Zondag 5 Maart 1905. PËRDE BLAD. FEUILLETON. JULE. Hiidisfhe JpenkntüsetL kan lezen en nadenken, alt ge er ooit zoo een ontmoet, hond dien In eere, want dat is een zeldzaam exemplaar. De gewone Amsterdammer bezit deze gaven nlet.Zgn mond honden kan hy niet en luisteren nog minder. Hg la zich bswnst van een kolossale geestigheid, weet moppen bg de vleet, en verstaat de knnet om onder ade omstandig heden, waar iets op te merken valt of te leeren, de aandacht af te leiden en het nar der schoolbaden" gebruik. om ook daar iets meer van te weten Met dien „vijand" be doelde hg Mr. D. P. D. Fabius, professor aan de Vrye Universiteit. Dat zyn hier altgd- blyvende kwesties. Er zijn menschen die gveren vóór het volk, en er zijn weer anderen die gveren tégen het volk. De eene groep rede neert: „Liat ons arbeiden om onszelven en alle anderen gelukkig te maken en de andere: „Laat ons van de door ons verkregen macht waard om te lezenoen hooggeleerde schrijft niet voor de grap, maar ik vrees toch, dat 't vreemd zal zgn gebleven van dien geest, zonder welken niets goeds tot stand komt. En bovendien, niet een fegelgk die zegt: Heere, Heeremaar die den wil des Vaders doet, en van het doen is de schrijver nog verre sf. Jawel, ik VL o—o— a ia se te Parijs vertoevende, er een deg .f teemt om het Bols de Bonlogne of 't Bols Je Vincennes eens te doorkruizen, en uw hart eens los te msken van al die bonlevards- «Dnkte ei straten-drnkte en markt-drakte als ge g'en lust hebt meer te hollen van de Placé de la Républfq ie of verder nog, van Batte Cnaumont heel naar de Madeleine, mar de Rne Roy »!e, naar de Champs Elysees 0f de Plac9 de 1'Etoile met zgn geweldige Are de Tciomphe, om daar op te klauteren en het mlerengawoel aan uw voeten te zien a's ge daar geen lust toe hebt, en liever eens een bosch ingaat, om te hooren en te zien wat de lieve natuur n te vertellen weet en te aanschouwen geeft, kan 't wezen, dat ge doodstil neerliggend op t mos, turend tns- schen 't loover door naar den blanwen heme plotseling u opricht; omdat ge iets hoort, wat ge hier wel 't allerminst zondt verwacht ze poddome in de kerk. Dat doen ze overal, waar niet een zoo sterk toezicht bestaat, dat ze er by hnn larven uitgezet kannen worden. Als ge wist, hoeveel verdriet hier de eene baar soms van den anderen heeft, ter oorzake van die dsgelgksche en nachtelgke lawaai- makery, dan zondt ge de handen in elkander slaan. De lijdensgeschiedenis van Hagermans, die door het barre leven van zijn gebnHnnen boven zijn hoofd, totaal ongeschikt werd om j is van zegen en liefde voor alle Gods schep te werken, is volstrekt niet eenig. En dat selen, is voor hen een arsenaal, een tnighnis, is hun eenige toeleg. Ge kunt het lang met een wapenrek, om ieder, die hnn egoïsme hen klaarspelen maar als zg zouden bemerken, aanvalt, mee te verslaau. Als ge hen I dat ge een grelntie winst zoudt opsteken voor Corlnthe XIII zondt voorlezen, van 'n liefde nw hoofd, voor uw hart voorjnw spiritueel die lankmoedig Is en goedertieren, die niet leven, dan wordt 't mis. Want bovenal willen zij aardig wezen. Tasschen aardig en geestig weten de meesten het onderscheid nieten als ge by hnn idiote lafheden, die gewoonlgk neerkomen op verdachte onder werpen, niet in extase raakt van pret, dan honden ze u voor 'n aansteller, voor 'n saai- waar alleen vogels zouden mnslceeren, en waart er niet op verdacht, ook te hooren het spel van koper en snaren. Het eerste o ogen blik gelooft ge 't ook nog niet en denkt ge, dat de stilte u parten speelt. Maar allengs kunt ge 't u niet meer ontveinzen en weet ga beslist, dat er hier of dsar een orkest zijn samenspel doet hooren. Op den tast van nw gehoor slaat ge de richting in, vanwaar het geluld komt, dat steeds sterker wordt, en