K
We! hecfl men mvir Duitscli voorbeeld een lijden kunstmatige filtratie. De verondepslejli-ng, aarvan
lang de waarde willen beoorder-len volgens een gehalte- mén bij'de toepassing vaa ds fi?;reei-ond3 kracht vak
bepaling, die mi.i of meer di óplossc'mb werking dei', den bodem lot dusver steeds ui.lgega.in is bestond in
wU,°"mhel fei'. .dal'een vaste fijnkorrelige bodem' onder .Hor
mate omstandigheden» op een zekere diepte van 3.5
tol I M. onder het g- ondoppervlak bacLniënvrij is
en dat dus grondwater. u|t defce 'lagen van don bodem
plantenwortels zou nabootsen^ maar ten slotte is;.'men
naar ])ovcnvn melde \vaard,4>e paling k-rugg-k-erd.
Dal de fijnheid van belang is. volg' uit de eigen,-
schappen der meststof. Het is niet oplosbaar en moet
derhalve waar mogelijk, zooveel mogelijk mal den grond
vermengd v u dén. Hoe kleiner iju <lo deeltjes zijn.
hoe beter stail bel slakkenmoel bioot hui de oplos
send.' invloeden in den bodem. Daironi stelt men den
eisch. dat het gehalte aan ..fijnmee!' minstens 75 pet.
mop.' bedragen, d.w.z, dat 75 pet. der geheele meststof
door .:3n zeef valt mei een bekende zeer nauwe maas-
twïjd we.
Bij aankoop van slakkenmee! is hel verder van
bcto.eg, dat de echtheid gegarandeerd wordt. Immers
vermenging met fijngemalen phosphorieten mét on
geveer gelijk gehalte aan totaal phosphorzuur, zou het.
goh al Je anti dit totaal phosphorzuur van het mengsel
lelijk d-oon blijven al.» in het cmvervalscht slakkenmeiel.
n. den bodem echter zou het verschil direct uitkomen,
aangezien hel phosphorauu; uit het siakkenmeel daar
heel spoedig ter beschikking van de plan'.en komt,
maiT dat uil dc ruwe phosphorieten niet.
Gelukkig is cle echtheid van siakkenmeel door mi
croscopisch onderzoek heel gemakkelijk té constateren.
Bij vele practici heersent een bepaalde voorkeur
voor sommige soorten van siakkenmeel en de han
delsreclame. die nog steeds de vermelding van ..echt
Duitseh' als een bijzondere aanbeveling schijnt be
schouwd te willen zien. werk 1 deze ongegronde meening
Sn de hand.
Hel is nog nooïl gebleken, dat bij gelijk gehalte
aan totaal phosphorzuur en fijn meel hel eene siak
kenmeel heter was dan het andere. Duifsch slakken-
mee! is dus uilleraard niet beter dan bijv. Belgisch.
^Merken'" zeggen hier niets maar de analyse omtrent
gehalte aan totaal phosphorzuur,' aan fijnmeel en de
^uitkomsten van het onderzoek naar de echtheid vor
men den eerilgcn grondslag voor een vergelijkende waar
debepaling.
Het is altijd verstandig siakkenmeel tijdig aan te
wenden, opdat het. vóór het phosphorzuur door hel
gewas moei worden opgenomen, gedurende behoorlijken
tijd aan de oplossende bodeminvloeden bloot gesteld
kan. zijn. H i
op lichte gronden met een zwak absorptievermogen
Ss siakkenmeel de phosphorzuurmest bij 1 uitnemend
heid. Op grasland1 voldoet het eveneens zeer goed. ter
wijl "het voor zure gronden altijd bijzonder 'aanbevo
len wordt. Het zal n.l;' door zijn gehalte aan kalk
«3e zuurheid temperen. Op vele gronden zal het aan
bevelenswaardig blijken, het benoodigde phosphorzuur
Jhet eene jaar in den vorm van siakkenmeel het andere
Jaar in den vorm van super te verstrekken. Men
profiteert op de marnier het meest van de mogelijk
gunstige werkingder nevenstoffen, n.l. van jle kalk
Sn. ïjef Thomasslakkenmeel en van bet gips in het
fsuperphosphaa t
\Yoor zeer zware gronden is siakkenmeel niet ge-
techifct, aangezien de behoorlijke en gelijkmatige ver
menging met den grond' te veel te wenscïieai zal over
laten.
