Slag lij Bergen.
De Molen van den Koudon Orond.
Zaterdag 12 October 1912.
56è Jaargang. No. 5198.
TWEEDL BLAD.
(Vervolg en Slot.)
Feitelijk was tien Russen <lc terugtocht derhalve af
gesneden. en 't was daarom, dat gen. Maimers de Fran
schen aangreep en hen <hvoug op SchoorlcLam terug
te trókken, waarheen dó geaiaiual moendc hen te "moé
ten volgen.
Op ongeveer gen half uur gaans van Bergen ge
naderd, moesten de Russen een laan inslaan, -recht
op het duin aanloopende en daar-, waar zich thans
de bekende uitspanning en speeltuin, bevindt, i'n een
bijna rechten hoek naar hel dorp op marcheer en.
Circa 800 passen van don ingang <Jczer 'laan had
den de Franschesi oenige kanonnen opgesteld, door
cavallcrie en infanterie gedekt, terwijl deze stelling nog
.links en 'rechts door scherpscihutleis omringd, was. De
Russen zagen zich derhalve blootgesteld aan een ge
weldig vuur op hunne flanken en in het front en waren
genoodzaakt hun eigen artillerie in werking te brengen,
hetgeen door den muilen zandgrond cn de heei-schende
verwarring uiterstmoeiiijk ging. De macht van hun
aantal overwon ten laatste en het gelukte hen hiel
alleen de vijandelijke batterijen tot zwijgen le brengen,
doch de Franschen zagen zich zielfs genoodzaakt ia massa
in de omliggende bosschen de wijk te nemen, teneinde
zich daar te herstellen.
Zoo waren, de Russen reeds des morgens om acht
uur in liet bezit van Bergen.
Het was gemakkelijk lè voorzien dat de onzen hen
niet in het rustig bezit van het dorp zouden laten cn
daarom jjet. gen. Hermaan de meest 'geschikte stel
lingen bezetten, om liet te kunnen behouden tot zoo
lang de Engelsohen ter hulpo waren toegesneld.
Van zijn kant nam gen" Brune, .die te Alkmaar
ra pp vrt van een en ander hekomen had, de meest uit
gebreide maatregelen, teneinde den vijand in zijn op-
tnarsch te stuiten niet alleen, maar ook Om hem ui,!
Bergen Ie verdrijven. Onmiddellijk liet hij de achter
hoede dc-r divisie van gen. Dumonceau, beslaande uit
twee bataillons infanterie, eenigc artillerie en huzaren
naar Bergen oproarcheeren, ovc^-een brug. die eenig.-
dagen te voren geslagen was over de vaart naar 'de
Zijne f thans N.H. Kanaal';, terwijl hij g dijk tijdig .de
divisie van gen. Daéndels liet oprukken tegen hei mid
delpunt, hetwelk door het gemis van een achterhoede
sterk verzwakt was geworden.
Alsfoen werd weldra de Russische kolonnc, die zich
veel tc ver voorwaarts had gewaagd, op haar beide
flanken aangevallen door de divisie van gen. van Damnar
en tdoor een gedeelte van die van gen. van Dumonoeau,
door welke welberaamde cn kloek uitgevoerde manoeu
vre dc in Bergen aanwezige Russische troepen alle
gemeenschap met bet middenpunt der Engelsche armee
werd afgesneden. Tenzij zij zich wen.schten over te
geven, waren zij aan den volkomen ondergang prijs
gegeven.
Inmiddels rukte de Franscshe achterhoede, tot dus
verre te Egmond aan Zee gebleven, langs het strand
op cn overvleugelde de Russen in de duinen, die nog
altijd in .verwarring en met' grooto drift bleven voort
gaan. doch die, zoodra z? deze beweging ontdekten, het
hoofd verloren en in devootste verwarring .'op hel
doi"P 'terugtrokken.
Tegelijkertijd! -rukten de Franschen, die zich in de
bosschen verzameld! en hersteld haddon, vereenigd met
hen die van Alkmaar en van Koedijk gekomen waren,
met .de bajonet, op hei geweer Bergen binnen, omsin
gelden de Russen en maakten .zich na oen moorddadig
gevecht van het "dorp meester. Gen. Hermann, po
gende de vlucht dn dc duinen te nemen, werd nabij
het Huis te Bergen i:i de Groote Laan met een groot
aantal van de zijnen gevangen genomen.