ge staat verbaasd plotseling zooveel men schen bg elkander te zien, spraakloos en beweegloos, luisterend naar de mnziek die nit het midden van deze staande vergadering 't Is doodstil van aandacht en ge dikwgls zeer hors de saison zgn En voor zulk een geslacht moeten nu con certen worden georganiseerd in de open lncht. Jan van Amstel moet wel optimis tisch zgn aangelegd, om daar veel goeds van te verwachten. Een verzameling van zulke menschen zal wandelingen miken langs den Ametel, naar 't Kalfje b v. Nn, ik geef in overweging, om die bende van Cartouche te laten begeleiden door wat stevige roeibootjes met flmka kerels erin, die goed zwemmen kannon, wint er zullen er op zoo'n uitstapje heel wat te water raken. Ea als de leider heeft voorgesteld, te zingen bg voorbeeld °P9;a«tu c Q00QÏHl ,va.u maten rrWilhelmus, dan zet minstens "een derde nadert behoedzaam; maar In de twee,drie maten nuumuiA., kraakt toch uw voet op 't kiezel en van de troep rust, tien, twintig hoofden keeren zich om, om n met den vinger voor den mond te beduiden, dat ge stil moet zgu. Dan krijgt ge een won dere aandoening van eerbied voor een der schoonste kunsten, en onwillens gaat ge een vergelgk maken tusschen deze „wufte" Fran- schen en nw „ernstige" Hollanders. Wie die beide definltiën verzonnen heeft weet ik niet, maar ze bestaan, en ik twgfel niet, of ze zullen ook door 't vele zeggen en herhalen wel tot waarheid geworden zgn. Over die wuftheid der Franschen zonden boeken vol tegenspraak geschreven kannen worden, en meer nog over den ernst en de degelgkheid der Hollanders. Hebt ge wel eens een muziek uitvoering bggewoond op het marktplein van een Hollandscho stad of in een Hol- laadsch park Eu hebt ge dan wel opge merkt, hoe weinig ge daarvan hebt genoten? Ge kunt 't beproeven in het Haagsche Bosch of in het Park te Rotterdam, in de Malie baan te Utrecht of in den Hout te Haarlem, 't is alles één pot nat, 't is ond lood om ond yzer, lawaai, gegil, gestoei, gegooi van alle kanten. Luisteren doen er maar weinigen, u> die 't doen worden zóó afgeleid en geër gerd door 't rumoerig gedoe der omrollers vsn omstanders is moeilgk te spreken dat ze niet weer terugkomen. De herriemakers behouden alzoo 't terrein, en 't wordt een overtuigende bewustheid, dat dit gedurende muziekuitvoeringen hun eigendom is. Evenwel, „'t Begint te daghen," schreef Jan van Amstel dezer dagen in een van zijn „AmsterdammertjesDe Vereoniging „'t Koggeschip" hoeft door beschouwingen van genoemden heer over Amsterdam bg zomer, het plan gevormd tot het stichten van, en ook werkelijk gesticht, een „V e r- eeniging voor 7olka muziek in de open Inch t." De Burgemeester zal de zaak Btounen. Het Vondelpark zal aanvanke lijk de operatie-basis zyn. De leden van de kapel der schuttery zullen op deze wyze nattig werkzaam kannen blgven. De mini mam contribatie van één galden per jaar kan gelukkig nog door honderden Amster dammers worden voldaan. De Zondagswet zal deze concerten niet kannen tegenwerken, omdat het Vondelpark eigendom is van een vereeniging, evenals de tuin van „Artis", waar ook de conoerten steeds doorgaan. Men zal trachten in contact te komen met zang verenigingen, tochten naar bniten organisee- ren, naar „'t Kalfje" b.v., en nog vele dingen meer, die alle zeer aangenaam en opvoedend kannen zijn, Indien. Hoor eens, vriend, als ge ooit van nw leven een Amsterdammer ontmoetik bedoel geen gtïnporteerde, maar een echten, onver- valschten Amsterdammer, hier geboren en opgegroeid, hier geschoold en groot gewor den, en hij kan dan zwggen en luisteren, hg in van Bakkie, bokkle, bè Nitnuriyk, deze gelegenheid om aardig te wezen, is te schoon om ongebruikt te laten voorbygaan. En hoe boozer dan de anderen daarover zonden worden, hoe