Alltlltl NlllWS-
ATTENTIE!
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1914.
57ste JAARGANG No. 5457.
EERSTE BLAD.
WIERINGERWAARD.
Op het slagveld.
Eerste Kamer.
SCHAGER
COURANT.
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag,
Donderdag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 9 ure wor
den ADVERTENTIEN in het eerst uitkomend nummer geplaatst.
Uitgevers TRAPMAN Co.
SCHAGEN, LAAN D 5. - lal. Teleph. ND. 20.
Prjje per jaar f 6.—. Per post f 8.60. Losse nummers cent.
AD VERTENTIEN van 1 tot 5 regels f 0.25 iedere regel meer 6 ot.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend:
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Donderdagmiddag zijn van ons bureau de Schager
Couranten op tijd verzonden. De pöstconducteur van
den trein heeft ho't gak. dat duidelijk met gedrukte
band geadresseerd was, voor Wieringerwaard naar Wie-
ringen verzonden. Zaterdag Is hét' pak eindelek in
Wieringerwaard gearriveerd. Van groote activiteit en
accuratesse getuigt duze dwaalpartij weer niet. Onze
lezers le Wieringerwaard wéten nu waaraan zij de zoo
late ontvangst hebben te danken.
DE TJITG.
De Schager Courant zal voortaan
evenals voorheen weer verschijnen
op DINSDAG, WOENSDAG, DONDER
DAG en ZATERDAG.
Uiig.
De correspondent va®, de Tfcme6 zon|dt uit de om
geving van, Melun dd. 13 September nadere bijzone
derhede® over den Dultecihen terugtocht:
,,Er waait een ork®a®. De regen valt in stfooimen,
regen die de wegen geepett en diépe sporen, er In.
nalaat. Over de sombere velde® Jagtein zware wolken,
de mist hangt in, de toppen, dier boomem, De beekjes
langs den weg zijn tot kleine stroompjes! gezwollen,
de meertjes zijn watervallen, geworden; en hoewel de
aarde geroosterd was iPs die jongste dagen, va® tropi
sche hitte, is allee nu doorweekt. De groote mere®
stroome® troebel, wild, tuesehet® de oevers.
Dat is het Frankrijk va® de® groote® terugtocht
een Frankrijk zoo onjderscheiden va® het lachende
land van de vorige week als maar met mogelijkheid
is te verbeelden. Tloen was alles rustig e® aanlok-
kend. De „veroverende" benden, va® dei® Diuitschen
Keizer trokken over do wege®, hard en. gelijk voor
de wielen van hun transportwagens; dte groote belé-
gf rlngskanonnen met hu® groote bespa®®l®ge® roldéi®
snel voorbij d? mooie vélde®; de hoeven der paar
den weeiklonke® op de® vaste® weg.
Kunt gij u nu die wagens vooratelite®,, zooajs mij
thans hun toestand is geschilderd? De groote wielen
gaan niet meer over gelijke wég»®. De wegen zijn
nu tot rivierovergangen geworden. De wtbele® zinken,
weg in de diepe wagengpore® en del oververmoeidde
trekdieren mcete® hun, uiterste krachten» inspannen,
tig de zweep. De groote dieren steigeren en worste
len in heldhaftige poging, m®ar de wlelte® zinke® die
per. De groote kanon®»® slingeren e® zwaaien. Be®
ruiter nadert: „Gauw, gauw, de Engelschen komen;"
Weer dalen de natte zwetpe® neer. Weer die vTeeee-
IJjke spanning der trektouwe®! Tevergeefs; de wie
len zitten vast.. Soldate® snjjde® de touwen door. De
bevrijde paarden rem®e® weg.
