r lui.
De laatste dagen der Bataafsche vloot.
'I
AN
f
2c. Speten met ©en handelende vormende kracht.
rL i -ï.e-i l.;.w» l^.ln wtüL- li«rl of /tl
Den Helder voorbij, htt Marsdiep
hel verhoogde Ie vernederen, zagen in alles «it de x. -'1^"' ^"JIT'hêrïind" bdiaislürïiat ïf zil' Vlleter. naderen Meet. op den oproerte- i.
chrisKxien dada,, oppositie ttgen de ^JHle tonen opneemt: b.v. ah nit I Hollnndsche schepeilnsvu svrnaak, ral hebben.
t voor do
geest der
ou
Zaterdag 22 Juni 1912.
56e Jaargang. No. 5135.
DERDE BLAD.
't wonder, At zij de christenen en Iegelijk en zoo 'vormen en lonen opneemt
hot Christendom zochten uit tc roeien'De beste der het venster ziet, in 't gras ligt, luistert naar onder.
I Komeiïische keizere, waaronder ook de Antonijncn he- kinderen.
hooran wijsgecren op 'n troon hebben den strijd IX- l>eide eerste klossen kenmerken zich dooi- een
tegen, de christenen het hevigst gestreden. verschil in wezen. De eerste de teoretiese noemt Jcon
Ent och het chnstendom was ton zoo kwaad nog Paul hem, beslaat uit spelen, waarin het kind >i>*U
niet. liet beschouwde alleen Jezus als de Godsgezant. oi 1
de Godszooai, die gekomen was. om de wereld van dezer
zonde te verlossen, zijn kruisdood. daar was hij essentiëele van.
idéé van het kappara" „De kinderen hebben bijv. er groot plezier in, iels
IJ 4~ cl.»i.lz>le in vl/klf'l
valt
gem ai-
ui neiu, ins>uiz»i «ii i>izv.iv*z,
om te leren, om kennis te nemen van de dingen
zer wereld, 't Experiment, 't onderzoek is er het
CCCLV.
ZOO ZIJN ONZE MANIEREN.
vt
iarpr
dc
1
Sléh, boe Jhesus clain in thoge,
Hiuigcndc an dat cruce droge,
Die onsen pays licel't gemaect.
Al eest dut ic niet liei-ten doge,
Weelde verblent menige oge;
Izettel yemen es die sinaect
Dlicht, daer mijn oge op waect,
Dei- Kerken Clage. Jacob v.
Jood voor, denk aan do mee van nei 0
als [het groote verzoeningsoffer, dat herdacht werd aan om 1e draaien, op 1e tillen sleutels in sloten, of
het Avondmaal. Dc christenen lieten zich doopen cn 't een of andere ding In een ander te steken deu-
beschouwden dien doop als 'n overgang uit de booze ren open en dicht te doen.'
wereld tot het Koninkrijk Gods, dat geslicht zou wor- Tot de tweede, de prakties.,
den bij Jezus' wederkomst. Zij beschouwden de wereld, die spelen gerekend worden waarin hel land zijn over-
met al haar vermaken, haai* oorlogen cn geweld, als vloed aan geesteliko en liehamelike cneigie ontlaadt
uil den booze. Allo monschen waren gelijk voor God door fantasie en beweging.
en'daarom weigerden zij den Keizer godsdienstige hulde 'Als behorende tot het wezen van dit spel geeft hij
Ie bewijzen, zooals zij weigerden Christus te vloeken dus aan een overvloed van geesleiikc en liehamelike
en openbare .schouwspelen bij te wonen. Hoe groo- kracht, die een weg tot uiting zoekt. Schiller was hem
ter naar de wereld, iios kleiner voor God; daaróm met deze Icorie voorgegaan. In z'n ze ven-en-l win liefste
was armoede hun rijkdom, ellende en vervolging hun brief do laatste over de aestetiesc opvoeding
woelde, omkomiing Juin overwinning. En zij volhardt- van <le mens, een geschrift, dit in 1795 voor 't eerst
den bij dezo jdoeiin met de taaiheid van den waan, verscheen, zegt deze: „I-Iet dier arbeidt, wanneer
-n. wgdd er toe bracht'het christen- het ontberen van iets de drijfveer voor zijn handelen
rijkdom aan kracht deze drijfveer
Mnerlruit.
12de Eeuw.
Overzetting; in tegenwoordig Xederlandsch:
Zie, hoe Jezus klom ten hooge,
Hangende aiui het verdorde kruishout,
Dat ons den vrede heeft gemaakt.