De Russen vochten als wanhopende» en toen zij
uit elkander gedreven en verstrooid waren, verdedigden
zij zich nog uit de kerk en uit de huizen, hetwelk
een wezenlijke slachting tengevolge had. Inmiddels sneu
velde gen. "Jerepsoff en napi gen. Essen eeai gunstig
oogenblik waar, om zooveel mogelijk de wanorde on
der zijn troepen Ie herstellen en met het overschot
haar Schoort cn "Groet de wijk te nemen. Nrw- vóór
het middaguur betrokken de ^Russische troepen weder
hunne stelling' in de Zijpe.
Hoe 'l er in die morgenuren le Bergen toegegaan
was en hoe 't dorp er uitzag, moge blijken uit de na
volgende particuliere correspondentie uit 'die'dagen, die
ons welwillend ter inzage we;d verstrekt.
Alkmaar, in dato 19 J>ept.
„Htxlenmorgen bij mijn ontwaken bespeurde ik
een meer dan gewone beweging en drukte. Ren be
richtte mij, dat èen gevecht niet verre van Bergen
plaats vond eenigen tijd daarna bekwam men -reeds
gunstige tijdingen, bestaande daarin, dal de Russen om
singeld zouden zijn, en hetgeen deze lijdingen scheen
to Joevestigen, bestond daarin, dat om elf uur reeds
73 Russische krijgsgevangenen, onder woike l ofiicie-
ren zich bevonden, binnen dezo stad gebiacht werden.
Zooeven verneem ik dat de generaal geeonunuui.cjri
heeft, dat er reeds 2000 man kryg-gsvongcïi gemankt
.zijn, en dal de onzen 20 stuks ges-en ut ver.oe.d jucb-
I ben. De generaal Diimcnceau is gekwetst cn de generaal
Bonhomme is mede gewond. Bij: het sluiten dezes zijn
reeds 300 krijgsgevangenen binnengebracht en van tijd
tot tijd worden dezelven met detacoemekiten herwaarts
aangevoerd.'
Alkmaar, in dato 1'J Sept.
,Dc Russen, die sedert eenige dagen aan den 'ilel-
dvr geland ziju, zijn naar de voorposten der Engclsche
armee gebracht om zich het eerste in hot vuur Je
begeven. Hedenmorgen wierden onze voorposten door
hun met veel woede gealtagnceixlzij hadden het -voor
nemen om de rechtervleugel to omsingelen en waren
daartoe reed» tot Borgen 'doorgodi oingendon de ge
neraal Dum/mceau, hun tot op die hoogt© hebbende
laten komen, wierp hun overhoop, mnakLe 2000 hun
ner gevangen cn een niet minder gelat bleef op het
slagveld liggen. Op den middag is de geheele rechter-'
vleugel in actiemeer dan 20 stukke» geschut zjjn dooi
de onzen verevend. Het schieten ii geweldig en van tijd
tot lijd ziet men brandom half d ie uren verwijdert
hel vuur merkelijk, waaruit men besluit, dat de vij
and retireert. En trekken 100 man Frans che eavallerio
van Schagen naar ds duinen om de versjrooidc £n-
gelschen, welke in gi'oote gelaio aldaar rendzweawen,
op t© vangen. Veel oinstamdighoden worden er verhaald,
dan, zooals gij: ligtelijk begrijpt, met veel verwarring;
2 generaals zijn gekwetst, er zijn 'reeds lussehein jde
3 en 400 krijgsgevangenen binnen gebracht, waartoe
het ©hoor van d'e Groote Kerk lol hun ontvangst in
gevecdlieid wordt gebracht. Dit i.s alles wat ik u in
haast kan melden. Morgen schrijf ik U omstandiger.7'
Alkmaar, in, d'ato 20 September.
„Alles is overeenkomstig hetgeen ik u op gisteren:
meldde. De weg van Schoorl is bezaaid met lijken;
men kan depzelvcn niet passeeren. ze leggen tot drie
ti vier hoog op elkander. 1200 krijgsgevangenen zijn
hier in de Groote Kerk gebracht. Onze positie Is
voorwaarts, doch de berichten van het platteland zijn
al Lerdroevigst; de Russen hebben Schoorl dam en
Schoorl totaal geplunderd. Crabbendam stond giste
renavond om 7 uur in lichterlaaie vlam, in Schoorl-
dam en den Lamgendijke is ook brand geweest; het
platteland is a-lhier voor het grootste gedeelte ver
woest.
