Zondag 5 Maart 1905.
PËRDE BLAD.
FEUILLETON.
JULE.
Hiidisfhe JpenkntüsetL
kan lezen en nadenken, alt ge er ooit zoo
een ontmoet, hond dien In eere, want dat
is een zeldzaam exemplaar. De gewone
Amsterdammer bezit deze gaven nlet.Zgn mond
honden kan hy niet en luisteren nog minder.
Hg la zich bswnst van een kolossale
geestigheid, weet moppen bg de vleet, en
verstaat de knnet om onder ade omstandig
heden, waar iets op te merken valt of te
leeren, de aandacht af te leiden en het nar
der schoolbaden" gebruik. om ook daar iets
meer van te weten Met dien „vijand" be
doelde hg Mr. D. P. D. Fabius, professor aan
de Vrye Universiteit. Dat zyn hier altgd-
blyvende kwesties. Er zijn menschen die gveren
vóór het volk, en er zijn weer anderen die
gveren tégen het volk. De eene groep rede
neert: „Liat ons arbeiden om onszelven en
alle anderen gelukkig te maken en de andere:
„Laat ons van de door ons verkregen macht
waard om te lezenoen hooggeleerde schrijft
niet voor de grap, maar ik vrees toch,
dat 't vreemd zal zgn gebleven van dien
geest, zonder welken niets goeds tot stand
komt. En bovendien, niet een fegelgk die
zegt: Heere, Heeremaar die den wil des
Vaders doet, en van het doen is de
schrijver nog verre sf.
Jawel, ik
VL
o—o—
a ia se te Parijs vertoevende, er een deg
.f teemt om het Bols de Bonlogne of 't Bols
Je Vincennes eens te doorkruizen, en uw
hart eens los te msken van al die bonlevards-
«Dnkte ei straten-drnkte en markt-drakte
als ge g'en lust hebt meer te hollen van de
Placé de la Républfq ie of verder nog, van
Batte Cnaumont heel naar de Madeleine,
mar de Rne Roy »!e, naar de Champs Elysees
0f de Plac9 de 1'Etoile met zgn geweldige
Are de Tciomphe, om daar op te klauteren
en het mlerengawoel aan uw voeten te zien
a's ge daar geen lust toe hebt, en liever eens
een bosch ingaat, om te hooren en te zien
wat de lieve natuur n te vertellen weet en
te aanschouwen geeft, kan 't wezen, dat ge
doodstil neerliggend op t mos, turend tns-
schen 't loover door naar den blanwen heme
plotseling u opricht; omdat ge iets hoort,
wat ge hier wel 't allerminst zondt verwacht
ze poddome in de kerk. Dat doen ze overal,
waar niet een zoo sterk toezicht bestaat, dat
ze er by hnn larven uitgezet kannen worden.
Als ge wist, hoeveel verdriet hier de eene
baar soms van den anderen heeft, ter oorzake
van die dsgelgksche en nachtelgke lawaai-
makery, dan zondt ge de handen in elkander
slaan. De lijdensgeschiedenis van Hagermans,
die door het barre leven van zijn gebnHnnen
boven zijn hoofd, totaal ongeschikt werd om j is van zegen en liefde voor alle Gods schep
te werken, is volstrekt niet eenig. En dat selen, is voor hen een arsenaal, een tnighnis,
is hun eenige toeleg. Ge kunt het lang met een wapenrek, om ieder, die hnn egoïsme
hen klaarspelen maar als zg zouden bemerken, aanvalt, mee te verslaau. Als ge hen I
dat ge een grelntie winst zoudt opsteken voor Corlnthe XIII zondt voorlezen, van 'n liefde
nw hoofd, voor uw hart voorjnw spiritueel die lankmoedig Is en goedertieren, die niet
leven, dan wordt 't mis. Want bovenal
willen zij aardig wezen. Tasschen aardig en
geestig weten de meesten het onderscheid
nieten als ge by hnn idiote lafheden, die
gewoonlgk neerkomen op verdachte onder
werpen, niet in extase raakt van pret, dan
honden ze u voor 'n aansteller, voor 'n saai-
waar alleen vogels zouden mnslceeren, en
waart er niet op verdacht, ook te hooren het
spel van koper en snaren. Het eerste o ogen
blik gelooft ge 't ook nog niet en denkt ge,
dat de stilte u parten speelt. Maar allengs
kunt ge 't u niet meer ontveinzen en weet
ga beslist, dat er hier of dsar een orkest
zijn samenspel doet hooren. Op den tast van
nw gehoor slaat ge de richting in, vanwaar
het geluld komt, dat steeds sterker wordt,
en ge staat verbaasd plotseling zooveel men