Al is 't, dat mijn harte mede lijdt,
Weelde verblindt veler oogen;
Weinigen, die 't licht verlangen,
Dat mijn oog tracht op te vangen.
De Klacht der Kerk. Jacob v. Maerlaiit.
'oelde, omkomiing Juin overwinning.
«en bij deze ideeën met de laaiheic
dien de Romeinsche wereld er toe bracht 'het christen- het ontberen van iels d<
dom superstitie, .d. i. bijgeloof, te noemen, is; het speelt, als rijk
en verweet het aandoeningen op te "wekken, die jn vormt, wanneer liet ov<
strijd waren met het gezonde denken en met het goed handelen prikkelt.'' Dan
le en geluk. Eu de christen, dien ten in het leven der planteneenovervloed aan kracht
vijand van liet algemeen, vijand van hel en. een gebruiken van die kracht boven het beslist
slacht. De christenen omdat zij wei- noodeakelike valt waar je nemen. In de boom vor-
aa. rtioi tnl ontwikkeling
welke daarvan de gevolgen waren,
kelijk te bei-roeden.
Reeds den vorigen dag was he' oproer op de vloot
uitgebroken. Des avonds ten negen ure weigerde een
groot gedeelte van, htt Scheepsiolk van de „Wash
ington"' in massa, naar kooi te gaan, voorgevende,
dat zij onderricht waren, dat men in dien nacht het
schip in, de lucht zou laten vliegen, Eenigc belhamels,
met pistolen en sabels gewapend, maakten zich mees
ter van het luik van de kruitkamer en veroorloof
den niet, dat iemand naderde,, terwijl anderen de
ai wj/di «i weinig goedgezinden onder de equipage beletteden
Tot de iwcedc, de praktiese, afdeling moeten dan naar kooi te gaan.
- Y-i i De kapitein van Capclle ging oogenblikkelijk mot
zijn officieren tusschendeks, pogende de muitelingen
door een kordate houding en met goede woorden tot
hun plicht te brengen. /Intusschen deed de schout-bij
nacht alle onderofficieren bij zich komen en bracht
ben hunne verplfchting en den ©ed, aan de R-.publiek
gedaan, onder het oog, bij welke gelegenheid zij hem
allen betuigden, dat zij de oorzaak der oproerigheid
niet kenden, maar dat zij er tevens geen mogelijkheid
in zagen, den opstand te bedwingen.
Kar». Van Capellen slaagde tusschendeks in zooverre
dat al het volk naar kooi geraakte, uitgezonderd
.ervlocd'iöc leven zich zelf lot -enigen, die tl- wacht bij de kruitkamer behielden.
Dan wijst hij er verder op, hot- ook Ia dat oogepbllk bad de mhout-blj-naeht voorzeker 't
begrip van orde
gevolge, heette vi_
menschelijk geslacht
gorden (He goden der Romebien te vereeren wer
men zich ontelbare kiemen, die niet tot ontwikkeling
gelijk gesteld met valsche munters..brandstichters, moor- dwuwvü. o
(ien3ai-s, uitvaagsel des menschdoms, die voor niets en van <fc soort itoodig zijn. Eu, zegl hij dan, wat dc
1c goed waren, en ïn hunne geheime samenkomsten boom van zijn overvloed van kracht ongebruikt cn on-
al Ier Lei gruwelen pleegden. genoten aan het rijk dór elementen teruggeeft, dal mag
het Levende, dus ook de mens, in vrolike beweging.
Odi. dat arme Christendom! Wat heeft hel geleden! in het spel, verbruiken. Spencer heeft later dit verder
Wat is hel miskend en vervolgd! Wat hebben velen, uitgewerkt en duidelijker bepaald, zodat men deze teorie
slotte omtrent d'e wording van het spel wel de Schiller-Spenccr-
H die 'l goéd bedoelden, er voor gedragen, om lea atut.v .r
Teen het Romeinsche RijkvAet „Romeinsche Rijk" met zoovele anderen ei- 'n gruwzamen dood voor Ie theorie noemt. En wc zien. hoe Jean Paul een üen-
aog was en het woord van een enkelen man in staal stervenIndien er ooit 'n Hooglied van Smart cn 1a! jaren, nadat Schiller zich aldus uitsprak deze, zelf
was half de wereld te doen opstaan en daarheen te Lijden za;l gedicht en gezongen worden, dan zal het de leorie ook huldigt. En de tweede paragraaf vangt
--- - HgBj ja aan ide gesdiiedcnis des chrislendoms dan ook geheel 'in die geest aan.
