Schager Courant.
Zaterdag 26 November 1914.
57ste Jaargang No 5497.
DERDE BLAD.
Brieven uit Engeland.
[Landen,, 21 November 1914.
De houdtag va,n HaMinpid, was het opschrift van.
een artikel ta The Observer va» verledlén. Zonidlajg. J.
W. Robertson Scott, <dl11e> ons land goed schijnt, te
kennen, en, wat meer is. er va» houdt. was de schrij
ver ©r va». Het is te hopen, dat dit, en meerdere,
artikelen van dteSMdJJdë hand onder de oogen van een
talrijk En&elsek publiek zullen komen, om, zoo
mogelijk, een etajde te maken aan de vele dwaze
Ideeën, dte ln, verschilIIemjdje kringen over dit land
schijnen te bestaan, en af en toe ln do pers uititnjï
vinden.
Een gToote meendérboM van, de meest invloedrijke
personen in Holland, aldus schrijft Mr. Roberteon
Scott, sympathiseert met Erfland in dezen oorlog.
De idealen van Holland op booI^aI en politiek gebied,
zijn afkeer van. mi itn/lnteme em, vrees voor Dultsche
overheerschtog.. deelt het mieit die Enjseltsehen,
Dit ie ©venwel volstrekt rog geen rede» voor Hol
land om dén oorlog oa» DirittsHhlanid' te verklaren. Er
is nog een groot verschil! tusschen sympathie gevoe
len voor Iemand. en ejPee in, de waagschaal te stel
len om je a»xi zijn. zijde te scharen. De Hollanders
beschouwen het a's ren eerst© plicht aan hun, na
geslacht een, land achter te laten,. i}n, he,t bezit van de
vrijheid waarvoor hfc.n, voorouders zoo hard' hebben,
moeten vachten. En, dit kan, Sléchte dam bereikt wor
den, wanneer, in deze omstandigheden,, Holland! met
de grootst moTolijke voorzichtd^^id te werk gejat.
Zich onvoorzichtig of voorbarig in, deaen. oorlog te
mengen, zou a'lee behalve wijsheid te kennen, geven
in het optreden van aijini neveenimg.
Er is evenwel ©em. mo,a,enij|kheI:di. zoo gaa,t MT. Ro
bertson Scott verder, dat Holland den, oor nog zou
verklaren, Dlit zou wainraehijnlljjlk gebeuren, itijdiien,
D'nltscblard met onderae©bootem de Sche'de af kwam
varen,. Ale Duitachhapd het hoofd verloor, en eep
ultimatum steidje ajn» Holland om d« Schelde te «pe
nen voor oorlo.trsschepefn, of het verbod van uitvoer
van voedteigsmlddele» lm te trekken,, zou Holland
eveneens, zoo veronderstelt men,, den, oorlog verteln-
ren.
Maar de kansen daarop zij|n, nifiet zoo groot als
wel wordt gedacht. In de eerste plaats zijn de Dudit-
schere niet zoo drweias, of zij ztep, zeer gocdl het
voordeel lm van een onzijdige staat naast ziich, die
een aanval op een groot gedeelte vpp die Duiitsch©
grens onmogelijk maakt. Kan, Dultschla-ndl stek verze
keren vap de Hollandlsche havens, zomjder daarvoor
te hoeven vechten,, dam ziou het ddt zeker doen,. Maar
de kans, dat Dultschland' zich de vijandschap van
Nederland op den hals zou halen, terwïlle vta,n dia
havens, is zeer gering, waar het zoo goed ala zeker is,
dat Nederland zich njet mlnjdar heldhaftig sou ver
dedigen dan België.
In de tweede plaats heeft Holland, ofschoonj hot
door het Qn,verdiend lijden, van Bellgië zeer getrof
fen, was, tot n,u toe i,m, den toestand geen casus bellt
gezien. Waarschijnlijk heeft het overwogen, dat de
vrienden van België sterk genoeg wfejren. om hes ver
drukte- land te helpen,. En Holland heeft van e©n, oor
log niets te hopen,. Het heeft geen Eleas Lotha»Ijnfeen.
zooals Frankrijk, met een HollandBchc bevolMfnig, dat
het graag aan die» vhoegjörtem veroveraar zx>u ontruik-
ken.
Dan moetem we ntet vmrglelte'n. ©ap.t het artikel var
der, dat Holland, nu het overal1 om zich heen oor
log ziet, de mnteriëele en zedelijk© roordeelon, van
den vrede dubbel waardeert. Op het oogenbla'k koet
het oorlogvoeren van die landen om Hoil(lte(njd' heep,, aan
dit klein© land van sta® milliioen tnjwonere, bijna 600
duizend gulden per idloig s1In|ds de eerste week van.