Omtrent liet beendermeel zullen we weinig ..vermel-
0e®L We hebben er indertijd bij de bespreking van do
«samengestelde meststoffen at eens vrij uitvoerig over
geschreven. Deze meststof heeft zich in Noordholland
taooit een belangrijke plaats kunnen veroveren. Als
*nen beendermeel koopt, neme men steeds ontlijmd. met
bét laagste gehalte aan stikstof, (van 0.5 tot 1 pet.
ongeveer). De werking en aanwending komen zoo goed
als geheel mot siakkenmeel overeen. Bij de beoordeling
van den prijs lette men op den ge vraagden prijs voor
üe stikstof, die men ïn beendermeel op den koop moet
meenemen en die men vaak reet te duur laat betalen.
E® enkele keer wordt beendermeel aangewend op
grasland, waar heel kostbaar vee zal weiden., teneinde
er absoluut van verzekerd te zijn, dat geen vergifti
gingsverschijnselen zullen optreden. Bij veis andige toe
passing van cle andere phosphorzuurmeststoffen is de
Rans op schadelijken invloed bij hel vee echter, blijkens
Öe -ervaring, al bijzondér klein.
Een enkel woord hu nog over de z.g.n. ruwe
phosphalen. in hel bijzonder het A«iicultuurphosphaa<t.
cn. 4e phosphaatmest Besnard. Beide zijn ruwe phos
phorieten ,diei zichdoor de bijzondere murwe struc
tuur ondc; scheiden van die phosphorieten, waarvan mem
super bereidt. Beweerd1 wordt dat genoemde phospha-
|tef> 7.>jc3j onderscheiden dooraal het daarin aanwezige
phosphorzuur, ongeveer als in siakkenmeel^ vrij ge-
makkejijk kan worden opgenomen. Het Besnaidplios-
phaal wordt volgens een geheim procédé, dat in
hoofdzaak op gloeiing van het ruwe phosphorict schijnt
fcreer Je komen, bereid. De uitkomsten der genomen
proeven foopen al zeer vee! uiteen, doch geven niet
liet recht deze meststoffen alle waarde te ontzeggen. Het
grootste bezwaar is en blijft echter, dat vervalsching
me! fijngemalen. g?wone ruwe phosphoris'.en niet kan'
worden geconsla'eeid,. zoodat de echtheid niet kan wor
den bewezen. Dit zal de verbreiding der genoemde
meststoffen ongetwijfeld zeer sterk belemmeren.
Gemengd Nieuws.
HET «TI.tlUCEREN VAN DRINKWATER.
Over het Uitroeren van drinkwater schrijft het week
blad ,.'De Gas- en waterfitter*'
Bij hel ffltreercn onderscheidt men de natuurlijke
afkomstig, eveneens geheel kiemvrij i;. De eers'e zand
filters voor centrale watervoorziening werden in 1829
in Londen aangelegd. Bij het onderzoek van zand-
fflters is gebleken, dal de liiti-eerende vverking er van
aanvankelijk zeer gebrekkig is. Langzamerhand vormt
zich dan aan de oppervlakte van het zand een dunne
huid, de z.g. filterhui, 1. welke dan het eigenlijk lit-
trceiend vermogen, vooral ook wat betreft het terug
houden van kiemen, bezit. Nadat zich deze filter-
huid gevormd heeft, is de filter eorst geheel en al
voor nel gebruik geschikt en levert, nu goede resul-
lalen. op. .wanneer men door het toepassen vam pas
sonde maatregelen zorgt, dat de filterhuid voortdurend
goed in orde blijft, ^adat'de-filter eenigen lijd ge
bruikt is, begint deze langzamel-hand minder door te
lalen. zood.il ten slotte de druk van de boven (de
fiJtcrhuid slaande vvalcrkolom zoo groot woidi, dat
er gevaar beslaat, dat de fillerhuid zal scheuren. Dan
is de filter ui gewerkt. Nu moet 'hei filtreeringsproces
onderbroken, de filterhuid verwijderd en een nieuwe
filtra'iepeiiode ingeleid worden.
Hoewel de fillerhuid het grootste gsdesile van de
bacteriën van hel onzuivere water opvangt, laat zij
toch een niet onaanzienlijk aasital passeeren.
Volgens een jnededeeling van Reinseh io ,.Licht
und W asser' moet dé hoog'é van de zandlaag in "den
filter minstens 400G00 m..M. bedraden.
