ut m- i
METEOREN.
Zaterdag 2 Juli 1910.
54e Jaargang. No. 4735.
TWEEDE KLAD.
Bekendmakingen.
R E C L A
E S.
e GM E E N T E SCHAtiKV
wat ons thans zal bezighouden.
Nog langer dan bij de kometen heeft het geduurd,
alvorens men tot eenige juistere kennis van al deze
verschijnselen geraakte. Honderd jaar geleden wisten
zelfs de beste sterrenkundigen volstrekt niets met
zekerheid hieromtrent aan te geven. Men zocht hun
oorsprong in onzen dampkring, of wel bracht ze in
verband met vulkanische uitbarstingen. Een in 1823
verschenen druk van een der beste astronomische
werken uit dien tijd, bevatte slechts twee bladzijden
over deze „luchtverschijnselen", Hierin werd o. a.
de meening geopperd, dat „deze verschijnselen veelal
veroorzaakt worden door lichtgevende insecten, die
's nachts dikwijls in groote zwermen rondvliegen".
In September 1514 viel in Hongarije een meteoor
steen neer van 125 Kilogram. Deze werd met dikke
kettingen in een kerk vastgelegd, omdat men vrees
de dat hij anders weer zou wegvliegen! Dat zulke
VASTHOUDEN VAN EENDEN. steenen maar zoo regelrecht uit den hemel kwamen
Burgemeester en Wethouders der gemeente Scha- vallen, wou er maar steeds niet in, en tot op be-
gen brengen aan belanghebbenden in herinnering het trekkelijk korten tijd geleden werd zooiets door de
bepaalde bij art. 49 der algemeene politie-verordening geleerden hardnekkig versleten als een „physische
voor deze gemeente, luidende als volgt: onmogelijkheid".
„Onverminderd de bepalingen van art. 458 van Men zal begrijpen dat bij deze verschijnselen de te-
het Wetboek van Strafrecht, mogen eenden, ganzen, lescoop van weinig of geen nut kan zijn. Voordat de
zwanen en kippen op een anders eigendom, zonder sterrenkundige in staat is een wetenschappelijk ia-
toestemming van den daartoe rechthebbende niet ver- strument te richten, is het verschijnsel allang weer
blijven." I verdwenen. Er is slechts éen geval bekend, waarin
„Gedurende het tijdvak van 1 Juli tot 15 Septem- het gelukte met vrucht van een telescoop gebruik
ber moeten eenden worden gehokt of opgesloten." te maken. Hierop kom ik aanstonds terug.
Mede wordt herinnerd aan het bepaalde bij art. 50 Van de bovengenoemde drie soorten zal ik begin-
dier verordening, volgens hetwelk de houders van nen met de vuurbollen of boliden. Door hun grootte
zich binnen de gemeente Schagen bevindende een- en betrekkelijk langzame beweging komen zij na de
den, ganzen en zwanen verplicht zijn telkens binnen kometen het eerst aan de beurt tl;
acht dagen nadat zij eenden, ganzen of zwanen heb- Het verschijnen van zoo'n vuurbol is zonder tw ij-
ben aangeschaft, daarvan aangifte te doen bij den fel een indrukwekkend schouwspel te noemen. Piot-
Burgemeester. seltng, bijna als een bliksemstraal, duikt hij 's nachts
Overtreding wordt gestraft met eene geldboete van of in de schemering op, 't geheele landschap met een
ten hoogste f25 of hechtenis van ten hoogste 6 groen of blauw licht overgietend. Drie of vier secon-
dagen.
Schagen, den 21 Juni 1910.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
J. P. W. VAN DOORN.
De Secretaris,
ROGGEVEEN.
den lang wordt hij al grooter en heller, zoodat de
toeschouwer den indruk krijgt alsof 't verschijnsel
recht op hem afkomt. Deze indruk wordt nog ver
sterkt, doordat de snelheid van den vuurbol met elke
seconde duidelijk merkbaar afneemt. Maar gewoon
lijk is het spoedig met hem gedaan: plotseling ont
ploft hij, kronkelende vuurpijlen in alle richtingen
1- slingerend, in, letterlijken zin een hemelsch vuurwerk,
\T an lipt UillflPnlinf waarbij een groote uitgestrektheid als met een too-
dit liet llddgbtuc ÏMUUOHIIUI. verlicllt bestraAld wordt. Een oogenblik daarna is
Teerste Kamer alles voorbij. Soms volgt een hevige donderslag, en
een heel enkele maal valt een steen op de aarde
30 JUNI. neer, die, tenminste aan zijn oppervlakte, gloeiend
De wijze, waarop de Senaat de wetsontwerpen be- heet is.
