Binnenlandsch Nieuws.
SCHAGER
COURANT.
en
Lht blad verschijnt tweemaal per week Woensdag-
Zaterdagavond. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden
ADVERTENTIEN in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger.
Hureaa: SCHAttKA't Laan, O 4.
UitgeverP» TRAPMAN.
MedewerkerR I K E L.
Prijs per jaar f 3.Franco per post f 8.60,
Afzonderlijke nummers 5 Cents.
ADVERTENTIEN van 1 tot 6 regels f 0.25;tedere regel meer 6 ct
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Schagcn, 14 Maart 1900.
Op uitnood iging der a f-
dceliugAardswoud e.o. van de Soc.Deinocr.
Arbeiderspartij hield de heer .4H.
Schaper, lid van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal, in het Noord-Holl.
Koffiehuis alhier, eene rede over: „De
arbeider in Staat en Maatschappij."
De heer Schaper begon zijn rede met
de opmerking, dat hij niet iets nieuws
kwam vertellen, hoewel de zaak betrek
kelijk wel nieuw is. Eeuwen lang toch
heeft de arbeider zijn lot met gelatenheid
en doffe berusting gedragen en verdragen
en eerst sinds een kwart eeuw is er wat
beweging in de logge massa des volks
gekomen en heeft men begrepen, dat het
arbeiderslot een alles behalve benijdens
waardig lot is. De toestand kan beter
zijn en behoeft niet zoo te blijven en
daarom is het plicht van elk rechtschapen
menscb, mee te werken tot het verkrijgen
der verbetering. De arbeiders beginnen
in te zien, waar de schoen wringt en
dat hun lot onverdiend is.
Onder arbeiders begreep Spr. niet alleen
hen,die mot de handen hun brood ver
dienen, maar allen, die niet zonder wer
ken, 't zij met de handen of met het
hoMd, door het leven kunnen gaan.
Spr. kende voornamelijk twee groepen
van meuschen arbeiders en n iet-arbeiders,
die van den arbeid van anderen leven.
Het leven van die twee groepen werd
door Spr. in het breede nagegaan. Hij
vertelde op boeiende wijze, hoe en waar
in het kind des arbeiders achterstaat
bij dat van den rijke; dat dit verschil
zoo voort blijft bestaan tot het kind
man is geworden, enz. enz. Nieuws ver
telde Spr. niet, maar de wijze, waarop
hij de bekende feiten weer onder het oog
der aanwezigen bracht, de Overtuiging,
die uit zijn taal sprak, de warmte, waar-
méê hij opkwam voor de rechten der
niet-bezitters, dit alles maakte een
grooten indruk, te meer nog, daar Spr.
niet op de gebruikelijke wijze begon uit
te varen over bezitters, enz., maar den
toestand nam zooals hij is, hem als ver
keerden toestand brandmerkte en de mo
gelijke verbeteringen aanwees. Over het
nut der vakvereenigingou werd in het
breede uitgewijd, als grondslag voor ver
dere, grootere organisatie en duurzame;
verbeteringen. Over de concurrentie der
arbeiders onderling werd een hartig
woordje gezegd, evenzoo over het bedreig
de recht van vereeniging bij de sigaren
makers te Groningen, en over vele zaken
meer. Helder lichtte de heer Schaper
den toestand der arbeiders in de maat
schappij toe. Sprekend waren zijn voor
beelden, begrijpelijk zijn taal, logisch
zjjue redeneeringen.
Na de pauze behandelde bij den toestand
in den staat, d. i. de georganiseerde
maatschappij. Ook daarin heeft de arbei
der weinig te zeggen. De twee soorten van
wetten, te weten die, welke de verhoudicg
der burgers over en weer regelen en die
welke ingrijpen in de maatschappelijke
toestanden en welvaart, worden beide
gemaakt door de bezittende klasse en
dragen daar dan ook in vele opzichten
de kentcekenen van. De justitie b.
bestaat geheel uit gegoede menechen en is i
derhalve volmaakt eene klasse-justitie,
en spreekt vonnissen uit, die meermalen
den stempel dragon van de omgeving,
waarin de heereu rechters leven. Arbei
ders zouden in vele gevallen andere von
nissen vellen dan die heereu. Is het dus
niet hoog noodig, dat de rechterlijke
macht anders worde samengesteld Alles
in den staat is gebaseerd op eigendoms
recht en kapitalistisch gezag, twee din
gen, die Spr. natuurlijk van zijn stand
punt tel bestreed. Aan beide moest, vol
gens hem, voor het heil van allen in
staat en maatschappij een einde komen.