Augustus. Daarbij komt het voeden van de talrijke
vluchtelingen, en vlam, dé d.u-teelden geïnterneerd© Duit
sche, Belgische en Engeleche soldaten. Bovendien, zijn
massa's mannen en avrouwem uit hun werk gestoo-
ten, handel en industrie Brij» verstoord zooala nooit
te voren, en, de mijnen in die Noordzee hebben schepen
en menschenlevens verloren Idioem gaan,. Maar niette
genstaande dit alles jjouden, verlies en, lijden., géntag
genoemd moeten worden, vergeleken blji dat, wat höt
gevolg zou zijn van een ooriagaverkteTtitog. Het be
staan van het land zelf zou in de waagschaal worden
gesteld
Vervolgens, zegt do ach rij,vier moet. men ta En
geland niet vergeten, dat er ta, Holland ook velen- zij®
die niet geïooven, duit Diulltschlamd een bctdreligRtnjg is
voor de Nederlifipdtwhc O(n|0,fhamkel1jikhc1d, en. im, elk
geval niet geïooven,. dp.t. Duditschland eéa ermistJJlger
bedreiging is dan Engclnmjd zself. Hot is dé zaa,k vnn
Holland, gldus beweren, deganieln die zoo dansen, «iét
dan ln de uiterst© n ocdtealcelljkhetd oorlogl te verkla
ren, met geen van, de oorlogvoerende partijemi sym
pathie te toionc©, maar zich op alile mogelijke wijden
economisch en moreel tie v-eirstterken. Difit is gieen, al
gemeen oondfeel in Holland, maar evenmin Js het
zonder gewicht. Er; daarbij komt, de invloed uitge
oefend op vetera in Hol'and door Duttsdhe fam!Ü!üebe-
trekklnven. vrienden Duttsdhe propaganda.
Weinig Engelsche® begrijpen, ho© het karakter van
de Hollanders ia samengesteld, een ©Igenajardfflge ver-
mening van het zakelijke en, het verheven©. Een,
schrijver in een Aimaterdamsch blad (Mr. Robertson,
Scott b'-doelt de Groene) beweert, dat. Engeland den,
oorlóg behoorde te Voeren, al» oen, grocte strijd voor
een groot doel. Dat het tracht Duitechla,nd te© onder
b> brengen door don to°voer wji levemamMd'cle© af ta
snijdën en den Daultedh&a handel t© veru.i-itlgen, 1b
movclUk oen vap de pn.vennijiti'tlljke rnblidielien om oor-
lov ta voer en., mnriT het j« ln .elk gievtal ©en mimdeï"
Boort middel. Dit i|» kanakltoni^tlek van do Hólltan-
dora. Velen in Nwderltwi-d aljn de mecnlng to»®edaft(n/
dat dc icnl'.ure kanp. die Holland ln een, oorlog met
Duitsch'apd zou hebben,, dtafn, zou zijn, wpmneer 4© ver
bondenen den Rijm genaderd waren, en, het is een
ver van aanren©,am Idee voor hen, om- eerst da©., wan
neer leder probeerde er wat uüt te slaan, mét eem
oor'ogsverklarlng voor den dag ba- komen,
Groote schade aan d.e goede verstandhouding tu&-
9- h-n Engeland en Nodèrlojnid wordt toegebracht d-oor
den toon van. vele Lon,di?in©ehei journalisten,, verma
nend. berispend en. eteede uit de hoogte. Het ie de
p'icht vap de pers van neutral© landen, haalt Mr.
Röbert?on Scott aan uit het Handelsblad, zich neu
traal te houidi^n tegen,over oorfo-gvoerende landhin,. en,
zich te onthouden, van fiets,, dnt een, drtw landien wou
kunnen beleedigem,. Ma©r dl© plicht brenlgt ook een
verp'dchting mee voor dé pers va© digze oorlogvoprem-
(le landen. Het moest streng verboden zijm, neutra,!©
landen te beleedigen Mnar déze verplichting wordt
vaker verbroken dan npgeikoimen-
Aan het slot van zij-n, artilkd haalit Mr. Robertso-ti
Scott woorden aan va© oniz©n Mr. D© Beaufort. Groo
te naties hebben wulk eefn; hoog© optalie, v^n h,un eigen
beschaving, vergeleken met dié vam, anlderen,,, aait zij
zich a's uitverkoren beschouwen, em. zooals velon
denken door God uitverkoren om diie beschaving te
verbreiden.'In de kl©itn©re landen evénwel wordt, een
oorlog, tenzij voor verdéddlgl'ng van dé onafhankelijk
heid govoerd, ten penenmalc veroordieeld; ©n be
schouwd als strijdig met alle voorschriften vain ®odl&-
dlenst, moraliteit en numpc.hcdijkheiidL
Hij eindigt daarna mi et rk>. volgende woorden:
Naar mijn meenin.g zal, Holland oorlog verklaren
om een onafhankelijkheid; to bowanen, die in gevaar
ls. wanneer Holland o©lf gelooft, dat) ae in gevaar ie.