treffende de rechterlijke organisatie heden heeft behan- Dikwijls gaat de vuurbol vergezeld van een wolk,
deld. maakte een zoo ervaren man als mr. Ragout die tegelijk daarmee verschijnt. Heeft de verschij-
de verdediging der zaak stellig niet zwaar!.... \an den ïung van een vuurbol op den dag plaats, dan is deze
echter door de ontploffing geen geluiden van eenige
beteekenis teweeggebracht.
Eén geval is bekend, waarin een verschietende ster
op de aarde terecht kwam. Dit gebeurde op 31 Juli
1859 voor de kerk te Montpreis in Stiermarken. De
stukken, die den grond zwart brandden, waren eenige
seconden daarna nog zoo heet, „dass sich der Bürger
Fr. Romich, als er eines davon aufklauben wollte, derb
am Finger verbra-nnte."
De grootte der vuurbollen wisselt af van die der
maanschijf en zelfs nog daarboven, tot aan de groot
sten der verschietende sterren. Hierdoor komt on
willekeurig de gedachte in ons op, dat er in den
grond tusschen deze beide verschijnselen geen wer
kelijk onderscheid bestaat. De verschietende sterren
zouden op te vatten zijn als zeer kleine vuurbollen;
of zij zouden door hun grooteren afstand slechts
kleiner schijnen. Inderdaad is 't bewezen dat 'n licht
schijnsel in de bovenste lagen van onzen dampkring
zich zeer verschillend in grootte en helderheid voor
doet, wanneer het van verschillende punten der aard
oppervlakte wordt waargenomen. Zoo schrijft Sehiapa-
relli in zijn werk over „Die astronomische Theorie
der Sternschnuppen" aangaande den „meteoor van
Pultusk" die op 30 Januari 18G8 neerviel. „Terwijl
de bewoners dezer stad met eenige duizenden stee
nen gebombardeerd werden, zag men te Breslau den
meteoor vergezeld gaan van een werkelijk prachtige
vuurzee, zonder dat echter een ontploffing waarge
nomen werd. Te Razendorf in Hongarije werd de
meteoor buitengewoon hel schitterend gezien; dicht
bij den horizon was hij twee- tot driemaal zoo hel
als Venus. Op vele plaatsen deed de meteoor zich
aanvankelijk precies voor als een verschietende ster.
Wellicht is hij op nog verder gelegen plaatsen slechts
ZTehtbaar geweest als een gewone verschietende ster,
zoodat hij daar niet de aandacht trok.
Men neemt veel vaker kleine meteoren waar dan
groote. Men zou kunnen zeggen, hun grootte staat
in omgekeerde verhouding tot het aantal dat daar
van gezien wordt. Hoewel er weinig of geen vuur
bollen gezien zijn, die de grootte der maan overtrof
fen, kan men toch niet de gevolgtrekking maken,
dat de natuur aan hun grootte werkelijk grenzen
geiten en varkens werden hiervan herhaaldelijk het
Slachtoffer.
Men houdc daarom de taxus buiten bereik der dieren.
Zeer giftig voor mensch en dier is verder de Z e-
venboom Juniperus sabina), doch deze is veel
zeldzamer aangeplant dan de taxus.
Hoewel veel minder gevaarlijk, zijn toch de overige
conifeeren als sparren en dennen niet eetbaar voor
vee.
De fraaie Gouden regen Cytisus labur-
num), die zoo vaak in tuinen en plantsoenen wordt
aangetroffen, is eveneens een vergiftige heester. In
de bladeren, bloemen, peultjes en bovenal in de za
den komt het alkaloïd cytisine voor, dat vooral voor
paarden en runderen gevaarlijk is. Schapen en gei
ten zijn er minder gevoelig voor. Kippen, die de uit
gevallen boontjes oppikken, stierven er meermalen in
grooten getale aan.
Voor kinderen is de gouden regen gevaarlijk en
het is sterk aan te bevelen ze te wijzen op de gif
tigheid van dezen schoonen heester.