Van invloed op de hoeveelheid van. de in hel filtiaal
voorkomende kiemen is de fiürgöesnelheid in de fil
ters en voor alles ook eenevenlueele verandering
van den waterstand in de fifters. De snelheid, waar
mede gefiltreerd wordt, zal inliet algemeen niet meer
bedragen dan 100 m.M. «in het uur, een snelheid, .bij
welke dus iedere vierk. M. oppervlak per uur 100
L..00 per dag dus 2.4 kub. M. gefiltreerd water levert.
De praktijk laat slechts een, absoluut maxiinumgo-
halte aan bacteriën in hot fiitraal pir-in de kunstmatige
zandfilters toé. ,-jQit grenscijfer bedraagt 100 kiemen
per c.M3. fi 11 raat." Dat een gebrekkige filtratie in sóm
mige gevallen gevaarlijker kan üijn dan geheel geene,
hoeft de cho lera-epide mie te Petersburg in den herfst
van 1908 bewezen, toen de van slecht gefiltreerd Ne-
wawater voor ziene stadsgedeelte, gemiddeld hoogere ziek-
tecijfers aan cholera vartoonden dan van orrgefiltreerd
water voorziene.
In alle filterbassins werden dan ook virulente cholera-
bactcriën aange'roffen welke zich aldaar vermoedelijk
vermenigvuldigd hadden. In plaats' van dc langzame
filtrajie door zand., heeft men in enkele plaatsen Vi
ander stelsel toegepast. Men heeft 'tzij 't fil.ratiepro-
ces over verscliillende malen verdeeld of heeft door
hot laten inwerken van da zuurstof van de lucht bij
de hoofdzakelijk natuurkundige werking van de fi.-
ters een biologischen factor gebracht.
Op het beginsel, de zivbVènd# en opgeloste sloffen
faiet'in eens, maar in verschillende gedeelten uil hel
water'te verwijderen, berust de voorfi 1 ireoiiugsmethode.
Hiex-toe behoorL de het eerst te Bremen toegepaste
dubbele filtratie. De vooi'deelm van deze methode zijn
gelegen in een meer grondige zuivering en in het
feit. dat men hel eerste filiraat niet ongebruikt behoeft
|e laten wegvloeien. Over het algemeen is de chemische
üoestand van het water niet van invloed .op hel fil-
tra.iep.'oces. Bij de toetreding 'Van lucht kan het on
der de naituurlijke bodemverhoudingen tot een vol
komen oxydai'ie van de ïn water aanwezige oxydeer-
bare stoffen komen. Deze .omstandigheid en hét feil.,
dajt bij de natuurlijke filtratie .door'den bodem van af
hel oppervlak naar de diepte ia een grondlaag, welke
met iuchl gevuld is, ook het .water van bacteriën
bevrijd wordil, hebben er in den iaatsten tijd toe ge
leid, .het natuurlijke filtrati;procfes Weer na ie 'volgen
cn in plaats van de met water overstroomde lucnt-
vrijc zandfilters de werkingen van .de niet geheeL ouder
water gelegen, luchthoudende kunstmatige libers le Jje-
situdeeren.
Hiervoor werden op grooleschaal proefnemingen
'te Chauteadnn gedaan, liet nadeel van langzMm fji-
itrecrcödc zandfilters is gelegen in haar groote afmetin
gen en haar bewerkelijke,.reiniging en ook daarin, da4
de eigenschap .van deze filters om kiemvrij wa.er te
leveren, eerst na verloop van .tijd* aan den dag komt.
Daar men lot dusver slechlé rhét onder water liggende
zandfilters en de zich daarop ontwikkeld hebbende
natuurlijke fillerhuid te dóén 'had, lag het denkbeeld,
voor de hand, deze zich' langzaam voimende natuur
lijke fillerhuid door een kühstmatige te vervangen of
tenminste de snelheid vari de vorming van de natuurlijke
huid door kunstmiddelen, d.w.z.- toevoegingen bij het
onzuivere water, tc vergBopten. Zoo n toevoegingsmid-
dei is aluminiumsulfaat of aluin, welke hoofdzakelijk
bij de Amerikaansche fnelfillia ie toegepast word', waar
van een gróole reeR!£rvan stelsels bestaat.
Deze onderscheiden zich door de soort yan het
filtermaleiiaaL de fiiterdoorspoelmg en de rege'ing van
de hoeveelheid afvloeiend water. In Dui schland wordt
van de snelttlters het meest deJewehilter toegepas;.