Al wat tot diegenen, gx'zefid' moet worden, da© m©e-
nen, d«,t geldelijke belangen, Holland- uit don oorlog
Kullen houden» la, dat coij, -d© Ilallandors niet kenpan.
Zoéals ik «ei ta hot begin van dewm brief, schrijft
Mr. Robertson Scott wel een© meer over Holland. Een
bookk vpa hem. getiteld: „War Tfime anjd Peace fin
Holland'', staat op het punt te verschijnen. Holland
1» zeker dank verschuMigd aan den man, die zoo
onvermoeid ale onze verdediger optreedt togen aljn
eigen land gemoeten»
Verschillende Oorlogsberichten.
VRIJWILLIGERS NAAR VOREN!
Kapitein von Salzmann, die als oorlogscorrespondent
van de Bcrliner Lokal-Anzeiger, sedeit ta! van. jaren
alle groote oorlogen in Oost cn West heeft meege
maakt, en nu by de Duitsehe artillerie dient, geeft
in zyn blad een beschrijving van een heet uur voor
zijn batterij. Het was op den 12den November, 's mid
dags om drie uur. We hadden schrijft hij het
zwaar versterkte steunpunt van de Franschen over het
kanaal bii Stcenstraaten reeds een uur lang hevig be
schoten. De Fransche artillerie had dien dag haar uiter
ste best gedaan om ons buiten gevecht te stellen.
Het had reeds vele verliezen gekost. De kolonel en
de majoor waren gewond. De adjudant lag te ster
ven cn verschillende leden van den staf waren zwaar
en licht gewond. Wij, artilleristen, en een dappere
onderofficier van de hospitaal-soldaten, Noth genaamd,
deden wat wij konden om de gewonden cn sterven
den achter dekking tc brengen, en te helpen. Onze
infanterie zou juist tot de bestórming overgaan, toen
de aanvoerder van onze afdccling bij de batterij kwam
en bevel gaf een kanon naar voren tc schuiven in
de tirailleurslijn om onze infanterie, die hevig leed.
te steunen. Geen bevel kon ons aangenamer zijn. Dus:
„ordonnans, rijd wat gij kunt! De bespanning voor
kanon cn caisson van onderofficier Wiltenburg. moet
hierheen komen!"
Terwijl dc man wegreed, trok de batterij hel stuk.
•lat vooruit moest met zijn caisson uit de d*kki«:g
bracht het door den verwilderden tuin en over dc
hoeve, die nóg slechts een puinhoop vormde, naai
den weg. De beide bespanningen kwamen reeds aan,
Twee onder-officieren waren vooruitgegaan, om een
'«oede stalling te zoeken. Wij spanden in en een zucht
van verlichting ontsnapte mij, toen ondanks den ha
gel van lood, aUes goed ging. Een paar honderd pas
voor ons uit stond een heele hoeve met volle stroo
schuren in brand. De id:kke rook lag als een sluier
over de aarde en 'dekte ons waarschijnlijk voor het
oog van de waarnemers der Franschen. die aan den
anderen kant van het kanaal op de kerktorens zaten.
Ik beval juist: „Marsch!", daar had je het. De eerste
granaatkartets midden er tusschen. Een der middel
ste ruiters viel van zijn paard. Ik bon gewond, ricn
hij, en trok zijn jas open. Inrh-rdaad, een schot door
zijn dong, dwars er door heen. Dus: onderofficier Wil
tenburg, rijd zelf. Voorwaarts, marsch! Een gehuil, een
knal. De voorste en middelste paarden in een wilden
hoop. De scherven zitten in hun pooten, hals en
borst. De dieren blazen angstig en bloeden hevig. „Af
haken. alleen de boompaarden trekken!" De ammu-
nitiewagen was een chaos van menschen en paarden
Nu volgt knal op knal, ik krijg een hevigen slag
tegen mijn been, buig door, houd mij echter staande
en ga op een omgevallen boerenwagen zitten. „Man
nen, denkt aan je eedl Geschut voorwaarts!" Een gra
naat valt midden tusschen de paarden. Het kanon
draait links om cn de 'dieren vallen met den boom-
ruiter om. Ik heb een kartetskogel in den voet en
kan alleen nog op mijn stok. dien ik sedert den
Hercro-oorlog draag, op hel linkerbeen hinken.
De toestand wordt kritiek. Ik sta vrijwel^ alleen
op den weg. Liever dood, dan het bevel niet uit
gevoerd, en terug, dat nooit. De bravo onderoffi
cier Noth wil mij verbinden. De anderen zijn er
echter slechter aan toe en ik ben er ook meer aan
gewoon. „Onderofficier Slark. hol wat gij kunt naar
de batterij en roep vrijwilligers. Het geschut moet
vooruit". Een van mijn beste mannen loopt ook
mee en ik hoor hem roepen: Vrijwilligers, naar vo
ren!" De kapitein roept vrijwilligers op! F.n toen kwa
men ze allen, mijn goede brave jongens. Te veel kwa
men er zelfs. Ze Heten hun kapitein niet in de steel:.