schen bg elkander te zien, spraakloos en
beweegloos, luisterend naar de mnziek die
nit het midden van deze staande vergadering
't Is doodstil van aandacht en ge
dikwgls zeer hors de saison zgn
En voor zulk een geslacht moeten nu con
certen worden georganiseerd in de open
lncht. Jan van Amstel moet wel optimis
tisch zgn aangelegd, om daar veel goeds van
te verwachten. Een verzameling van zulke
menschen zal wandelingen miken langs den
Ametel, naar 't Kalfje b v. Nn, ik geef in
overweging, om die bende van Cartouche te
laten begeleiden door wat stevige roeibootjes
met flmka kerels erin, die goed zwemmen
kannon, wint er zullen er op zoo'n uitstapje
heel wat te water raken. Ea als de leider
heeft voorgesteld, te zingen bg voorbeeld
°P9;a«tu c Q00QÏHl ,va.u maten rrWilhelmus, dan zet minstens "een derde
nadert behoedzaam; maar In de twee,drie maten nuumuiA.,
kraakt toch uw voet op 't kiezel en van de troep
rust,
tien, twintig hoofden keeren zich om, om n
met den vinger voor den mond te beduiden,
dat ge stil moet zgu. Dan krijgt ge een won
dere aandoening van eerbied voor een der
schoonste kunsten, en onwillens gaat ge een
vergelgk maken tusschen deze „wufte" Fran-
schen en nw „ernstige" Hollanders. Wie die
beide definltiën verzonnen heeft weet ik niet,
maar ze bestaan, en ik twgfel niet, of ze
zullen ook door 't vele zeggen en herhalen
wel tot waarheid geworden zgn. Over die
wuftheid der Franschen zonden boeken vol
tegenspraak geschreven kannen worden, en
meer nog over den ernst en de degelgkheid
der Hollanders. Hebt ge wel eens een muziek
uitvoering bggewoond op het marktplein
van een Hollandscho stad of in een Hol-
laadsch park Eu hebt ge dan wel opge
merkt, hoe weinig ge daarvan hebt genoten?
Ge kunt 't beproeven in het Haagsche Bosch
of in het Park te Rotterdam, in de Malie
baan te Utrecht of in den Hout te Haarlem,
't is alles één pot nat, 't is ond lood om ond
yzer, lawaai, gegil, gestoei, gegooi van alle
kanten. Luisteren doen er maar weinigen,
u> die 't doen worden zóó afgeleid en geër
gerd door 't rumoerig gedoe der omrollers
vsn omstanders is moeilgk te spreken dat
ze niet weer terugkomen. De herriemakers
behouden alzoo 't terrein, en 't wordt een
overtuigende bewustheid, dat dit gedurende
muziekuitvoeringen hun eigendom is.
Evenwel, „'t Begint te daghen," schreef
Jan van Amstel dezer dagen in een van zijn
„AmsterdammertjesDe Vereoniging „'t
Koggeschip" hoeft door beschouwingen
van genoemden heer over Amsterdam bg
zomer, het plan gevormd tot het stichten
van, en ook werkelijk gesticht, een „V e r-
eeniging voor 7olka muziek in de
open Inch t." De Burgemeester zal de
zaak Btounen. Het Vondelpark zal aanvanke
lijk de operatie-basis zyn. De leden van de
kapel der schuttery zullen op deze wyze
nattig werkzaam kannen blgven. De mini
mam contribatie van één galden per jaar
kan gelukkig nog door honderden Amster
dammers worden voldaan. De Zondagswet
zal deze concerten niet kannen tegenwerken,
omdat het Vondelpark eigendom is van een
vereeniging, evenals de tuin van „Artis",
waar ook de conoerten steeds doorgaan. Men
zal trachten in contact te komen met zang
verenigingen, tochten naar bniten organisee-
ren, naar „'t Kalfje" b.v., en nog vele dingen
meer, die alle zeer aangenaam en opvoedend
kannen zijn, Indien.
Hoor eens, vriend, als ge ooit van nw
leven een Amsterdammer ontmoetik bedoel
geen gtïnporteerde, maar een echten, onver-
valschten Amsterdammer, hier geboren en
opgegroeid, hier geschoold en groot gewor
den, en hij kan dan zwggen en luisteren, hg
in van Bakkie, bokkle, bè
Nitnuriyk, deze gelegenheid om aardig te
wezen, is te schoon om ongebruikt te laten
voorbygaan. En hoe boozer dan de anderen
daarover zonden worden, hoe aardiger en
prettiger de grappenmakers dit znllen vinden.