De toepassing van aluin als toevoeging?middel bij
onzuiver water schijnt uit een hygiënisch oogpunt ge
heel en al zonder bezwaar ie zijn, indien slechts zuivere
aluin gebruikt vyoidt; i i Amerika zijn tot dusver geefn
gezondheidsstoringen door het gebruik van het aldus
Voorbchandclde water -bekend geworden. Ook uil een
bacteriologisch' oogpunt kan de Jcwëlfiiter als gelijk
waardig mc-t dén zandfijler beschouwd worden. Daar-
cmlcg -n slaat ze. _\vat de verwijdering van -trocbelingou
cn kleuringen uit hel onzuivere water aangaat, boven
hot oudere systeem. Het bedrijf der snelfilters en dc
bediening er van is eenvoudig en kan goed gecentraliseerd
worden. In Cincinna-'i is éé>i man voldoende voor
de .sne(fj',terins!a'latie, wetké dagelijks 109.000 M3. wa
ter levert.
'Als filtreerende laag kan men behalve zand ook
nog andere materialen gebruiken hoewel deze over
het algemeen het zand niet hebben kunnen verdrin
gen. Voor kleinere filters komen in aanmerking slem,
k >o% asbest, «aardewerk, porselcinaarde, infurosiënaar-
de. Ilct af filtreer en van de bacteriën heeft alleen bij
de beide laitslgenoemde filtrccrmaterialen plaats. In
elk geval ljij dc- filters van aardewerk nog" korten tijd
terwijl de overige filters slechts voor het klaren van
troebele vlooistolfen gebruikt kunnen worden. Ook de
beste klein filters werken slechts gedurende korten tijd'
bacteriën werend; ,een normale lijd voor het reinigen
of verwisselen .er van kan niet aangegeven worden.
Daarbij komt nog dal de tenminste aanvankelijk bac-
terjönaicht werkende filters gewoonlijk slechts zeer wci-
uig water leveren.
STRIJD TEGEN DE VLIEGEN".
Op aansporing van den- Couseil d'hygïène'publique
et de salubrilé heeft meu in. Parijs een half mil-
lioen circulaires doen drukken, die; in Frankrijk ver
spreid rullen worden. Deze circulaires bevatten
raadgevingen, bestemd om onze voedingsmiddelen,te
gen het in aanraking komen mei de vliegen to be
schermen; om deze te beletten -in onze woningen
binnen te dringen; om die, welke er ingedrongen zijn
te vernjetigen en om overal haar groei en haar ver
menigvuldiging tégen te gaajn.
Vierhondordduizend van, deze circulaires zullen uit
gedeeld worden aan de leerlingen der gemeente -
scholen van Parijs en den omtrek, boniderdduizend a,n
dere zullen gezonden worden a^n lycea en andere
o nd ir w ij si urcli tmgen,-
Daarenboven zullen met hetzelfde doel talrijke
geïllustreerde aanplakbiljetten verspreid en aa.nge-
plakt worden in Parijs en in de provinciën.
HONDERDJARIGEN.
Niet. allo landen zijn even, „geschikt om oud te
worden. Bulgarije is het land der grijsaards. Voor
eenigen tijd trof men er vier duizend1 honderdjari
gen aan, op het oogenblik nog 3600, Roemenië heeft
3100 honderdjarigen, Servië 600, Spanje 400. Fran
krijk 200, Italïc 190, Oostenrijk 160, en daarna
komen Engeland, Ruslaand, Duitschland, Noorwegen.
Zweden, Denemarken, en eindelijk Nederland. De
Balkan, schrijft de redactie van Vox Medicorum, is
dus als het echte cultuur-gebied der grijsaards te
beschouwen «in tegenstelling met ons land. waar
ondanks de betere toestanden, het aantal grijsaards
zoo gering is, dat iedere honderdjarige in De Prins
komt en' dat zelfs^onze groote pers meent, van el-
ken Nederlander; idie een eeuw geleefd heeft, met-
ding'te moetefr maken.
EEN MOOIE INRICHTING.