Kersversche studenten, handelsbedienden, juweliers, ver
wende moederszoontjes, al die jongens die ik even te
voren nog zoo toegesnauwd had.
„Uitgespannen, stuk gedraaid, zet mij op het as-
stoeltje en nu voorwaarts, de ammunitie wordt op
den schouder achterna gedragen!"
Zoo brachten wij het kanon, waarop'ik zat, te vo^t
vooruit. Onder het razende vnur was er niet een. die
maar knipoogde. En wij hebben het kanon in de
stelling gekregen. Reeds vijftien minuten later gaf het
vuur.
I)E INDISCHE TROEPEN.
Uit Londen. 25 November. De Msjhara^dja, van, Ictaj*,
die op weg is naar hert front, vierkla&rdo fin een
Interview te Kairo, dat dé Indische troepen; zeer ver
heugd zijn to kunnen strij.dfcn voor hei rijk; zij zijn
trotsoh danrtoa te bóhooren. Reeds zijn 200.000 man
uitgezonden,. Zoo npodlig otoftn er drie mfillloetn, ge*-
reed. .Bovendien staan ajlQe ovenfige hultaWronjniant vaji
het land ter besdhlikkilU|g van En'gwl&injd.
Dc Maharadja varkJajard©, dajt Tunkije, da,t om;der
"Duitachen invloed staat, niét kan beweren den, Islem
te vertegenwoordigen.. D© .Indische traepen zouden
gaarne te^en de TutVja vechten.
DE VERLIEZEN VAN I)E MARINE.
Uit Londen, 26 November. De adJmira.HÜtëtt, mankte
gisteravond een' Mjst openibafar vam dé verliezen), geile
den door dé mbx-lne eedert het betgta, van de® oorlog.
Hierop komen voor: 220 offfcferen gesneuvelde 37
gewond, 57 vermist of getatemeerd.
Manschappen: gesneuveld 4107, gewond 436» ver
mist of geïnterneerd 2492.
DF/ RUSSISCHE SCHILDWACHT.
De Morning Poet verneemt, uit Pietersburg, diat het
tnndltle in het Rusöifiche leger ié. dat als eeawna-all
c«en schildwacht geposteerd' ie, deze aJIeem door dén
officier dta hem plaatste off door den Tsaar zejf kan
word n ingetrokken. In, dezen oorlog nu deed zich 't
gevat voor, da,t een convoot vojn. een: Siberische ddrvdaie
door Dultsche voorposten, werd béwhoteni. II© ofWh
eter, dte den soldaat Popof aje schiltWwa©ht l»j dc,
reg!.ment8k«ë h«d gepHaaitst, werd cbyvrbjij gedood. Zm
dagen lang bleef nu Ropof op zijn poet. weJgiar©n|de
dezen te verlaten» totdat een, telegram kwam vam den
Tsaar waarin hem ©oiast wérd in te rukken. Itazo
daad van Popof i» nu ln. een legereerder den troepen,
bekend gemaakt.
DE REGEERING TE BORDEAUX.
Het parlement komt bajf December voor cem, korte
zitting te Pa,rijB bijeen. Zooals men; weet zijm, er vélen»
die meeniep, dftt dit de imkdxiteg moet fijn tot dén,
terugkeer van de regeering maar Parijs, na een, vér-
blijf van drie maanden te Bordeaux.
De 'l'emps verzet «uioh nu met klem tegen een
dergelijk plan en, hecht ton, volle zijm goedkeuritag
aan het besluit vtui, de regéjerimg, om die besliisslng
geheel over te laten a.an, gene raai J off re. Nog houdt
do vijand» geheel of gedeeltelijk, hun Fransche de
partementen bezet het mag niét geschieden, dat
door doh terugkeer van de regeerfing Parijs w©er het
doelpunt wordt vap, dfem, -vdjanA dio nog niet ver ge
noeg van de hoofdstad verwijderd is. Parijs mag de
bewegingsvrijheldi van het leger n|i©t belemnwrea en
ta de zuiver mdjfitaite overwogtlmgén &e®i politie ka fao-
tor brengen»
Er is niet» t©gen, meent fleT emps, dat de mdlnjs-
ters, wier atamwezlghedd' in, de volksvertevatawoordi-
ging nood lg te, enkele dagen naar Parijs komen» om
daarna weder hun plaat» te Bordeaux aan dé zij do
van het staatshoofd to hernemen» lm openbare Bfitttag
zal men trouwen© kort kJunnémi zijn- InterpolInriteB zui
len onder dia gegeven; omstamddghedicw wel achterwégn
blijven.