De bladeren der Rhododendrons en volle-
grondsazalea's, twee buitengewoon mooie sier-
heestergroepen, bevatten een scherp verdoovend ver
gif, dat vooral voor geiten, lammeren, kalveren en
schapen zeer gevaarlijk is. Zij gaan door dit vergif
speekselen, tandenknarsen en braken, krijgen trom
melzucht, verstopping en maag-darmontsteking, waar
op soms de dood volgt. Daar ze geen bessen dragen,
zijn ze voor kinderen weinig gevaarlijk, doch het is
goed, dat ze weten, dat de bloemen niet in den
mond gestoken mogen worden.
Zeer giftig is het Peperboompje Daphne-
mezereum). Vroeg in het voorjaar is deze heester ovei
dekt met een dicht kleed van fijne rose bloemen en
gedurende den zomer prijkt een schat van vuurroode
bessen tusschen haar glimmend gebladerte.
Geen wonder dan ook, dat het Peperboompje nog
al eens in tuinen gevonden wordt. Herhaaldelijk zijn
kinderen het slachtoffer geworden der hoogst giftige
bessen, die er zoo aanlokkelijk uitzien, en daarom
is het verstandig de bestaande peperboompjes op
te ruimen en geen nieuwe aan te planten. Ze zijn
buitengewoon gevaarlijk.
achtconcurreeren kan UK deze wolk vallen' dan wei in aanraking komen, terwijl zij daarbuiten in een on- gevaarlijke vi nge r hoed sk r u id' (Dialis purpu-
concurreeren kan. uit deze wolk vanen aan wei denkbaar aantal aanwezig moeten zijn. We kun- rea-, m 1 t „Perst oevaarliik aanwijzen
eens meteoorstenen naar beneden nen s* aannemen dat wij 's nachts bij helderen BcX zi n o^rbliivcnde of S £tra d f zon
De indruk, door zulk een verschijnsel teweegge- ...r_hpiH„Tlp verschietende sterren per secon- 1 ,J overmijvenae 01 vaste planten, die zon
bracht, is meestal zoo sterk dat iedere toeschouwer de zou(Jen kvlnnen waarnemen, indien wij ons ge- fe^ktS^X^^^^SuSti^ef
zichtsvermogen konden verscherpen als nu met be- sier^ke maM zwaar gift^ opwassen aam Heel wel
1 hulp van den telescoop, zonder echter daarbij het ge ongelukken hebben ze veroorzaakt. Er zijn zulk een
zio.htKveld te henerken wat hn den telescoop onver- t
zien gebeuren. Zoo werd, ter gelegenheid van den
op 5 December 1880 boven Genève verschenen vuur- zl(üjt8veld te beperken wat bij den telescoop onver
bol, van drie toeschouwers, die zich op mijlen af
stand van elkander bevonden, door elk beweerd dat
hij den bol dicht bij zich had zien neervallen. De
eerste had de stukken, tusschen de takken van, een
boom door, op een, straat in een der voorsteden van
Genève zien vallen, waar zij onder een regen van
vonken te pletter sloegen. De menschen liepen op
deze plek tezamen, doch vonden niets. De tweede
beweerde stokstijf, dat hij hem had zien neerkomen
in een tuin van het dorp Collonge, dat ruim een
mijl ten noorden van Genève ligt. Bij het onderzoe
ken van den tuin werd echter evenmin iets gevon
den, Nummer drie had den vuurbol in de nabijheid
van Chillon zien neervallen; dus geheel aan den an
deren kant van 't meer van Genève. Volgens hem
bad de vuurbol de bergen van Savoje en het meer
eenige seconden lang met een onbeschrijfelijk schoon
licht overstraald, en was daarna duidelijk zichtbaar
vóór de bergen in, het meer neergeploft, waarbij de
golven sissend omhoogsloegen.
Uit de nadere vergelijking van alle berichten bleek
daarentegen, dat de vuurbol over Genève en Savoje
heengetrokken, en daarna verscheidene mijlen ver
der nog in zijn volledige gedaante gezien was. Hoogst
waarschijnlijk is hij in 't geheel niet ontploft, doch
iu geen geval konden er in den omtrek van Genève
stukken van naar beneden gevallen zijn.
groot aantal niet-giftige en nog fraaiere vasle planten,
mij del ijk is. dat het onnoodig is deze sluipmoordenaressen nog lan-
Verder vallen, soms zeer groote massa s fijne s f cipr cnaQtvviihai/i in nnm tuinan fa. -itorWnnn
deeltjes op de aarde neer, waarvan de chemische
samenstelling uitwijst, dat zij zonder eenigen twijfel
van meteorischen oorsprong zijn. Hierover meer in
't vervolg op dit artikel-
Wordt vervolgd.