De terugtocht gaat langzaam voort in de duister
nis een einde Jooze stroom, vermoeid, afigiemat, hon
gerig, zonder munitie; eb In de verte vertelt het ge
luid der kanonnen van den eliag die steeds voort
duurt waax men ma»r waagt stand te houden e®
zoo alweer een kanon voor de bondgenooten., alweer
een zandkorrel in die® za®jdHoopesr va® het lot ge
valle®
Dat ls het drama op een der ontelbare wiege® lei
dende naar het noordoosten van, het gebtiied1 va® de
Mama. Ga terug over het bruine veld, e® go ont
moet een troep Engeleche rudlterij. Zij komen met
een afdeellng van den vijand. een, cavalerieafdëe-
llug vluchtende ln het diohker. Boven de wolken, 'die
zich van lijd tot tijd opepen» sohijmt flayw de maan
juist geDoeg licht gevend can de omtrekken te
ondenBchedde®. Een oogenblik en allee le voorbij. De
terugtocht gaat voort I® de® nacht
Maar denk nu eens verder. Geüopf en het te
oe® goed geloof,, dat de zonniifee, ure® die hem naar
hot zuiden lokte®, noodzakelijk kwamen voor dit®
donkere® tijd die zijn terugtrekkende beweging verge
zelt» Verbeeldt u do uitgestrekt» vlakte® tueschien, de
K-roote rivieren en de rivieren giewwollen tusscbon die
oevers de rivieren die overgetrokken moeite® wor
den, terwijl er geen bruggen zijn en terwijl dp ka
nonnen tan den vjj®n,d op de hoogten elke® over
tocht beheerschen. Men zou medelijden kunnen ge
voelen met dit leger in miartelJlng, indien er niet de
rookende ruinen waren va® honderden dorpen, di'e
steeds weër tot krachtige vervolging aanzetten.
Ik heb iu Orlcans een hospitaal bezoekt, vol gewon
den. Ik heb er dingen gezien, tc vreeselïjk om na te
vertellen. En moedige daden heb ik gezien van dc
verpleegsters, daden, welke niet genoeg geprezen kun
nen worden. Ik'heb gereisd door donkere b06schen,
waar bivakken waren opgeslagen en daar zag ik ver
schrikte. hongerige vrouwen die met hun kinderen over
de wegen liegen, alsof te door eem "onzichtbaar schrik
beeld werden voortgedreven.
Ik heb een soldaat gesprokén, die, gewond, van oen
yer.o!ging was teruggekeerd.
De Duitschers", vertelde hij, „vluchtten in wan
ordelijke haast. Slel u ee® weg voor, bezaaid met patro-
nengordc' machinegeweren, Jdioincters ver. Ik zag
wapens en uitrustingstukken van allerlei soort. Duitsch-
Land heeft op deze wegen veel dooden gelaten, 's Nachts
is het een vrecselijke aanblik. Daar liggen, langs de
wegen, de honderden lijken opgestapeld, wijl alle ge
legenheid ontbrak die lijken te begraven. Er waren
immers geen handen om die menschelijke overblijfse
len op te ruimen.
En boven deze doodenvelden vlogen de doodenvo-
gelszwermen kraaien, als onheilspellende voorteek'e-
nen. Hyena's van het slagveld slopen rond en ik heb
gehoord van gruwelijke beroovingen.
Doktoren cn verpleegsters waren den gansch'en dag
bezig deze ongelukkige onderdanen van drie mogend
heden bij te staan. Er was geen onderscheid tussdhfen
Duitschers, Franschen en Engelschen. Op bossen stroo,
in afwachting van de ambulancewagens, lagen de ge
wonden.
Pui Ter den gewenden heb ik gezien, doch geen kreet
van ol'n. geen <n::rt"k!acKi werd gehoord. Het ls vree-
sel'Jk" Yt>or :en r^lment reservisten om langs deze el
lende te moeten trekken. Huisvaders zijn er onder, hon
derden in aantal.
Ziet, hoe ze uit den zak van hun uniformjas het
portret van hunne dierbaren le voorschijn halen. Ik
zag honderden kinderportretjes en schreiende reservis
ten. die deze portretjes mij toonden, te midden van
deze oorlogsverschrikking.
Den Haag. 17 September.