aardiger en prettiger de grappenmakers dit znllen vinden. Eh lèi, God zegen' de greep Zeo is toch 't heele leven. Er zgu wal gekker dingen n wat zeggen. Ga eens een paar uurtjes naar Artl op 't Spul, daar wordt een Gabriël-tentoonstelling gehcuden. Voor twee kwartjee ben je de man, en ge baalt er wel voor 'n fortuin kunstgenot vandaan. Afge- loopen'. en het gesprek en de gelegenheid tot geeste- zooveel mogelgk profibeeren, zooveeTmogehjk Maar^mfin*boekte llSt Igke winst, roekeloos te laten voorbygaan. gebrnik maken. Wg hebben geld, mooie Doch |k «1 meer z,en" Zjj willen niet gepasseerd worden; en omdat halzen, mooie meabelen, mooie kleeren wg zoovelea geostelgk niets beteekenen, gaan ze hebben onze badkamers en aan geen d'ings leven, d.w z. lawaai maken. Dat doen ze op gebrek. Ea voor de anderen, die dat allea niet straat, in de kroeg, in den schonwhorg, in hebben, komt het er niet op aan. God is wijs de concertzaal, in hun eigen huis, dat doen genoeg, om alies naar behooren te verdeelen. De rgken zgn rgk door Zijn genade, de armen arm door Zijn rechtvaardigheid." Ze zgn even oolgk als de vrienden Jobs, en concludeereD, dat er nog nooit een rechtvaardige is omge komen. En mocht dit al eens geschied zijn, nn ja, din hebben ze wel weer een ander praatje of een anderen tekat bg de haDd, om hnn m'sdadig idiotisme goed te praten. Het Evangelie, dat voor anderen alleen een bron of plekcniars sterk is, behoort thans bg da 80 geweerdragende Mantri Djera's, zoodat dit ééje Korps feiteigk 120 man telt. De speciale korpsen van den Kroonprins en den Rgkabestlerder zgn hferbg niet mede gerekend. Jammer, dat de feestelgke Inspectie niet doorging en wel vanwege het dreigende weder. Ik had wit graag op mgn gemak dat zaakje eens aanschouwd 1 Nn werd, op hoog bevel nit den Kraton, de dienst voor dien dag afgelast en gingen de braven wel gemoed weder huiswaarts, iedere dappere daarby zgn moordtuig weer overlatende aan een volgeling, terwgl ook de onmisbare stoel niet vergeten werd Op t Rembrandtplein is het onde „Lohen- Morgen is het de late dag van Sswal,mor gen grln (een koffiehuis afgebroken en 'n nieuw is het de Garebeg Poewasa, zooals de Java- gebouw, „Métropó.edaarvoor In de plaats nen het hier noemen, of wel Lebaran, zooals gekomen. Nu, aan een koffiehuis hadden we de lni in de Preanger zeggen afgunstig is en niet lichtvaardig, die niet op geblazen is ea niet ongeschiktelgk handelt, die zlchzelve niet zoekt, niet verbitterd wordt en gean kwaad denkt; van een liefde, die zich niet verblgdt in de ongerechtigheid, maar zich verblgdt in de waarheiddia alie dingen bedekt, alle dingen gelooft, alle dingen hoopt en alle dingen verdraagt; van een liefde die nimmermeer vergaatals ge hen dat zondt voorlezen, dan slaan zij u I Corinthe XII op, en bewgzen n, ja bewijzen n zonneklaar, dat elk lid van 't lichaam geroepen is tot zijn eigen fnactie, tot zgn eigen dienstbaarheid. Dat alles is, zooals 't wezen moet en dat het zbo goed is, vergetende dat, indien een lid lglt, alle leden mede lglenvergetende, dat allen gveren moeten naar de beste gaven, en dat daarna en daardoor een weg gewezen zal worden, die nog nitnemender is. Is 't toeval, dat Panlns dadelijk daarop zijn Psalm der Liefde aanheft? Of weet iemand een weg, die nóg nitnemender is? Maar deze logische, eenvoudige, Paullni- aansche wijsheid dringt niet door tot een professor van da Vrge Universiteit, als hij Fabias heet. Rondweg is hy door den heer Satorlns „de vijand der schoolbaden" ge noemd. Hij had ook kannen zeggen„der sohool kind eren," want toen de pantoff jl'jes ter sprake kwamen voor arme kindertjes, pantoffol'jas, die ze in de school zonden kan- hier groote behoefte. Gelukkig dat ik nn weet, waar ik mijn avonden kan slgten. Punt. Er