Ook de belastingwetten waren onrecht
vaardig en even zoovele andere wetten,
die door Spr. werden aangehaald en
gecritiseerd. Het tegenwoordig ministerie,
dat het ministerie van sociale rechtvaar
digheid wordt genoemd, gaf ook niets
dan slap, middelmatig werk. Zie maar
naar de Leerplichtwet, riep Spr., ook half
werk en halve maatregelen. De aanne
ming van deze wet hangt waarschijnlijk
vao de stemmen der socialisten af, 6prak
de heer Schaper. Nu, die zijn sterk
vóór leerplicht, maar of zij voor deze
slappe wet zullen stemmen, is nog zeer
de vraag en hangt nog van allerlei dingen
at. In de toekomst zullen nog vele
dwangwetten noodig zijn voor de verbete
ring van den maatschappelijken toestand.
Er is ook nog zooveel, waarop de arbei
ders recht hebben en dat zij ook zullen
veroveren. B. v. het algemeen stemrecht.
Het VQlk zal het eindelijk willen hebben
en als het volk het wil, is er geen kamer,
geen regeering, die de beweging kan
stuiten.
Door den wil des volks is het in België
gegeven, door den wil des volks zal het
ook in Nederland worden verkregen.
Met eene krachtige aanbeveling tot
aansluiting bij de arbeiderspartij, sloot
Spr. zijne met zeer veel aandacht gevolgde
rede, die een diepen indruk maakte. Met
een der vrije socialisten ''olgde nog een
klein, onbeteekenend debat, waarop de
voorzitter der Aavdswouder afdeeling op
do gebruikelijke wijze de vergadering sloot.
Een collecte voor de noodlijdende
diamantbewerkers bracht nog ruimt 4.—
op.
De St. Lodewijks-Vereeni
ging hield j. 1. Zondag hare gewone
jaarlijksehe vergadering in de R. K.Par.
School.
Op de lezing der notulen volgde de
rekening en verantwoording van't vorige
jaar. Het batig saldo bedroeg t 1223 46.
Nadat de heer C. N. Vlaming met bijna
algemeene stemmen tot president was
herkozen, werd de vergadering door den
ZeerEerw. heer deken onder een woord
van dank gesloten.
24.
OntwaaktDat veelzeggende woord op
het oude, verweerde gedenkteeken op het
kleine kerkhof was weer waarheid geworden,
voor de zooveelste maal. Drie jaren-» waren
voorbijgegaan, en op de graven van de
dooden bloeide opnieuw het lenteleven in
al zijne bekoring.
De goede stad Heilsberg verheugde zich
als steeds in haar idyllische rust en
vrede. Daar was niets veranderd, alleen de
notaris was heengegaan en de Heilsberger
kanselarij had een nieuwen. Anders was er
niets gebeurd, maar de stad was en bleef
historisch, en dat was voldoende.
In Steinfeld en Neustadt daarentegen
hadden diep-ingrijpende veranderingen plaats
gehad en die waren lang niet in het voor
deel van de beide plaatsen. Dé Steinfelder
werken waren in andere handen gekomen
voor een luttel bedrag, maar de tegenwoor
dige eigenaar deed zijn best niet den boel
rechtop te houden. De gansche inrichting
was, zooals maar al te duidelijk bleek,
met kunstr en vliegwerk in elkaar gehou
den. Een werkelijk bestaan was mogelijk,
als men de zaak tot haar kleinen omvang
van vroeger terugbracht, en dat geschiedde
dan nu ook. De arbeiders werden voor het
grootste deel ontslagen, de overtollige
gebouwen verkocht of verhuurd, en voorts
werd de onderneming beheerd, zooals dat
met zaken van tweeden of derden rang
behoort.