Het te thans rniet de tjjjd voor parlementair© dobnt-
ten. Het woord is aam het leger, dat men, ongehinderd
zijn zware taak moot laten, volbrengen.
En iutussohen moet IWiJ» rustig afwachten, totdat
de regeerlng. in, volkome», ovoneenotommlng m©t de
verantwOiCgdJCjllik© md«iit»iro e.utonlttelttem, hüt 0*0100»-
Mlk gekomen acht om naar dB hoofdtetod terug ta
koeren.
DE VERWOESTING VAN YPEREN.
De Bolgteche oorlogeoorre^oiudeict vna ,J)e TfjdP
seint uk Dutakerkeii:
Dit is do ooemeais va» het noodlot: verledomweek
verspreidden de Engeteehe gajrotten, het bëricht. dat
Vptirën in vlammen was opgegna» em do baroesndö
ha'len vernield waren! Het, we© nlot waar... too»!...
Helahs: <lo werkelijkheid, achterhaalde do leugen In
dubbel©» zin. Nu ia de vftnmfieltaig dor hallen droeve
ernst. Hot beroemde 13e eeuwsche bouwwerk heeft
zwaar geleden. In een, mijner laatste tijdingen, waarin
ik beschreef hoe voor emJecde dagen do toestjaM te
Yperon was, deed Ik r©eds voorshoiijda uitachtjaon, hoe
groot gevaar het kunstgewrocht zou loopon ta, de
komend® dagen» nu ©en krachtige njleuwo aa.nvaj op
ï'peron mij uanstaan,de taek. Dte jw»vH|1 1b gokexmep»
en zwaar he6ft het alouöo boroemdé kunptrijke Ype-
reu geleden. De mod©deling va» do legëroverheden
lijdt geen twijfel: de hajle» zijn vernlteM. Maar dlo
modedeeling is voor den man van de gazet te kort
la baax bondigheid en Beffen» heb Ik gepoogd tel
plaatse a,Dee zelf te kunnen, beetadlfcaen. ik heb een
anderen reeds ondernamen tocht afgebroken, om do
plaats te bereiken. Ik be» er echter niet kunnen ge
raken, wegen» de krijgskundige mantregelon achter
Yperen genomen. Maar ik had de bijzonderheid, dat
ik oen vluchteling kon ondervragen, die onder de
laatsten behoord©, te Yperet* achtergebleven. Dé man,
dto een eigen zaak had gedreven, was eindelijk om
lijfsbehoud vertrékken.
Toen Ik wegtrok, vertelde mij de«s© man, waren de
Dultsche obussen bfste dé hallen te ventielen. Zë had
den, al het Aingrenze'^d ze vent taM©©® w®©h ranisRance
stadhuis vernield. Vooral binnen wta» daar schrikke
lijk huls gehouden. D© békende trouwkamer was éen
puinhoop, on de deunen, waren uit, haar scharnieren
gerukt door de dreunfmg. Wat or eigenlijk va» de
hallen !s ovérgeblevf». ko,n\ hij me njfiet zoggen, daar
lijfsbehoud' hem vluchten, doed en m©n zich da» njot
veel om kun»t kan békomm Ten. Edoch... hij had do
vlammen zien lekken, het pusta, neervallen,, dnt door
de lommen werd losgeeehotc». Ook de vlak-nabije St-
Murtlnuskerk, waaraan, eens het klooster paajde. te
met bommen doorzeefd, het dak te ver»teld, het In
wendige !b éen, puinihoo».
Zoodra "t me mogelijk te ga, ik een persoonlijk on
derzoek instellen.
DRIEHONDERD BELGISCHE BURGERS IN KOE
LEN BLOEDF. VERMOORD.
Hel Enr<elsche offteiëel© persbureauaUdfus de Tel.,
geeft het volgende rekte» va» het bkx-(ihad> ta hot-
laaxst van Augustus door dn Dfuiteohers ,!u\ hét BeV>
sche stadje Acdenne ondör d© bewoners va», dat
plaatsje aangericht, geheel volgen» het felteniniiaterfi-
aal, zoon1» -d.lt a»n het bureo» vei-abrekrt 1» door een
lid der Belgische en/1 uête-oommtesie. Het staat va»t,
dnt een groot aa»taï burgera ta koelen bloede met
bijlslagen te afgemaakt en dat het geheel» stedJÓ gjef
pluiiderd en gedeeltëljjk in bmtnd gestoken werd.
In An,dennes en, het vïakbÜJ golegjep Saffie» wende»
300 pereonon afgemaakt on ongeveer 300 huizen ta
de asch gelegd!,, ondier het gebruikelijk, voorwénjdsel,
dat er door burgers op de Duitechers gieeohote» was,
hetgeen door de overlevende bawoptfrs met de aller
meeste beslistheid ontken)d wordt.