Amsterdam, Juni 1910. SCH.
Giftig voor de huisdieren zijn de bladeren van den
gesteld heeft. Naar beneden bestaat er in werkelijk- Laurocerasus Cf laurierkers, van P r u m u s
heid geen pens. De waarnemende sterrenkundige zie padUB vogelkers) en meer andere steenvruch-
zeer dikwijls door het gezichtsveld van zijn telesc op ten Zjj bevatten een stof, amygdaline geheeten, waar
uiterst fijne lichtstreepjes trekken, die met anders ult in bet darmkanaal bet doodelijk; giftige blauw-
dan door verschietende sterren teweeggebracht kun- zuur kan gevormd worden. Vergiftigingsgevallen bij
nen worden. Daar de meeste telescopen minstens 50 0 runderen en geiten, die zulke bladeren gegeten had-
maal vergrooten, begrijpt men dat deze „lijntrekker- den zjjn meermalen voorgekomen. Zelfs de bladeren
tjes" niets meer dan stofdeeltjes zijn. van perzik. en pruimenboomen zijn schadelijk voor
Als men nu bedenkt, dat door den telescoop slechts de dieren, als ze in groote hoeveelheid worden ge-
een paar honderdduizendste deelen van het he- nuttigd. Ook de Oleanders zijn giftig.
uo verueuignig uci zaan. oiclug "«1 -ïung van een vuurbol op den dag plaats, aan is aeze ™plf'Smakkende*to^de^slotsom6dat°zuDte kleine"]!- Nu sierPlantel1 ^n' zul'c|1
jurist, die zeventien jaren dienst' bij de rechterlijke wolk soms het eenige wat op te merken valt, daar ^X^t-n^oï vÏÏkmetonzen dampkring T 1 kruidach ige gewassen de hoogst vergif-
™x?\ea2mUde"^ b01 gewooulyk uiet met het dag' d^bniten ?n een on- 5*2^"*!!
mr. Regout zich doen kennen als een van de bekwaam
ste en schranderste leden der magistratuur; heeft hij
in hooge mate de gave van het suggestieve, vlot- en
makkehjk gesproken woord.
Maar, het Senaats-debat stond niet op hoog peil!
De kopstukken hielden zich schuil. En wat tegen deze
voorstellen werd ingebracht, was slechts herkauwen van
reeds vroeger geopperde, bestreden en onhoudbaar-ge*-
bleken argumenten.
Natuurlijk was de vermindering van het getal recht
sprekende raadsheeren van 5 op 3 de groote „steen des
aanstoots"het „struikelblok''. De hèer Van der Bio
sen vond weer eens gelegenheid „uit te pakken"... Het
rechtsgevoel des volks zou worden gekrenkt. De „adat",'
die sinds eeuwen wil dat hooger beroep verknocht zij
met grooter getal rechters, die het geval nader hebben
te beoordeelen, de traditie met voeten getreden.
Minister Regout was gelukkig in zijn korte en krach
tige verdediging. Hij toonde nog eens aan, hoe de
eerste instantie de belangrijkste, gewichtigste moet hee-
ten. Dat een zaak van de Rechtbank naar een Hof
gaat, beduidt volstrekt niet, dat men nu eens „wijzere,
meer geleerde mannen" gaat hoorenEn de vraag, hoe
groot 't getal rechters, of raadsheeren dan, is, die zul
len vonnissen, laat de massa heusch koud. Men ver
langt enkel en alleen waarborg voor goed, deugdelijk
reent. Die garantie heeft men niet als bejaarde heeren,
aan „seniele aftakeling" lijdende, zich aan hun ambt
vastklampen, gelijk thans hier en daar voorkomt. Maar
wél wordt de vlugge gang van zaken gediend als zes
raadsheeren over twee kamers worden verdeeld, ter
wijl 't op den koop toe ondenkbaar is, dat een invalied
man. lid van een drietal, zou aanblijven. De adviezen,
indertijd door de Hoven op dit stuk uitgebracht en
door mr. Regout zeer handig geciteerd (de heer Van
der Biesen mopperde geweldig, gromde over „schep-
ding van geheim", doch te-onrechte) zijn over 't al
gemeen in het voordeel van den minister. Hier staat
de heer Regout dus sterk genoeg.