Do Senaat heeft heden-oühtend hét ontwerp-Adres
van Antwoord gelijk steeds, een weerklank op het
Koninklijk woord goedgekeurd. Dr. Kuyper (die
er jeugdiger en strijdlustiger dan ooit uitziet) had en
kele amendementjes van zuiver-redactioneelen aard;
taalkundige correcties, zooals generaal Staal ze noem
de. De Commissie van Redactie legde zich aanvan
kelijk bij die wijzigingen neer. Maar toen de heer
Kuyper den zesden passu, van nabij" negen zinsnede'»
tellende onlwerp-adres heelemaal wilde omvergooien.
werden de heeren boos. Namens de Commissie van
Redactie verklaarde de heer Van den Biesen. dat zij
hare redactie beter achtte. En generaal Staal stoof
zelfs op: verklaarde er tegen te protesteeren. dat de
Eerste Kamer „in dezen tijd van 'spanning zich met
taalkundige correcties bezig houdt".... Waarop de heer
Kuyper zijn wijziging introk en de verdere zinsneden
Ln een oogwenk waren gpedgekeurd. Toen wees de klok
der Kamer het uur van twaalven. Waarom de hcerc-n
niet nog een kwartiertje; desnoods een half uurtje
hadden kunnen besteden om het adres (waar men dal
®u eenmaal handhaaft als blooto formaliteit van hoffe
lijkheid) taalkundig zoo goed mogelijk te redigeeren:
't is niet duidelijk. Generaal Staal's protest leek
lichtelijk opgeblazen. Noch's lands veiligheiu( noch zelfs
de normale omvang van den lunch der senatoren
zouden er door in gevaar zijn gebracht...
Nu kreeg het zittLnkje van dezen ochtend een hu
moristisch tintje.
De senatoren zijn tot nadere bijeenroeping gescheiden.
Over hunne verdere werkplannen schijnt nog mets
vast te staan.
Mr. ANTONIO.
Verschillende Oorlogsberi chten
ONZE TROONREDE EN DE NORDD. AJLL. ZTG.
Uit BERLIJN. 16 Sept. De Norddeutsche Allg. Ztg.
schrijft
De Koningin der Nederlanden wees in de troonrede
erop. .in welken ernstigen tijd de Staten-Gèneraal bijeen
kwamen. Met bijzonderen nadruk bond de vorstin haar
volk de plichten der neutraliteit op het hart.
Wij willen gaarne en met bevrediging vaststellen,
dat Nederland zich beijvert deze plichten met de groot
ste nauwlettendheid na te komen. De nadrukkelijkheid
(van de troonrede) schijnt van des te meer waarde,
wijl het niet aan pogingen ontbreekt de Nederlandsché
bevolking in hare opvatting van datgene wat de neu
traliteit in den tegenwoordigen oorlog gebiedt, te doen
wankelen. Daartoe rekenen wjj met name de gemeene
lasterpraat, die aanhoudend in de Hollandsche pers
tegen onze troepen wordt losgelaten.
Wisten de Hóllanders niet - uit eigen aanschouwing
genoeg van 'de laatste gebeurtenissen en de Duitscho
troepen, dan moesten zij deze op grond van de laster
te voorstellingen onzer vijanden voor horden roevers
yen en dronkelappen houden.
Het is te hopen, dat de troonrede er toe zal bijdra
gen de Hollanasch'e pers niettegenstaande deze verzin
sels. die er op berekend zijn het Nederlandschc volk
tegen ons op to hitsen, een onpartijdig oordeel te
doen bewaren.
DUITSCHE VLUCHTELINGEN.
De OosDPruisische vluchtelingen worden er door de
Duitsche regeering nog eens aan herinnerd, dal zij,
indien zij meenen naar hun haardsteden te kunnen
terugkeeren, dit niet moeten doen zonder vooraf in
lichtingen te hebben gevraagd, daar zij anders allerlei
moeilijkheden ondervinden (en veroorzaken zouden wij
zeggen) en het de vraag is of zij hun bestemming weJ
hereiken.
Uitermate veilig schijnt het dus in Oost-Pruisen nog
niet te zijn.
5
DE ONDERGANG VAN DE HELA.
Uil LONDEN. Een matroos te Harwich heeft ver
haald. hoe de Duitsche kruiser Hela werd getorpedeerd.
De duikboot kwam Zondagmorgen om half zeven
boven water en binnen schotsafstand werd de krui
ser ontwaard. Do onderzeeër dook en vuurde twee
torpedo's af, de tweede vijftien seconden na de
eerste.
Na een kwartier was men weer aan de oppervlakte
gekomen en kon men zien, hoe de Hela ernstig be
schadigd was en zwaar overhelde. Andere Dui'sche
schepen waren in de nabijheid.