noen gaan. waarheen zijn vinger haar wees. toen
(man van groote energie zoozeer de gunst des volks
!wisl te winnen dal hij zich den bijnaam van „Augustus'"
verwierf de „Heerlijke"' bij welken bijnaam
hem al de volgende geslachten noemen zouden, toen
Staat en Godsdienst nog- één waren do een geregeld en
gereglementeerd door den ander, en de „Pax Romana",
de „Romeinsche Vrede' als 'n spiegel van watje Groot
heid cn groote Waarheid "beschamend aan het andere
deel der wereld kon worden voorgehóuden, en ook
voorgehouden werd. toen namen van bespotting en
waarachtige grootheid: namen van innige goedheid en
ongelooflijke wreedheid, Julius Caesar. Caligula, Nero,
Antoninus elkander opvolgden., a lies wisselde en veran
derde; maar "de Pax Romana bleef, toen Jupiler. de
god 'der goden nog troonde hoog op zijn Olympus
m den godemiem nog daarom heen slingerde, de la
gere goden dwingend tot liet volbrengen van zijn hoo
ien wil, toen was er geen twist over God en godsdienst.
De naam „paterdie bij zoovele andere namen, ook
:loor Jupiler gedragen werd, duidde hem aan als „do
,'oede vader in den hemel". Hij was de god van het
ieht. dat van uit den hemel op aarde neerdaalt. Van
ïem kwam de bevruchtende regen, de vernielende
aliksem, de rollende donder. De mesisch bad tot hem. als
ot de bron van alle goeds. Hij was 't die uit den chaos,
le wanorde, de kosmos, de orde, de schitterende orde
.an het heelal h;ad voortgebracht. Hij was de hoogste
5ron van alle openbaring en de god', die hielp in den
iood en redde als er gevaar was. „Als Jupiler lacht,
«acht de gansche hemelmaar hij was ook de Jupiter
I fflr°nans. d° Donderaar, de Jupiler Fulgurator, de Ver-
II jlervei'. de god van den oorlog en der ovörwihningpn,
llyant hij w'as ,t die Mars bijstond, als er 'n onrecht'
iSlnoest bestreden worden, zooals hij het verstand der
rienschen verlichtte en naar genezende kruiden deed
:oeken, om zieken hun gezondheid weer te geven,
rlij was de welbeminde groote cn goede god van recht
trouw, dc reine en heilige god bij uitnemendheid, de
Opimus Maximus. dc grootste en de beste
i y»d. Hij bracht vruchtbaarheid en zegende hel famiüe-
Bleven, hij was de go<l der gastvrijheid cn duldde daar-
ran geen schending. Elke hulp. elke redding, al wat
tor ;oed was, kwam van hem. De krijgsman was in zijn
ïienst. om voor handhaving van recht en orde te
dc huisman ontving van hem de verplichting
{astvrijheid te betoenen, de bevoorrechte hulp en goed-
leid, aan ininder bevoon-echten. Hij Wreekte gescilion-
^°len recht, geschonden eer, gesehonden vriendschap en
nlicm verh-ouvven en deed rechters opstaan, om zijn waal
leden aan het licht to brengen, zooals hij genees
meesters opriep, onii de natuur te doorzoeken tiaar
cruiden, die de koorts met machteloosheid slaan, en
L. Jen Dood het slaan van zijn slag doen uilstellen,
Zoo was Jupiler üi die dagen, de gevreesde en vvel-
god van allen, en de Koningen cn Keizers han-
lelden in zijnen naam. Het „Av'e Cesar' mocht ver-
itaan worden als 'n .Ave Jupiter", want alles wat groot
was en bctcekenis had, macht, wijsheid, geleerdheid,
ï'ödding, ontleende zijn grootheid en beteekenis
tan hem.
K8 En in die wereld van betrekkelijke maatschappelijke
|n godsdienstige orde trad schuchter en bescheiden het
te voorschijn. In 'n timmermans- of in 'n
Isscherskicl 'trad b et te voorschijn. Bij' monde van
n eenvoudige en nederige van harte zocht het de
iandacht te trekken der Joodsche der Romeinsche
en (cBör geheele wereld. Maar het trad niet op als
leslvijdér van Jupiter, evenmin als het optrad als be-
...irijder van Jahve, den god der Joden. Het Christen-
béstneedl geen enkelen godsdienst, maar trachtte
jlleen door eenvoudige zelfkennis de harten der men-
Jjchcn zóó fc kneden en te bewerken, dat deze zich meer
ewust cn meer waarachtig onderworpen zouden weten
1 an d:e ordonnantiën Gods of der goden. De naam.
