Schetsen uit de Betaal.
mm mi 1M- ea
52e Jaargang. No. 4415.
Zondag 22 Nov. 1908.
DERDE BLAD.
1 N G E Z O N DEN.
Noorderkwartier
nam... Ze, met bevende vingers opborg in een vettige |'erij in de gewassen. Voor de teelt
dood-ouë, beduimelde porleteuille... touw i
Zag ook niet, hoe r- J~' --
de.
OI) dal onnonKiii, i Igebiedend noodzakelijk in België keert
!^„!5.nbük7de?08e'nvailhrsl na 12 of 15 jaar op hel zelf de land
Vernield leven. 't Gift dat voortsluipt
Terwijl hij daar nog zat. in den kalen melksalon,
met t kopje lauw-drabbige chocola voor zich en op-
kauwend met moeizaam kaakgewring, het taaie melk-
kadetje, dat z'n huisjuffrouw voor 'm had gewikkeld,
zaak is een kleine schimmelplant, die in de vlaswor-
iels leeft en Asterocyslis radicis heet
Bestrijdingsmiddelen tegen dil kwaad kent men nog
niet.
De bekwame Directeur der Hoogere Land-, Tuin
en Boschbouwschool te Wageningen, de heer L. Broe
ken m, die de beroemde ilhelmina-tarwe gekweekt
t 1g
ïi
Een en ander over vlas,
Een der oudste cultuurgewassen is het vlas. Men
11.973 H.A. vlas en van 1901 tot 1906 gemiddeld
14.359 H.A., wat dus op een gestadigen vooruitgang
van den vlasbouw wijsl.
Jammer, dat de Zuidhollandsche vlasbewerkers in
1907 zulk een slecht jaar gehad hebben, wat voorna
melijk wordt toegeschreven aan de slechte kwaliteit van
het vlas en de terugloopende prijzen, tengevolge van
den gedrukten toestand der linnenweverij en spinnerij.
Vooral Amerika, dat een der grootste afnemers is van
TT_il11
0v«<ltvilUV OIUTtllUllCn. L/C
lange ervaring weten dë I^edcrlandsche, Belgische, voltooide scheltjes worden met bladriet of stroomat-
Fransche en Duitsche vlastelers, dat er in de Russi- 'erl van boven dicht gedekt.
jn OIls wordt weinig vlas verwerkt, doch de
1-
sche Oostzee-provinciën uitstekend zaailijnzaad gekweekt
weid. Voorheen
heet, hoewel het tegenwoordig meestal in geplombeerde
zakken wordt verzonden. In 1902 bedroeg de uitvoer
zaad, waarvan 3897
en de rest
22738 zakken en Duilschland 18972 zakken.
Vlas
wordt
'g morgens in een stuk viezig krantepapierrr.
Terwijl hij daar zat, beoogd door de juffrouw achter j
de toonbank, die al-maar een gezicht trok van: Stak-
kert, wat heb tk toch eigenlijk met je te doen; arm
pennelikkertje dat je bent
Onderwijl vertoonde zich achter de ruit van deD
melksalon, de lachende tronie van Henri, z'n kame
raad op 't kantoor, die natuurlijk weer in 't piek-fijne
eafe om den hoek, een „plat-du-jour" van eventjes
75 cents, en zeker weer, en grand seigneur, een fooi
van 'n dubbie, makend vijf-en-tachtig cents, had ver
teerd.
Henri's wangen gloeiden plezierig, als van iemand,
die daar-net lekkertjes gesmuld heeft. Hij dampte een
cigarette; wuifde Frits toe van; „Nou, ga-je mee!?" De
juffrouw van den melksalon keek naar het keurig-ge-
kleede meneertje en haar oogen zeiden: Nou, dat 's
toch een heel andere sinjeur dan die armoedzaaier hier
die eiken dag een stuivertje melk of 7% cent cho
cola komt halenDe juffrouw tuurde op haar brei
werk, telde de steken, maar Frits voelde best wat 'r
in haar omging.
Hij stapte op, Legde als steeds, de drie vierduitstuk-
ken op 't marmer van de toonbank. De juffrouw mom
pelde, in antwoord op zijn groeten iets binnensmonds.