ie hier een onderwijzer geschorst, die brutaal was tegen zgn hoofd, d.w.z. tegen 't hoofd van zijn school. Zoo zegt althans het hoofd, maar de onderwijzer zegt, dat 't precies andersom is. Kgk de kranten maar eens na. Laatste aanteekenlngDe oorrespondent van de „Matln" heeft een onderhond gehad met Tolstoi. Neen, ik ga er niet op in, want dan kom ik heel den nacht niet op mgn bed. Maar ik wil wel even zeggen, dat dit heele onderbond een verzinsel is, gelogen woord voor woord, gelogen of 't gedrukt is. Mis schien staat het daarom wel in de krant. H. d. H. ondernomen, die toch een goed verloop had- nen aantrekken, om minder last van konde en natte voeten te hebben, een weelde die het keizerlijk rijke Amsterdam op f 1300.— zou komen te staan, toen was de Professor daar zeer tegen, 't Verwende de kinderen maar. Geen gelegenheid laat hg voorbggaan, om zich te betonnen een vijand van 't Open baar onder wgs. De prijsuitdeeling, die wondere drgfkracht ten goede bij elk kind, wenscht hg afgeschaft. Ea hoeveel goeds door het uit reiken van die prgzen al verkregen is, laat zich niet berekenen. Jongens, die t wee j sar van de school zgn, en gedurende dien tyd bg ééa en denzelfden baas in't vak zijn gebleven, worden omtrent Jali door Burgemeester en Wethouders opgeroepen, om haa prys of hnn diploma in ontvangst te nemen. De Bnrge- meester houdt een toespraak en elk der jongens, minstens één van elke school, ont vangt nit zijne hand een zilveren horloge met een mooie inscriptie, haa naam, de naam der school waarop zij gingen, den datum waarop zij die verlieten. En die bg loting afvielen en geen horloge ontvingen, krggen een diploma, waarop hnn recht op een horloge is vermeld. Ga kant begrgpen, welk een feest dit is voor jongens, die eergevoel hebben. De jaarüjksche prijs zit hen het heele j aar in 't hoofd en is hnn een spoorslag tot bestdoenen de prijs na die twee jaar, dat horloge, geeft hun een ansdaner, die zonder dien prijs vaak ver te zoeken zon zijn. Een van mgn collega's heeft zulk een hor loge, dat hij kreeg in 1878, en hg zoo 't niet graag voor 't mooiste gouden verruilen, niet alleen omdat het een bewijs is van zgn vlgt, maar ook omdat 't zoo nauwkeurig loopt. En 't is ia 1878 ontvangen en nn schrijven we 1935. Dat strekt de Gemeente tot eere. Maar Dc. Prof. Fabias is er tegen, mis schien wel, omdat hg, vreemd blgvenda aan de practgk van het sociale leven, vreemd ook aan de sociale nooden, te veel theoretiseert over „Sociale Vraagstukken", een werk van zijne hand, dat pas bg Donner in Leiden ia uitgegeven. Het zal de moeite waard zgn, om 't te lezen. De plicht tot arbeiden, recht op arbeid, het recht om te arbeiden, werksta kingen, de materieele toestand der arbeiders, den. De een keert van 't graf terug door 't gebruik van een glaa kond water en de ander bsspoeilgt met kisten medicijnen zgn dood. Van den uitslag is nooit iets te zeggen. Laat ons dus voor „'t Koggeschip" en ook voor den profetengeest van Jan van Amstel 't beste van deze onderneming hopen. In den Gemeenteraad is men tasschen andere, niet minder ernstige vraagstukken door, aan 't disputeeren geraakt over de Volksbadhalzen. De verboawing van het badhais op het Jonas Daniël Meijerplein zal f4100.— kosten „Hand werkers Vriendenkring" zal 't dan weer in hnnr krggen voor fl. 's j Airs. Maar er zgn heel wat woorden over gesproken, 't Gebonw is in znlk een toe stand van verval, dat 't zooveel onkosten niet waard is. Er zgn 8 kamertjes voor mannen en 4 voor vrouwen, maar 't zgn alle douche-baden, terwgl vrouwen daar iets tegen hebben. Maar om er kuipen in te zetten, is 't gebouwtje te klein, 't Beste was misschien nog, om 'c heele ding voor den grond te gooien en daar of op 'n andere plek 'n grooter en beter badhnls op te richten. Dit was misschien ook wel 't raadzaamst ten opzichte van het onde, vervallen badhnls op 't Kart- hnizer-kerkhof. 