Sommige huizen zijn totaaJ geplunderd, de bedden
opengesneden, de vee rei: door de lucht geworpen en
het huisraad kort en klein geslagen, de wreedheden
door hén gepleegd, zoo groot, dat men schroomt de
zelve op het panier te zetten. Sommige inwoners zijn
in hunne japonnen, of zooals zij gingen en stonden, I
met achterlating van alles, komen vluchten. Er zijn
huizen, in welke man, vrouw en kinderen door de in
gevallen, kogels gedood of door de Russen aan de
bajonet geregen zijn.
Te Bergen ziet het er allerellendigst uit: ze,heb
ben in de Groote Laan gevochten, de huizen zijn, dooi
de kogels als vergiettesten doorboord; voor de deur
van den smid zijn,- viier stukken, geschut op de Eu-
gelsclien veroverd: het gevecht heeft tot in den
nacht geduurd. Wij hébben die Er.gelschen uit Ber
gen, door Schoorl, Schoorldam en Warmenhnizen we
der teruggejaagd. De rechtervleugel o-nder bevel van
den generaal Daendels heeft, veel geleden; dezelve
heeft zich op Pancras moeten retireeren met achter
lating van deszeifs geschut, doch dies nachts heeft hij
den vijand weder gerepousseerd, en. aJ zijn kanonnen,
en oude positie hernomen, bij welke "gelegenheid nog
een groot getal Engelsche en, Russische krijgsgevan
genen gemaakt zijn,, zoodat de overwinning compleet
aan on,ze zijde is.
De chef der Russen beklaagt zien toll sterkste
dat de Engelschen hem Diet, tijdig zijn bijgesprongen,
eu zegt dat hij zich bij zij,n keizer zal beklagen. Vol
gens -opgave van den, generaal en chef Brun.e be
draagt het ge-tal der gedood© en gekwetste vijanden
3000 en dat der gevangenen 2000 man, benevens 25
st.ukken kanon, en, 5 vaandels."
Aan -deze beschrijving is weinig toe te voegen.
Woedend is aan de eene, met beleid en heldhaftig
heid iS aan de andere zijde gestreden. Het slagveld
in een zeer uitgestrekt boseh, gelegen aan den voet
van booge duinen.(lag met dooden en gewonden als
bezaaid, meest allen Russen. Nog dagen daarna maak
te men jacht in de bosschen op die halfvuil de barba
ren,. waarmee we toen voor het eerst en later in
1813 beter kennis maakten.
De gevolgen van den slag bij Bergen waren, voor
de onzen verdragend. Het Leerpunt in. dien, gang van
zaken was gekomen, en al moesten, onze troepen na
derhand' nog verder terugtrekkendit was grooten-
deels takfiiek en, boven,dóen, luul-den èn bevelhebbers
èn, soldaten, hun zelfvertrouwen teruggekregen, dat
door de gebeurtenissen van den laatsten tijd wel wat
geschokt was..
De ruïnen van Bergen waren dan. ook mensehe-
lijkerwïjze gesproken niet te duur gekocht en het
verwoeste bedehuis staat daar nog altijd als een
getuigenis van den woedenden strijd tusscheu de
legers, door liberale ©enerzijds en conservatieve
staatkundfe anderzijds tegen elkander in 't veld ge
bracht.
Dat do groote strijd der beginselen tusschen dc* I
partijen onzer dagen een vreedzamer beloop moge
hebben en hopen we. dat de overwinnende partij (en)
geen „Bergen1' uoodtg moge hebben om zich staande-
te moeten, houden, teneinde de door haar gevolgde
staatkunde te kunnen handhaven!
Wrocht. C. P„ BREED.
Binuenlaidsch Nieuws.
den Iikr in 't g?Iie?I g/i haait dei
inn'ui rf. Wij hebben cbnr een
wachten. Enkele pogtegen ;;n e dr>r:-- te
sehipbivuk doe/ tc y/oolc hcg.l'i il «I
rende moeders voor hun klrl» groi.t.
ken kan al kwa-id zij», afs je hel 'jon,;1 :e
moeten we <Le bezorgd heil <!i ;i wil lei
kwalijk nemen?Eu juist <lnt jongï g:
vrij 1c
moeten
i leden
ladert;
-rt dan
ioclde,.