Frits kreeg 'n kleur van nijdigheid, want hij had nei
ging tot zekere hoovaardijDat wisten al de kan-
toorjoggies van zijn leeftijd. Maar Frits z'n moeder was
er, eiken Zaterdag, als de kippen bij om de vier-gul-
den-vijftig, die hij, als op-een-na-jongste klerkje ver
diende, op te strijken. En dan kreeg hij, tweemaal 's
weeks, de dubbeltjes afgepast voor 't twaalf-uurtje
en de tien sigaren, waarmee hij 't, van den eenen
Zaterdag op den anderen, moest zien te rooien
Tien van twee cents. Moeder vond 't eigenlijk „zon
de". maar ze was bang, dat wanneer zij de koorden
al te gespannen hield, Frits baloorig zou worden. Zoo
werden hem dan de twee dubbeltjes gegeven, maar moe
moest de sigaren in natura zien, want zij verkoos
niet dat Frits er altemet biertjes voor kocht of bij
de andere jongens klaplooper voor sigaren werd
Dien Vrijdagmiddag was Frits z'n tiende sigaar al
eenige uren verdwenen. Hij had er den kantoorlooper
die een boodschap voor hem gedaan had, mee ver
rijkt. Dat gaf hem zoo'n bevredigend gevoel van me-
neerig-doen; van superioriteit tegenover den zestigjari-
gen Hein, die toch al familiair-genoeg kon wezen,...
zoo te zeggen: „Hein, wi-je opsteken?En dan te
zien dat de loopknecht eventjes met z'n wijsvingei
tegen z'n kop tikte, manuaal, alsof hij naar z'n pet
greep en zei: „Nou, asjeblieft, meneer Verschuur!"
Dan was Frits weer een poosje in z'n humeur. Daar
had-ie zijn laatste sigaar voor over. Maar hij smachtte
dien Vrijdagmiddag naar een paar trekjesToen
wuifde Henri hem toeCigarette-rook blazend tegen
de ruit van den melksalon
En hij ging naar buiten. Haalde collega, die al een
eindje opgeloopen was, in. Kreeg te kiezen uit een
bundeltje lekkere cigaretjes, met fijne gouden mond-
stukjesPijpte aan en genoot van de lekker-prik-
kelende, aromatische geuren van het ding. Dacht: He,
zoo'n kerel is toch maar te benijden!Sprak 't,
voordat-ie eigenlijk recht wist wat hij deed of zei, uit
hetgeen hem naar de lippen drong, wrong, perste
Van z'n misere. Van moeders schrielheid. Van dat-ie
geen duit meer op zak hadEerlijk waar! Mor
gen, als meneer niet voor twaalven tractement gaf,
most-ie honger lijden. Want hij vertikte 't om moeders
gezanik aan te hoorenWaarom hij dan met z'n
vijf-en-zestig cents voor twaalfuurtje niet was uitge
komen?En voordat-ie 't recht wistWat Frits
nog nooit gedaan hadOf Henri 'm niet tot a.s.
Zaterdag een kwartje wou leenen?
Toen zag hij de fijne, blauke, spichtige vingers van
Henri, een smalle, elegante porte-monnaie voor den dag
halen; en tot z'n grenzenlooze verbazing werd hem 'n
pepeen echte, lieele poptoegereikt. „Ik
krijg hem wel van je terupg't Heeft niks geen
bijzondere haast, hoor"' zei collega, en er was iets
protegeerend-medelijdends in de manier waarop hij Frits
aanzagManier, die den ander zeker zou geërgerd
hebben, als die blijdschap over den gulden, waar moe
niks-van-wist, hem niet zoozeer bestormd had. En
toen ze nog een pasof-wat geloopen hadden, zei
Henri, zoo langs zijn neus weg, en wie scherp op
hem gfi!et had, zou gezien hebben, dat er iets venij
nigs, iets van in-boosaardig leedvermaak, genietend
van ellende die toch komen moetin z'n oogen
tintelde zei Henri: „Maar je bent ook stom. Je
kunt best maken, dat je wat bijverdientEn aardig
wat ook! Eu daarna ging Henri praten lang en druk.
Wat hij alzoo in een maand „trok" van een fietsen-
handel, waar hij agent van wasNouja, agent
In -stilte natuurlijk, zoo onder jongelui vaa z'n stand
En hij vertelde nog allerlei meer, van handige,
leeps kunstjes om hier wat uit te slaan, daar wat
mee te verdienenDie Frits was toch een echte
kaffer!
Goeic-grulten-nog-toe, als hij eens gezien had, wa
xlie Jan Westers, d.ien keude-ie toch wel, niet langer
■dan Woensdagavond tevoren, „verdiend" had niet 't
prijsbiljart daar...
Ja, maar dan moest Frils hem z'n eerewoord ge
ven, dat hij het adres niet zou verraden.... Geen ster
veling mocht 't weten... Anders, als de politie erach
ter kwam, dat daar, in de achterkamer van het si-
garenzaakje, „gegokt" werd, dan waren ze allemaal
verkouwen".