Dat vijf ton, besteed voor tractements-verbetering zoo
ijselijk schriel is(de heer Verheijen sprak van gekrenkte
waardigheid der rechterlijke macht!) dat eruit blijkt,
hoe slechts zuinigheid hier richtsnoer was, kon de mi
nister met wat cijfers van salarissen, gelijk die zullen
worden, ontzenuwen. Dat „allen tevreden zijn" n.1.
in de regionen der leden van de rechterlijke macht,
over hetgeen men thans verkrijgt, klonk fiksch te
genover het gemopper van enkelen. Dat de heer Regout
zelf, als lid van de Tweede Kamer, nog heel wat meer
had willen geven, ligt ieder, die zich voor deze zaak Hl
interesseert, nog uit de jongste budget-discussiën in het ziet men ze soms, in plaats van een boog, allerlei wanneer de afscheiding in te groole of te kleine mate
geheugen. „Quand on n'a pas ce qu'on aime, il fout kromme lijnen en schroefdraad-bewegingen maken, geschiedt, of wanneer gij rugpijn, waterzuchtige zwel-
aimer ce qu'on a". Daarmee dienen de malcontenten En een enkele stijgt vanaf den horizon recht om- jingen, rheumatische pijnen of éen blaaskwaal hebt, ver-
(1) Wanneer ik in dit artikel van grootte der
lichamen spreek, wordt natuurlijk bedoeld de schijn
bare grootte, de grootte zooals die ons toeschijnt,
afgezien van alle berekening en bijkomende omstan
digheden.
ger gastvrijheid in onze tuinen te verleenen.
Lang niet alle afval is geschikt voor veevoeder; voor
al met afval van bloembollen moet men voorzichtig zijn.
Zeer gevaarlijk zijn de narcissen de droogbloei
ers of Colchicums en de Keizerskronen of Fri-
tillaria's. Alle drie bevatten sterke vergiften in de knol
len en bladereen.
Onder de onkruiden komen eveneens veel sterke ver
giften voor.
Een van de gevaarlijkste is de Zwarte Nacht
schade of Hondsbessen (Solanum niger). Het zijn
forsche planten met witte bloempjes en groene bes
gen, die bij rijping glimmend zwart worden. Het is
een lastig, overal in tuinen en op bouwland opslaand
onkruid, met zeer giftige bessen. Kinderen, die graag
van allerlei bessen snoepen, werden er meermalen het
slachtoffer van. Men hoede zich ervoor deze planten
j met allerlei onkruid vermengd aan varkens, geiten of
j vuuuulq vu H*uj» w»u..v.u. j andere dieren voor te gooien.
Verdenkt gij uw nieren wel? Zij worden misschien Minder algemeen doch lang niet zeldzaam zijn de
cel na cel vernietigd, waardoor uw bloed ongezuiverd nog veel giftiger Gevlekte Scheerling of Dolle
blijft, terwijl het levengevend eiwit uit uw lichaam kan Kervel (Conium maculatum) de Honds peterselie
worden afgevoerd. Aethusa cynopium). Alle drie zijn schermbloemige plan-
Nierkwalen ontwikkelen zich zóó ongemerkt, dat 'en. |n groeiwijze gelijkend op de niet giftige wilde
1' zelfs wanneer de nieren ernstig aangetast zijn, gij geen kervel, ook „toeters" en „fluitlof" geheeten, die tus-
ander verschijnsel op kunt merken dan algemeene schen houtgewas en aan wegen zoo algemeen voor
zwakte, loomheid en afgematheid. koml en geheel onschadelijk is. De twee bovengenoemde
Gij staat erover verwonderd, dat gij steeds achteruit tM'ige schermbloemen groeien bij voorkeur bij inest-
waarnemingen, kan vertrouwen. Bovengenoemde drie gaal en jiat gij u altijd zoo vermoeid en terneerge- vaalten. .heggen, dammen en langs wegen. Tot deze
ooggetuigen waren zonder twijfel te goeder trouw.
Doch we kunnen aannemen dat op 't oogenblik,
waarop men onverwachts zooiets grootsch en onver-
xich te troosten en te vergenoegen.