Andenn© ligt op den rechteroever va» de M&a», tua-
schen Namen en Hoey, en, is door een brug met het
aan de overzij der rivier g»1©gen dorpje SeMies vér-
bonden. Vofigens het Qffiljciëelé rapport, wtas de eerste
ontmoettajg tussche» de Duiffecher» en de bevoïkiiinjg
zeer vrede Wevend- De Dfuitschers vorderdén een en,
ander op, en, de inwoner» leverden berefidlwilIlJfe het
gevraagde. Aa»\-ahkeOijk betaalden de soldaten wat zij
kochten, ook voor den dlrapk- dl© zij in d» café'e ge
bruikten. Tegen denavond echter begon, dé toestand
meer gespannen te worden. Of het "kwam doordat men
de tucht niet meer koo streng bewaarde of dat, de
alcohol begon te werken, -de soldaten betaaldten
niet langer voor wat zij kochten, Dé bewoners echter
waren veel te bang om zich te durven verzetten te
gen dte handelwijze.
Op Donderdag 20 Augustus trokken de troepen ta,
grooton getale <loor het etadj», W dom Hnker ri*-
v-ooroever
Plotseling, orm 6 ululr 's avondA viel er een ank©li
geweerschot op straat, dhdelljki gevolgdi door ec» ge
weldige ontploffing. De troepen maakten hall, er ont
stond" verwarring in hun gelederen en ec-n aanjta'
zenuwachtige soldaten begonnen in het wilde te vu
ren. Daarop werd ee» ,mjitraiU©ur op een straathoek
in'stelling gebracht, dte op dse hulsten b©,?on te vuren-
De bewoners, bevroedend wat er stond, te gebeoi-
ren, vluchtten ta hun kelders, of trachtten zich op
het open ve'd ta veiligihejidi te brengen. Sommigen
werden tn hun woning gedooid door de kogels, die op
straat werden afgevuurd en in enkele gevallen dx»r
soldaten, dte hun hui» btaniemdrongeai.
Onmiddellijk da»rna begon de plundering acr hui
zen in de voornaamste straten der stad-I eder lluük,
iedere deur werd opengebrokieai. Meulbeffan werdén,
stukgeslagen en op straat -géworpn^M D© eoldateni do»il-
den in de kolders af, bedro»k©n zich a»h den wjjin' of
sterken drank, die zij er vonden, en sloegen d© fleö-
schen. die zij niet konden meenemen, aan gnufcels.
Te;:sk>tte werd em ?,a»tA'i hu&»n ta, brand gestoken.
Gedurende den nacht werd verscheidene malen een
hevig geweervuur gejhoord. D© doodelljk verechrikte
bevolking wa» in de kelders gebleven.
Den volgend©» dag versprepdden de aoldat-en, zich
door de straten en dreven, de geh«j-le bevolking bij
een, man»,en, vrouwen e» kinderen, dwitaigend met op
gestoken handen voor hén uit te loopen. Die niet ©del
genoeg gehoorzaamden of het Dultsche bevel njet be
grepen» werden-met d© geweerkolf neergeslagen» Zij,
die trachten te vluchten, werdén neergeschoten.
Dr. Camus, de burgemeester van het Bta,dj©. een,
grijsaard van 10 jaar, op wie» d' Duiitsdhers viooral
gehete» schenen te zijn» word' door een geweerschot
u wond, en vervolgen» met bijlsDag afgemaakt- Zij:
Hjk werd over eeofigen ntetand aa,n de voqton, weg-
gesleurd.
K-n horlogemaker, udt Vlnand/won goboortiig, die
eenigen tijd Hn het Bt.«dijé wooiuid©, 'kwam uit zij»foute
op bevel vau de soldaten^ Hij opderstenndA rijn
hoon vader, een gebrekkig man van 80 Jaar, Het
wos hein dus onmogelijk, zijn beule handen, omhoog
te steken. Een soldaat trad op hom toe, en sloeg
hem met een bijlslag ta den nek dood. Zijn vrouw,
die hem ter hulp wilde snelle»,- werd weder in, huis
teruggeometen» en moe©t v-a» do gang uit d© laatste
stuiptrekkingen van den ge-tnoff-éne aanzien. Eten, soli-
diaflt, met geveld, gewefer, driéfede hajar te zullen neer-
schirten, als zij het waagde denj drempel te overschrij
den.