Neustadt, dat zijn belangrijkheid aan de
Steinfelder werken dankte, was dadelijk
in verval. De arbeiderswijken werden lang- 1
zamerhand ontvolkt en de veie voordeelen,
die het rechtstreeksohe verkeer met Berlijn
met zich meebracht, hielden natuurlijk
op. En alhoewel nu niet het gras
Vergadering van den
Raad der gemeente 5£ype, op Dinsdag
13 Maart 1900, 's morgens 10 ure.
Bij de openiDg deelt de Voorz mede,dat
de heer Schuijt afwezig is wegens onge
steldheid, en hij heet den heer Van
Beusekom welkom, die na lange onge
steldheid thans weder aanwezig is. Hij
hoopt, dat de heer van Beusekom steeds
moge toenemen in krachten en nog lang
zich zal kunnen wijden aan de belangen
der gemeente.
De heer Van Beusekom bedankt.
Hierna volgt lezing der notulen, die
worden goedgekeurd.
Het eenige punt tér behandeling is
het Kohier voor den Hoofdelijkeu Omslag
voor 1900.
Voorzitter zegt, dat aan den heer
Jacht-Opziener elk jaar een gratificatie
van f50.— is verleend. Namens Burg.
en Weth. stelt hij dan voor, het ook
dit jaar te doen, daar men werkelijk
grooten steun van den Jacht-Opziener
ondervindt. Met algemeene stemmen
ervoor.
Het Jaarverslag der Gemeente zal
evenals ieder jaar aan de raadsleden
worden rondgezonden.
Bij de rondvraag zegt de heer De Wit,
dat de verandering der wijknommers
heeft plaats gehad, maar dat b, v. aan
zijn huis niets is geschied en hij heeft
ontdekt, dat er nog meerderen zijn, bij
wie er ook niets aan gedaan is. Hij
in de straten van Neustadt groeide, zooals
de Burgwacht het had voorspeld, zoo was
de bloeitijd als industrieplaats toch voorbij
Ernst Rairnar was naar Berlijn getrok
ken, tot groot misnoegen der Heilsbergers.
De gansche stad verheugde zich in en genoot
van zijne beroemdheid, en nu ging hij weg.
Zijn geschrift en de koene daad van Ronald
aan te grijpen, hadden hem overal beroemd
gemaakt. De golf der begeestering, die hem
in de hoogte had gevoerd, was nog niet
weggespoeld, toen reeds een tweede hem
ophieuw in de hoogte voerde de zelf
aanklacht van Ronald, die, stervende, nog
de waarheid haar eer had gegeven en zich
als den schuldige had bekend gemaakt, als
den dief van de deposito-gelden. Dat was
zelfs op den rand van het graf nog een
daad van grooten strijd, maar het nam den
smet weg van den naam van den ouden
R&imar en vernietigde het noodlot van het
leven van diens zoon.
Nu kon Ernst de zoolang gebonden vleu
gels uitslaan, en hij deed dat zoo forsch,
zoo toachtig, dat men niet begrjjpen kon
en wilde, dat een man met dergelijke gaven
zoolang onopgemerkt had kunnen blijven.In
Berlijn vond hij overal de deuren geopend
en het was natuurlijk, dat allen, die zijn
vader hadden gekend en hem onrecht had
den gedaan, met den bankier Marlow aan
de spits,het onrecht nu aan denzoon trachtten
te vergoeden, door hém zoo voorkomend
mogelijk te behandelen.
Het was wel eigenaardig en merkwaardig,
dat daarbij steeds sprake was van den
oudsten 'broeder. Max verheugde zich ook
nog in het leven en ging voor een talent
door, ofschoon men er nog niets van had
bemerkt, en als handig man, had hij de
bekentenis van Ronald zich ten nutte ge
maakt door dadelijk overal zijn studiën ten
toon te stellen, want tot een flink schilderij
was het nog nooit gekomen; maar alhoe
wel men vriendelijk over hem en zijn werk
sprak, omdat hij Raimar heette, eeu blijvend
succes wist hij zich toch niet te verzekeren.