«armee God genoemd of aangeroepen wordt, heeft geen
eleekenis. Er is slechts één Hoogste .Macht en dia
estuurt het Al. Daarover twisten doen alleen zvvak-
ni innigen. ,,God is liefde" .maar oojk„Er is geen kwaad.
|lq jat (ie Heer niet doet". En wanneer het lol "goed!
»U ct Noodlol, het Fatum! in zijn willekeur ziekten
itdicell. schepen doel stranden, schoorateenen om-
erpt. kuilen vergiftigt en honderd dingen meer, die
e orde en het geluk der mensehén verstoren, dan
het in Gods naam, en door Gods liefde en wijsheid
Ju-toe geleid, dat de menschen zoeken naar middelen,
de belagers van die orde en van dat geluk te bestrij-
En hij, die zich het meest daarvoor inspant en
^le.t meest zichzelf daaraan wijdt, zal wel het meest
Joor de menscheh geprezen worden en dien prijs ook
I) jerdienen. Want Gods vriend en der menschen vijand
zijrn onverschillige te zijn, zal wel 'n onmogelijkheid
zijn gegevens aan iele gescinoaems aes «a.» HBRI 0
ontieenesn. wiens eei-ste kroon een kroon van doornen In den beginne, d.w.z. in de eerste levensjaren is
was, en die het bloed van zijn belijders heeft "zien vloeien het spel tegelijk het verwerkte overschot van de geestc
over de gansche aarde. Want stwid het christendom Jike cn liehamelike krachten beide,
in zijn eerste levensjaren al niet vijandig tegenover j Karl Groos wijdt in het laatste gedeelte van z'n
de wereld, de wereld toch stond zeer vijand® tégenover bock „Die Spiele der Menschen" over deze theorie
het christendom en-heeft met zijn prediking van vrede uitvoerig uil. en hoewel hij toegeeft, <lat overvloed aan
en liefde gespot, en liet deswege vervolgd. energie zeker menigmaal de aanleiding lol het spel
r" "~lj| stille lian geven, meent htj toeh.dat het allereersf moet worden
iwd als een aangeboren drift, dus als een drang,
het wezen van het jonge mensenkind behoort
kracht I uiterste middel van geweld ter hand kunnen nemen,
l ware hij er niet van overtuigd, dat hij zich tover-
geefs tegen de geheele maaea zou moeten verzpttcn.
Ook dienzelfden middag kreeg hij onderscheiden
1 berichten, dat op de meeste ep wel de grootste sche-
pen oproerige bewegingen waren ontstaan, De kapl-
j teins Van Braam en De Jong betuigden, hem, dat de
geest hunner equipage zich sedert eepige uren, zoo
ongunstig had geopenbaard, dat men, er, indien het
tot een gevecht kwam, weinig goeds van te verwach
ten zou hebben.
Op het schip „De Ruiter" was het niet beter
gesteld; de gezagvoerder, kap. Huys, was reeds ip
de noodzakelijkheid geweest, om twee zijner kwartier
meesters wegens aansporing tot oproer in de boeien
te sluiten; en kap. Kolff van de „Utrecht" verklaar
de vrij stellig, dat, wat de gezindheid van zijn volk
betrof, men van zijn schip niet éen sehot te wach
ten had.
Bij het na4erep 's anderen daags van de vijande
gedeelte van z n lijke vloot nam Story het besluit, om, gezien de voor
tihem totale onmogelijkheid in dezen staat den vijand
te weerstaan, de kapiteins Van Capellen en 'De
Jong als parlementairen naar den Engelschen admi
raal te zenden, teneinde dezen kennis te geven:
„dat het Bataafsche esquader zich thans in zijne
laatste retraite bevond, en men besloten had het
zelve tot het ulterse te defenderen; dat hij admi
raal, niets zou winnen, dan misschien een vloot te
vernielen, die hij verklaard had te willen sparen; wij
ders voorstellende, om op eene distantie ten anker
te komen en alzoo dc nadere dispoeitiën van het
Gouvernement te 's-Gravenhage af te wachten,"
Dat de gezagvoerders der verschillende bodems
goed gezien haddep bewees reeds het gebeurde op
de „Washington", toen bij het naderen van den vij
and alarm geslagen werd, kwam de geheele equipag e
op de officieren en weinige manschappen na, in
plaats van zich naar de stukken te begeven, op den
bak en de loopplank, tot zelfs op het halve dek, ou
der een oorverdoovend geschi-eeuw verklarende, dat
niemand van hen va,n zins was ook maar éen oogen-
blik te vechten of daartoe ©enige toebereidselen te
maken. De schout-bij-nacht begaf zich met kap. Van
Biaam, die zich op dat tijdstip aan boord van de
„Washington" bevond, paar het halve dek en poog
den eerst met goede woorden en daarna onder be
dreigingen, de muiters naar de batterijen en daardoor
tot hun plicht te brengen, echter geheel te vergeefs.