DIEFSTAL VAN KIIN POSTZAK. i
Men zal 'zich rfog hciiime/ea <1/ geruchtmakend. i.-r ooiv'kwu
zaak van den diefstal van een ii.-is met postzak. Apcb
waarin o.a. aangetcekende blieven mei aanzienlijke g i l..- i- i ii^-kcc.-'i
waaixlcn. in Octobc,- van het vorige jaar uit het pos 1- (jat do/o"
kantoor aan het Stadhoudersplein in den Haag. Na
verloop van een paar maanden werden als verdacht in
deze zaak betrokken te zijn drie personen, P., v. L.
en aangehouden. Allo drie werden door rechtbank
en hof tot gevangenisstraf veroordeeldthans is hun
zaak nog aanhangig bij den Iloogen Raad.
Echter had! bij de politie dadelijk de stellige me©-
hing post gevat, dat er nog iemand anders in deze zaak
betrokken moest zijn iemand, die uit den aard v an
zijn betrekking nauwkeurig op de hoogte was van <k-n
gang van zaken bij de posterijen, die precies vist,
wanneer q;- door diefstal een goede slag was 'te slaan.
Het gelukte 4ian de politie echter tot dusver niet te
gen een dusdanig persoon cenig bewijs van medeplich
tigheid te vinden.
Thans echter is 'de hoofdinspecteur van de Hangc
schc ix-chcrcho, de heer "Aaltsz, er in geslaagd een
persoon aan te houden, in wien hij meent te kun
nen zien den aanlegger van den brutalen diefstal,
don man, die de zaak eigenlijk op louw heeft ge
zel. Gisteravond leg'en twaalf uur lieefl genoemde
politie ambtenaar cp straat aan den Gortmolen een
beambte van cle posterijen en telegrafie, zekeren D.,
aan «'©houden, als verdacht van medeplichtigheid'en Hij
fouillccring zijn op D. gevonden twee Russische effec
ten. die gezeten hebben in een van de aangeteekéndé
brieven, welke uit den gestolen postzak zijn ontvreemd.
Dc aangehoudene is reeds langer dan 20 jaren in
dienst bij de posterijen en telegrafie 'en in de laat
ste jaren geregeld aan het telegraafkanfoor 'in den
Haa;.1 werkzaam.
HET RIJKSZITY F.LC'ONSLTJENTSCHAP, HOORN.
De gewone wihtercursussen zijn weer aangevangen
in inwijking van vorig? jaren zijn ze reeds half Sep
tember begonnen, omdat de leerlingen gedurende dezen
tijd heler in hun werk gemist kunnen worden dan in
de lailsle helft van Maart.
De Vakschool voor Kaasmakers wordt bezocht "door
9 leerlingen (kaasmakers in fabrieken) èn 5 toehoor-
dcts-
p? ccsus voor melkcontroleurs heeft 25 leerlingen, achter
Evenals op den u-' -
r/i wocnacTig. dienz I'-Im mo «g .- v..k
om hulp je alert, dat men ook iu
vcg naa Apeldoorn, •- >- J bi: avond»
onveilig noemde.
Niet alleij zijn zoo gelukkig om zich per .mio voort
le kunnen bewegen en de wilde zwijnen op die manier
het leven le kunnen benemen én - n thx rtocht t<-
banen. Zoo vernamen wij, da! <le He- - Jacobs, van
Stavcrden, dezer dagm. e/u beestje onder z7n auto heeft
gekregen. Het vocr'uig on ni/l \V>r-o: aclitcvdt. Do
s Jacobs nam hel va.-ken mee naar S a- rden. van
waar het na:y- 't Loo vervoerd weid.
Onder Elspeet werd cok dezer dagen reeds e n wild
zwijn geschoten.
,,De I>eeslen doen gxn kwaad", zoo verzekerde ons
een opperjagermeester gistermiddag. En wij gcloovcn
den man op zij» woord ..naar zouden er ..nu' hij"
willen plaatsen. Er is voedsel genoeg nog in 't bosch.
Maar dan. nis de winter invalt en de leeftocht schnarsch
wordt r 'Nu was er ree/is een wild varken te Elspeet;
Zaterdag was er een buiier. de omrastering. Waar moet
dat naar toe, zoo vragen wij ons «af; één wild zwijn
kan den boeren honderden guldens schade berokkenen.
Als men. nu weel, dat dc wijfjes driemaal per jaar
jongen werpen en 'dan pl.m. 10 a 12, dan zal men
ons toestemmen, dat er wei eenige reden voor I>ezorgd-
heid is. Mag dat op die wijze voortgaan r
PARTIEELE TvAMEELFN-STAKING.