Ernst bleef op den voorgrond, omdat hij
een persoon van beteekenis was en zijn
plaats wist te behoudenMax geraakte
geheel op den achtergrond en had het,
trots al zijn moeiten, nog niet toi een rijk
huwelijk gebracht, dat, zooals langzamer
hand algemeen bekend werd, het groote
doel van zijn leven was. Hij verlangde nog
steeds naar een levensgezellin met de noodige
vergulding, maar die het gruwzame noodlot
hem nog steeds niet gunde.
Gernsbach werd als gewoonlijk door
pachters beheerd en het heerenhuis lag
meestal stil en verlaten, maar zooveel te
luider en vroolijker ging hot er toe, als
majoor Harmut met vrouw en kind daar
hun intocht hielden. Hij bracht steeds zijn
verloftijd op het goed door, maar terwijl
de weduwe voorheen'steeds teruggetrokken
had geleefd, was Gernsbach nu een gastvrij
huis, en de Heilsbergers wisten dat te
waardeeren.
Op het terras zaten mevrouw Harmut
en de oude notaris Treumann, die nog steeds
als voorzitter der historische vereeniging
en redacteur van de Burgwacht fungeerde,
maar de strijd met het Neustadter blad
was geëindigd. „Jegens een overwonnen
vijand moet men grootmoedig zijn, en
Neustadt beteekent niets meerplacht
Treumann te zeggen. Deze grootmoedigheid
viel hem zooveel te lichter, toen de redac
teur met zijn lage beleedigingen ophield
en het blad heel kalm was geworden, nu
het niet meer de belangen van den nabob,
van Ronald, had te verdedigen.
Het bezoek van den ouden heer aan
Harmut was niet toevalig. Men ver
wachtte vandaag op Gernsbach zijn neef
Ernst en zijn nicht Edith,„geboren Marlow",
zooals hij nooit verzuimde er bij te voegen,
want men wist algemeen wat die naam
in de geldwereld beteekende. Zij kwamen
van de huwelijksreis.
Wilma Harmut was niet veel verouderd,
zij was nog dezelfde lieve verschijning, maar
het was haar duidelijk aan te zien dat zij
een gelukkige vrouw was.
Daar verscheen achter in de laan de ma
joor te paard en naast hem reed op een pon-
nie de kleine Liesbeth. Zij zagen de twee
op het terras en sloegen daarom rechts-ai
en galoppeerden in vollen draf dwars over
vraagt, of het gemeentewerk was.
De heer Nobel zegt van ja, en dat
het gedaan had moeten zijn. Voorz. zal
zorgen dat het uitgevoerd wordt.
De heer Vrijburg zegt, vernomen te
hebben, dat de heer Zeeman uit de
gemeente gaat vertrekken en dus zal
bedanken als lid van den raad.
Naar aanleiding daarvan zegt hij,
zijn ontslag te zullen nemen als lid
van den raad. Als notaris heett hij heel
wat werkzaamheden, vooral in 't voorjaar
waarbij nog komen zijne gewone
werkzaamheden, zoodat hij de Dinsdagen
van de raadsvergaderingen slecht kan
missen. Bovendien acht hij de functie
van notaris slecht vereen igbaar met de
betrekking van lid van den raad.
Men kent als notaris te veel dengeldelijken
toestand der memchen, wat van invloed
kan zijn bij het opmaken van het
Kohier van den H. O. Daarom dient
spreker zijn ontslag in.
Voorz. zegt, niets te weten van het
bedanken van den heer Zeeman.
De heer Zeeman bevestigt, dat hij de
gemeente verlaat, maar dat hij met het
nemen van ontslag nog een maand had
willen wachten.
Maar bjj deze gelegenheid vraagt dan
ook bij zijn ontslag.
De heer Vrijburg zegt nog, te hebben
willen wachten tot de a.s. periodieke
verkiezingen, om de gemeente niet op
kosten ■ée jagen, maar omdat toch de
heer Zeeman vertrekt, kon het in één
kosten door. Hij vertrouwt, dat de mede
leden zijn besluit niet onbillijk zullen
achten, maar respecteeren.