Eensklaps renden zij onder opophoudlijke juichkreten
van hoezee! enz. naar de stukken, haalden de kogels
er al en manden die met een aantal kardoezen over
boord. Enkele trouw gebleven manschappen, die ge
zamenlijk twee stukken in dep kuil bezet hadden, wcr-
- - den daarvan met geweld afgesleurd en hen onder bi-
gekeerd?! Heelt Hij dóórvoor zijn lijf cn leven gege- sterkeil. Aan zijn, linkervleugel (richting Den Hel- dreigi met den doo<1 verboden, iets ter verdedi-
ven tot 'n bezegeling van aL wat Hij gezegd naai. der) evenwel zonderde hij de twee brigades van de t doen Ook van anc
Maar... en .dit is het bewijs, dat het gocuc u smre
belofte van overwiuning met zich draagt,... het heeft beschouwd als een aangeboren drift, dus als een drang,
gezegevierd. Het Romeinsche denken is verdwenen, dc die to! het wezen van liet jonge mensenkind behoort
onverschilligheid ten opzichte van andcrer leed. heeft welke drang voor het voortbestaan en de ontwikkeling
plaats gemaakt voor belangstelling cn liefde. De uil- een noodzakelike cn onmisbare faktor is.
werking dei- avondmaalsviering heeft niet gefaald, even- En dit aangeaiojnen, kan men dan tevens die over-
min als de bedoeling der gelijkenis van den barmhar- vlocdige kracht van geest en lichaam, eigenlik nog
tigen Samaritaan, evenmin als het woord van Jezus: wel overvloedig beschouwen, waar zonder die kracht
„Hieraan zullen de menschen bekennen, dal gij in waar- de aangeboren spcldriff veel minder wegen tot uiting
licid mijne discipelen zijt, zoo gij doet wat ik u gebied zou kunnen vinden en dus hel individu minder1 makkelik,|
en elkander liefhebl". Dc broederschap der cjirislle- gelegenheid tot ontplooiing gegeven zou zijn r
nen is spreekwoordelijk geworden, en waar twee of j Dc volgende maal wil ik nog een definitie, die
drie hunner te zamen zijn, daar is Jezus' geest in hun dertig jaar een .Engelsman van het spel gaf. mi
midden. 1 kort bespreken, om dan tot Jean Paul terug te k'eren.
COR BHUIJN.
Zult ge 't niet verder vertellen 'Sprookjes kunnen
zoo mooi zijn. en idealisten zien de dingen graag, j
I- i;;i, lor. i 'j, MenSCh lUCt
voor
2730 Augustus 1799.
Generaal Abercrombie, de opperbevelhebber des vij-
andclijken, legers, die zich vóór en gedurende de lan
ding voorgenomen had zich terstond van het belang
rijk punt Den Helder, hetwelk hij veronderstellen
moest nog wel bezet te zijn, meester te maken, liet
gedurende ep na de landing zijn rechtervleugel (rich-
en -zooals het al eeuwen geweest is Dril, .ïeeft Jezus -ting Cajlantsoog) slechts een verdedigende stelling in-
daaiwoor de tafelen der wisselaars in den tempel om- nemen en, deze mët dat oogmerk zooveel mogelijk ver-
gekeerd?' Heeft IIij d'
ven tot 'n bezegeling
zooals zij eigenlijk wezen moesten,
opgeheven of gevouwen handen en gesloten oogen,
biddend om zegen, is zoo'ii aandoenlijk schouwspel.
Tc schreien van geluk en dankbaarheid is misschien
Nrel étc hoc®ste en innigste uiting van geloof. Maar
zult ge 't niet verder vertollen, wat ik hierboven
schreef?! Doe het niet, wat ik ii bidden mag, om
mij ien uzialf niet in 'n verdenking -.van idiotisme ,te
brengen.