't Lijkt 'n schaar, en nog niet eens 'n knappe. Je kant, het van bniten ziende, gaan denken, dat er lorren en beenen in bewaard worden. Maar 'n half ei is beter dan 'n leege dop, en de stemmen die er op gingen om 't heele waschzaakje maar aan kant te doen, vond geen geringe tegenkanting. Vooral de heer Satorlns trad als een ervaren kampioen tegen dit denkbeeld te velde. Hg geloofde en 't was geestig gezegd dat de vergadering, waarin zooiets besproken kon worden, beroemd zon worden in de annalen der stad. Want terwgl men overal badhnizen bouwde en zgn best deed zoo zindelgk moge lgk voor den dag te komen, scheen men het hier er wel op toe te leggen, de gelegenheden tot reiniging op te doeken en zoolang moge lgk met zgn vnile huid te blgven rondloopen. Spreker wil hier echter niet aan mede doen, waarschgnlgk overtuigd van de waarheid der armenzorg, enz., worden er in behandeld. Amerlkaansche spreukCleanliness is Maar tegen verzekeringsdwang heeft hg the next to G o d 1 i a e s s Zludelgkheicj gestreden, terwgl Dr. Bram Knijper, zoocon- is de beste godsdienst, (vrg vertaald). Hg servatief als hg daar loopt, niet geschroomd bracht ook de vraag aangaande het badhuis heeft de voorzorg tegen de gevolgen van op 't Karthuizerkerkhof ter sprake; en ziekte in een wetsontwerp op te nemen maakte van dg afwezigheid van den „vgand Roman van CARL BUSSE. 32. ~0_ -Maar heb ik het je niet gezegd!^ riep juffrouw Fischer geb. Meger nu driftig uit. «Jezus, 't ia of hg een prins is. Waarom f°u bg niet eens een middagje bg ons hunnen eten? Wat ik je zeggen wil, is dit: ®at bg meer achting voor ons gevoelt &D jij. Die weet, wat voor eerbare en getnoedelgke luidjes wg zgn, die weet, wat ons toekomt. Hoe men met de mannen moet omgaan, zal ik toch bepaald wel beter weten dan gr0en ding opeen keren hap ia elke man belust." «Laat maar, moeder," weerde de heer *er met waardigheid ai, terwgl Ju nog bwmend glimlachte, „zg weet immers niet, hoe wg de geschiedenis zullen on k r6n" Natuurlgk, wg weten hoe wg ?8 hebben te gedragen. Hg noodigt ons 18 1 wg hém ook niet, daarvoor hebben f v°el eergevoel. Maar" en nu ik ®nzgn oogen van triomf «wat heb kr U ?ezes3, toen moeder de eend cadeau e8 r Eerst meende ik, dat zg de eend oest teruggeven, wg laten ons door zulke r»en Reen cadeautjes geven. Maar toen dan},*' t°«n kreeg ik een kostelgke ge- "•cute, De eend, Jule, dat zou het lokaas worden. Moeder laat ze nog wat vettqr worden en Zondag komt de eend op tafel. En Zondag noodigen wg den referendaris uit. Nu hg ons de eend cadeau heeft gegeven, kan hg ook onmogelijk bedanken, om het beestje met ons op te eten. Dat heb ik eens fijn voor elkaar gezet. Hier is de brief reeds." Hg kneep de oogen dicht. „Wel, boe staan de zaken je aan scheen zgn gezicht haar te vragen. „Luister wat ik schreef Zeer geëerde heer referendaris I" Jule was opgestaan. Haar gelaat was doodsbleek. „Je zult dien brief niet wegsturen 1" schreeuwde zg en beefde over haar gansche lichaam. „Die brief? Ben je door den duivel bezeten, meid?" „Je zult hem niet verzenden I Geef dien brief hier." Met een vluggen sprong was zg bg hem, pakte den brief en wilde hem haar vader uit de hand rukken. „Ondankbaar kind," krgschte de moeder, en greep haar bij den arm. „Wat doe je?" „Liat los," riep de oude dreigend, Hg hield den brief met alle kracht vast. Ge- scheurd en gekreukeld bleef hg in zgn handen. „Wanneer je zelf te dom bent, om voor jezelf te zorgen, dan zullen wg het voor je doen." „Op je knieën moest je God danken," zeide jufirouw Fischer geboren Meger bewogen, „dat je zulke zorgzame ouders ^Jule was een paar schreden achteruit- Het