Beide heeren vragen nu hun ontslag
tegen 1 Mei a. s.
De heer Francis informeert nog om
trent een aanplakbord to Oudeslui?.
Hierna wordt de vergadering gesloten
en gaat de raad in comité.
De sociëteit „Vrienden
kring" te A nii<i Paulowna bood
Zaterdagavond haren leden voor de derde
maal een feestavond aan, die zeer goed
geslaagd mag genoemd worden.
De komische voordrachten van den
heer Groen uit Alkmaar maakten den
hoofdschotel uit. Deze werden van het
begin tot het eind toegejuicht en hij
had er verscheidene.
Eene andere aantrekkelijkheid en
tegelijk iets nieuws voor de meeaten,
was de voofsreTfing van de verbeterde
phonograaf of zoogenaamde gramaphone
van de Biograaf-Maatschappjj te Am
het veld op het terras aan. Het blonde
haar van de kleine fladderde in den wind
maar zij zat vast in den zadel en bestuurde
het kleine dier met groote zekerheid.
„Haltcommandeerde Harmut en de
groote vos en de kleine ponnie stonden als
muren. De majoor groette op militaire wijze,
1 wat Liesbeth met groote kennis van zaken
nadeed, dan stegen beiden af en gaven hun
paarden aan een stalknecht over en Arnold
voerde zijn kleine dochter in triomf naar
den gast.
„Kijk me dat ding eens aan riep hij,
„die rijdt reeds beter dan hare mama.
Vrees kent ze niet, dat gaat maar over
heg en steg dat is mijn leerlinge
„Ja, zoo rijd ik altijd met papariep
de twaalfjarige Liesbeth, die over dezen
lof blijkbaar zeer trotsch was. „Was het
niet een allermooist gezicht
„Wel wat halsbrekend!" antwoordde de
notaris. Liesbeth lachte en nam eenige
stukjes suiker van de theetafel, om daar
mede de paarden te voeren. Maar het kwam
niet in haar hoofdje op, bedaard langs de
trap van het terras naar beneden te gaan,
o neen, zij zat in minder dan geen tijd op
de leuning van de veranda en met een
flinken sprong was ze beneden, wat haar
een afkeurend „o, maar Liesbethvan
haar moeder op den hals haalde en
een luid „bravo" van den kant van haar
vadpr ten gevolge had.
„Dat kind heeft kracht en leven riep
hij. „Spreek dat niet tegen, Wilma, Lies
beth is een pracht-exemplaar."
„Maar veel te wild voor een meisje",
antwoordde Wilma. „Dat is jouw schuld,
je maakt er heelemaal een jongen van met
je soida ten-op voeding."
„Mensch, zwijg lachte Arnold. „Maar.
oom Treumann, hier zitten we nu verzameld
in familiekring, verzameld om de beroemd
heden te ontvangen, en zet nu niet zoo'n
deftig gezichtwij zijn onder ons. Met de
bruiloft hadt ge reeds zulk een respect
voor die miliioenendame."
„Respect?" herhaalde Treumann half
beleedigd. „Ik kon mijn nicht toch niet
lastig vallen op dat groote schitterende
sterdam, voorgesteld en in werking
gebracht door den heer Alex Bcnno,
thans in het Casino te Helder. De
verschillende nommers, die dit instrument
deed hooren, lokten luide bijvalsbetui
gingen uitover het algemeen was alles
zeer duidelijk in de geheele zaal
hoorbaar, even goed het gesprokene
als de muziek. Wij kunnen de kennis
making met deze nieuwigheid op weten
schappelijk gebied ten zeerste aanbevelen.
De leden der Rederijkerskamer „Trouw
moet Blijken", gaven nog ten beste de
opvoering van het tooneelstukje„Het
verlote landhuis aan den grooten weg",
dat flink en vlug werd afgespeeld. Na
den afloop, te ruim 1 uur, bleven velen
nog een paar uren gezellig bijeen,
Dezer dagen cirouleert
te W ieringervvaard een lijst
voor een uitvoering op 1 April a. s.