lnxusachc» werd de gehee-lo bevolktnjg na»r het
Ltndcnpleta,. midden ta bet stadje gedreven. Oude
mannen en vrouwen, zlekqn, en gobrekkAgen, a,filen
worden, daarheen, gefbtrecht. Eeln ma», dte ta rij» za,k
een paar voor de curioeitrwt opgerajaplte, leeg© po-
troon hulzen, ha,d, va» Duitech em, va», Belgisch moak-
aol. werd dadelijk gearresteerd! cax afgezonderd. DÉt
geschiedde eveneen» met een, monteur, dlo eon groo
ton, ijzeren passer ta zijn, z&kj hadfc een wapen» vol
gen» de Duitechers. Een. dorde map werd eem,voudlig
go vangen genomen, omd;a,t. op zijn wékken de mn,éh-
telooze woede en de minachting, dl© hem bdzieMien,
al to duidelijk te lezen wapen
Deze drie mannen, werdc-n; ten aap schouwe dér ge-
heele bevolking doodgeschoten. Vervolgens pikten da
so'daten op laat hunner offfioieren een 40 50 man
nen uit de menigte, die werden weggeleid on allen ge
fusilleerd. De ovërigen moesten lapgen tjj,d op het
plein bHJven, Er bevonden rich twee pomonen ond'.m
hen, waarvan d© een ©en koigeli in d© borat, dé- ander
een bajonetsteek had gekregen,. Zij fiagUn met het ge
laat op den grond-, terwjjl het bloed uit hunne won
den 1n de modder sijpelde, en riepen herhaaldelijk om
water. De Dultsche officieren verboden don omatap-
dwrs, hup e^-nlge hulp te bieden. Eten soldaat kroeg
oen uitbrander, omdat hij edn hunner zijn veldfiesch
liod willen reiken. De fw©e mapnen sUervep ta den.
loop van, d«u dag.
Acht mappen, tot éfon sx*ta behoorepd, wotdOn naaf
een weide op ongeveer 60 el ran hun hulaje gateddi
waar eenlgen hunner werden neergeschoten, terwijl
de rest mot bijlsUwcon weènd ©ee'.achL
Een groote, roodharig© soldaat, met oen lfidteeken
dwars over zijn gelaat. and©rech"fddo rich door dan,
bioeddorstigen wellust, waarmode hij zijn bijl han
teerde.
In ft geheel werden er. zooa.la géaaeigd,. omertoek» 800
personen te Andenpë en SelUltw vermoord, torwijil er
300 hulzen ta de oach wt*xten gélcgdi De plundering
duurde acht dnran. Andere pleateen hebban nog meer
geleden da» Andenne, maar nergens hadden zubu»
afzichtelijke tooneeben, vap, bloeddorst en, wreedheid
plaats.
De bewoners kunnen zich de oorzaken ran ft bloed
bad volstrekt njot begrijpen^ Velep donken, dat Aa-
donne eenvoudig werd k-c-ftreplunderd en d«el« uit
gemoord „om er den whrijc in te brengen" en hér
halen sommige uitlatingen vsm Dultsche officieren,
die er duidelijk op wfljzcn, dat de moordpartij van
tevoren wa» Ineengezet. Anderen meencn, dat hot ver
nielen van de brug on van, oen naburige tunnei en
het bardprkkfcg verzet vap d© Belgische troepen d«
Dultsthers tot blind© razernij hadden opgezweept.
HANDMORTIEREN.
De Berttner Morgsnxat geeft een opeomtning van
de middelen, die ter b'Bchlkktag staan bij den aan
val ran vijandelijke veMverst er kirden ep noemt daar
onder ook ©en lichte® handmortier.
Als de vijandHyke ttra,'Iteur»MnJai zoo dicht bij
elkander livgen dad. zij: ulocihts door enkel© honderden;
me te re gescheiden, zij», dan moet het artllleriJevmur
op de voorste Unie gestaakt worde», daar anders dB
eigen troep t gevaar "Soopen. Om den vij-tad da» toch
te kunnen beschieten, worden llohta haudmortierm
van zeer klein kaliber ta, de voorste linfia gebracht
en tiaar opgesteld. Zij hebben slecht» een geringe
dnaagkrncht. vap. ongeveer vier tot zeshonderd' me
ter en sHpvepen bommen, weg ln een hoog©n„ stellefa,
boog. Zij zijn zoo licht, da,t een map er een mee kan
nemen In de voorste Umjte ep na kort onderricht kap
teder infanterist ze bedienen. Op dece memlw ls het
mozelljk tot zelfs op het oogenblik vap de bestorming
bommen ta de vijandelijk© loopgraven te wert>en.
Voor dit doel zijn ook bijzondere bommen g©cop-
struëerd, dde ta do kuajtat© jaren, zeer verbeterd' zij»
en een groot© uitwerklpjg: hebben.
Binnenlandsch Nieuws.
EEN ROTTERDAMSCH KOOPMAN GEVANGEN
GENOMEN.
Dg heer S., koopmsp te Rotterdam, heeft op» de
N. R. Ct. bdjzonderhedo»; meegedeeld over onaange
name ondervtadtag©», op zijp, reis naar Dufitochlapd
opgedaan.