Frits luisterde met ijskoude handen, die beefden:
met wangen die gloeidenmet hart, dat stormachtig
bonsde; met in hem stijgende, al-wilder wordende
zucht om ook te krijgen dat goud, waar Henk van
vertelde, zoo smakelijk, met zoo n voornaam lais-
ser-aller ookals iets dat te bereiken is voor ieder,
als-je maar durft, maar weet....
.Terwijl 'l nog van opwinding gonsde in zijn
ooren, drie uren later, toen hij z'n vettig-kaal over
jasje al had aangetrokken en naar huis wou gaan...
Terwijl Henri bezig was zijn prachtig-glanzende man
chetten, met 't gerinkel van de kokette, goud-lijkende
knoopjes, aan te doen....
Riep de chef-de-bureau hem nog even terug....
Frits wachtte, terwijl iets van onbestemde onrust,
gemengd toch met vreugde die hem haast had doen
juichen... Zóó had dat gesprek met z'n kameraad hem
geprikkeld, opgewonden
Was meneer gereed gekomen met het klaarschrijven
van een quitantie. Schoof hem 'I papier toe mei
iwee muntjes van tien.
„Breng dat even naai' meneer Van Dorp, Verschuur!
't Kantoor is tot vijf uur open, dus je hebt nog
tijd genoeg, als-je een beetje gauw voort maakt. Mor
gen krijg ik de kwitantie weel van je 't is negen
gulden tachtig.... Ik heb 't genoteerd. Dus je zorgt er
voor, hè?"
Meneer de chef-de-bureau zat al weer z'n brief af
te schrijven. Dacht niet meer aan klerkje en de twee
muntjes Bevroedde niet wat er in den jongen om
ging, toen hij eerbiedig-behoedzaam, zonder gedrulsch
Te maken, de twee papiertjes en de quitantie tot zich
jscsoi na iz oi ia jaar op hetzelfde land terug, m
twee klerken elkaar ontmoetten.... Van keurig en lans land na 4 tot 8 jaar. Wie geen rekening houdt met
modieus-gekleeden Henk en van armoedigen, kort-ge vruchtwisseling, ziet zijn vlas grootendeels ten gron-
houden i' rits Verschuur Hoe die twee toen begrepen de gaan door den gevreesden „vlasbrand", een ziekte
wat er in hen omging Ook toen ze santen, niet vreemd- 'waardoor het vlas bruin wordt en afsterft. De oor-
haastig en opgewonden gestap, de straat inliepen.... »oaL' '-1—'--L!
Ierwijl meneer de chef rustigjes zijn brief zat af te
pennen in het stil-geworden namiddagkantoor, waai
slechts de gaspit boven t groote, met paperassen be
laden bureau van den chei gonsde
't Is een der droevigste schouwspelen, die de recht-
uiiina tcu we gcA»CCKl
zaal te zien geeft, dat van een jong leven, in zijn heeft, tracht thans door kruising met een vlassoort uit
opgang verbrijzeld door samenloop van noodlottige om- Italië een vlasvariëleit te kweeken, die onvatbaar is
standigheden. voor den vlasbrand. Het is te hopen, dat deze poging
Niemand zou t gewaagd hebben om dezen Frits Ver eenmaal met den gewenschten uitslag bekroond mag
schuur, den weggejaagden klerk, die zijn patroon eerst worden.
voor twintig gulden had bestolen - tevens valsehheid De „koude brand" of „doode harre!' in het vlas
in geschriite gepleegd daarna „op verschillende wordt veroorzaakt door den schimmel Phoma herba-
tijdstippen benadeeeld had voor allerlei bedragen, totaal mm. „De vlasroest" door den schimmel Melampsora
wel een dikke honderd gulden beloopend.... Dm dezen lini en „de kwade koppen" door het rupsje van een
knaap, die schreiend en beschaamd in de bank der mot, die Sciaphila Wablbomiana heet. Het vlas kan
beschuldigden stond, een geboren misdadiger te noe- ook nog lijden van het „vlaswarkruid". Cuscuta enili-
nten. Wat hij gewaagd had. was anderen.... was keu-
rig-deftigen Henri zeer waarschijnlijk... meermalen ge
lukt. Slachtoffer van ouderlijke schrielheid en bekrom
penheid, gebrek aan paedogogisch gevoel.. Dupe van
groot-steedsche verleiding.... Van te-goed vertrouwen..
Men kan bij zulke dingen uren bespiegelen.