De directeur van een der groote schouwburgen tc
Amsterdam heeft schrijft dc ..Tel.' Woensdag
avond eenige l>ange oogcnhlikken doorleefd. In zü«
spectakelsluK treedt aan het slot een kameel op.
niet weinig bijdi-aagt lof. het succes. Stelt u dus do
ontzetting van den directeur voor, toen tegen het
gin der voorstelling de figurant, die het achtereind
van den kameel voorstelt, weigerde zij» rol tc vervul
len. indien de vergoeding voor zijn prestatie niet ver
hoogd werd. Als reden voor deze locnaetie gaf Jut
„achtereind1' van den kameel óp, dal hij ïederen avond
zijn h?md scheurde, reden, .waarom,... enz. enz.
D© directie wilde echter van geen soiarisverhocgiug
weten en ontsloeg'het onwillig© achtereind. Doch tla
overige iiguranten \erklaarden zich solidair met hej
eincTcn... staakten cven ens. De directeur besloot
'geinen cursus wordt ook hcl daarop het ontslag aan het onwillig© aditcreijid
vnn melX-n ilc'igdeliiklio.d cdmrezcn. Aan- lc „.ekkcn. waarop al!™ zich «eer licrcid .erklaanlm
r zien «1c vroegerMinlon.eerde melkcaitroleul-s A-ze r,p te lwk.„ in hun dlvc.se (..nc'Jcs. All™ het ach-
ml weiding niet g/IV henlx-o. zal zoo eemsszms me- te/eind weigerde in het ka meel e» vel te kruipen cn nié-
hen. dia melkconleoleiiis «erkznam zijn. man<l vcrkV <lc ach liereU date imfchW I-mcIle
doei' aanvullr.igscursus gelegenheid worden gege- (>ver le neroea.
v/i/riTT»/ vc|sverven. Ten einde raad Insloot mm .daarop den kameel j-
laten op'reden... zender nchleivind. AVe hebben !ii. i
ie dezer plaatse «orden pogmgtai aangewend om (]|ls ,e f|(en jnet ee.n parlieele kannr.-leii-staldne. SI p
le komen lot de onnchlmg eetner atdedin» .van «Ie cn Icivenlixïs hing Woensdagavond hel achterste p
v-reeriimng tot veredeling van het vak onderwijs in Wrat- doellc van den kameel er hd Dc directie hoeft nu «to
Irieslnnd. Spoedig zal ie dun etnde «ene openbare ver- „nderhaiidclingon geopend mol den beroemden ..StcHo' -
nadering woeden i^houdnn bij dni hr. P. Stol lc hotyl- kameel, teneinde zeker le zijn. dat een parlieele staking
vcrvt>jg |0| (je onmogelijkheden zal behoorc-u.
scharwoudo, waar <l«an door den heer directeur der»
vereeniging de wenschelijkhcid hiervan zal worden uit-
cengezet.
HARDDRAVERIJEN.
De ..Kennemer Sportclub", die de Zendag 6 October
door haar goorganiscerde harddraverijen uitstek«id zag
slagui. heeft "tegen Zondag 20 Oclober weer groote
harddraverijen uitgeschreven op het laudgoed „Kranen-
broek". Er zal weer een harddiaverij worden gehouden
van 'Ncclerlandsche paarden en een internationale haixl-
draverij.
Wij twijfelen er niet aan, of !ua hol succes van i.1.
Zondag, zal er ook thans weer groote belangstelli.ng
voor dé di-averijen zijn.
WILDE ZWIJNEN.
In de „Putlensche Courant'' lezen wij in een cor
respondentie uit Ermelo^ dat meii op den weg tusschen
Elspeet en Apeldoorn hoe langer hoe meer overlast \an
wilde zwijnen krijgt .De schrijver vertelt daarover ver
schillende staaltjes, doch wat hij Maandag heeft weder
varen, was het toppunt. .Men leze:
Hel liegon^ dadelijk op den grintweg naar EEpr-ct
Als de ..Slelio"-kamce! zich nu maar niet solidair
gaat verklaren met zijn collega-achtereind uil d:re
schouwburg
BRAND TE AMSTERDAM.
Een hevig uitslaande brand brak gisteravond om
streeks tien uur uit in dc stroo- en viithoedenfabri
der firma Vivario, gevestigd in de aangrenzende p' "-
ceelen Damrak 54 en Nieuwendïjk! 07.