Eh lèi, God zegen' de greep Zeo is toch
't heele leven. Er zgu wal gekker dingen
n wat zeggen. Ga eens een paar
uurtjes naar Artl op 't Spul, daar wordt een
Gabriël-tentoonstelling gehcuden. Voor twee
kwartjee ben je de man, en ge baalt er wel
voor 'n fortuin kunstgenot vandaan. Afge-
loopen'.
en het gesprek en de gelegenheid tot geeste- zooveel mogelgk profibeeren, zooveeTmogehjk Maar^mfin*boekte llSt
Igke winst, roekeloos te laten voorbygaan. gebrnik maken. Wg hebben geld, mooie Doch |k «1 meer z,en"
Zjj willen niet gepasseerd worden; en omdat halzen, mooie meabelen, mooie kleeren wg
zoovelea geostelgk niets beteekenen, gaan ze hebben onze badkamers en aan geen d'ings
leven, d.w z. lawaai maken. Dat doen ze op gebrek. Ea voor de anderen, die dat allea niet
straat, in de kroeg, in den schonwhorg, in hebben, komt het er niet op aan. God is wijs
de concertzaal, in hun eigen huis, dat doen genoeg, om alies naar behooren te verdeelen.
De rgken zgn rgk door Zijn genade, de armen
arm door Zijn rechtvaardigheid." Ze zgn even
oolgk als de vrienden Jobs, en concludeereD,
dat er nog nooit een rechtvaardige is omge
komen. En mocht dit al eens geschied zijn,
nn ja, din hebben ze wel weer een ander
praatje of een anderen tekat bg de haDd, om
hnn m'sdadig idiotisme goed te praten. Het
Evangelie, dat voor anderen alleen een bron
of plekcniars sterk is, behoort thans bg da
80 geweerdragende Mantri Djera's, zoodat
dit ééje Korps feiteigk 120 man telt.
De speciale korpsen van den Kroonprins
en den Rgkabestlerder zgn hferbg niet mede
gerekend.
Jammer, dat de feestelgke Inspectie niet
doorging en wel vanwege het dreigende
weder. Ik had wit graag op mgn gemak
dat zaakje eens aanschouwd 1 Nn werd, op
hoog bevel nit den Kraton, de dienst voor
dien dag afgelast en gingen de braven wel
gemoed weder huiswaarts, iedere dappere
daarby zgn moordtuig weer overlatende aan
een volgeling, terwgl ook de onmisbare stoel
niet vergeten werd
Op t Rembrandtplein is het onde „Lohen- Morgen is het de late dag van Sswal,mor gen
grln (een koffiehuis afgebroken en 'n nieuw is het de Garebeg Poewasa, zooals de Java-
gebouw, „Métropó.edaarvoor In de plaats nen het hier noemen, of wel Lebaran, zooals
gekomen. Nu, aan een koffiehuis hadden we de lni in de Preanger zeggen
afgunstig is en niet lichtvaardig, die niet op
geblazen is ea niet ongeschiktelgk handelt,
die zlchzelve niet zoekt, niet verbitterd wordt
en gean kwaad denkt; van een liefde, die
zich niet verblgdt in de ongerechtigheid, maar
zich verblgdt in de waarheiddia alie dingen
bedekt, alle dingen gelooft, alle dingen hoopt
en alle dingen verdraagt; van een liefde die
nimmermeer vergaatals ge hen dat zondt
voorlezen, dan slaan zij u I Corinthe XII op,
en bewgzen n, ja bewijzen n zonneklaar, dat
elk lid van 't lichaam geroepen is tot zijn
eigen fnactie, tot zgn eigen dienstbaarheid.
Dat alles is, zooals 't wezen moet en dat het
zbo goed is, vergetende dat, indien een lid
lglt, alle leden mede lglenvergetende, dat
allen gveren moeten naar de beste gaven, en
dat daarna en daardoor een weg gewezen zal
worden, die nog nitnemender is. Is 't toeval,
dat Panlns dadelijk daarop zijn Psalm der
Liefde aanheft? Of weet iemand een weg,
die nóg nitnemender is?
Maar deze logische, eenvoudige, Paullni-
aansche wijsheid dringt niet door tot een
professor van da Vrge Universiteit, als hij
Fabias heet. Rondweg is hy door den heer
Satorlns „de vijand der schoolbaden" ge
noemd. Hij had ook kannen zeggen„der
sohool kind eren," want toen de pantoff jl'jes
ter sprake kwamen voor arme kindertjes,
pantoffol'jas, die ze in de school zonden kan-
hier groote behoefte. Gelukkig dat ik nn weet,
waar ik mijn avonden kan slgten. Punt.