De" duikboot dook opnieuw, en toen zij weer hoven
kwam, was de Ilda verdwenen.
Er werd niet op den onderzeeër geschoten. Blijk
baar was JtiJ 'niet gezien.
DE DUITSCHE RESERVES.
Men hecfl veeal den indruk gekregen, dat Duitsch-
land aan Wét einde van menscJien-materiaal z<fu we
zen. omdat er langs de verbindingslijnen reeds land-
stormtroepen en heel ionge soldaten staan.
Maar. zoo merkt ae' militaire medewerker van de
Times op. hun plaats is daar. Zelfs indien Duitschland
de 4.370.000 geoefende reservisten, waarmee het den
oorlog begonnen heeft, tot den laatste® man heeft
opgeroepen, kan het nog een ontzaglijk aantal
lichamelijk geschikte manschappen krijgen die in
vroegere jaren van den militairen dienst vrijgesteld
wareneen en een kwart millioen van dezen moe
ten zich reeds als vrijwilliger hebben aangemeld.
De behoefte aan manschappen en altijd meer man
schappen voor de verbonden legers is daarom heel
groot. De bondgenooten kunnen nooit te sterk zijn
m dezen oorlog, en aangezien een defensief Duitsch
land door de bondgenooten slechts met inspanning
van alle krachten te overwinnen zou zijn. dient
men. zegt de man van de Times, zich 'op .een
langdurigen oorlog voor te bereiden en de Engélsche
regeering ln alle opzichten te steunen fn haar toe
bereidselen daarvoor.
KEK RUHHSCHE PROGL AMATTE.
Uit ST pptt"n13UP.G17 September. Namens den
opi)-r'^?'htbfc'e. !s dc volgende, in de negen voor
naamste talen van Oostenrijk gestelde proclamatie ver
spreid in de door Russen veroverde streken:
Volken van Oostenrijk-Hongarijcf De regeering te
Weenen heeft Rusland -den oorlog verklaard, omdat
het groote rijk. getrouw aan zijn historische overle
veringen. Servië, dat geen aanval beoogde, niet aan
zijn lot kon overlaten en zfjn onderwerping niet k<xn
gedoogen.
Volken van Oostenrljk-Hongarljef Mijn Intocht
doende op OostenrIJksch-Hongaarsch gebied, verklaar
ik u uit bram van den grooten tsaar, dat Rusland»!
dat menigmaal zijn bloed heeft gestort voor de be
vrijding der volken van een vreemd Juk. niet an
der- wil dan herstel van recht en billijkheid.
Ook aan u. volken van Oostenrijk-Hongarije,
brengt Rusland dc vrijheid en de verwezenlijking
van uwe nationale wenschen. Gedurende lange eeuwen
heert de Oostenrijksch-Hongaarsche regeering twee
dra Ui en vijandigheid onder u gezaaid, want zij
wist. dat uw twisten den grondslag vormden van haar
gezag over u.
Rusland daarentegen beoogt slechts dit eene: dat
elk van u zich' met behoud'van taal en geloof, de
nalatenschap uwer vaderen, zal kunnen ontwikkelen
en in welvaart toenemen, en dat elk van u. met
zijn broeders vereenigd en in vrede en eensgezind
heid met zlfn buren, onder eerbiediging van hun
nationale rechten zal kunnen leven.
Er zeker van zijnde, dat gij met al uw krachten
zult medewerken aan de bereiking van dit doel.
noodig ik u uit de Russische troepen, die voor uw
beste idealen strijden, als trouwe vrienden te ont
vangen (w. g. Nikolaas. opperbevelhebber en ge-
neraal-adjudant).
EPISODES UIT DE GROOTE WORSTELING.
Uit LONDEN. 17 Sept. Volgens Parijsche correspon
denten hebben de Duitschers aanzienlijke versterkingen
gekregen. Zij zetten blijkbaar alles op het spel om
overwinnaar te blijven in den strijd, waardoor zSJ hun
terugtocht naar de grens kunnen dekken.