Ondanks het gepruttel, uit sommige Senaats-hoekjes
opstijgend (de heer Van der Biesen hakte nog eens lustig
op den kop-van-Jut, genaamd „unicus judex"zul-
(lcn deze ontwerpen (waarvan het onscheidbaar onder
ling verband nog eens door den minister werd aange
wezen) er wel komen. Morgen-ochtend zet mr. Regout
zijne fc.pologie voort. Wij komen op enkele punten
nog nader even terug. Dat deze bewindsman met kracht
de invoering van de administratieve rechtsspraak wil
bevorderen, verklaarde hij mei grooten nadruk. Doch
aangezien tusschen dit „bevorderen" en 't „er zijn'
n.1. in het Staatsblad, zulk een reuzen-afstand ligt.,zijn
juist deze voorstellen onmisbaar en urgent.
Eene andere verklaring van waarde legde mr. Regout
af bij het (na kort debat goedgekeurde) ontwerpje be
treffende de reclasseering van exgevangenen, n.1.
hoe hij warm, overtuigd, voorstander is van het insti
tuut der voorwaardelijke veroordeeling. De heer Ren-
gers komt de eer toe, den minister van Justitie deze
ontboezeming te hebben ontlokt. Wenschen wij den jeug
digen en bekwamen minister toe, dat iets van betee
kenis zijner goede en grootsche plannen weldra (men
weet wat dat in „parlementaire taal" beteekent) moge
verwezenlijkt worden.
Morgen, Vrijdag, voor de pauze: groot, sensationaal
intermezzo Van lleeckeren—De Marees van Swinderen.
Antwoord van Buitenlandsche Zaken op de fameuze lang
in Senaats-archief gesluimerd hebbende nota I... Extra
wdinair pyrotechnisch-oratorisch tableau. Baron Van
Heeckeren liep heden met een bloem in het knoopsgat
rond. Generaal Seis keek grimmiger dan ooit... Aan de
Jnslitiëele ontwerpen dachten zij waarlijk niet. Morgen,
tegen de pauze, geweldige „run" naar de tribunes van
ons Hooaerhuis 't Kan „echt" worden!
Mr. ANTONIO.
slagen gevoelt. Misschien hebt gij nooit uw nieren ver- plantenfamilie behoort ook de in zoetwatersloolen niet
dacht en toch indien uw water chemisch onderzocht zeldzaam groeiende Waterscheerling (Cicuta vï-
werd. zou misschien gevonden worden, dat uw nieren 1 rosa Vele dieren eten deze plant gaarne. Bij hetschoon-
klaarbaars gadeslaat, geest en fantasie niet geheel cej na cel werden verwoest en het bloed niet meer maken der slooten zij men voorzichtig1 met het sloot-
normaal werken. Natuurlijk hebben de sterrenkundi- filtreeren, waardoor het levengievend eiwit gelegenheid vu'l kroos. Giftige waterplanten zijn verder de Dot
gen bij hun onderzoekingen ook hiermede rekening heeft 0111 met de urine te ontsnappen. j ter bloem (Caltha palustris) de Watereppe (Sium
te houden. En zoo raakt gij dag aan dag vaster in den klauw la'ifclium) en de Blaartrekkende Boterbloem
Evenals bij de kometen, doen zich bij 't ver ach ij- van Je gevreesde ziekte, totdat de nieren plotseling .Ranunculus Secleratus).
nen van zulke vuurbollen allerlei variaties voor. Zoo geheel hun werk staken en uw geheele lichaam ver- Pe gewone of Scherpe Boterbloem (Ranun-
ontploffen zij bijv. volstrekt niet allemaal. Dikwijls gifligd wordt door het urinezuur in het bloed, terwijl cdlus acris) kan koliek en diarrhee veroorzaken. Ge
rat beschrijven zij een prachtigen boog aan den hemel, Je blaas haar kracht verliest om de urine-afscheiding mkkig iaat hel vee deze planten staan. Hetzelfde is het
ter zonder iets van hunne snelheid te verliezen, en ver- |e regelen. j geval met het vroeg in het voorjaar bloeiende Speen-
ak dwijnen dan precies zooals ze gekomen zijn. Ook Daarom wanneer uw urine bewolkt of branderig is, kruid.
-- •- Deze planten verliezen gelukkig haar vergif bij dro
gen en zijn dus in hooi ongevaarlijk, wat een eigen
schap is van alle boterbloemen. 0
Al is dit zoo bij de boterbloemachtigen, daarom
meene men niet dat alle giftplanten dooi broeien en
c ïogcn onschadelijk worden. De meeste blijven giftig.
