Jndische pentassen. f ena FEUILLETON. Democratische actie. I En wijl het jaar 1901 voorbij is en wat I gebeurde nu eenmaal niet meer is te ver- j tnderen, kan er thans toch waarlijk geen reden meer zijn, volgens dat blad, om gescheiden, laat staan vijandig ten opzichte van elkaar te verkeeren. teru« Reisplan. WORDT VERVOLGD Zoiidag 28 December 1902. iltiiiti Niciws-, 46slc JaargaHg No. 3796. Aimteitifr LuHuvklil. en Dit blad verschijnt tweemaal per week Woensdag- gaterdagav ond. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden aDVERTENTIEN in het eerstuitkomend nummer geplaatst. INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger. Bureau: SCHABKtf, Laan, D 4. UitgeverP. TRAPMAN. MedewerkerJ. W I K. E L. Prijs per jaar f 8.Franco per post f 8.60. Afzonderliike nummers 6 Cent. ADVERTENTIEN van 1 tot 5 regels f 0.26 iedere regel meer 5 ct Groote letters worden naar plaatsruimte berekend. Pil nummer beslaat uit twee bladen. EERSTE- BLAD. „Het Vaderland," dat altijd in nauwe jelatie heeft gestaan tot den tegenwoordigen leider der Unie-liberalen, Goeman Borgesius, achjjnt nu inderdaad den democratischen kant op te willen. Althans, het blad werpt ver van zich de gedachte, dat de nieuwe vooruitstrevende liberale club in de Kamer i tegen het in uitzicht gestelde voorstel tot pond wetsherziening van de vrijzinnig democraten, eene vijandige houding zoude mogen aannemen. Integendeel, de scheiding tusschen de vrijzinnig-democraten en de club-Borgesius met de Liberale- Unie-mannen,ligt nog altijd, •volgens dat blad, in een vraag van taktiek, "de vraag of grondwetsherziening in 1901 I urgent was te achten en het sjibboleth bij de verkiezingen mocht zijn. Ook uit het „Vaderland" blijkt, dat mannen als Van Gijn, Willinge en Ferf, zich stellend op den bodem van het program der Liberale Unie, zich verklarend dus grondwetsherziening om algemeen voor kiesrecht van mannen en vrouwen mogelijk te maken, thans feitelijk zich in beginsel verklaren voor algemeen kiesrecht. Immers, wie dat niet wil, behoett waarlijk gnn da wetsherziening, louter voor zijn ffcier, niet te vragen. hit nu is al een merkwaardige omkee- ring bij personen, die indertijd hebben gestemd tegen de motie-Troelstra, van de Kamer vragende om zich in beginsel vóór algemeen kiesrecht te verklaren Het wordt broodnoodig, dat deze heeren in vele anderen met hen, door ondubbel- linnig hun stem te geven aan een grond wetsvoorstel, zich daaraan vast binden en voor hunne kiezers in het vervolg als democraten optreden. Slag-om-den-arm-politiek helpt niet meer. Voor de Unie-liberalen komt thans de eisch op, even ondubbelzinnig, even onafhankelijk van wat sommige groepen van meer conser vatieve kiezers willen, als door de vrijzinnig- democraten in 1901, is gedaan n.1. zich te verklaren vóór den democratischen staats vorm, daarvoor te strijden en daarvoor misschien in den eersten tijd de nederlaag te lijden. In 1905 komt de vraag van de grond wetsherziening en het algemeen kiesrecht op den voorgiond. Dan zal, dan moet de Liberale Unie kleur bekennen en doen wat ze in 1901 had moeten doende urgentie van de grondwetsherziening aanvaarden en slechts dien candidaten steun verleenen, die dit beginsel onderschrijven. Doet ze dat niet, dan kan ze met listig manoeuvreeren misschien weer een behoorlijk