Overblijftde weemoed over het jonge, vernielde le
ven, dat straks wanneer de celstraf geleden is
in de maatschappij zal terug weqien een rampzalige
die, met geknakten trots en ontdaan van „zelfrespect
de M maar aangroeiende gelederen der gauwdieven
met zijn persoon zal komen vermeerderen..
MAiTRE CORBF.AUj
van vlas is wissel- werkje van F. Kuhnert, ..Der Flachsbau", 2e Auflage,
Berlin P. Parey, dat voor den
Mark geleverd wordt.
vlas
in
geringen prijs van 1
D. E. LANDMAN.
„vlaswarkruid", Cuscuta epili-
nuin, dat in het slecht gezuiverd zaaizaad kan voor
komen. Evenals van klaverzaden moet daarom van
zaailijnzaad geëischt worden, dat het vrij is van war-
ktuid.
Vlas is een uitmuntende voorvrucht voor tarwe. En
daar „de vlasstoppel" evenals die van karwij zoo bij
zonder geschikt is om met wikken bezaaid te worden
voor groene bemesting die dan vóór het zaaien der
tarwe worden ondergeploegd, willen vele landbouwers
elders het vlas niet gaarne missen. Bij voorkeur laat
men het vlas volgen op tarwe, uitgewinterde tarwe,
haver of ondergeploegde klaver; soms zaail men hel
op< omgeploegd grasland.
Vlas eischt een zorgvuldig bewerkten bodem. De
voornaamste grondbewerking dient in den herfst te ge
schieden Hel land wordt veeltijds driemaal geploegd
lot een diepte van 15 centimeters. Dieper ploegen heeft
een ongunstigen invloed op de kwaliteit van den vlas-
vteeL --g
jl/u ïiu wnuea ueiae iaa
JH In het voorjaar wordt de grond met cultivator, rol wijzigd zien, en wel in dien geest, dat de verzeke-
kan veilig aannemen, dat "het reeds 3000 jaar vóór en egge, opnieuw fijn en los gemaakt, waarmee de rinS en premiebetaling over drie maanden liep, daar
de Christelijke jaartelling bij verschillende volkeren be- aangewende kunstmeststoffen meteen uitstekend in den dan de betaling voor de meestal klein»
kP.TlH WQ5 mmtonafor. wtriIrl»rvl -1 1i
Mijnheer de Redacteur,
Beleefd verzoek ik u, onderstaand stuk te willen
plaatsen, ter opheldering van het voorgevallene op de
gehouden vergadering van het Veefonds te Anna Pau-
lowna op 9 dezer, en om een paar onjuistheden, voor
komende in het verslagje hierover in uw nummer van
12 Nov., te weerleggen. Bij voorbaat mijn dank daar
voor.
Ten eerste, wat in dit verslagje aangaat het gezegde
door mij, van een pertinente leugen, dit betrof niet de
toen voorgelezen notulen, maar, zooals verder blij'-'-n
zal, eene vroegere. Zoo ook de persoonlijke beleedigmg.
De discussie ontstond dan ook niet over wat er
w e 1 maar wat er niet in stond, en toch wel moest.
Wat het hevig protest bij het verlaten der vergadering
aangaat, dit geschiedde in 't geheel niet, wel antwoord
de ik op eene vraag, welke inhield: „Waarom verlaat
je de vergadering Van Haaften?" dat het mij onmo
gelijk was met zulk een bestuur langer te vergade
ren.
Wat betreft het bedankje aan den secretaris, dit
werd niet door de vergadering maar door den mede
werker aan de notulen, namelijk den heer De Graaf
gegeven (dit laatste ter opheldering).
Nu wat over de zaak zelve. Welnu, na de ontbin
ding van de „Wieringerwaard" werd besloten voor
Anna Paulowna een eigen veefonds op te richten.
In de eerste algemeene vergadering daar over, in
1506, ontstond bij het vaststellen van het reglement
verschil van meening tusschen den voorloopig gekozen
voorzitter, den heer De Graaf, en den heer Hoogland
en ondergeteekende, over een artikel waarin werd voor
gesteld de verzekering en premiebetaling over een
half jaar te laten loopen en dan voor het le halfjaar
1 pet. te heffen en telkens de premie vooruit vast
te stellen. Dit nu Wilden beide laatstgenoemden ge-
wiizieril 7ion_. - - -
„Tg iu „Jlruui uc meesiai Kieine veenoi
grond verdeeld en doorgewerkt kunnen wórden" In ons makkelijker ging, en men bij koop en verkoop
land zaait men 2y* 5 3 H.L. vlaszaad per H.A., in niet verplicht was altijd voor een halfjaar p
België 2Va a 3i/s H.L Voor het fijnste vlas zaait I betalen; en
men daar soms 5 H.L. per H.A., doch dit vlas dat
zonder steun zeker zou gaan legeren, wordt met lat-
WArl' rif fi»o c* 'w »««•»-. -1
kend «-as. De Egyptenaren wikkelden hunne dooden
in lijnwaad, de Colchiërs maakten zeilen en touwen
van vlas, de Grieken en de Indiërs gebruikten reeds
lijnolie bij hun voedsel.