Men denke maar eens aan de terecht gevreesde k wa d"c
voör 'de dieren. Z°°Wel aL? 1,1 gras schat*
De kwade Unjer (Equisetum palustre) met ziin iile
^ra e s|enge.s, die soms zwarte aren met sporen dra
gen. bevat het alkaloïd equisetme. dat Vooral voor run
deren gt\aarhjk is. De verschijnselen zijn diairhoe ver-
knfndng' verminderde melkgift. lusteloosheid eu' ver-
Schapen laten den unjer zooveel mogelijk staan en
A(n voor het vergif ook niet zoo gevoelig als runde-
In het artikeltje „Iets over Kometen" deelde ik
terloops eeu paar bijzonderheden mede over de mete
oren en wel, zooals men zich herinnereu zal, in ver-
hand met het uiteenspatten der komeet van Biela.
Thana ga ik de meteoren zelf, en de door hen in
onzen dampkring veroorzaakt wordende verschijnse-
aan een nadere beschouwing onderwerpen.
He voornaamste verschijnselen noemde ik reeds in
>»Iets over Kometen,": verschietende sterren, vuur-
bollen, en meteoor-, lucht- of donderstocnen,. Ziedaar
hoog om boven den toeschouwer te verdwijnen, in waarioost uw nieren dan zelfs geen dag langer. Uw
plaats van aan den anderen horizon, zooals regel kwaal heeft zich misschien reeds verder ontwikkeld
is bij boliden, die niet ontploffen. dan gij denkt, en uitsteL is zóó gevaarlijk, dat gij niet
Op 3 Juli 1845 werd door Jabn te Leipzig 's spoedig genoeg beginnen kunt met het gebruik dei-
morgens tegen 3 uur een meteoor waargenomen, die echte Foster's Rugpijn Nieren Pillen, die zoovele
door zijn geheele verschijning en zijn groote gelij- mannen en vrouwen blijvend genezien hebben,
kenis met een komeet eenig in zijn soort genoemd Vraagt uitdrukkelijk Foster's en gij zult de goede
kan worden. Hij was 26 minuten lang zichtbaar en krijgen. Zij zijn le Schagen verkrijgbaar bij den" heer
zijn snelheid was veel geringer dan die van alle an- j Rotgans. Toezending geschiedt franco na ontvangst
dere meteoren, welke gewoonlijk ook slechts eenige van postwicSsi a f 1 75 voor één of f 10 voor zes
seconden lang zichtbaar zijn. Dit hemellichaam had (joozen
eerst twee en later zelfs drie staarten. Ook gal hij 1
denzelfden matten glans van zich af, dien men ge
woonlijk aan kometen opmerkt, terwijl de meteoren,
als boven gezegd, anders steeds zeer hel schitteren.
Zelfs was duidelijk een kern zichtbaar. Gedurende de
laatste minuten verminderde de lengte en de duidelijk
heid der staarten, waarschijnlijk grootendeels door
den invloed van het toenemende daglicht. Jahu meen
de eerst werkelijk met een komeet te doen te heb
ben, die bizonder dicht langs de aarde ging.
Thans kom ik tot het straks genoemde, geval, waar
in het gelukte een meteoor telescopisch waar te ne
men. Het was Schmidt te Athene, wien dit voorrecht
te beurt viel. Op 19 October 1863 verscheen aldaar
een tamelijk groote vuurbol, die 21 seconden lang
zichtbaar bleef; 14 seconden lang kon Schmidt het
prachtige schouwspel door den telescoop genieten. Ter
wijl deze meteoor zich aan het bloote oog voordeed
als een massieve bol, ongeveer half zoo groot als
do maanschijf, zag Schmidt door den telescoop dui
delijk twee smaragdgroene hoofdkernen, die zich op
oen flinken afstand van elkaar bevonden. Achter deze
twee kernen aan trok een groot aantal kleinere
groene stukken, die vuurroode staarten hadden. Bij
deze gelegenheid bleek duidelijk, dat zelfs de meest
ervaren waarnemer de grootte van zulk een vuurbol
pleegt te overschatten. Door den telescoop, waarbij
dergelijk gezichtsbedrog buitengesloten is, was het
geheele verschijnsel niet grooter dan het tiende deel
van waarop Schmidt het met het bloote oog geschat
had.