Er ie hier een onderwijzer geschorst, die
brutaal was tegen zgn hoofd, d.w.z. tegen 't
hoofd van zijn school. Zoo zegt althans het
hoofd, maar de onderwijzer zegt, dat 't precies
andersom is. Kgk de kranten maar eens na.
Laatste aanteekenlngDe oorrespondent
van de „Matln" heeft een onderhond gehad
met Tolstoi. Neen, ik ga er niet op in, want
dan kom ik heel den nacht niet op mgn bed.
Maar ik wil wel even zeggen, dat dit heele
onderbond een verzinsel is, gelogen woord
voor woord, gelogen of 't gedrukt is. Mis
schien staat het daarom wel in de krant.
H. d. H.
ondernomen, die toch een goed verloop had- nen aantrekken, om minder last van konde
en natte voeten te hebben, een weelde die het
keizerlijk rijke Amsterdam op f 1300.— zou
komen te staan, toen was de Professor
daar zeer tegen, 't Verwende de kinderen
maar. Geen gelegenheid laat hg voorbggaan,
om zich te betonnen een vijand van 't Open
baar onder wgs. De prijsuitdeeling, die wondere
drgfkracht ten goede bij elk kind, wenscht
hg afgeschaft. Ea hoeveel goeds door het uit
reiken van die prgzen al verkregen is, laat
zich niet berekenen. Jongens, die t wee j sar
van de school zgn, en gedurende dien tyd bg
ééa en denzelfden baas in't vak zijn gebleven,
worden omtrent Jali door Burgemeester en
Wethouders opgeroepen, om haa prys of hnn
diploma in ontvangst te nemen. De Bnrge-
meester houdt een toespraak en elk der
jongens, minstens één van elke school, ont
vangt nit zijne hand een zilveren horloge met
een mooie inscriptie, haa naam, de naam der
school waarop zij gingen, den datum waarop
zij die verlieten. En die bg loting afvielen en
geen horloge ontvingen, krggen een diploma,
waarop hnn recht op een horloge is vermeld.
Ga kant begrgpen, welk een feest dit is voor
jongens, die eergevoel hebben. De jaarüjksche
prijs zit hen het heele j aar in 't hoofd en is
hnn een spoorslag tot bestdoenen de prijs
na die twee jaar, dat horloge, geeft hun een
ansdaner, die zonder dien prijs vaak ver te
zoeken zon zijn.
Een van mgn collega's heeft zulk een hor
loge, dat hij kreeg in 1878, en hg zoo 't niet
graag voor 't mooiste gouden verruilen, niet
alleen omdat het een bewijs is van zgn vlgt,
maar ook omdat 't zoo nauwkeurig loopt. En
't is ia 1878 ontvangen en nn schrijven we
1935. Dat strekt de Gemeente tot eere.
Maar Dc. Prof. Fabias is er tegen, mis
schien wel, omdat hg, vreemd blgvenda aan
de practgk van het sociale leven, vreemd ook
aan de sociale nooden, te veel theoretiseert
over „Sociale Vraagstukken", een werk van
zijne hand, dat pas bg Donner in Leiden ia
uitgegeven. Het zal de moeite waard zgn, om
't te lezen. De plicht tot arbeiden, recht op
arbeid, het recht om te arbeiden, werksta
kingen, de materieele toestand der arbeiders,
den. De een keert van 't graf terug door
't gebruik van een glaa kond water en de
ander bsspoeilgt met kisten medicijnen zgn
dood. Van den uitslag is nooit iets te
zeggen.
Laat ons dus voor „'t Koggeschip" en ook
voor den profetengeest van Jan van Amstel
't beste van deze onderneming hopen.
In den Gemeenteraad is men tasschen
andere, niet minder ernstige vraagstukken
door, aan 't disputeeren geraakt over de
Volksbadhalzen. De verboawing van het
badhais op het Jonas Daniël Meijerplein zal
f4100.— kosten „Hand werkers Vriendenkring"
zal 't dan weer in hnnr krggen voor fl.
's j Airs. Maar er zgn heel wat woorden over
gesproken, 't Gebonw is in znlk een toe
stand van verval, dat 't zooveel onkosten
niet waard is. Er zgn 8 kamertjes voor
mannen en 4 voor vrouwen, maar 't zgn alle
douche-baden, terwgl vrouwen daar iets tegen
hebben. Maar om er kuipen in te zetten, is
't gebouwtje te klein, 't Beste was misschien
nog, om 'c heele ding voor den grond te
gooien en daar of op 'n andere plek 'n grooter
en beter badhnls op te richten. Dit was
misschien ook wel 't raadzaamst ten opzichte
van het onde, vervallen badhnls op 't Kart-
hnizer-kerkhof. 't Lijkt 'n schaar, en nog
niet eens 'n knappe. Je kant, het van bniten
ziende, gaan denken, dat er lorren en beenen
in bewaard worden. Maar 'n half ei is beter
dan 'n leege dop, en de stemmen die er op
gingen om 't heele waschzaakje maar aan
kant te doen, vond geen geringe tegenkanting.