In verschillende deelen van Nederland is nog he- 0
den ten dage de teelt van vlas van belang, vooral in werk of rijs gesteund (lin ramé). Van tonzaad gebruikt
Zeeland, Groningen en Friesland. Volgens het Land- men in den regel iets meer dan van enterzaad.
bouwverslag over 1907 werd er in dit jaar verbouwd: Hel zaaien geschiedt in de le of 2e helft van April,
In Zeeland 6311 H.A. Groningen 4853 H.A., Fries- altijd breedwerpig, heizij uit de hand, hetzij machinaal,
land 2205 H.A., Zuidholtand 1859 H.A., Noordbrabanl waarvoor de „zaaivioot" bijzonder geschikt is. Na het
1252 H.A., Noordholland 190 II.A., totaal in Neder- zaaien wordt het vlas goed doch ondiep ondergebracht
land 16.818 H.A. door hel met een niet le zware egge overlangs en
Van 1891 tot 1901 was er in Nederland gemiddeld over dwars in te eggen. Daarna wordt bij droog weer
van 1901 int 1001', dadelijk gerold of anders een dag later. Na het zaaien
Ko/rtni .-IJ- -
betaling voor de meestal kleine veehouders
ge-
van vee
premie te
in plaats van 1 pet. voor 6, pet. voor
de eerste 3 maanden te heffen. Edoch, daar tegen
verzette zich de heer De Graaf geweldig, zijn wil
moest geschieden, hij was de ontwerper, hij de baas,
wij maar leden. Wij maakten hier echter een goed
gemotiveerd voorstel van, dat door velen werd ge
steund. Daarna bracht de voorzitter eerst z ij n voor
stel in rondvraag, dat werd toen met omstreeks twee
derde van de stemmen verworpen; daarna het onze,
doch hij maakte bij 't begin der rondvraag de val-
sche opmerking, dat, zoo het voorstel Van Haaften-
Hoogland werd aangenomen, men wel eens een paar
maanden op geld kon wachten als er een koe stierf.
Daar de rondvraag begon, was er geen gelegenheid dit
te weerleggen en geloofden sommigen dat; hetgeen ten
gevolge had, dat de stemmen staakten (altijd volgens
aanteekening aan de bestuurstafel, ik betwijfelde dit
echter). Een
begint een geregelde jacht op mollen, die men
tracht te vangen en wier „ritten"men geregeld effent.
Het jonge vlas wordt twee- of driemaal met de hand
uitgewied, een werkje, dat wel duur, doch noodzake
lijk is.
De Belgen eischen, dat hel vlas vroeg getrokken eenter). Ken en ander in aanmerking nemende, ver
wordt. Als de stengels beneden geel en bladerloos wor- zochten wij eene niuwe stemming, dit werd gewet-
0den en de bollen geel zijn, hoewel de plant overigens £erd: om het lot te laten beslissen ook; een verzoek
Ilollandsch vlas, ging gedrukt onder de gevolgen van oog groen ziet, moet het reeds „getrokken" worden, dat het bestuur dit voorstel eenigszins gewijzigd (na-
de geldcrisis. Het vlas wordt niet gezicht, doch met handen vol melUk om voor het eerste kwartaal dan ook maar 1
Alleen in de provincie Friesland teelt men hoofd- uit den grond getrokken. Zes dubbele handen vol, l® heffen^ zou overnemen, evenzoo.
zakelijk witbloem-s las, in alle overige provinciën blauw- „leggen genaamd, worden tezamen gebonden tot een
bloem-vlas. Het Friesche witbloeiende vlas is van min- „schrank" of schoof. Deze worden bij 4 tot 10 stuks
dere kwaliteit, doch geeft meer zaad en is minder opgezet tot „stuiken" of „hokken."
gevoelig voor „vlasbrand." Na verloop van eenige dagen wordt het vlas van
Een der belangrijkste zaken voor de teelt van goed tl® hokken aan „schelven" gezet. In Groningen bezigt
vlas is het uitzaaien van prima zaaizaad. Door eeuwen- nl®n hiervoor algemeen de bekende klaverruiters. De
lange ■■rvarinn nfoloti 'Ij* \T.. .1T i -1 1
De heeren De Graaf en Volder legden er nu het
bijltje bij neer en begonnen de papieren op te ber
gen, een oogenblik stilte, toen was een vriend van
De Graaf laf genoeg om op te staan en voor te stel
len, het voorstel De Graaf maar aan te nemen, en
brutaalweg te verzoeken aan hen die daar tegen waren
de vergadering te verlaten.