Alle tot hiertoe opgenoemde uiterlijke kenteekenen
gelden <*>k voor de verschietende sterren. Deze kun-
CXXVI. VERGIFTIGE GEWASSEN.
Nagenoeg iedereen weet, dat er giftige gewassen
zijn, die gevaar opleveren voor menschen en dieren,
doch velen zullen moeite hebben éen of meer giftr
planten aan te wijzen, hoewel er genoeg in de om
geving staan.
In zeer veel tuinen vindt men aangeplant d e
Taxus Taxus baccata)
Het is een conifeer, die sterk is tegen tocht en
wind en zich in alle vormen laat knippen. Wij ver
telden een tijd geleden nog van de Chantecler-
groep op de Haarlemsche Bloemententoonstelling, sa
mengesteld uit kunstig geschoren vormboomen van
taxus. Niet zelden treft men er dichte hagen van
aan, soms langs straatwegen. De taxus Is voor het
vee een gevaarlijke plant, want zij bevat twee ver
giften, nl. een alkaloïd, taxine geheeten, dat kram
pen en verlammingen veroorzaakt en door verlam
ming der ademhalingsspieren zelfs verstikking kan
bewerken, en mierenzuur, dat een scherpe, blaar
trekkende werking op de ingewanden uitoefent.
Vergiftigingen van huisdieren door het eten van
taxusblaadjes zijn herhaaldelijk voorgekomen; 2 ons
dezer gevaarlijke naalden zijn voldoende om een paard
te dooden, In Frederiksoord viel in 1854 een paard
dood voor een wagen neer en bij onderzoek bleek,
dat het taxus gegeten had. In Friesland stierven
koelen, die van een taxushaag gegeten hadden en
nen öolTrechte zoowel als gebogen en allerlei ge- in Noordholland Is een geval voorgekomen van ver
kromde banen hebben, terwijl hun snelheid eveneens giftiging eener kudde schapen, die van deze zeer ver-
zeer afwisselend is. Hun loop is ook gewoonlijk naar giftige planten gegeten hadden.
den horizon gericht, en niet zelden ziet men hen In plaats van sparregroen worden taxustakken dik-
staarten vormen. Verder kunnen verschietende ster- "wijls in guirlandes ter versiering aangewend en als
ren ook uiteenspringen, hoewel dit zeer zelden waar- ze na afloop der feesten ergens worden neergewor-
genomen wordt; wegens hun geringe grootte worden pen kan, dit tot vergiftiging van vee leiden. Vooral
Vergiftig zijn verder klaprozen en papavers, vooral
als ze. rijkelijk onrijpe en rijpe zaadbollen dragen, het
zelfde geldt van de blauwnianen. Dit is ook het geval
met zaaddragende krodde en mosterd en de op £ind-
gronden voorkomeinde bolderik.
Zware vergiften bevallen verder de Wolfskers
(Afropa belladonna), de Doornappel (Datura stra-
momum). het Bilzenkruid (Hyoscyamus nigeri en
het Niesk r u id of „wrangwortel" Helleborus niger en
H. vindus).
De Wrangwortels werden vroeger in de huid der
runderen gestoken tegen allerlei kwalen, vooral tegen
houtvuur Het middel geeft wel ontsteking en opzwel
ling, doch als geneesmiddel bezit het geen waarde. Ge
lukkig raakt het nuttelooze „wrangen' in onbruik.
We hebben hier thans de voornaamste giftige gewas
sen in het kort beschreven. Daar de meeste gevonden
worden in streken, waar langs sloot- en wegkanten
en onder hagen en houtgewas allerlei onkruiden on
gestoord kunnen groeien en bloeien, blijkt ons alweer
hoe nuttig het is, het onkruid te verdelgen in plaats
van het overal maar vrij spel te laten. Wie het on
kruid weert, beloopt minder kans "ongewenschte ver
giftiging van het vee te moeten betreuren.
Bij het aanleggen van tuinen en plantsoenen lette
men er vooral op geen giftige siergewassen te plan
ten. \ooral uit parken, die voor iedereen toegankelijk
zijn. houde men de vergiftige planten verwijderd in
de allereerste plaats de besdragende giftplanten zoo
als het peperboompje.
Het is altijd een voorzichtige maatregel niets aan
de dieren voor te leggen, waarvan men niet weet, dut
het ongevaarlijk is en kinderen make men gewend
geen bloemen en takjes in den mond te houden en
geen lx»sen of zaden te eten van allerlei gewassen
D. E. LANDMAN.