Ie Liverpool bestaat thans eenj cleaving-house
voor dokwerkers, vertelt het Hdbld. Omtrent deze
nieuwe en belangwekkende inrichting wordt uit En
geland aan de Frankf. Ztg geschreven: „Liverpool
geeft het oorbeeld van een merkwaardige .inrich
ting, namelijk'eeh combinatie van een arbeidsbeurs
en e?n looubetalimgsbureau, voor havenarbeiders. De
arbeidsvoorwaarden in de dokken zijn zeer eigenaar -
d-ige. Do arbeid is ongeregeld, soms duurt hij da-
,gen achtereen, soms ook slechts enkele uren. Te
Londen, «de grootste haven der wereld, is het met
de verdeeling van den arbeid, al zeer ongunstig ge
steld. Bij duizenden tegelijk zoeken de dokwerkers
dagelijks werk., en dikwijls moeten ze zelfs om
werk vechten. Even ongeregeld is de loonbetaliug
die dan eens - na eenige) dagen, dan weer na een
dag. soms tweemalen op een dag plaats heeft, naar
gelang var,, den duur van het werk. Erger zijn nog
ds toestanden gewordien. sedert de invoering der
ziekteverzekering in Juli van het vorige jaur. Nie
mand wil van deze "Losse arbeiders de verplichting
der verzekering op zich nemen, zood'at het al zoo
ver is gekomen; dat de arbeider zelf zijn verzeke-
nngszegèl.'pToet inplakken (7 pence) indien hij kans
wil hebbén -'wérk te vinden.
Dat was natuurlijk niet de bedoeling van de wet
en is een nadeel voor den arbeider. Te Liverpool
heeft men nu eeri uitwegj gevonden- De reeders heb
ben met het bestuur van de vakvereenigitig dér dok
werkers overleg gepleegd en het resultaat was de
stichting van het bovenbedoelde clearing-house. dat
de arbeidsveifètfiaffing en de loonbetaling regelt, en
tevens de ziektcBtfirzekerïng. Werkgevers en arbei
ders oefenen cik ^^opr vijf "vertegenwoordigers, de
controle op het tbeheer uit, Te> Liverpool, de tweede
haven der wereld/zijn er ongoveer 30.000 dokwer
kers. Deze zijn alletn in het Clearinghouse inge
schreven, waarvoor als controlemiddel een penning
dient. De reederijen nemen alleen arbeiders a<i-n door
bemiddeling van bét Clearinghouse en ,in plaats van
dagelijks direct aap de arbeiders het loon te beta-
len, zendt men wekelijks een cheque aanj het Clear-
inghquse, -dat des Zaterdags den arbeider het geza
menlijke loon uitbetaalt, dat hij in die week bij. zijn
verschillende karweien verdiend hóeft. De voordee-
len voor beide partijen zijn duidelijk: voor de
werkgevers de groote vereenvoudiging in de loon
uitbetaling door de vervanging der oude tijdroovem
de methode; voor de arbeiders niet meer de uitbe
taling bij gedeelten, maar de gebruikelijke loonbe
taling aan het einde der week in een bedrag. De
verzekeringskasten berusten in het Clearinghouse,
dat in: opdracht van de werkgc-vers de zegels
plakt en het wettelijk vastgestelde aaudeel dor aj-PEÏ
beiders in de premiebetaling van het loon aftrekt.
Het Clearinghouse, dat nu ongeveer een jaar he
men hoopt dat Londen het voer beeld van Liverpoo
zal volgen.
ïfARRY THAAV.
De Canadeesc.hr immigratie-autoriteiten hebben in
de, quaestïe-Thaw den knoop doorgehakt.., Gisteren
islThaw te Coaticook door de beambten va,n het
immigratieclep;,riement naar mon zegt op laat
van den minister van binnénlandsche zaken -hi
éénj auto gezet en over de grens gebracht,, en toen
hij oenmaal weer in deVereerigde Staten was, heb
ben de New-Yorksohe autoriteiten zich weder vaq
hem meester gemaakt. Blijkens een teiegram in dc
Engelsche avondbladen verzette Thaw zich heftig tc
gen de. wegvoering, en mo3st bij in de auto wordei
gedragen. Alles gebeurde echter blijkbaar zoo sneï
dat zijn vrienden te Coaticook geheel werden v r
rast. Canada .s dus van Thaw bevrijd. Bijzonderhe
den worden vorder nog niet gemeld. In, alle zonder
lingheden, die met de zaak-Thaw samenhangen,
zeker de thans door de immigratie-autoriteiten, g<
nemen maatregel, niet de minst zonderlinge. M;
nadere btrïchfen dienen te worden afgewacht voo|
een juist begrip van hetgieen than^ is geschi&d.
DE INSTRUCTIE TEGEN DEN MOORDENAAI
WAGNER.
Een der vele raacLsels, die het afschuwelijke pke
nameen van den moordenaar^ "Wagner biedt, is he
feit,) diak hij den onderwijzer te Muhlhausen,
hem 's nachts in de dorpsstraat tegenkwam, heef
gespaard. Nadat deze, op een vraag van Wagnei
geantwoord had. dat hij de onderwijzer was, zeid<
Wagner: „Ga mjj dan, uit d511 of het zal s ech
met je afloopen!"