zal wel een boek wezen de moeite geweken, tot zg achter haar stoel stond, waarop zg tot dusver had gezeten. Haar handen klemden zich om de leuning. Haar gelaat was verwrongen van onmachtige woede, het was nu leelgk. „Jelui 1" schreeuwde zg, „als hg mg niet wil hebben, is het de schuld van jelui, van jelui alleen. Wanneer hg mg en jou uitlacht, is dat jullie schuld. Waarom bemoeit gg er u mee. Waarom blameert ge mg op zulk een ontzettende manier Zg schreeuwde, zg schudde de armen, zg stond daar als wilde zg zich op haar vader storten en hem slaan. Heur haar raakte los, als manen viel het om haar schouders en zg schudde het in haar woede en vertwgfeling. „Laat mg met vrede. Plaats je niet op mgn weg. Het is immers O, o, jelui, jelui 1" Een krampachtig snikken belette haar, voort te gaan. Zg vloog de deur uit en sloeg die krakend achter zich in het slot, zoodat de kalk van de zoldering viel. Toen joeg zg als een gejaagd hert naar haar kamer. Haar moeder was buiten zichzelf. In haar heele huwelgk was zoo iets nog nooit gepasseerd. Jammerend begon zg de ont- bgttafel op te ruimen. De knieën wilden haar nauwelgks dragen. Haar man was ernstiger, of scheen het te zgn. Hij lachte heeach. „Zjj moet trouwen, hoe eer hoe beter." Hg streek den gekreukten brief glad „Overschrgven moet ik hem nu nog eenmaal." Dan ging hg geërgerd heen, om zgn zaak te openen. Auteursrecht ultdrukkelgk voorbehouden. XCVL Slechts m9t 'n enkel woord wil ik hier gewagen vsn de wapenschouwing of Inspectie, die de Kroonprins, namens zgn doorlnchtigen Vader, over al de Kratontroepen wilde honden, twee dagen vóór Garebeg Poewasa, en wel op den kleineren Aloen-Aloen Kidoel of het Zuidelijke Achterplein van den Kedaton en welke troepen bg die plechtige gelegenheid steeds in „groot tenue" gekleed moeten zgn. Die inspectie zon dus den 28eten van Ra- madhan en wel 's middags tegen half vgf, plaats gehad moeten hebben. Daar die troepen toch aan den, vooral hier op Jogja, zoo interessanten garebeg-optocht deelnemen, znllen we ze bij de beschryving v&n dat feest wel nader bekgken. Nn deel ik u alleen mede, dat 't een grappig, zeer grappig gezicht was, om de verschillende krijgers naar de verzamelplaats te zien gaan. Elke dappere toch werd gevolgd door 'n paar havelooze mannen of jongens alt de dessa, dragende het vnursteengeweer met bajonet, of de lans en ook een stoel, om den Kratonverdediger straks tot zetel te dienen, daar waar hy wachten moet op het signaal „Gewapend appèl". Die stoelen schijnen er hensch bij te hooren, want ik heb geen enkelen dier „zonen van Mirs" ontmoet, zonder dat nut tige meubel, achter zich aangedragen Overal in de lanen en wegen binnen den halteneten Kratonmnar, waren vaste verza melpunten voor de vendels en 't was werke- ïyk meer dan lachwekkend, om daar overal de heeren deftig in hnn stoelen te zien, met een groote feestmanilla van 2 cent in het hoofd Al net als ln Solo, schgnt hier zeer hooge ouderdom of wel 'n lichaamsgebrek of ook prille jeugd geen beletsel voor den dienst te zyn, want men zag merkwaardige typen by dat „Leger" van Zijne Hoogheid, dat ver zeker ik u De Pradjoerit's van Soerakarta dragen, wat de Infanterie betreft, de oude Indische nnlform, terwijl ook de onbereden „cavalerie" er min of meer modern uitziet, doch de in de achttiende eenw door den eersten Sultan, eerst voor zgne Pradjoerit's Mantri Dj era [die Hem reeds In dsn strijd met de oproerige Chineezen steunden.] en later ook voor de andere korpsen ingevoerde half-Enropeesche nieuwigheden, nienwigheden, die voor ons, kinderen der twintigste eenw, reeds lang weer veronderd en smakeloos geworden zyn, geven het „Leger" van Jogjakarta een bepaald bespottelijk aanzien. Over de militaire waarde znllen we 'tmaar heslemaal