Hel Christendom?! -Men schrijft hel rinmers met
'n hoofdletter? Het Christendom van onze dagen,
Moest Ilij daivoor het toen lovende geslacht verwijlen, generaals Moore ën 1
dat het „wonderen en teekenen verlangde.! Nu, dc ken van deu dag (2
dat het
man had het kunnen laten, want van al datgene wat
in onze maatschappij aan Hem én aan Zijn geest
doet denken, vindt me* allerminst bij die christenen,
die zich Christenen noemen. Bij hén slaan de wissel-
tafels nog stevig op hun pooten, en bij hun wisselen
mag er al eens 'n koperstuk zoek raken, het zilver en
het goud behouden zij voor zichzelf. Petrus, die ge
tuigen kon geen „goud of zilver te hebben", kennen
zij niet eens, en „geen steen te bezitten om het hoofd
op neer te leggen" is in deze „Christelijke" wereld' de
grootst© schande, klio Yi mensch zichzelf en zijn fa
milie kan aandoen.
En wat Jezus' jniskeauiing van wonderen betreft
ging te doen. Ook van andere schepen hoorde mep
net aanure-van eu wyie oproerkreten, zoodat de bemanning
Aug., dus op den dag_nJlder vloot iu vollen opstand was.
Burrard af, om vóór het aanbre-
gevecht bij de Keeten) den aanval op Huisduinen
eu Den Helder te beproeven; maar aangezien de be- i
zetting dier sterkten in den nacht naar het Zand was
afgetrokken, ontmoette de voorhoede nergens tegerf-
stand. Al spoedig vernam ze dat de stelling geheel
verlaten was, hoe onmogelijk hen zulks ook toescheen
en een gedeelte der brigade van den gen.-maj. Moore
nam ze in bezit. Zij vonden de stukken, op de kust-
batterijen wel vernageld en sommige der affuiten ver
brijzeld, maar piet zoodanig, dat ze voor den dienst
geliee! onbruikbaar waren.
D haven en de Marine-magazijnen van het Nieuwe
Diep vielen achtereenvolgens in handen van den v ij anc'
♦^aiide opde^r bevel van dep gen.-maj. Don; trou-
ns, zooals te begrijpen is, er was nu gelegenheid
te ovf-r om cavalerie, artillèrie en allerlei oorlogs-
nalste om de ""waarachtigheid van
werken te verslaan. Men liceft zijn goddelijk hooge staande" onder^becci' van den gen.-maj.
Mcnsch-zijn «ïaar de laagte getrokken, om er afscliu- w_nt *+p beerKnen is er was nu
welijke misdaad! 'n paskwil van te maken. Het
vroom geloof, dat over zcoen wandelt en 'n berg be
veelt zich te verplaatsen, is ontaard in onvroom fen
menschonleerend bijgeloof. Het beheksen, dat 'n tijd
van de baan was, komt weer in de mode; de auto»
s'uggestie van Lourdes, van Kevelacr stelt de vèrstan-
digen in 't ongelijk, werkt hel wondergeloof in de hand;
wc gaan weer genezen (door gebed.
Jezus liefde?! "Wilt ge weten hoe dc Christenen
Jezus* lessen dienaangaande hebben betracht en nog
betrachten? Ga dan maar eens na wat er alzoo in ons te
genwoordig Ministerie plaats grijpt, dat 'n „Christelijk"
is. Eerst werden daar nog. socialisten én beslist nïet-
Clïristenen verslonden, nu verslinden daar de „Christe
nen" elkander. Heusch, Minister Tal ma. zal met ja-
loerschc oogen de geschiedenis lezen der eerste christe
nen. die voor de wilde dieren werden geworpen' Hun
lijden duurde korter dan hel zijne. l"n wat hem wordt
aangedaan, wordt hem niet aangedaan door socialisten,
anarchisten, godloochenaars en meer van dat „geboefte",-
maar ld oor „Christenen", door „broeder' Lobman en
consorten.
Ts er nog iets ergere dan'Ie vallen In handen van
.Christenen"
£ou Tahna nu nog niet de overtuiging hebben, dat
er op de ooaliliemecrdierheid, op de zijhen, die zich
allen „christenen" noemen, niet te rekenen valt?
Of.... is liet karakter van 'n christen zwak,
dat 't bezwijkt cn alles verduurt voor twaalf duizend
gulden 'sjaars.
Dan is 't voor 'n eerlijk menscli heel gevaarlijk
„christen" te worden.