Daar een veefonds zeer gewenscht was en hang dat
dit nu geheel in het water zou vallen, zweeg de
P"P Hürtunr 1
125 Ti,er d ^.aangevoerd intonnen van landbouwer verknopen het Ine^Tal Taó vlósfóóS^ WdertaThTeWan mÓakte'mijnheer ^6^00^ h,m
12a Liter, vandaar, dat dit zaad nog altijd „tonzaad" ten of „vlasboeren" uit Zuidholland of Vlaanderen. heilik eehn.iir r,™ ^af 0°genblik-
De wijze van verkoop is drieërlei:
uiijuuvci jl»c vjiacii oogenDllK-
kelijk gebruik om te verklaren dat hij dan de werk
zaamheden weder zou beginnen. En zoo geschiedde.
TTpt Hor» r»
«-vl XIVSU
lo. De" boer verhuurt'zijn land aan den „vlasboer" ,Het liep nu alles gauw van stapel, bestuur werd ge-
uil du Russische Oostzeehavens 90.799 zakV» "AfJST?!-.'! 'tlïïh°™chs™ V°SeifontKe£ïdooT™. ZdT.fin,
sau.1 waarvan 3897 bgU,md wn.en voor Nedertand &r'^ïï. I.kreg.n, n»,r de „a,k ons die hen, had-
V00r :Vr ^Lr.oo-7„Zai,- i' frankrijk q{ vervoerePn De fabrlkant%rgt voor Lai- dfn ful7?n weerstreven zou volgen. Hij dacht nu even
zaad. wieden leekten J' a,a *1—niemand die
van goed tonzaad bloei, zuiver blauw, echter zaad, wieden, tredenen"z. en'd^.ïïe£ de^ klemmlker iróeTzIK-baL'
het voorkomen van enkele witte bloemen mei heele risico. 8 8 mii Heert ,.ae Daas>
c/uao, juicmaiiu aie
wurui net voornomen van enkele witte bloemen met heele risico. deert- ln de notulen hierover werd dar» ook
blauwe harten niet als een vervalscliing beschouwd. F en wijziging hiervan is het in Zeeland gebruiker- a de voigende vergadering voorgelezen: de h.h. Hoog-
Van lonzaad verkrijgt men hier te lande veel en mooi hjke „verkoopen op St. Jans beraad." De huurder land' Nan Haaften, H. den Engelsen en enkele ande-
jJO i r i - v
V QC rriAl lontïo dlinnn ennn-lAi-»"
■■■inmpr Axaoticu, n. uen engelsen en enkele ande-
uauj UGtaau. E/C IlUuiUCl
t I lrT~ir~"Z heeft 'dan int 0A Inni hel recht den koon te verbre- ren' wier namen ik vergeten ben, deden zich kennen
vlas, met lange, dunne onvertakte stengels. Het heeft heeft dan tot 2- Juni het leUU den koop^e als opposanten in zake het veefonds! Wat wilden ze?
een behoorlijk weerstandsvermogen legen „brand Len, doch mag dan oo» voot zaad en gedanen arDetd .a „rQ,
„roest" en „doode harrel". welke de drie m««i «->- niets temo e,c„ e„
een
roest" en „doode harrel", welke de drie meest
vreesde ziekten van het vlas uilmaken.
niets terug eischen.
2°. Eenigen tijd voor het trekken wordt het vlas I
wat ze wilden, wisten ze zelf niet
door
(dit
II—u* IUU1 *T UIV1 UI OU1UU11 UjJ j&ll
on weinioe nlaatsen én saai daarom de- neemt. Zuidhollanders koopen veel op deze wijze.