Op den zolder van het huis van den moordenaa
heeft men 500 tot 600 patronen gevonden. Deze m
r.itie lag in een kamertje opgestapeld, waar hij zie
dikwijls den geheelen ochtend ophield. De moordt
naar zond aan zijn te Berlijn wonende zuster een
kaart, waarop slechts deze woorden stonden gesehre
ven: „Neem vergift in- Ernst." Diit bevel van de
moordenaar was ernstig gemeend, daar hij niet hel*'
ben wilde, dat zijn zuster voor zijn misdaad o,p
eenigerlei wijze zooi: benadeeld worden.
Wagner bevindt zich in het hospitaal, geheell vai
de i buitenwereld afgesloten,»' over zijn doen en late
ma,g niets medegedeeld worden.; Hij .wordt streng al
een gevangene behandeld..
Het voorloopig onderzoekis geëindigd.
Reclames*
Velen hebben een nieraandoe.
ning, doch weten het niet.
Velen hebben een nieraan,doening, doch weten
niet. omdat deze dikwijls zoo sluipend zich verder onj
wikkelt. Uiterlijk schijnt de pa li int een goede gezondheid
te genieten, behalve dat hij nu en dan last heeft vai
rugpijn en een zwaai' dof gevoel. Doch reeds spoedig el
plotseling kan hij er last van hebben, dat scherp!
pijnen door zijn lendenen en rug trekken, het wate
kan bewolkt zijn en neerslag achterlaten, soms hoe*
hij voortdurend aandrang tot urineloozing, het ka]
ook zijn dat de loozing moeilijk en pijnlijk geschied
Voorts kunnen zijn ledematen opzwellen door water (ws
lerzuchl], hel hart schijnt aangedaan, de handen et
voeten zijn rillerig, hij kan Jast krijgen van rheumatid
of jicht.
Hel is noodig in' te grijpen, voordal uw nieren era
stig ontstoken worden. Een goede kuur met Fosterj
Rugpijn Nieren Pillen dient de ontsteking en ovei-werkl
heid der nieren op te heffen, en de natuurlijke werkiid.
der nieren en blaas te herstellen. Dit geneesmiddi
werkt spoedig en rechtstreeks op de nieren en herstri
haar goede «werking, waardoor het bloed volkome]
gezuiverd wordt, tengevolge waarvan de oorzaak va)
uw lijden wordt weggenomen.
Te Schagen verkrijgbaar bij 1
Rotgans, Molenstraat C14. Tc
zending geschiedt franco na on
vangst van postwissel a f 1.75 voi
één, of f 10voor zes doozet
tfiischt de echte Foster's Ruj
pijn Nieren Pillen, weigert elk
Joos, die niet voorzien is vq
nevenstaand handelsmerk
He!
An
gei
Bij
Do
Vr:
«Ook C'hristiaan Dfinkwort; wilde er eerst niet
wan hoorer., dat Leone op het lastige .dier ging rij
den. Toen hij echter zag hoe zij met kundige hand
zelf öon ihengst zadelde en het toom aandeed en,
Boe het heest rustig het hoofd optilde, toen meen
de Daukwort: „Nu. u schijnt er verstand van te heb-
en en de zwart doet net, alsof hij u kent."
Of het dier haar kende en of hij wist waarheen,
haar dragen zou. Vanzelf iiain het paard de
richting naar Moorheidde. In vluggen draf, als kon
"hij het moeilijk alwachten diaarheen terug te ltee-
ren.
Een poos liet Leone hem loopen. zooais hij wilde,
doch kort voor een buiging van den weg, waar de
blik op .Aloorlieide vrij werd, haaide zij de teu -
gels aan. Zou zij weer onikeeren en zich deze laat
ste smart besparen en n,o,g eenmaal daarheen kijken,
waar het Goleotlia harer liefde lag?
Onbeweeglijk ^at Leone m, den zadel en keek
strak voor zich uit. Geen mensch was er te zien,
3>e namiddagstiite lag over het veld en het scheen,
of alles, op Moorheide was uitgestorven.
„Detlef! Detlc-i!"
In de richting van zijn huis fluisterde zij zijn
«aam en haar blik vloog die) klanken na. over
de velden, (laarheen waar zij met hem had. geloo-
pen, lange da- weiden, over de akkers tot aan het
donkere moeras.
Daar, aan den rand van het moeras, bad zij het
vppr de eerste maal bespeurd, dat spookachtige
schaduwen zich onheilspellend over haar geluk ver
spreidden.