niet hebben We hopen, dat een maal ook de Soesoehoenan en de Snltan en dan ook weder Pakoe Alam, elk een Legioen modern geoefende soldaten zullen bezitten, evengoed als Prins Maugkoe Negara op Solo, opdat in de nre dea gevaare, die zeker een maal komen kan, vooral als Japan b. v. zich eens verder ging ém&ncipeeren, zij werkelgk van nat zullen kannen zyn, bg de verdedi ging des lands. Behalve de 12 Pradjoerlt'B mldji der Vor stelijke lnfwacht, telt elk der acht overige korpsen §0 manschappen bestaande nit ge- weerdragenden, plekaniers, tamboers, pgpers, bekkenslagers, hoornblazers, trompetters, enz. Het door den vgfden Snltan opgerichte Korps Langenastra, dat 40 man panoembak's Het is het voornaamste Moslimsche feest hier in Indië, het eenige ook, wst b.v. door het Lager, door zgn niet Chris telg ke militai ren, erkend en officieel gevierd wordt. Vele Inlanders, de overgroote meerderheid mag ik wel zeggen, verwaarloost den vas- ten plicht, doch doet mee op Sari ïtaja, zooals 't op Samatra heet, of op 't Rgaja der Javanen bniten de Vorstenlanden. AU een staaltje, hoe weinig de Enropeesche overheerscher hier meeleeft met den brninen broeder, deel ik n mede, dat de eerste dag van da tiende maand Sawal door de blandaU beschouwd wordt ais het „Inlandsch Nienw- j%arw, ja zelf» is dit de officieele naam in het Leger en ook de oonranten, de voorlichters der pnblieke opinie, spreken ieder jaar weder trouw van het „Inlandsch Nieuwjaar", dat echter pas over twee maanden n.1. op den eersten dag van de eerste maand Soera ge vierd wordt. Die onbekendheid met de eenvoudigste Inlandsche aangelegenheden, en dat na drie eeuwen van samenzgn, spreekt boekdoelen 1 Enfin,nn weten deHollandsche lezers derPen- krassen het waarlgk beter dan de Europeanen hier ln Indië, zooais ze trouwens reeds over vele zaken een juister oordeel kannen hebben, als ze maar aandachtig willen lezen en ont houden. De Garebeg Poewasa draagt bniten Indië den Arabischen naam ïd alfitr [„ontbgtfeest"] of wel al-ii tffighlr ['t kleine feest), terwgl de Turken spreken van Bairam. Wat een verschillende namen das in de Moslimsche wereldIk geef ze hier alleen om der curlositeitawllle. De vromen zgn op dien dag recht biy, dat de afmattende vastenmaand er al weer voor 'n jaartje op zit. Men trekt dan zgn fraaiste, liefst nieuwe kleeren aan, parfumeert zich, geeft «xtra-aalmoezen aan de armen, brengt en ontvangt bezoek en verknoeit hier in Indië pl.m. 15 millioen galden aan vnnrwerkI Het vorige jaar was ik op dezen gewich- tigen feestdag te Bandoeng en werd ik reeds 's morgens om 6 nar wakker door een oor- verdoovend „snelvuur", dat eenige uren aan hield en zeker 'n drie ton gekost heeft Zjq de Regeering dit geld verknoeien niet eens streng kannen tegengaan Een ernstig verbod, krachtig gehandhaafd, waarbg, om te beginnen, op Oudejaarsavond en 1 Januari aan de Enropeanen en daar mede gelgkgestelden, het afsteken van vuur werk onmogelgk werd gemaakt, zou door velen worden toegejuicht. Men verblede den Chineezen eenvoudig den verkoop van dat dure goedje en straffe hen ten strengste by overtreding. Als den Christenen maar eerst dit geld- vermorsen ontzegd wordt, dén kan men het den Moslims en Cnlneqzen ook wel gemak kelijk beletten. Anders natuurlijk nietl De lui mogen niet tknnnen denken aan onbillijke bevoorrechting van andere gods diensten 'n schandelijk 'feit ls 't echter, dat ln arm Indië jaarlgks vqór ongeveer een vijf tien millioen galden jraarwerk nit China wordt geïmporteerd, dat er dus heel wat geld aan de circulatie onttrokken wordt en letterlijk in rook vervliegt en dat er elk jaar bovendien nog allerlei ongelukken het nood lottig gevolg van zgn. Er ontstaat op vele plaatsen brand, er worden menschen blind of verminkt