Dien avond zullen de Vereenigde Nederl.
Tooneelisten van Amsterdam in de zaal
van mej. de wed. Boon de première
geven van een nieuw, oorspronkelijk
tooneelspel in 5 bedrijven, getiteld „De
Dochters van deu Notaris," door W.Wjjker.
Zondag 11 Maart werd in
de zaal van mej. de wed. J. Boon te
VVieringervvaard eene uitvoe
ring gegeven door dezelfde dames en
heeren, die veertien dagen geleden voor
de leden der sociëteit waren opgetreden.
Het programma was dan ook in hoofd
zaak hetzelfde.
De zaal was zeer matig bezet.
Na een preludium van het strijkorkest,
speelden de dames v. d, Klashort en M.
Kaan een quatre-mains.
Hierna werd het blijspel Hercules
opgevoerd.
Hoewel het publiek nu en dan een
hartelijk gelach deed hooren en aan het
slot flink applaudisseerde, werd het stuk
niet zoo goed gespeeld als voor de socië
teit. Het ging wat gejaagd.
Vervolgens droeg de heer Wijker voor:
„Marie van den Kolonel," waarmee hij,
ab milicien uitgedost, blijkbaar succes
had. De heer P. Stadt zong, goed
als altijd, „Matrozenlied" en „O, mijn
Neêrlandsch."
Na de pauze werd de operette „Oost,
West, Thuis Best" opgevoerd, waarmee
alle medewerkenden veel succes hadden.
Hoewel we niet omtrent ieder in bijzonder
heden willen treden, kunnen we een afzon
derlijk woord van lof niet onthouden aan
den heer J. E. Vos, dio de rol van Gaik-
Jan meesterlijk weergaf. Mogen allen
feest Ik heb steeds veel met haar op ge
had, dat weet ge wel, reeds van het oogen-
blik, dat wij haar beiden op den Burchtberg
hebben ontmoet."
„Maar toen geloofdet ge in vollen ernst,
dat die domme jongen, die Max, dien prijs
zou wegdragen riep de majoor lachend.
„Hij tracht nu herstel in Karlsbad te vin
den voor den schrik. Zoo schreef hij ten
minste aan Ernst, door wien hij zich
natuurlijk het reisgeld geven liet."
„Dat hij geschrikt is, dat heb jij op je
geweten," zeide Wilma verwijtend tot haar
man.„Wij waren in Berlijn, oom Treumann,
toen Ernst zich aan Edith verloofde, en
ontmoetten toen Max op straat. Daar ver
telde Arnold henfhet nieuws op een manier,
die
„Ho, ho, kind, dan Ijeb je toen je ooren
niet goed open gehad," viel Harmut haar
in de rede. „Ik was integendeel zelfs tee-
der en zacht. Zie je, Max, zoo gaat het
zei ik troostend. Toenmaals in Heilsberg
hadt jij reeds geheel en al afgesloten met
de toekomst van je broer, toen jij om die
millioenen-j.uffrouw vrijdet, en gek hè, nu
krijgt Ernst toch die juffrouw en de inilli-
oenen. Van Ernst houdt zij nu eenmaal en
jou kan ze niet uitstaan. Maar troost je,
jij zult wel ergens anders een levens
gezellin met geld vinden. Toen werd hij
eerst groeD, daarna geel, mompelde van
verraad, en rende als een bezetene weg, en
nu drinkt hij niets anders dan bronwater
om zich dat kleurenspel af te "Wennen. Mij
zal het benieuwen, hoe lang het nog zal
duren, dat Max ongetrouwd rondloopt,
met zijn aardig gezicht en zijn domheid.'
Hij zal tocheindelükerwel eene verschalken."
f reumann haalde de schouders op en
trok een verachtelijk gezicht. Hij hield er
niet van, van „dat mensch" te praten, dien
hij niet meer als zijn neef beschouwde. Hij
had hem in den ban gedaan en op dat punt
bleef hij onvermurwbaar.
SLOT VOLGT.