II. d. II.
[Christus of Paul u's. of op welken anderen naam
ken de stichting en uitbreiding van het Christendom
fhuiven wil. heeft aan de idéé van den godsdienst
J "enig ander cachet loegevoegd. door meer dén nadruk
leggen op de verhoudingen der menschep. Het bc-
„„Justzijn van dc broederschap der maischen was het
IRjJomeinsch godsdienstig denken vjeemd. En liet was
list door de prediking dier broederschap, dat vooral
Wak lagere standen zich tot het Christendom voelden
Aangetrokken. Uit het geslacht der slaven en der arbei-
uorers zijn dan ook de meeste christelijke martelaren
LE01"' 1^1 "hric-
uorlgekomen. wat Piet uit. kon blijven, toen liet ehris-
Ktndom al heel spoedig afdwalend van Jezus' 'lief-
fcleer verwa,clitingen ging koesteren en uitspreken
deufn aanslaand Mcssiasrijk, en daarmede niets minder
'oelde dan 'n omwenteling der maatschappelijke orde.
Het kind en de school.
i
XXII.
Het spel in dc opvoeding.
I.
Jean Paul Friedricli Richter "(17631S25), meer be
kend onder den naam van Jean Paul, gaf in 1806 een
opvoedkundig werk uit,, dat heden ten dago nog 'dub
bel en dwars verdient' gelezen te worden. Het heet
Levnna of leer der opvoeding. Het is opnieuw uitge
geven in Roclani's Univcrsalbibliotheek, of er een Hol-
Je hooggeroemde Pax Romana zou daardoor in gevaar
ai het Keizerschap in vernedering komen. Het misver-
and. in Jeruzalem begonnen, breidde zich meer en
leer uit. en de Romeinen, telkens uit den mond
pr christenen weer. hoorende, van 'n Christus, die
pu nederkomen. om hel vernederde te verhoogen en
tuig zonder de minste verhindering aan wal te kun
nen brenger).
Den scliout-bij-naclit Story, wien het plotseling ver
laten van Een Helder even onverklaarbaar ale onver
wachts voorkwam, bleef niets anders over, nu de toe
sta id vo» de vloot in de onmiddellijke nabijheid van
Den Helder zoo hachelijk was geworden, dan uitvoe
ring te geven aajx de bevelen, hem door den Agent
minister) van Marine verstrekt, ui. om in dat geval
naar den Vlïeter uit te wijken.
Nog daenzelfden avond (27 Aug., dus na het ge
recht bij d© Keeten) zond hij de loedsschuiteu er
andere vaartuigen in het Nieuwe Diep liggende voor-'de over"boord
uit en gaf den volgenden morgen ten acht ure het
sein aan de vloot om naar den Vlieter op te zeilen,
waar zij omtrent den middag, zonder ook maar éen
vijandelijk schip ontmoet te hebben, aankwam en zich
slechts voor éen anker op een linie Oost-Zuid-Oost
in slagorde schaarde.
Van, hieruit zag de bemanning weldra het gewoel
der Engelsche soldaten op de kustbatterijen van Den
Helder en weinige oogenbiikken later, nog veel na
der bij hen, nl. op Texel, de Oranjevlag op den
toren van, het Oude Schild wapperen, welke gebeurte
nissen bij do bemanning der diverse schepen de uit
bundigste vreugde verwekten en den geest verrieden,
waarmede zij bëzield waren.
Het spreekt, vanzelf dat Story dit vlagvertoon niet
lijdelijk mocht aanzien; zijn, eed aan de Républiek
en zjjn plicht als krijgsman geboden hem hier han
delend op te tredenhij zond terstond een sloep naar
het dorp, met uitdrukkelijken last aan, de. municipa-
litelt om de vlag te strijken, hetwelk voor dat .oogen-
blik ook gebeurde, evenwel niet dan op naderen aan
drang van kap. Cornelissen, welke aldaar over
man het bevel voerde.
Des anderen, daags poogden de Engelschen naar
d& reede op te zeilen, maar werden daarin verhin
derd door een stijven noord-noord-westen wind, wel
ke omstandigheden eveneens den schout-bij-nacht ver
hinderden om ter reede terug te keeren en den vijand
slag te leveren,.
Den 30en dienden de omstandigheden den vijand
beter; terwijl de vloot van admiraal Dunean voor het
Gat van Texel bleef, zeilde het -eskader van admiraal
Mitchel naar de reede en het Marsdiep op, welk eska
der bestond uit elf schepen van linie en even zoo
veel fregatten en korvetten, gevolgd door twee bran
ders, acht bombardeergaljoten en tien brigantijns, al-
laudsche vertaling van beslaat, is mij niet bekend.
mwenteling <ler maatschappelijke orde. Het derde hoofdstuk uit dit boek behandelt de spe-
was iets wat de Romeinen niet gedoogen konden. Ien der kinderen .en daarin staan zooveel goede en
mooie dingen, dat ik m'a beschouwingen in dezo ar- len varende opder de Engelsche vlag waarnevens de
likelenreeks daarmee wil openen.