voonliik naar de oliefabrieken. Terloops zij hier mee- 3o. Het gewas wordt eenigen tijd vóór het trek-j uc vuigenae vergadering klonk het weder:
oe-lcclddat c'cze echter hoofdzakelijk buitenlandsch ken op wortel verkocht, voornamelijk aan Belgen, te- notulen worden onveranderd vastgesteld (anders
viaszaad ve werken dat vom gen eën bepaalden prijs per K G. gerepeld vlls, dat niata)' Van mdn kant weder protest hiertegen, daarop
nnhML RudanR Anwrika en BritaXïn^ wordl volgend voorjaar wordt geleverd. volgde eene belofte van den voorzitter, dat in de
i i nüpvrvcrd Wat er verder nog met het vlas geschiedt, zullen mi dp ma en notulen rekening met mijn wensch zal
id is een artikel van vertrouwen' Nu zijn we nog heel beknopt even meedeelen. worden gehouden. Op de volgende vergadering werd
er in de Russische zeeliavens Riga en Pernau wel ver- Het droge vlas wordt „gerepeld'', d.i. door een ijze- j 8c„!lenJ W®'®® opmerking van den heer Van
iJ-'4 1
nog droevige ervaringen in Groningen
opgedaan en daarom koopen de Groningers thans uil- „roting onderworpen. Men legt
sluitend van de zeer betrouwbare firma A. Sellmer te oagen m water om aldus het
Riga. Zij koopen hel voor gezamenlijke rekening. van den stengel.
Sinds 1901 heeft men in Groningen vergelijkende De fijnste roting verkrijgt het vlas in het Belgi-
.nel „ercehlllorvle eeerlee OeeoioeV, Sfho ■-.„.eWie Ju I
„lint" los te week en
„v— van dit
zee-provinciën hebben een korten zomer en soms is stroompje voor vlasrolmg. Hoewel men ook elders
dil van invloed op de kwaliteit van het zaad, zoodat vlas root met voldoenden uitslag, zelfs met heet wa-
lit in enkele jaren wel eens voor enterzaad moet onder- ter en bijvoeging van chemische stoffen, bekomt men
ii uwi, wAviiii uivai
doen. toch nooit die zijdeachtige vlassoort, die de Lijs op-
Van goed zaaizaad moet men in het algemeen eischen, levert. Terecht heet dit riviertje „de gouden rivier
dat he! een hoog percentage kiemkracht bezit en dat der vlasroters. Het roten van het vlas geschiedt het
de meeste korrels vlug ontkiemen, of zooals het in best van half April tot half October. Na het roten
de vaktaal heet een hooge „kiemenergje" bezitten. Voor wordt het vlas gedroogd.
vlaszaad geldt dil in hooge male. Als de kiemenergie De eerstvolgende bewerking is het „braken", waar-
te laag is, krijgt men veel ondervlas, waardoor de hij het houtige stengeldeel wordt geknakt. Hierop
kwaliteit sterk achteruitgaat. Daar deze regel bijna zon- volgt het„zwingelen" om het hout uit de vezels te
der uitzondering is, is het van groot belang de kiem- verwijderen. Braken en zwingelen geschieden thans in
Kracht en de kiemenergie van het aan te koopen vlas- groote vlasserijen mei machines door stoom of andere
zaad te kennen. Wil men dit zeer nauwkeurig weten, mechanische kracht gedreven.
dan is het Rijksptoefstation voor zaadconiröle te Wage- Het gezwingelde vlas wordl in Holland en Zeeland
ningen voor zulk een onderzoek het aangewezen adres, opgemaakt tot bundels van 28 ons, „steen" geheeteu
Indien men zelf een kiemproef neemt, zal men er en», ldus verhandeld. Rotterdam is de voornaamste
ook vrij goed mede op de hoogte komen. Zij, die het vlasmarkt. In Friesland en Groningen verhandelt men
voorrecht hadden landbouwonderwijs te genieten, we- het vlas in „bundels" van 32 ons.
len wel, hoe zulke kiemproeven op zeer eenvoudige Hel opgemaakte vlas wordt voor het tot garen ge
manier te nemen zijn, zonder dal men er toestellen sponnen wordt, eerst „gehekeld", wat alweer maiTii-
voor behoeft aan te koopen. naai geschiedt. Het grootste deel der vervaardigde ga-
In Groningen dient vlas dikwijls als dekvrucht van rens wordt vervolgens tot „linnen" en „damast" gei-
witte klaver, kunstweide of karwij, waarvan het zelf weven.
geen nadeel ondervindt. Roode klaver en meer andere Het uitkamsel bij het zwingelen en hekelen ver
hoog opschietende gewassen zijn meestal nadeeligvoor kregen, dat den naam van „werk" draagt, komt te-
het "gewas- Indien er geen ondervrucht gezaaid is, laat recht in de touwrslagerijen en op de scheepstimmer-
inen op vlas gaarne tarwe, haver, vogge of paarde- w'erven, voor hfet kalefateren van ondichte houten vaar-
boonen volgen, natuurlij; met de noodige bemesting, tuigen.