En daar in de ridhting van de zon op de groene
weidcDstreept'li, die zich om het donkere moeras
trekken, duikt ook daar nu niet een spookachtige
gestalte op in een, onbe&temden vorm
Lij» ssa,nt haar oogen in en steeds duidelijker
wordt datgene wat zich daar op den bodem van
iet moeras beweegt. Het zijn de hoeven van een
paard die over den slappen bodem jagen en op
den rug van het paard zit een ruiter, een mensc'h
van vleesch en bloed, diie op dien grond zich W-aagt
in welks midden dood en verderf loeren en waaruit
de diepte armen zich uitstrekken, den onvoorzich
tige tegemoet, hem grijpen, houden, trekken, redde
loos naar omlaag.
Haar tot het uiterste ingespannen blik meent 'n
booge gestalte Le herkennen. Wie was dat - - God
3n den hemel, wie was dat? Eén die het gevaar ver
achtte, misschien het zocht. Heden juist heden
er, morgen was Moorheide in vreemde handen.
Met beide handen rukte Leone plotseling het
paard om. „Detlef Detlef!"
Hij echter hoorde het geroep niet. Zijn huis daar
boven, waarheen hij opzag, hij had daar niets meer
te zoeken, had. geen recht meer op den bodem, die
eens de zijne was geweest.
Boven, bij Eikerrihagen had hij voor éen nacht,
logies gevraagd. Treskow had het goed met hem ge
meend, toen hij de eene fièsch wijn na de andere
liet komen. Pal me r had ook esn poos dapper mee
gedronken. maar het wilde hem niet gelukken ver-
I g'.telihe-id te drinken, en hij was opgesprongen en
[had het glas van zich afgeschoven.
„Leen mij een paard. Treskow. Ik heb zoo'n, be-
hoof te aan een rit." Y
De andere, diie het. begreep, waarom of de wijn
1 niet smaakte, knikte. „Laat je eigen bruin zade-'
len. - Je weet, dit staat n;u hij mij op stal."
En op zijn paard, dat <nu aan een ander behoor
de /was Detlef nog eenmaal uitgereden naar den
grond, waarop hij geen recht meer had.
En toen leek het hem alsof er a,an elk verder
komen van zijn leven ook een'eind gekomen was, 't
laatste einde, dat hij zelf niet: maken mocht.
Leone Leone Waarom had zij hem die be
lofte afgedwongen. ;een helbfte die hij niet bre
ken mocht.
Maar al zijn gevoelens losten zich op in dien
éenen kreet: wanneer het tóch kwam! Een toeval
dat men niet zien kon, niet zieh wilde, dat men
blindelings tegemoet kon, stormen met losse teu
gels.
En plotseling slaat hijf den bruine de sporen 'in
de flanken, en iaat zich met vastgeknepen oógen, t
voorwaarts dragen, vooruit steeds, in wilde kringen, I
die steeds nauwer en nauwer wotden', terwijl de
hoeven'van liét racende dier zich diép ih den slap
pen grond sloau. I
En nog 'doller dwingt hij het dier vooruit,, zoodat
liet schuim het dier irit den hek vliegt en, de mod
der, die steeds "meer wordt o-mhoóg gegooid, paard
on ruiter bedekken.'Het gevaar) werd steeds grooter
de gang van hetpaard steeds moeilijkei'.
Wat kwam daar achter hem aan? Wat naderde
daar als een roepende stem?
„Vóóruit bruine, toon wat je kunt, vooruit!"
„Terug Detlef, terug!"
Achter hem siddert een kreet. Een wild snuiven,
een paardenlijf, dat zich tegen zijn dier aandring-!,
een hand die hem in dën teugel grijpt, zijn paard
omrukten Detlef "FahheY staart in Leoue's doods
bleek gelaat.
Geen geluid wordt vernomen. Aan elke zenuw
trillend staan dc- opgehitste dieren stil. En onder hen
is de slappe bodem, waarin het vreemde klokkende
geluid.
„Voortik daarheen komop vasten
grond."
Met moeite slechts had Leone het uitgestooten
en wedér wil haar hand zijn paard bij den teugel
gr ij pon.
Maar Pslmer dwingt met een vasten druk züner
knieën den bruine vooruit en de hengst volgt van
zelf zijn ouden stalgenoot.
Aan, den rand van het moeras, op de, vaste groe
ne weide, houdt Pa lm er zijn dier stil, springt uit
het zadel cn steekt de armen naar Leone toe. die
zich nog rauwelijks in den zadel kan houden. Half
in zwijm laat zij zich naar beneden glijden.