Vooral de heer Satorlns trad als een ervaren
kampioen tegen dit denkbeeld te velde. Hg
geloofde en 't was geestig gezegd dat
de vergadering, waarin zooiets besproken kon
worden, beroemd zon worden in de annalen
der stad. Want terwgl men overal badhnizen
bouwde en zgn best deed zoo zindelgk moge
lgk voor den dag te komen, scheen men het
hier er wel op toe te leggen, de gelegenheden
tot reiniging op te doeken en zoolang moge
lgk met zgn vnile huid te blgven rondloopen.
Spreker wil hier echter niet aan mede doen,
waarschgnlgk overtuigd van de waarheid der armenzorg, enz., worden er in behandeld.
Amerlkaansche spreukCleanliness is Maar tegen verzekeringsdwang heeft hg
the next to G o d 1 i a e s s Zludelgkheicj gestreden, terwgl Dr. Bram Knijper, zoocon-
is de beste godsdienst, (vrg vertaald). Hg servatief als hg daar loopt, niet geschroomd
bracht ook de vraag aangaande het badhuis heeft de voorzorg tegen de gevolgen van
op 't Karthuizerkerkhof ter sprake; en ziekte in een wetsontwerp op te nemen
maakte van dg afwezigheid van den „vgand
Roman van
CARL BUSSE.
32. ~0_
-Maar heb ik het je niet gezegd!^ riep
juffrouw Fischer geb. Meger nu driftig uit.
«Jezus, 't ia of hg een prins is. Waarom
f°u bg niet eens een middagje bg ons
hunnen eten? Wat ik je zeggen wil, is dit:
®at bg meer achting voor ons gevoelt
&D jij. Die weet, wat voor eerbare en
getnoedelgke luidjes wg zgn, die weet, wat
ons toekomt. Hoe men met de mannen
moet omgaan, zal ik toch bepaald wel beter
weten dan gr0en ding opeen
keren hap ia elke man belust."
«Laat maar, moeder," weerde de heer
*er met waardigheid ai, terwgl Ju nog
bwmend glimlachte, „zg weet immers
niet, hoe wg de geschiedenis zullen
on k r6n" Natuurlgk, wg weten hoe wg
?8 hebben te gedragen. Hg noodigt ons
18 1 wg hém ook niet, daarvoor hebben
f v°el eergevoel. Maar" en nu
ik ®nzgn oogen van triomf «wat heb
kr U ?ezes3, toen moeder de eend cadeau
e8 r Eerst meende ik, dat zg de eend
oest teruggeven, wg laten ons door zulke
r»en Reen cadeautjes geven. Maar toen
dan},*' t°«n kreeg ik een kostelgke ge-
"•cute, De eend, Jule, dat zou het lokaas
worden. Moeder laat ze nog wat vettqr
worden en Zondag komt de eend op tafel.
En Zondag noodigen wg den referendaris
uit. Nu hg ons de eend cadeau heeft
gegeven, kan hg ook onmogelijk bedanken,
om het beestje met ons op te eten. Dat
heb ik eens fijn voor elkaar gezet. Hier is
de brief reeds."
Hg kneep de oogen dicht. „Wel, boe
staan de zaken je aan scheen zgn gezicht
haar te vragen.
„Luister wat ik schreef
Zeer geëerde heer referendaris I"
Jule was opgestaan. Haar gelaat was
doodsbleek.
„Je zult dien brief niet wegsturen 1"
schreeuwde zg en beefde over haar gansche
lichaam.
„Die brief? Ben je door den duivel
bezeten, meid?"
„Je zult hem niet verzenden I Geef dien
brief hier."
Met een vluggen sprong was zg bg hem,
pakte den brief en wilde hem haar vader
uit de hand rukken.
„Ondankbaar kind," krgschte de moeder,
en greep haar bij den arm. „Wat doe je?"
„Liat los," riep de oude dreigend, Hg
hield den brief met alle kracht vast. Ge-
scheurd en gekreukeld bleef hg in zgn
handen.
„Wanneer je zelf te dom bent, om voor
jezelf te zorgen, dan zullen wg het voor
je doen."