Door voorbijgangers gewekt, haastte de lieer Vival i
die zicli reeds te ruste had begeven, naar de» winkel.
In middels liad ook de heer Gruning, die in het naa -
bijgelegen perceel aan don Nieuwendïjk een garen- n
1 landzaak heeft, den brand ontdekt. Gelukkig Re vin it
zich een brandschel iu hel huis van den lieer Gr -
ning. zoodat de brandweer, onmiddellijk gewaarschuw I,
met zeei- ecl materiaal sj>o©dig ter plaatse was.
In 'een oogwenk waren de 'slangen naar do daken
der omliggende per ceel? n aan Nieuwendïjk, Darnra..
en Onze Lieve-Vrouwenstecg gêheschen. z iodat m: n
weldra groote massa's water op de lager
I u ssch
rhuizen gelegen Vuurzee kon werpen.
van den Apeldoornschen straatweg af. Een kudde van 1 A'oor _d? nieuwsgierigen, die zich in groo ten g?!:i'o
aclit groote wilde vatkens lersperde ons den weg, on- op Nicuwondijk en langs het Damrak verdrongen, w is
gcrckentl eenig© verder iti 7t hosch. Afstappen en loo- 'Ie eigenaardige bekoring, welk? een vlammenzee immer
pen \vas_ cisch. Ze keken ec»s cp van hun maaltijd 'en 1 biedt.' weldra verdwenen, want slechts nu en dan
gingcii in gestrekte draf cc» tiental meters op zij. een fel opspattend© vonkenregen, dal de. brand wc t
Aan 'I begin van 'L 7,,Wiesselsehe bosch" een kudde het vuur nog niet meester was. Een blik óp het terreur
van 13 wilde dieren. Die bleken niet -van zins I© van bet onheil, ons door een welwillende» bevvo"
wijken. AI doen die „beestjes' van zoowat een ine- van. een aangrenzend pereeef gegund, overtuigde cn-.,
ter niets zoo men verzekert men loopt toch dal men kort ,voor hel afzenden van dit bericht hot
niet graag voor hun snoa'. Er zat niets anders op dan vernietigend element nog lang niet had overwenn'
te wachten lot tijd en wijle 't den wilden zwijnen l:c- en dat men er slechts in geslaagd was het vuur t
liefde on te marcheeren.... Me! een minuut of vijf was de fabriek te beperken.
dat pleit gewonnen. De grootste hindernis kwam ech- Inmiddels lijden «de magizij.ien en omliggende win'c-N
ter nog... {veel waterschade. De woonkamer van <Jen heer G- r-
Waar de wegen naar Apeldoorn en Wiessel zich on. was geheet óudergeloopert.
scheiden was de weg bezet door. goed geteld, negen Omt 'ni de oorzaak van den brand verkeert jn n
en twintig kleine en groote varkens. Weg en bosch in het duister Te* zeven m-,- had men de fabriek ve--
waren zoo 't scheen bezaaid met voedsel en de beestjes laten zondei- iets Rijzonde/s opgeinerict t? hebben. De
Feuilleton.
37.
De molenaar keek niet om zich heen bij zijn warm
en moeilijk werk. Regele zag hij niet, en deze liet
toch, geen oog van hem af en, zij had een vuurrood
hoofd. En op zijn weggeloopen vrouw lette hij even
min,, al keek deze schuw en toch begeerig als ee.n
kind naar verboden dingen, van verre naar dien, zwar
ten man, in, den verschroeiden en, stukgescheurden
kiel. Achter de mannen van Jacobshof hield de mole
naarsvrouw zich half verscholen.
En wanneer vooraan de balken kraakten en de
vonken omhoog stoven, dan drong zij naar voren, als
of zij daar moest zijn, waar het gloeiende gevaar de
mannen omlaaïde. Iedere nieuwe vlam die omhoog
sloeg, leek de jonge vrouw wel tei het hart te lich
ten, zoodat. het sidderend zijn angstvolle liefde zag.
De molenaar hoorde niet, hoe de Jacobshofers zijn
moed en, kracht loofden, dat erfdeel der KLotzen se-
dert oertijden..
Maar zijn vrouw boord,e het. Want wanneer haar
man geprezen werd, al was het op fluisterenden toon,
dan verneemt een vrouw het, zelfs over zee en woeste
nijen .heen.
Als een vrijwilliger "in den, slag, stond de molenaar
in den brand. Waar niemand meer ©en ,arm durfde te
verroeren, daar bleef hij. Het loeien van nieuw op
laaiende vlammen, het was voor hem als het vijan
dig veldgeschrei. Het bracht hem tot vaster ver-
weer, tot kloeker optreden.