aantal zetels bezetten in de volgende Kamer, maar dan zal ze worden een langzaam, oi ook wel snel wegstervende partij, op welke niemand meer rekent bij de ontwikkeling van onze staatsinstellingen in democratischen geest, die misschien in het een of ander gemengd ministerie nog eens een harer bekwame mannen kan doen optreden in samenwer king met meer conservatieve elementen, maar die zal behooren tot het tijdperk dat gaat, niet dat komt. Zonder scheuren gaat dat niet, in menig kiesdistrict zal het spoken, wanneer de Liberale-Unie-mannen gaan zeggen en toonenwjj zijn met onze geheele leger macht ons gaan voegen bij het vrjjzinnig- democratiache vendel. Er zullen vreemde gezichten worden ge trokken, als de „Voornitgangers" van IJzer- man's en Pierson's candidatuur met al het vuur der overtuiging voor algemeen kies recht en grondwetsherziening in de bres springen. En toch, hoe eer het geschiedt, hoe beter. Een trits van bekwame mannen, die het vertrouwen genieten van hunne kiezers, verklaart zich niet ronduit, zonder om wegen, voor grondwetsherziening, erkent niet onomwonden de noodzakelijkheid om ons staatswezen te vestigen op Hen bodem van het algemeen kiesrecht, of in het ge heele land ondergaat de denkwijze van het kiezersvolk daarvan den terugslag. Er komt oppositie, zeker, maar ook ver trouwen dat deze kloeke daad, wel door dacht, wel overwogen, niet onder den in druk van verkiezings-speeches, maar ern stig bezonnen, een daad is van wijs beleid. Het is daarom te wenschen, dat het aan gekondigde voorstel tot grondwetsherziening van de vrijzinnig-democraten, zich niet te lang late wachten. Slechts de vereenigde democratische actie kan de partijgroepeering brengen, die het eerstvolgend tijdperk van krachtige sociale en politieke actie be- heerscht. Want dit is zeker, en niemand zal het gaandeweg meer kunnen betwisten, dat bedrogen uitkomt, wie denkt dat van dit mi nisterie belangrijke wetsvoorstellen tot leni ging van sociale nooden zijn te verwachten. Een overdreven militaristische geest komt te staan op zware financiëele offers. Da&rvoor en voor de subsidiën aan bij zondere onderwijsinstellingen van onder scheiden aard, worden de gelden besteed, die toevloeien uit de ruime opbrengst der middelen, die zullen worden gehaald uit de protectionistisch te heffen invoerrechten. Wie er denkt aan ouderdoms-verzekering, door de breede lagen des volks zoo vurig gewenecht, hij stelle zijn hoop op later. Wie meent, dat ingrijpende sociale her vormingen noodig zijn om in dezen tjjd van toenemend groot bedrijf, de verhouding van werkgevers en werklieden te regula- riseereu, het bestaan en de toekomst der arbeiders te verbeteren, hij verwachte van den arbeid der eerste jaren Diet te veel. Op sociaal gebied zal de tegenwoordige wetgevende periode, vergeleken by andere, een tjjdperk van stilstand zijn. En eerst dan, wanneer de democraten vereenigd, hoe ook onderscheiden in beginselen op gods dienstig of economisch gebied, optrekken om voor het gansche volk medezegging- schap te verwerven, zal die nieuwe krach- tige ijver vaardig worden om de wetgeving in overeenstemming te brengen met de gan8ch veranderde behoeften. Niemand zal loochenen, dat de nieuwe Kamerclub der vooruitstrevende liberalen dat oogenblik kan verhaasten. Niemand óók, dat slechts het zelfstandig en zelfbewust optreden der vr jjzinnig-demo- cratea hen daartoe kan dryven. Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden. 8. Waarom dit het laatste inleidingsartikel ia er schijnt reeds e°iiige belangstelling te komen, wat «chryver goede boop op de toekomst geeft het reisplan Nederland is geen kleine mogendheid een paar woorden oter „imperialisme" Schrjjter neemt voo'loopig afscheid san den leaer 1 In mijn eersten „Penkras" beloofde ikU nog vóór mijn vertrek enkele wel dien B. V. als welkomen „vriend" binnenhaalden, wat dan Dan was Holland in last, dan zou 't met zijn grootheid gedaan zijn, zou het zelf r ij p wezen voor annexatie Doch neen, duizendmaal neen,'t zal, 't kan, 't moet anders wordenHolland en Insulinde zullen elkaar leeren kennen en liefkrijgen, Holland moet Indië ook vooral leeren recht doen, maar dan ook zeker zal lndië in de ure der beproeving p a 1 staan voor Hollands belangen, dan zal de B. V. door een anderen B. V. (Binnen- landschen vriend) worden teruggeslagen en verpletterd, dan zal Javanentrouw ons loonen en Hollands driekleur bljjven wap peren in het land van de Zon. Dan zeker ook zult gij, myn vaderland, tot in lengte van dagen, de tweede Koloniale mogend heid zijn, geëerd en geprezen door alle volkeren der aarde 1 Wanneer de vriendelijke briefschrijvers nu werkelijk de tolk zjjn van al mijne lezers en lezeressen, dan heb ik goede hoop op de toekomst, dan begint nu reeds myn vertrek enkele i n 1 e i d i n g s- de sluimerende belangstelling voor onze artikelen en wel tot goed begrip van koloniën te ontwaken, de later volgende reisbrieven. Het Mijn hartelijken dank dus aan hen, die was toen namelijk mijn plan, om U eerst m'j door hnn woorden een hart onder den in eenige losse trokken een denkbeeld van ™em stakeu. Gaarne zou ik hen a len terug ons Indië te geven. Intusschen moet ik hebben geschreven, doch ik heb mjj moeten op dit voornemen terugkomen, daar mij bepalen tot de beantwoording van die de nocdige t ij d ontbreekt. Een ieder brieven, waarin tevens enkele inlichtingen zal begrijpen, dat ik het voor mjjne afreize persoonljjk belang werden verzocht, verbazeud druk heb en de weken In mijn vorigen Penkras beloofde ik U vliegen om. een overzicht van myn reizen en trekken, zijn aan boord vóór U en ik het Wanneer dan allen zooveel mogelijk een Voor wie had Szatek dat alles Roman van WILHELM MEIJER-FÖRSTER 22. Ten slotte gedaan Voor hatur harentwille den dood in het gezicht gezien 1 daaii^ had George toch ook ge- •••'ia.'.. Maar Szatek was overwinnaar ge- een zomergetijde ten of hy zoo a. e. Wy weten I kaart Gebrek aan tijd is ook do reden, mÜn dat ik niet kan antwoorden op de vele hartelijke blijken van iDStemmiDg, mij toegezonden. Ik ontving brieven en briefkaarten van bekenden en onbekenden, van aanzienlijke personen en ook van eenvoudige menschen, ook enkele nog van ouders, die een zoon ginds hebben, een zcon, er mede wakende Ci voor de eer van Hollands vlag. Het is meer, veel meer, dan ik <j. had durven hopen 1 Het geeft mjj lust en kracht en moed! Het is mjj een welkom bewijs, dat het grootsche doel vol strekt niet onbereikbaar is. Ik heb het mij immers tot levens taak gesteld, om U, „overheerscher" en den „overht erschte" ginds nader tot elkaar te brengen. Ik kan mijn dierbaar Nederland en zijn heerlijk