„Op je knieën moest je God danken,"
zeide jufirouw Fischer geboren Meger
bewogen, „dat je zulke zorgzame ouders
^Jule was een paar schreden achteruit-
Het zal wel een boek wezen de moeite
geweken, tot zg achter haar stoel stond,
waarop zg tot dusver had gezeten. Haar
handen klemden zich om de leuning. Haar
gelaat was verwrongen van onmachtige
woede, het was nu leelgk.
„Jelui 1" schreeuwde zg, „als hg mg
niet wil hebben, is het de schuld van
jelui, van jelui alleen. Wanneer hg mg en
jou uitlacht, is dat jullie schuld. Waarom
bemoeit gg er u mee. Waarom blameert
ge mg op zulk een ontzettende manier
Zg schreeuwde, zg schudde de armen,
zg stond daar als wilde zg zich op haar
vader storten en hem slaan. Heur haar
raakte los, als manen viel het om haar
schouders en zg schudde het in haar woede
en vertwgfeling.
„Laat mg met vrede. Plaats je niet op
mgn weg. Het is immers O, o, jelui,
jelui 1"
Een krampachtig snikken belette haar,
voort te gaan. Zg vloog de deur uit en
sloeg die krakend achter zich in het slot,
zoodat de kalk van de zoldering viel. Toen
joeg zg als een gejaagd hert naar haar
kamer.
Haar moeder was buiten zichzelf. In
haar heele huwelgk was zoo iets nog nooit
gepasseerd. Jammerend begon zg de ont-
bgttafel op te ruimen. De knieën wilden
haar nauwelgks dragen.
Haar man was ernstiger, of scheen het
te zgn. Hij lachte heeach. „Zjj moet trouwen,
hoe eer hoe beter."
Hg streek den gekreukten brief glad
„Overschrgven moet ik hem nu nog
eenmaal."
Dan ging hg geërgerd heen, om zgn
zaak te openen.
Auteursrecht ultdrukkelgk voorbehouden.
XCVL
Slechts m9t 'n enkel woord wil ik hier
gewagen vsn de wapenschouwing of Inspectie,
die de Kroonprins, namens zgn doorlnchtigen
Vader, over al de Kratontroepen wilde
honden, twee dagen vóór Garebeg Poewasa,
en wel op den kleineren Aloen-Aloen Kidoel
of het Zuidelijke Achterplein van den Kedaton
en welke troepen bg die plechtige gelegenheid
steeds in „groot tenue" gekleed moeten zgn.
Die inspectie zon dus den 28eten van Ra-
madhan en wel 's middags tegen half vgf,
plaats gehad moeten hebben.
Daar die troepen toch aan den, vooral hier
op Jogja, zoo interessanten garebeg-optocht
deelnemen, znllen we ze bij de beschryving
v&n dat feest wel nader bekgken.
Nn deel ik u alleen mede, dat 't een grappig,
zeer grappig gezicht was, om de verschillende
krijgers naar de verzamelplaats te zien gaan.
Elke dappere toch werd gevolgd door 'n paar
havelooze mannen of jongens alt de dessa,
dragende het vnursteengeweer met bajonet,
of de lans en ook een stoel, om den
Kratonverdediger straks tot zetel te dienen,
daar waar hy wachten moet op het signaal
„Gewapend appèl".
Die stoelen schijnen er hensch bij te
hooren, want ik heb geen enkelen dier
„zonen van Mirs" ontmoet, zonder dat nut
tige meubel, achter zich aangedragen
Overal in de lanen en wegen binnen den
halteneten Kratonmnar, waren vaste verza
melpunten voor de vendels en 't was werke-
ïyk meer dan lachwekkend, om daar overal
de heeren deftig in hnn stoelen te zien, met
een groote feestmanilla van 2 cent in het
hoofd
Al net als ln Solo, schgnt hier zeer hooge
ouderdom of wel 'n lichaamsgebrek of ook
prille jeugd geen beletsel voor den dienst te
zyn, want men zag merkwaardige typen by
dat „Leger" van Zijne Hoogheid, dat ver
zeker ik u
De Pradjoerit's van Soerakarta dragen, wat
de Infanterie betreft, de oude Indische nnlform,
terwijl ook de onbereden „cavalerie" er min
of meer modern uitziet, doch de in de
achttiende eenw door den eersten Sultan,
eerst voor zgne Pradjoerit's Mantri Dj era
[die Hem reeds In dsn strijd met de oproerige
Chineezen steunden.] en later ook voor de
andere korpsen ingevoerde half-Enropeesche
nieuwigheden, nienwigheden, die voor ons,
kinderen der twintigste eenw, reeds lang weer
veronderd en smakeloos geworden zyn, geven
het „Leger" van Jogjakarta een bepaald
bespottelijk aanzien.