Het hevigst woedde de strijd om Soissonshier werd
gedurende vier dagen gevochten om een rivierovergang
te bemachtigen. De rivier was sterk gezwollen ten ge
volge van den regenval. Het was onmogelijk in de
stad te komen, welke onder artillerie- en infanterievuur
werd gehouden. De strijd concentreerde zich om een
punt. waar Britsehe en Fransche geniesoldaten be
proefden een brug te behouden, welke over de rivier
was geslagen. Verschillende Britsehe regimenten, welke
den noordelijken oever wisten te bereiken, leden geduchte
verliezen. Er. werd een vreeselïjk duel gehouden tus-
schen de Engelsche batterijen, welke den rivierover
gang verdedigden, en de Duitsche artillerie. Twee Duit
sche batterijen werden genomen.
De correspondent van de „Daily CKron." zegt. dat
de Duitschers gunstige stellingen bezet hebben achter de
spoorwegen, welke slechts op enkele punten onderbro
ken zijn.
VERSTERKING VAN DUITSCHE STEDEN.
Uit een bron. welke ons alleszins betrouwbaar toe
schijnt. wordt ons medegedeeld, dat sedert kort de
westelüke Duitsche plaatsen Keulen, Dusseldorf, Wesel
en Duisburg in staat van verdediging worden gebracht.
Hdbld.
UIT N OORD -BELGI'é.
Uit Mechclen werd Dinsdag aan de Antwergsehé
bladen gemeld, dat sedert twee "dagen talrijke vluchte
lingen in de stad terugkeeren en dat zelfs verschillende
winkels weer geopend zijn.
In den nacht van Zaterdag op Zóndag hebben in
brekers duchtig huisgehouden ln eenige heerenhuizen.
Maandag bracht minister Berryrer per auto een bezoek
aan de stad om zich met eigen oogen te overtuigen
van de door het bombardement aangerichte schade.
De correspondent van het Antwerpsche „Handels
blad" te Turnhout maakt dagelijks uitstapjes naar die
Kempische dorpen in de omgeving.
In dc Artwerpsche Kempen vond hij a-lles rustig
en de bevolking zeer kalm.
Sedert de schermutseling te Zevendonck bij Turn
hout tusschen. een troepje uhlanen en de burgerwacht,
waarbij een Duitsch officier sneuvelde, twee of drie
uhlanen werden gekwetst en verschillende gevangenen
werden gemaakt. Is er niets bijzonders meer gebeurd
dan h t neerbranden van zeven huizen ie Rethy door
uhlanen. onder zvoorccven, dat zij door burgers be
schoten waren. Dc gidsen te paard en gendarmen be
schermen de streek op afdoende wfjze. In de omgeving
van Ilcrcnthals bevinaén zich sinds enkele dage® sterke
detachementen guldes.
Overal heersent kalmte.
HET LAND WAS LEEG.
De oorlogscorrespondent van de Koln. Ztg. heeft
-?en autotoent gemaakt van Trier naar Rheims. (het
Duitsche leger na toen dat nog in zoo snelle onar-
schen oprukte naar het Zuiden.
Zijn sterkste indruk washet geheele land was
leeg! In bijna onafzienbare rij volgden de dorpen el
kaar op. Ten deele was daarom gestreden, door de raam
openingen, waarin geen vensters meer ware®, keek
mén in de holle huizen, daar woonde „das Grauen",
votr een deel waren ze onaangeroerd gebleven. De
witte huisjes.,die hier in rijen dicht bijeen staan en
aan de plaatsen meer het uiterlijk geven van een
stadje dan van een dorp. zooals men die in Duitsch
land kent. blonken vroolijk in de zon, de bloemen i:i
de tuinen bewogen op den wind, de kippen liepen door
de stralen, maar gocn mensch was te zien. Wij röden
uren en uren tusschen velden, waar dc oogst nog niet
was binnengehaald, tusschen weiden, doojr hagen van
elkaar gescheiden, waarop koeien liepen en "par.rden,
maar geen oogster was té zien, niemand die zorgde
voor liet vee. Dat wordt langzamerhand tot d n be
nauwing deze Indruk. Heel Noord-Frankrijk, zoover
onze troepen gekomen zijn, schijnt door de Franschen
ontruimd. Men heeft natuurlijk niet al die nenschen
gedood, ze moeten gevlucht zijn en wij hoorden later
ook in Rheims, Vaar ze in groote scharen waren door-
fekomen. dat dat ook zoo was en dat de maires ,de
evolking overal hadden bevolen: „vlucht. lucht, de
Duitschers 'zullen u anders allen vermoorden f' De
Fransche regeering zou daartoe last gegeven hebben.