En zijde aaii zijde staan zijop den vasten
grond.
„Leone Leone!'" I
Haar lichaam beeft en siddert. Zij is ten prooi
aan oen groote ontroering, de doodsangst, dien zij
heeft Uitgestaan, maakt haar tot denken onge
schikt. Zij heeft zfin arm plotseling vastgegrepen,
als moést zij'héih houden, terugtrekken van de don
kere dieipte.
„Detlef waarheen heb je gewild?"
Zijn stem heeft. Niets kan hij zeggen dan: j;Le-
oneLeone!"
Daar ïoopen haar de trané-u óver de wangen.
„Detlef, wanneer je het niet kunt, je woord "te
genover mij niet houden kunt, wanneer het je te
zwaar wordt don neem mij met je mee."
Hij heeft haar handen tegen zijn lippen gedrukt.
..•Tij nog eenmaal met mij je. kunt no^- een,-j
maal >-'■«?.'
I-lij is niet in staat verder te spteken, maar zij,n
blik, die. in .de hare brandt, smeekt: „laat. mij die
hand, die mij nog eenmaal op vasten grónd heeft
gevoerd.l«at zij ih dé mijne hiet voor deii dood,
neen, voor het' leven/'
Groot 'kijkt zijyjhem aap, en oveT haar gelaat sehit- I
tort die hoogste, alles vergetende vrouwenliefde,
die niets nïéer' zoekt voor zichzelf, die slechts ge
ven, geven wal. En wat zijn mond van haar niet
vragen durft, dat spreekt tot hem de hare: „neem
mijiïe hand. neem -haar nog eenmaal, wanneer zij
u voor het leven nog helpen kan,, van nut kaai
zijn."
Een minuut-houdt hij haar in zijn armen, nmar
duwt haar dan weer terug. „Ik kan ik maghet
niet zoo kan ik 't niet. Leone, jij beste uit mijn
leven, jij, wier liefde ik verguisd heb en verspeeld
ik kan het immers .met nu je uit medelijden
„MedeLfiden!" Als eén verklaring kijken ha
oogen naar het verraderlijke moeras. Een snikke
juichen, weerklinkt uit, zyn mond en Detlef breii
zijn armen uit m©t diep geloof in) het woord, d
het hart zich op zq-n lijdenskruis heeft geschreve
„de liefde houdt nimmer op."
Zij geleidden hun paarden bij den teugel tot
de nabijheid van Moorheide, waar zij eenige v
Palmer's vroegere ondergeschikterf tegenkwam ei
Aan -dezen worden de dieren toevertrouwd en d
hen aangapenden knechten voorbij stapt hij met I
one verder.
"Waar boven liet huis ligt achter zijn grijze,
oude muren, bleveni zij staan en ke-lcen hanid
hand lang daarnaar.
„Detlef, je thuis moet het dan beslist
je het'opgeeft? Kan je het nu nog niet redden?
weet immers, hoeveel mij nog' overgebleven is. Wa
nu neem !'k het als mijn eigendom en zegen
hand, die het mij wil schenken! Detlef is er ge
mogelijkheid op, .dat jej
Toen had hij den blik van zijn huis afgewend,
had haar vast on rustig aangekeken: „Neen. Ze
wan)i,eèr daarvoor de mogelijkheid bestond nee-
Niet op ineengevallen muren willen wij ons n-ie:
leven opbouwen. Het hoogste, het. beste uit i
verzonkene vroeger neem ik met mij mee: een v
twee sterke mannenarmen en jou, Leone, m
eerste en mijn beste."
Achter hun rug. achter het donkere moeras zo
de zon ter lrim-mo en in,' de schemering van d
zinkenden dag schreden zij verder, de een vast
den ander geleund, over den ruwen akkerbodem
Thuis a,an het venster stond1 spiedend mevroi
Mathilde. Dat een me.njseh n,u eens nooit uit.
opgewondenheid terugkwam. Hét' meisje, die Leo:
was nog» steeds maar niet terug. Er was bepa#
weer wat gebeurd. I
Plotseling gaf zij een schreeuw, zooals zij h
heele leven lang nog niet geschreeuwd had, want
de naar liet midden van; de kamer terug, waar
der Fohrenbaclc zat en wees met bevende hand
het yenster:
„Herman, ilc zeg je houd mfi vast, opdat
niet omval! Houd mij vast! Daar komen waaraci
arm in arm. I.oone en PaVmer aar.