Over de militaire waarde znllen we 'tmaar
heslemaal niet hebben We hopen, dat een
maal ook de Soesoehoenan en de Snltan en
dan ook weder Pakoe Alam, elk een Legioen
modern geoefende soldaten zullen bezitten,
evengoed als Prins Maugkoe Negara op Solo,
opdat in de nre dea gevaare, die zeker een
maal komen kan, vooral als Japan b. v. zich
eens verder ging ém&ncipeeren, zij werkelgk
van nat zullen kannen zyn, bg de verdedi
ging des lands.
Behalve de 12 Pradjoerlt'B mldji der Vor
stelijke lnfwacht, telt elk der acht overige
korpsen §0 manschappen bestaande nit ge-
weerdragenden, plekaniers, tamboers, pgpers,
bekkenslagers, hoornblazers, trompetters, enz.
Het door den vgfden Snltan opgerichte
Korps Langenastra, dat 40 man panoembak's
Het is het voornaamste Moslimsche feest
hier in Indië, het eenige ook, wst b.v. door
het Lager, door zgn niet Chris telg ke militai
ren, erkend en officieel gevierd wordt.
Vele Inlanders, de overgroote meerderheid
mag ik wel zeggen, verwaarloost den vas-
ten plicht, doch doet mee op Sari ïtaja,
zooals 't op Samatra heet, of op 't Rgaja der
Javanen bniten de Vorstenlanden.
AU een staaltje, hoe weinig de Enropeesche
overheerscher hier meeleeft met den brninen
broeder, deel ik n mede, dat de eerste dag
van da tiende maand Sawal door de blandaU
beschouwd wordt ais het „Inlandsch Nienw-
j%arw, ja zelf» is dit de officieele naam in het
Leger en ook de oonranten, de voorlichters
der pnblieke opinie, spreken ieder jaar weder
trouw van het „Inlandsch Nieuwjaar", dat
echter pas over twee maanden n.1. op den
eersten dag van de eerste maand Soera ge
vierd wordt.
Die onbekendheid met de eenvoudigste
Inlandsche aangelegenheden, en dat na drie
eeuwen van samenzgn, spreekt boekdoelen 1
Enfin,nn weten deHollandsche lezers derPen-
krassen het waarlgk beter dan de Europeanen
hier ln Indië, zooais ze trouwens reeds over
vele zaken een juister oordeel kannen hebben,
als ze maar aandachtig willen lezen en ont
houden.
De Garebeg Poewasa draagt bniten Indië
den Arabischen naam ïd alfitr [„ontbgtfeest"]
of wel al-ii tffighlr ['t kleine feest), terwgl
de Turken spreken van Bairam.
Wat een verschillende namen das in de
Moslimsche wereldIk geef ze hier alleen
om der curlositeitawllle.
De vromen zgn op dien dag recht biy, dat
de afmattende vastenmaand er al weer voor
'n jaartje op zit. Men trekt dan zgn fraaiste,
liefst nieuwe kleeren aan, parfumeert zich,
geeft «xtra-aalmoezen aan de armen, brengt
en ontvangt bezoek en verknoeit hier in
Indië pl.m. 15 millioen galden aan vnnrwerkI
Het vorige jaar was ik op dezen gewich-
tigen feestdag te Bandoeng en werd ik reeds
's morgens om 6 nar wakker door een oor-
verdoovend „snelvuur", dat eenige uren aan
hield en zeker 'n drie ton gekost heeft
Zjq de Regeering dit geld verknoeien niet
eens streng kannen tegengaan
Een ernstig verbod, krachtig gehandhaafd,
waarbg, om te beginnen, op Oudejaarsavond
en 1 Januari aan de Enropeanen en daar
mede gelgkgestelden, het afsteken van vuur
werk onmogelgk werd gemaakt, zou door
velen worden toegejuicht.
Men verblede den Chineezen eenvoudig den
verkoop van dat dure goedje en straffe hen
ten strengste by overtreding.
Als den Christenen maar eerst dit geld-
vermorsen ontzegd wordt, dén kan men het
den Moslims en Cnlneqzen ook wel gemak
kelijk beletten.
Anders natuurlijk nietl
De lui mogen niet tknnnen denken aan
onbillijke bevoorrechting van andere gods
diensten 'n schandelijk 'feit ls 't echter, dat
ln arm Indië jaarlgks vqór ongeveer een vijf
tien millioen galden jraarwerk nit China
wordt geïmporteerd, dat er dus heel wat
geld aan de circulatie onttrokken wordt en
letterlijk in rook vervliegt en dat er elk jaar
bovendien nog allerlei ongelukken het nood
lottig gevolg van zgn.