In de eerste paragraaf uit dit hoofdstuk geeft bij
een korte indeeling aan van het spel. Hij onderscheidt:
le. Spelen met een ontvangende, opnemende, ice-
rende kracht.
Prinsevlag en wimpel woeien, terwijl het admiraal
schip de Ises bovendien nog een dubbele Prinsevlag
in top voerda
Welken indruk, de nadering der aldus opgetuigde
vijandelijke vloot, zooveel sterker dan de onze. welke
Öe beide afgezonden parlementairen kwamen rpoe-
drg daarop terug; zij hadden van admiraal Muchel
alleen kunn.en gedaan krijgen, dat hij ten anker ging,,
op voorwaarde, dat er niets in de stelling van het Ba
taafsche eskader zou veranderd worden. Zij werden
begeleid door Engelsche parlementairen, welken ©en
open brief voor den schout-bij-nacht meebrachten
waarbij hem een uur tijds voor beraa4 gelaten werd,
om de vlag van: Zijne Doorluchtige Hoogheid d- n
Prins van. Oranje xe doen ophijschen,.
Hierop werd aan boord van de „Washington" krij .„s
raad gehouden, waarop men tot de overgave der vloot
ten besluite kwam en waarbij zich de Bataafsche ze
officieren allen als Engelsche krijgsgevangenen ver
klaarden.
De twee Engelsche oficieren, die met de kapiteins
Van, Capellen en Braam medegekomen waren, bleven
aan boord. Des avonds werd op hun bevel de Prinse
vlag opgeheschen, waarbij zij verlangden, dat die vlag
door eenige saluutschoten zou begroet worden, het
welk evenwel geweigerd werd, aangezien, de officieren
verklaarden zich als krijgsgevangenen te beschou
wen en derhalve tot geen diensten, verplicht konden
worden,
Het is te begrijpen, dat na de overgave de beman
ning zich van vreugde aan allerlei buitensporigheden
schuldig maakte, het ergste zeker wel op het fregat
„De Embuscade", waar het scheepsvolk ouder meer
zich niet ontzag de barbaarsche wreedheid te be
gaan,, om een zekeren Sckerpenzeel. dien zij als voor
stander van, de RepubLikeansche orde van zaken k'.
de, over boord te werpen en lafhartig te laten ver
drinken zonder dat het den of'icieron mogelijk was
iets tot redding van dien rampzalige :n het werk
te stellen.
Behalve de aanwinst der Bataafsche vloot maakten,
de Engelschen zich nog meester van de schepen, die
in het Nieuwe Diep lagen, zijnde de „Verwachting",
„Broederschap", de „Hector"; voorts 5 fregatten,
schepen der Oost-Indische Compagnie en 4 andere
vaartuigen, alsmede het arsenaal der Marine, waar o.a,
95 kanonnen gevonden werden. Deze schepen werden
echter niet medegevoerd: zelfs nog nó de capitulatie,
dus twee maanden later, werden ze ontdaan van al
les, wat maar eenigszins van dienst kon zijn,, het
geen naar Engeland werd opgezonden.
Tot den 4den September bleef ons eskader onder
den Vlieter liggen, door Engelsche officieren gecom
mandeerd; op dien dag zeilde het naar de reede van
Texel, waai* de Bataafsche officieren op eerewoord
ontslagen werden.
De bemanning had bestaan uit bijna' 4000 koppen,
van wie er velen op het eiland Texel achterbleven,
en eindelijk verdwenën de schepen met de 626 stuk
ken geschut en de 95 aan het Nieuwe Diep gevon
dene, naar Engeland.
Dat men hier te lande over een en ander alles be
halve te spreken was, laat zich begrijpen. Algemeen
was de verslagenheid en, de verontwaardiging groot,
vooral tegen Story, dien men rondweg van verraad
beschuldigde, maar ook tegen het scheepsvolk, „het
addergebroedsel hetwelk men zoolang aan zijn boe
zem had gekoesterd", zooals In de Eerste Kamer
éen der sprekers zich uitdrukte.
Een Hooge Zee-krijgsraad werd benoemd, welke tot
taak had een onderzoek in te stellen en de schul
digen te straffen en, welke krijgsraad een goede vijf
tig vonnissen heeft geslagen. Met welke gestrengheid
ze evenwel te werk ging, het feit was niet meer
ongedaan te maken: Holland was zijn scheepjes kwijt!
Utrecht, Juni 1912.
C. P BREED.