Insulinde zeker niet beter dienen, dan door het opwekken van belangstelling en sympa thie over en weêr. In mijne Penkrassen zal ik U van Indië en de Inlanders spreken; door de „Bintang" maak ik Holland bekend en bemind. Doch het kan niet van één kant komen Onverschilligheid hier, zou op den duur de liefde ginds dooden en straks, straks komt misschien de B. V. (Buiten- landsche vjjand, in Indië bij verkorting zoo genoemd) als het langgevreesde spook Uwe Bezittingen opeischen. Wanneer de Indische ingezetenen ongenegen bleken, om de wapens te voeren voor de rechten van Uw vlag, wanneer ze eens kalm en voor zich hebben, volgt hieronder A Overwinnaar eindeWeder lieP go^et'rCnC]'ree/ aan Schwerin, of hij zoo 5] w'lQe zijn, Lena's geboortebewijs en uitrekif^dere papieren, voor de huweljjks- De h no°rïig! over sturen. heten i6r^8t kwam en de trekvogels ver- 'tsrts Wesergebergte en togen Zuid en^ heze dagen maakte een ongekende ®toed '^b'aarhare angst zich van George's <Wev-r, meester. Angst voor George, die athler en minder spraak- 0 ,Werd| angst voor Lena. Het was het,a 8 Trouw'.. alsof zjj voelde, wat er bjj 'tn verdubbelde haar pogingen, IulA 'n alles de hand te bieden zjj joelde baar met eene ongekende harte- i die wel is waar gedwongen was, en welke George zelf overdreven vond, omdat hij het doel ervan niet begreep. Lena verzette zich er niet tegen, zjj was machteloosmen wilde haar vasthouden, en zjj had slechts een gevoel, alsof zjj moest stikken. Zij worstelde met zichzelve Volhouden Tot eiken prijs Tot op den dag Tot op den dag, waarop George het zou opgeven Zjj staarde hem aan dat was toch niet mogelijk 1 Hij had hare liefde steeds ontvangen als iets, dat vanzelf sprak, dat aan hem be- hoorde, trots dien dag in Berlijn, trots Szatek, trots alles wat tusschen hen voor gevallen was Nu eensklaps scheen hjj onzeker te worden! Hij zocht naar woorden, welke hy nooit gebruikt had,vond teedere opmerk zaamheden, welke iets angstigs over zich hadden en in zonderling, bijna treurig con trast waren met zijn strengen, oprechten aard. Haar hart werd als toegeknepen. Zij wnde zich in zijne armen werpen en zijn hais omklemmen en zeggen „George, laat datDat alles is immers niet noodig 1 Ik verlaat je nooitMaar blijf, wie gij waartmijn goeie groote George, met zijn kinderlijk hart, dat niets van zulke gemaakte woorden weten wil Maarzij sprak niet aldus. Op een eersten dag niet,en op den tweeden niet, en nimmer. Op een der laat6te September-avonden liep zij met George in den tuin. Zij boog zich voorover en plukte een paar asters afdaarna zeide zjj onmiddellijk „Ik wou Maandag gaarne in Berljjn zijn. Lena S. zal bjj de Renard-rennen loopen. Het is de prachtigste najaars-wedren. Zij zal het wel niet winnen, het is bijna onmo gelijk, maar toch, ik zou er gaarne bjj zijn." „Wilt gij er naar toe „Ja". Zij liep naast hem en keek hem niet aan, zij spraken niet, maar zij gevoelde, hoe George een inwendigen strijd uitvocht. Toen zij weder thuiskwamen en hjj een schrede terzijde trad, om Lena voor te laten gaan, wendde zjj zich tot hem „Hebt gij er niets tegen, George Hij zeide niets dan„Wanneer komt gjj Zij bewoog de lippen, maar zij ant woordde niet dadelijk. Haastig ging haar de gedachte door 't hoofd„Zeg hem een verzinselzeg, dat ge over een paar dagen