Er ontstaat op vele plaatsen brand, er
worden menschen blind of verminkt voor het
leven, er raken paarden op hol, er worden
daardoor weer personen overreden, soms ge
dood, en dat alles, omdat men hier iets coe-
laat, wat in geen enkel beschaafd land zon
worden geduld.
Te Baudoeng was het dien dag om 6 uur
godsdienstoefening in de missiglt, die stamp
vol was met geloovigen, allen in langs
Arabische overmantels gehuld.
Ook de oaie Regent met alle Prijaji's was
present en er werd een speciale chotbat of
preek gehouden.
Daarna begaven de Prijaji's en Hadji's zich
naar de Kabaepatén (om 7 nar), om den Re
gent en de Radhen Ajoe, zgne echtgenoote,
bg hen thuis hun hormat te komen brengen
en vergeving te vragen voor hunne tekort
komingen, met een eerbiedigen kus op
de knie.
Deze typische ceremonie hebben we toen
Jule had zich in haar kamer op haar
bed neergeworpen. Het was nog
onopgemaakt. De kusjens hadden nog
iets van de warmte behouden Jule voelde
dat aan haar gelaat, toen zg het hoofd
daar diep in drukte, om haar heftig weenen
te verstikken.
Daar lag zg uren lang zonder bjjna
te weten dat zg bestond. Zg voelde geen
smart meer, alles was even dof en leeg.
Op de tafel naast haai bed stond de
kleurige kop, daaruit hadden zg beiden
gedronken.
Een handspiegel lag daarnaast. Zg zag
haar doodmoe gelaat, met de gezwollen
oogen. Het gelaat, de oogen, de lippen
had hg gekust.
Oi hg het heden ook doen zou Zg
hoorde zichzelf weder schreien: „Het is
immers alles, alles uit!"
In haar groote opgewondenheid was naar
buiten uitgebroken dat, wat als vrees en
angst heimelgk in haar had geleefd, wat zg
zichzelf niet had durven bekennen.
Zij sidderde. Zg richtte zich halfop Zg
wilde helder denken, rustig, kalm zijn.
Eigenlgk was alles zoo gekomen,doordat hij
haar bg het schuttersfeest nog naar de kegel
baan had vergezeld.Daaraan schakelde zich al
het andere vast, ring aan ring. de uit-
noodiging tot het kegelfeest, nu de uit-
nooiiging om bg heu te komen eten. Hg
ontgleed aan haar handen, omdat te veel
anderen hem wilden grgpea. Hoe gelukkig
had zg nog kunnen zgn, als geen anderen
zich ermede hadden bemeeid. Eenzaam
geluk had hen beiden zoo vast en hecht
aan elkaar gebonden, dat de baad -o
sterk geworden was, dat hy had kunnen
houden, wat hem nu deed breken.
En daar grepen plompe handen in die
fij ne draden, handen die, met de bedoeling
van vaster knoopen, alles verscheurden.
Schaamrood werd zg, wanneer zg aan den
avond te Barkow dacht. Zoo zonderling
was dat geweest, zij had daarvoor van te
voren reeds zulk een groote vrees gekoes
terd. Maar vroeger had zg zich echt
geamuseerd op zulke feesten.
Ea ditmaal was zg half verdoofd, half
versteend geweest, want zg had voor de
eerste maal met zgne oogen menschen en
dingen gezien, had alles rondom hem sskm-
getrokken, zich steeds maar weer alge-
vraagi, welken indruk of dat nu op hem wel
zou maken. En zg zag plompheid, ruwheid,
smakeloosheid, onopgevoedheid, waar zy
vroeger gemoedelgkheid en eenvoud had
gezien.
Met de schaamte, steeg ook teg,elgk de af-
I 0r °P 4't^6er j'g^us uaar omgeving,afkeer
jegens die bekrompenheid, afkeer ook voor
hem die haar dat alles deed zien, vior
Peter. Alsof hg er de schuld van was dat
zg zica moe3t schamen.
Dsn Zondag ea Maandag had zn in dofis
eenzaamheid doirgebracht Z j wist toen niet
wat er van zou worden. Haar was het, ah.
konden zg baiden nooit moer dezelfde
woorden van vroeger vinden. Eerst gister
avond had zy een eerste hoop gekoesterd,
dat, hoe verder de herinnering aan dat
ellendige feest wegzonk zooveel te maar
moest die heerlgkste dsg zijns levens, ui et
naar ia de bosschen doorgebracht, zón mie
kracht op hem w.ier nerwinn«n. A -ea
lichtende gouden tn isman in welks h-alen
zg zich beiden moesten bevinden, stond