Zoo was dan weggegaan wat loopen of rijden kon en
alleen een paar heel oude vrouwtjes of gebrekkige oude
mannen, die niet wilden of niet kónden scheiden van
hun huls. waren achtergebleven en ais men die nu en
dan zag. üan werd de Indruk van spookachtige ver
latenheid nog sterker.
Mm sieiie zich dat voor: een groot bloedend tand.
geer. woestenij, met alle tcczenen van een mooie, eên
ontwikkelde beschaving met de overal zichlnare blij
ken van een arbeidzaam, welgeordend leven en daarin
geen levende ziel. l>o Danken voor de deuren der wo
ningen en calé's leeg, de dorpsput ongebruikt, de klok
van den kerktoren is niet opgewonden. Eerst bespeurt
men het niet. omdat alles in orde Is, eerst langzaam
wordt men zich het zonderlinge daarvan bewust.
Ontzettend is het ln de plaatsen, waar de hel van
een veldslag heeft gewoed, do aanblik der dieren. De
koeien schijnen het al weer vergeten, en loopen dom
en nieuwsgierig te loeien door de straten. Dc paar
den zijn meestal nog schuw en gaan er hard van
door. Alleen een veulen komt nu en dan wat dich
terbij. Maar roerend is de aanblik der honden, wfelker
herinnering wel het meest van den schrik behield. Ang
stig kruipen zij weg in tuin en bosch of met verwondefde
oogen zitten zij aan den weg als zochten z(j Cfen ver
klaring voor het ontzettende.
DE VERSTERKING VAN DE DUITSCHE VLOOT.
De marine-medewerker van de Tlmee ls van mee
ning, dat ln Duitschland op het oogenblik hard wordt
gewerkt aan een versterking van de vloot. Drie
nieuwe dreadnoughts zullen nu wel aan de Duttache
vloot toegevoegd zijn. Het zijn de König, MarkgraJ
en de Groeser Kurfurst Zij zijn alle in den loop
van 3 918 va® stapel ge loop en e® zijn onderscheiden
lijk te Wllhe'mshaven. Brenu® (Wezerwerr) en te
Hamburg (Vulca®) ln gereedheid gebracht. De voor
naamste wapening bestaat uilt 10 kanonnen van 80.5
cM. Het volgende linieschip van die klasse, dat 21
Februari 11. va® stapel is ge loopen, boet Kronpitnz
en zou Komend» aar zomer 1® dienst gesteld worden.
Met hard werken zal het misschien mogelijk zij®
den bouwtijd, met drlie of vier maanden te bekorte®.
Wat nieuwe Unie-kruisers betreft zal de DerftLm-
ger, die Juli 1918 van stapel was geloopeiu nu wol
ln dieet gesteld zijn. De waterverplaatsing te niet
bekend, de zware artillerie bestaat uit 8 kanonnen
van 80.6 cM. De Lützow» die tot dezelfde klasse be
hoort, zal wel voor heit einde van het Jaar gereed
komen. Maar daar deze kruiser te Dantzig gebouwd
wordt, bestaat de mogelijkheid dat de Russen door
1® Oost-Pruisen op te rukken, de scheeps bouwwerf
daar tn hu® macht krijgen, evenals die te Elbtag.
Verder zou Duitschland nog beslag kunnen leggen op
den Grlekschen linlekruteer 8&lamls, die fax Januari
1918 door de Vudcanwerf te Hamburg op stapel ls
gezet.
Zes nieuwe lichte kruisers zij® ln October en April
U. va® stapel geloope® e® kunnen tege® het eind
van het ;aar in dienst gesteld worden.