terugkomt", maar zij keek hem in het gelaat, waarop groote aDgst stond uitgedrukt. Aarzelend, langzaam, met een stem, die alles verried wat er in baar omging, zeide zij „Ik,George ik weet het niet". Hij deed een schrede voorwaarts .Lena Toen eindelijk herwon zij de openhartig heid, waarmee zjj steeds was opgetreden „Hierheen George neen, niet weer". Hjj duizelde er van. Hij zag Lena kalm; hoe zij dit alles zoo kalm kon zeggen!, toen trok hij haar naar zich toe en drukte haar in zijne armen en schudde haar in grenzenlooze wanhoop: „Gij hebt mij ten gronde gericht!!" Zij verweerde zich niet, zjj liet zich 28 Februari vertrekken we per Stoom schip „Koning Willem II" van de Maatschappjj Nederland naar Batavia. b. Verbljjf te Bataviapl. m. 1 maand (perPaket1) naar Semarang. c. Semarangpl.m. 1 maand (per Paket naar Soerabaja. Soerabaja: pl.m. 1 maand (per spoor naar Batavia terug en per Paket verder naar de Lampongs op Zuid- Sumatra.) in de Lampongs pl. m. 1 maand (per Paket naar Benkoelen op Zuid-West Sumatra.) f. te Benkoelenpl.m; 1 maand (per Paket naar Sumatra's Westkust.) g. op Sum. Westkust, pl.m. 6 weken (per Paket naar Atjeh.) h. Atjehpl. m. 2 maanden (per Paket naar Sum. Oostkust. i. Sum. Oostkustpl. m. 6 weken (per Paket van Benkalis naar de Straits en op Malakka en 't eiland Riouw. j. Riouw enz. pl.m. 6 weken (per Paket van Singapore naar 't eiland Banka en Palembang op Zuid-Oost door hem heen en weder schudden, zonder ook maar een vinger te bewegen, zonder ook maar de minste poging aan te wenden om zich uit zjjne handen te bevrijden, haar lichaam scheen machteloos, maar hare oogen bleven steeds op hem gevestigd. Eindelijk, uitgeput, wierp hjj zich voor haar op de knieën. „Vergeel mjj, Lena 1 Vergeef mjj 1" hij begon te smeeken, onalgebroken, hij was vernietigd. Met zjjne tranen bevochtigde hij haar handen, maar ofschoon haar hart schokte, hare oogen bleven droog. En midden in zjjne hevige uitbarsting van smart,dwaal den hare gedach ten af. Zjj denkt er aan, dat zjj sedert hare kinderjaren niet meer geweend had, en ook toen niet, toen Schwerin haar de doodstij ding bracht. En zjj dacht er over na, hoe zij dat alles moest verklaren. Buiten in den tuin begon het te sche meren. Een jaar geleden had zij in de gang op dezelfde plaats gestaan, vol ver twijfeling was zij gekomen, om bij George een tehuis te zoeken. Hij lag nog altijd voor haar op de knieën, het hoofd tegen haar aan gedrukt, en terwjjl Lena haar blik liet dwalen over den vloer, over de houten trap en de witte deuren, en terwijl hare rechterhand zachtkens George's hoofd streelde, op de manier zooals men een kind gerust stelt, werd zijn geween stiller en stiller! HOOFDSTUK XI. Den 28 September had op de renbaan het Renard-rennen plaats. Graaf Johannes Renard, de groote paardenfokker uit Siberië, werd door dit leest herdacht en gevierd. Schwerin zat eenzaam tehuis. Sumatra.) k. verbljjf te Palembang en in het Djam- bischepl.m. 2 maanden (perPaket naar Java terug.) 