En toen dan eindelijk de merkwaardige stilstand
van het vuur bij de kerk kwam en de Jacobshofers
wat herademden en aller daden luid of in stilte be
gonnen te roemen, toen kwam er bij den molenaar
een ontnuchtering.
Zonder dat iemand hem zag gaan, verdween hij
vlug.
Buiiten, achter den tuin van de pastorie, zocht hij
zijn paard. Waarom hij den korten weg naar den mo
len niet 't,e voet gegaan is, aan den knecht de heide
paarden overlatend?
Toen hij zijn onrustig paard van den boom los
maakte, zag hij in het vale licht van den brand een
menscb neerhurken. Of was bet geen menscb, daar
naast «diie zwarte plek in, bet witte tuinland
„WieLdanr?" riep de -molenaar tweemaal luid. En,
toen bet zich daareven verroerde, l'oeu sprong bij met t
bet paard over de beg en ging op de plelc los.
Houd bet sebuwe dier terug, Johannes Klotz! Den
man op bet ingepakte doek beeft nog niemand onge-
straft kunnen overrijden.
Een gillend', schreeuwend menscb is eensklaps om-
boog gesprongen, bet razende paard tegemoet. ..Hier j
niet, bier niet." had Heinrich Neuhaus gehui'.d. ..daar
ligt de Heiland."
De molenaar had begrepen! Had begrepen wat daar
ingepakt op den grond lag. Had hij gelachen?
Lappen en latten stoven een oogenblik later iu
het rond, als gerafeld en gesplinterd onder razende
paardenhoeven,
Daar bliksemt, .eensklaps iets omhoog. Het paard
steigert zoo wild, dat zijn ruiter diep naar voren
'buigen moet. En weder die felle schittering. Heeft bet
zware ijzer van bet paard een steen getroffen,? Of
waren bet de gladde kleppen van de fluit? Een snui
ver, een vreeselijk geluid, als een smartkreet, die
achter de saamgeklemde tanden van een menscb ver
sterft. Zonder ruiter stuift bet paard door den tuin
en over de haag. Het andere dier rukt zich even
eens los en beide dieren stormen ais razend den
weg langs.
Een oogenblik ligt alles doodstil op bet vertrapte
la,n,d. Dan richt zich tusschen de brokstukken lin
nen en lattien, een man op en, gaat, hee'n.
De andere ligt bewegingloos i'n de sneeuw.
Nauwelijks was de brand' voor de kerk tot staan
gebracht, of daar ratelde de brandweer uit de stad
het dorp binnen. Er was een algemeen gespot. Ja, I
er was een wonder gebeurd, dat begrepen ze, hetj
boerenvuur was in zijn schulp gekropen voor
stedelijke brandweer, omdat bet gedacht bad, het
anders toch te zullen moeten verliezen.
Maar Stunden-Wiibelm sprak over zijn wonder niet.
Hem was bet hart te vol van gelukzaligheid, zoodat
hij het spreken zelfs vergat. Slechts syeek hij olk
kind nog behoedzamer over het hoofd en streelde el- 1
leen hond met nog inniger vriendelijkheid en haalde
de lucht diie diep bezwangerd was door een ondraag
lijke brandireuk, diep en zwaar in, alsof die lucht
uit het paradijs kwam.
Met de brandwéermanneu uit de stad was ook dok
ter Gothe meegekomen. Niemand had hem geroepen,
en zijn zuster verheelde het hem niet, dat zij het
voor een sterk stukje onzin hield, om midden in
den nacht hij als oude man, naar 'n brandje te gaan
kijken, dat hem in geen enkel opzicht aanging Zij
gaf hem evenwel zijn pels en legde de dikste dsken
in het rijtuig.
Toch lachte de dokter, toen bij instapte en naai
de zweep greep. „Scliimp maar, oude draak." mom
pelde bij, ,.ïk maak jou het hoofd warm en jij mij
de voeten." En hij riep zijn oud paard, vroolijk het
„vooruit" toe.
De hemel boven het Ulsterbeekdal was bloedrood,
zoodat de weg met ziju bochten duidelijk te zien
was. Ver weg boorde men de bonden, van den Kou
den Grond bla,ffeu, als begrepen ook zij, welk een
booze nacht, het was.