voor het leven, er raken paarden op hol, er worden daardoor weer personen overreden, soms ge dood, en dat alles, omdat men hier iets coe- laat, wat in geen enkel beschaafd land zon worden geduld. Te Baudoeng was het dien dag om 6 uur godsdienstoefening in de missiglt, die stamp vol was met geloovigen, allen in langs Arabische overmantels gehuld. Ook de oaie Regent met alle Prijaji's was present en er werd een speciale chotbat of preek gehouden. Daarna begaven de Prijaji's en Hadji's zich naar de Kabaepatén (om 7 nar), om den Re gent en de Radhen Ajoe, zgne echtgenoote, bg hen thuis hun hormat te komen brengen en vergeving te vragen voor hunne tekort komingen, met een eerbiedigen kus op de knie. Deze typische ceremonie hebben we toen Jule had zich in haar kamer op haar bed neergeworpen. Het was nog onopgemaakt. De kusjens hadden nog iets van de warmte behouden Jule voelde dat aan haar gelaat, toen zg het hoofd daar diep in drukte, om haar heftig weenen te verstikken. Daar lag zg uren lang zonder bjjna te weten dat zg bestond. Zg voelde geen smart meer, alles was even dof en leeg. Op de tafel naast haai bed stond de kleurige kop, daaruit hadden zg beiden gedronken. Een handspiegel lag daarnaast. Zg zag haar doodmoe gelaat, met de gezwollen oogen. Het gelaat, de oogen, de lippen had hg gekust. Oi hg het heden ook doen zou Zg hoorde zichzelf weder schreien: „Het is immers alles, alles uit!" In haar groote opgewondenheid was naar buiten uitgebroken dat, wat als vrees en angst heimelgk in haar had geleefd, wat zg zichzelf niet had durven bekennen. Zij sidderde. Zg richtte zich halfop Zg wilde helder denken, rustig, kalm zijn. Eigenlgk was alles zoo gekomen,doordat hij haar bg het schuttersfeest nog naar de kegel baan had vergezeld.Daaraan schakelde zich al het andere vast, ring aan ring. de uit- noodiging tot het kegelfeest, nu de uit- nooiiging om bg heu te komen eten. Hg ontgleed aan haar handen, omdat te veel anderen hem wilden grgpea. Hoe gelukkig had zg nog kunnen zgn, als geen anderen zich ermede hadden bemeeid. Eenzaam geluk had hen beiden zoo vast en hecht aan elkaar gebonden, dat de baad -o sterk geworden was, dat hy had kunnen houden, wat hem nu deed breken. En daar grepen plompe handen in die fij ne draden, handen die, met de bedoeling van vaster knoopen, alles verscheurden. Schaamrood werd zg, wanneer zg aan den avond te Barkow dacht. Zoo zonderling was dat geweest, zij had daarvoor van te voren reeds zulk een groote vrees gekoes terd. Maar vroeger had zg zich echt geamuseerd op zulke feesten. Ea ditmaal was zg half verdoofd, half versteend geweest, want zg had voor de eerste maal met zgne oogen menschen en dingen gezien, had alles rondom hem sskm- getrokken, zich steeds maar weer alge- vraagi, welken indruk of dat nu op hem wel zou maken. En zg zag plompheid, ruwheid, smakeloosheid, onopgevoedheid, waar zy vroeger gemoedelgkheid en eenvoud had gezien. Met de schaamte, steeg ook teg,elgk de af- I 0r °P 4't^6er j'g^us uaar omgeving,afkeer jegens die bekrompenheid, afkeer ook voor hem die haar dat alles deed zien, vior Peter. Alsof hg er de schuld van was dat zg zica moe3t schamen. Dsn Zondag ea Maandag had zn in dofis eenzaamheid doirgebracht Z j wist toen niet wat er van zou worden. Haar was het, ah. konden zg baiden nooit moer dezelfde woorden van vroeger vinden. Eerst gister avond had zy een eerste hoop gekoesterd, dat, hoe verder de herinnering aan dat ellendige feest wegzonk zooveel te maar moest die heerlgkste dsg zijns levens, ui et naar ia de bosschen doorgebracht, zón mie kracht op hem w.ier nerwinn«n. A -ea lichtende gouden tn isman in welks h-alen zg zich beiden moesten bevinden, stond

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1905 | | pagina 5