1. Java en 't eilaDd Madoera pl.m. 12 maanden, verdeeld over de volgende plaatsen Batavia, Buitenzorg, Soekaboemi, Tjand- joer, Handoeng. Garoet, Maos, Banjoemas, DjokJakarta. Magelang, Soerakarta,Madioen, Soerabaja, Passaroean, Malang, Probolingo, Besoeki, Madoera, Rembang, Japara, Sema rang, Pekalongan, Tegal, Tjeribon, Kra- wang en het Bantamsche (per Paket naar Macassar op Zuid-Celebes), m. Verblijf in Zuid-Celebes pl.m. 6 weken (per Paket naar Menado op Noord-Celebes.) n. «de Minahassa: pl. m. 2 maanden. o. Rondreis door de Molukken (Oosteljjk deel van den ArchipelTernate, Am- boina, Seram, Boeroe, enz. gedurende 4 maanden.) p. Lombok en Bali 1 maand. En ten slotte q. Borneo (kustplaatsen) pl.m. 2 maanden en daarna via China, Japan en Ame rika naar hetVaderland terug. Na we toch een kaart voor ons hebben, wil ik even mijnen lezers eenig denkbeeld van de uitgestrektheid en grootte onzer bezittingen geven. Hoe dikwjjls worden zjj, die naar Indië vertrekken, niet lastig gevallen met bood schappen en pakjes, waaruit bljjkt, dat velen geen flauw begrip van de afstanden hebben. Onze Bezittingen in Azië bestaan, zooals ge op <le kaart ziet, uit verschillende groote en kleine eilanden. Ze vormen als 't ware de peilers eener reuzenbmg, die Azië met Australië verbindt. De vier grootste en voornaamste dier eilanden zijn Borneo dat 22, Sum a- t r a dat 13, C e 1 e b e s dat 5'/j en Java dat 4 maal zoo groot is als Nederland, terwijl al onze bezittingen bjj elkaar, ons vaderland lietst ongeveer 55 maal in uit gestrektheid overtreffen. De afstand tusschen Atjeh en Nieuw Guinea is dan ook ongeveer geljjk aan dien tusschen Nederland en de Kaspische Zee in Azië I Moest nu niet elk Hollander er trotsch op zijn. burger te wezen van zulk een Rijk? En toch, hoe weinigen hier te lande beseffen hetMen ziet eenvoudig niet verder dan zjjn neus lang is en rangschikt zich daarom onder de kleine mogendheden! Een kleine mogendheid Neen, een zeer groote mogend heid! Er wappert op het zilte nat Een dundoek wonderschoon, In menig strjjd met bloed bespat, Maar vrij van smet en hoon. Van Texel lot Guinea's grond, Aan 't Oost- en Wosterstrand, Waait zjj zoo fier, zoo moedig rond, Die vlag van Nederland „Zoodra het rennen afgeloopen is, tele foneer ik", had Lena 's middags gezegd, toen zij heenging, „onverschillig of Lena S. gewonnen, of verloren heeft Nu zat ScLwerin al sedert drie uur te wachten. Om twee uur had hij het middagmaal genuttigd, om half drie had Clemens hem op de sola geholpen om zjjn middagslaapje te pakken, maar de ontroering had hem den slaap uit de oogen gehouden en hjj zat nu en wachtte. De telefoon was beneden bij den huis heer, die, jegens zijn huurder Schwerin steeds uiterst beleefd, zich bereid verklaard had, het toestel voor Clemens dezen mid dag te reserveeren, zoolaDg tot het ver wachte bericht zou zijn gekomen. Welke goede eigenschappen Clemens in zijn veeljarige betrekking zich ook had eigen gemaakt, met de telefoon had hjj het Bog maar niet kunnen vinden, en toen hij om drie, half vier, half vjjf, om vjjt telkens naar boven kwam om te rappor- teeren, dat er nog steeds geen tijding' was gekomen, begon Schwerin in zijne eenzaam heid en in de folterende onzekerheid alle schuld op Clemens te werpen Hij had niet opgelet,had de tele foon verkeerd behandeld, wat het waar schijnlijkst wasmisschien was hij beneden bij de telefoon wel in slaap gevallen. In werkeljjkheid was de bedaarde Clemens onder dat lange wachten aan de telefoon zoo zenuwachtig geworden, dat ditmaal zijne slaapzucht van hem was gevlucht.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1902 | | pagina 1