Het vlas zelf bemest men bever niet met stalmest, Gemiddeld oogst men in ons land per H.A. 4000
omdat deze bijna nooit zoo regelmatig verdeeld kan K G. vlasstroo, waaruit na bewerking 285 steen vlas
worden, dat er geen onregelmatige plekken in het vlas verkregen wordt. Bovendien oogst men door elkaar ge
komen Kunstmest bezigt men veelvuldig bij dit ge- nomen 12 H.L. lijnzaad van 70 K.G per mud.
was; voornamelijk superphosphaat, super en chili, am- In 1907.
VIC4.C ucigccu uuor I
ge'.egd (en dat was voor secretaris en voorzitter niet
repe 1 machinesHet ^vlass 100 woi vleiend) in de volgende notulen zou worden opgeno-
i net aaa eenig men gn ,jjt nu wa8 njet geschied, geen woord hier
van. Dit had het verwijt in het verslagje weergege
ven ten gevolge. Hier was natuurlijk de houding van
secretaris en voorzitter van den beginne af onder be
grepen, mij dunkt dubbel verdiend.
Ook nog in een ander geval, het veefonds betref
fende, heeft de heer De Graaf getoond het zoo nauw
niet te nemen. In een der artikelen van de statuten
is bepaald dat, al heeft men in 10 maanden geen vee
verzekerd, men toch lid blijft; dit is geschied met het
oog op hen, die maar tijdelijk koeien hebben. Hier
van heeft nu onze geachte voorzitter misbruik gemaakt
en toen dan ook de vergadering in Nov. 1907 besloot
voor het volgend halfjaar 1 pet. te heffen, liet hij zijn
vee schrappen; toen nu in de voorjaarsvergadering
voor dit halfjaar pet. werd gesteld als premie, liet
hij zijn vee weder inschrijven. Aardig gevonden, niet
waar?
Hiermede vermeen ik deze zaak ook voor buiten
slaanden voldoende te hebben toegelicht.
"ir r t i
Anna Paulowna. H. v. HAAFTEN.
i ïüiM „ar. hei vlas waarmee het Daar zij dit bedrag ongeveer voor het te velde
de kw 1 c i' over óe't algemeen best staande vlas uitgaven, blijkt duidelijk dat de vlasboe-
feit. dat in jonge is. iS in zulke ren in 1907 gevoelige verliezen hebben geleden
vlas groeit- m d 8 d g keukenzout- In Duilschland maakt men in de laatste jaren ern-
meuw ingedijkte polders is ae grouu g süg studje van de verbelering der vlasteelt. Zij, die
ïn hei aLsemeen past men in het landbouwbedrijf de Duitsche taal mchtig zijn, kunnen het resultaat
den wisselbouw toe, ter voorkoming van ziekte of vre- dezer onderzoekingen beknopt bijeen vinden in een
Veigadering op Woensdag 18 November 1908 des voor
siddags te 10% uur in het cafe Suisse te Zaandam.
Da hr. J. J. Winkel, voorzitter, opent de vergadering
met een hartelijk welkom, dadelijk herinnerend aan het
e at grijk feit van de oprichting van een Nederland-
sc!;e Maatschapij v. Landbouw door Zijne Koninklijke
Hoogheid Prins Hendrik. Dat was niet geschied om de
werkzaamheid der andere landbouwver. te coupeeren.
Neen, ieder op zichzelf nemend een krachtig Initiatief
ouilen zij bij te kortscietlng van krachten met elkaar
kunnen samenwerken. Spr. uit de hoop dat Noorder
kwartier zal blijven doorgaan met het nemen van krach
tig initiatief, tot bevordering van den bloei van den
landbouw in 't algemeen, die van Hollands Noorder
kwartier in het bijzonder. Hartelijk wordt welkom ge-
heeten de heer Dr. 'Weijermans, secretaris van den
Gezondheidsraad.'
Hierna leest
onder m 0
oorMtter nam hierbij weer het woord en bracht in
herinnering dat de heer Teengs 25 jaar secretaris
penningmeester der Vereeniging was geweest, en dat
hij zijn werk steeds uitmuntend had verricht, bewees
wel, dat de notulen steeds onder algemeen applaus
werden goedgekeurd. En dat zijn werk door de leden
op hoogen prijs wordt gesteld, bewees wel het beslnit
der voorjaarsvergadering, waar met algemeene stemmee
I Wde heer W. Teengs de notulen, die
agplaus onveranderd worden goedgekeurd. De