Van alles stoof de dokter voorbij, die bij het dan
sende schijnsel van zijn lantaarn kalm toekeek en
zijn paard niet overmatig aanzette,
Eerst op de hoogte kreeg hij -meer haast. Op de
kerk en de pastorie hield de dokter aan.. Hij zag de
volgepropte steeg en de zinnelooze menseken..
Toen bond hjj het paard aan een boom vast en
werkte zich door de menigte heen tot de pastorie.
Het was donker in den hof. waar duizenderlei voor
werpen stonden, die niemand wegbracht.
Als een scherm voor een vuur, zoo hield de kerk
bet schijnsel van de vlammen tegen.
De moeder van, den doiminé stond wat aan den kant
bij een paar vrouwen, die naar haar eigendommen
keken,.- De muts was haar van het grijze haar ge
schoven. Zij keek bijna zonder deelneming toe. „Dok
ter," zeide zij, zonder eenige verrassing, toen zij
haar vriend zag. „Dokter, -betris als in Sodom en
Gomorra."
Hij lachte even. ,.He, be, u weet wel. niet achter
om kijken,"
Zoekend keek hij den kring rond. Dan legde hij
de oude vrouw de band cp den arm. „Waar is het?
Het is toch in veiligheid?"
Hij zeide ook slechts „bet", toen bij het doek
meende.
Zij knikte en schoof met een vlugge beweging
baar muts recht, alsof een nieuwe kracht en belang
stelling over baar was gekomen. „In den tuin,, achter
de haag, waar niemand komt, daar lgit bet goed
bewaard. Heiniiicb Neuhaus is er bij om er op te
passen. Juist zooeven heb ik zijn zuster er heen ge
stuurd,! om eens naar hem te -ion."
Toen ging de dokter het buis door naar den verren
tuin.
Hij vond bij de haag een, vrouw naast een bloe
denden, bewusteicoz-an echtgenoot neergeknield eu
rondom latten en brokken linnen. De beschermer ven
bet doek was verdwejnen.
De dokter had mannen gebaald, die den mole
naar iu de pastorie hadden moeten dragen.
De oude ciame zag hem binnen brengen. Zij wilde
roepen, vragen. Maar de dokter wenkte- tot stilte u
•zijn gelaat was zeer rood.
Toen drukte de oude vrouw de lippen hoe! stijf o.a
elkaar en liep den bof Sta, waar boeiden dekens op
karren lagen,,
Zij rukte na,ar zich toe. wat haar het eerst !n
han,den, kwam en begon met (.en boei voor den zie
ken man te spreiden, wiens bloedend en bezoc-deïd
hoofd door Ltezei geen seconde werd losgelaten. Du
dokter beval center, nadat, hjj den molenaar had ge-
wasschen cn met zorg had onderzocht, dat men hem
naar den Kouden Grond zou dragen „Want," zoido
bij tot de moeder van den dom ine, „uit eigen scho
tel eten cn op zijn eigen bed sterven. d:.o is't beste
wat men op aarde hebben kan, wanneer het ni?t bet
allerbeste Is."
Eerst toen baar gewonde gast was w ::;edragen,
dacht de oude vrouw weer aan haar angst. Minu
tenlang drukte zij de handen op het kloppend hart,
dan ging zij iu het gewcel van bet Kerkplein haar
zoon ?«oeken. Allehe wflde zij den gang na den tuin
niet doen,. Zij nam hem ais een kind bij de hand.
„Kom, Wolf, nu willen wij eens naar onzen..." zij
snikte luid „naar onzen, Heiland gaan kijken."
Hjj ging met baar mede, zonder zorg en zonder
angst. Ach, zij durfde hem niet in de oogen zien,
zoo schreeuwde de angst uit baar ziel. De angst,
die zij wel zou vinden, daar, waar de wachter was
weggevlucht.
De dominé sprak geen woord, toen bij de ramp
zag. Hij hoorde niet, boe i:mand achter hem zeiaé.
dat de paarden van den molenaar als razend waren
geweest en Klotz door zijn paard was afgeworpen en
vertrapt was door bet dier, dat, wild door het vuur,
door geen mannenvuist mee?, te regeeren was ge
weest
Ook dit vernam hij niet, nu niet én ook later
niet, dat er een blijdschap door bet dorp ging, dat
bet doek. dat zooveel ergernis bad gegeven, vernield
was. God laat niet ongestraft met zich spotten, rede
neerde men en geen, menscb mag hem ongestraft ias-