De grootste krachtsinspanning zal Duitschland ech
ter doen om het aantal torpedo-vaartulge®,, zoowel
torpedo-Jagers als dulkbooten uit te breiden. Toen de
oorlog u'tbrak. waren er va® elke soort een twintig
onderhaiiden, waarvan er nu wel een heel aantal aI
zullen zijn. Daar de Duitsch ara ook voor vreemde
regeeringen dde vaartuig»® bouwen» zuilen zij onge
twijfeld hun l-ouwcapaciteit voor die soort vam bo
dems kunnen verdrie- of vervterdubbelen.
DE ECONOMISCHE TOESTAND IN BELGIë.
De „Vorwarts" schrijft over de® maatschappelijken
toestand ln België het volgende:
De industrie heeft in dit. aan industrie zoo rijke land
de wapen- en munitiefabrikagc uitgezonderd
geheel opgehouden te bestaan en dc Belgische arbeiders
verkeeren in een wanhopige positie.
Verviers staat in het toeken des doods, op industrieel
gebied. Wie weten wil, wat dit beteekent. moet het
met eigen oogen gezien hebben. Alle spinnerijen e®
weverijen staan daar stil. Duizenden arbeiders en ar
beidsters zijn broodelooe; en de schrik der werkloos
heid Es des te grooter, omdat daar nog bijkomt, de
pntzetterde stijging der prijzen van de levensmiddelen.
De Belgische regeering' k.n bier niets aan doen en
de Duitsche hoeft wel andere zorgen. Alleen de ge
meente Verviers poogt door dc uitgil te v..n broodbous
eenige leniging in den nood te verschaffen, en dui
zenden mannen en vrouwen ijlen bij het aanbreken
van den dag al naar het stadhuis, om de veelbegeerde
bons te bemachtigen. Velen moeten ongetroost heen
gaan.
Dezelfde werkloosheid heerscht te Luik en omgeving,
hl Herstal en tn de fabrieken van -Cocheril te Scraing.
worde® nog wel wagens vervaardigd.
Maar dc huisindustrie voor de wapenonderdeelen be
teekent niets meer. Ook te Luik heerscht groot gebrek
aan levensmiddelen e® groote duurte. Achter Verviers
begint de eigenlijke misère, héele reeksen fabrieken
zijn vernield en arbeiderswoningen verwoest.
Door het Maasdal tot aan Namen, langs Aas. Wa-
remmel naar Dendcrmonde. Leuven cn Brussel, Is
de oorlog gegaan en hoeft daar alle economisch leven
gedood, wel ziet men hter en daar weer eenige boeren
op het land aan het werk, de landbouwprodukten zijn
tijd ook goeden aftrek. De vernielde industrie heeft
noodzakelijk voor het zelfbehoud en vinden in oorlogs-
echter den vrede noodig om weer op dreef te komen
ook te Brussel Antwerpen, Mons en Charleroi, is de
industrie met lamheid geslagen.
DUITSCH VERTROUWEN.
Uit Berlijn wordt gemeld aan het Hdbld.
Particuliere berichten uit het westen, wier Juistheid
intusschen nog moet bevestigd, noemen den toestand
voor de Duitschéïs goed. De beslissing is op zijn vroegst
binnen twee dagen te wachten.
Men hoort zeer vaak de vraag opperen of het niet
in het belang van Duitschland zou znn om nu de bui-
tenlandsche pers dagelijks meer berichten ontvangt van
de vijanden van Duitschland en deze dagelijks meer
opneemt, een weg te zoeken om het buitenland moer
uitvoerige berichten over den tegenwoordlgcn toestand
to dom toekomen. Een wijziging schijnt om militaire
redenen cc het oogenblik niet mogelijk, want 'terwijl
Duitschl&aas vijanden zich in eigen of bevriende lan
de® bevinden en daardoor kunnen rekenen op den
steun van spoorwegen, telegraaf en telefoon, bevindt
zich. het Duitsche Jeger op vijandelijk grondgebied,
waar ieder voorbarig bericht groot gevaar kan opleve
ren. Dft alleen en niet de wensch tot geheimhouding
is de rede®, welke den generalen staf belet de Fransche
en Engelsche persberichten op afdoende wijze te be
antwoorden.
Duitschland blijft intusschen geloovcn aan en ver
zekerd van de overwinning.
PRINS JOACH3M VAN PRUISEN.
Uit Berlijn, 17 Sept De genezing van de schot-