HU wa» Donderdag 12 dezer vap, Rotterdam ver
trokken en ongeveer 's avonds 8 uur (DMrtschetntijdj)
te Benthelm aangekamdn, waar napy gewoonte de
passra worden nagezien»
De gendarme hiermede belast, verzocht hem na in
zage van zijn pas ep na inzage van een hem ter be
schikking staande lijst, even te willen wachten. Dit
wachten duurde tot afle andere refeigeoa met dezen
trein medegenomen aap. dé gebruikelijke formatttoitec.
hadden voldaan, waarna genoemde gendarme hem be
val hem te volgen, hetgeen, geschiedde onder geleld©
van een soldaat. De heer S. vroeg natuurlijk. w»t de
reden hiervan wa», mapr de, gendArme antwoordde, dat
hij dit niet kon mededeolen. Men bracht hem toen
naar het Secretariaat der Gendarmerie, waar de gen
darme eenlgen, tijd confereerde met een aldi-W ap»r
werigep secretaris, welk© dien heer 8. -toen mededeelde
dat hij order had hem, vapt te hooide», daar hij- ver
dacht werd vansplonnape. Verdere taWchttagan kon
hij niet gewen, daar hij zich te verbinding moeet
etelleu met zijn, chefs, hetwelk eerst dein rolgondep
dag te'egrafiBch kon geschieden.
De heer S. vroeg toem| of hij zdéh met den HoJlapdt-
schen consul ta verbtadtng; mocht stellen, maap dit
werd hem niet toegestaan.
Daar hij dus verpMcht was des nachts te Beö,t~
heim te bliisen. vroeg hij of 't toegestaan werd. zijp
intrek fin een hotel te «emep. mear ook iBt werd ge
weigerd o» de heer 8. werd toen ander gewapend ge
leide raar de gevangenis overgebracht.
Aldaar aangekomen, werd hij gefouilleerd en In
em. cel gebracht, waar hij, den nacht moest door
brengen.
Dee morgens bleek hem, hij- had nk dén nsoht op,
een aldaar aanwezige bank gezeten, dat de krib, dte
zich ta d© ce> bevond, kort geleden door een, ander
beslapen was. daar de dekens nog onopgemaakt op
de krib lagen.
Men. verplichtte hem toe», 's morgens het. bc-di op te
maken, het zich ln de cel bevimd^d© tonnetje naar
boneden op de binnenplaat» te brengén en>. Avt vervol»-
gezis daar leeg te maken «n, te tetaftgHV Ooi wa© hij
v^rp'lcht zeJf de kachel ta, zijn, cel aan te mak©». Des
middags om 3 uur. op Vrijdag den 13dsn, wend hij do<
de gendarm, die hem had Sjanséhoud--*», afgehnnid
en gevankelijk naar Munster overgebracht. Hij werd
daar de» avonds omstreek» fflevéa tiufl door genoetmdén
gendarme aan het ...Groaz Komroand&ter" afgelev©rd.
De heer S. verzocht toen, npjzzaael* aa» den Haar
dienstdoenden officter, hem sxx> spootMg mogelijk voor
te brengén, opdat hij zich zou kunnen Verdedigen,
echter was het deze» officier onmogelijk hieraan ge
volg te geven, daar hij, instructies va» rijn, superieu
ren moest afwachten. Er werd door dezen, offficter
toen getelefoneerd naar de Polizxd-Warte", vanwaar
een politle-sergeant wend g©zoo(den, om den heer S.
te halen.
Aldaar aangekomen werd d© heer 8. weer ta een
cel opresloteD cn hoewel hij ontelbare mal©n veraocht
hom zoo spoedig mogelijk t© verhooren, alsook hem
'toe te stPF.n met det; Holl.u d&chen oomwl te conferee-
ren en zijn hulsganootea> teJégraftedh van «Ij», san-
houding in keniffs te stelle»,, weigierd© men dJt be»-
aiist.
Uit zijn koffers waru ook beélag op wa» gelegd en
dit naar dc Po'-izcl-Warte waren overgebracht, vfv-
zocht hij eenige noodige toiletartikelen te mogpti
nemen voor dagvHJksch gebruik, maar ook diit werd
gewelvcrd.
Wel echter werd toegestaan voor zij» etge» reke
ning eten van hu l ten te late®, komep.
Eerst Woensdagmorgen tege» 10 uur werd d©n hr.
S. meegedeeld, dat hij zou worden verhoord en hij
was van meenlng. dat hij naar het Grooze Kommando
gevoerd zou worden, om daar voor bevoegde autori
teiten gebr&cht te warde».
Tot zijn groote Yerbaztag werd hij echter og> de
PallzelrWnrte voor ©en civiel ambtenaar va» de
crimineels politlo gebracht, dlo volgens zijn zeggen
belast was. hem to verhooren- Nadat doxc ambtenaar
zijn. papieren, die hem afranomea waren (brteve®.
enz.) had doorgelezen ©n daarna, «Uta koffers had na»-
gezien, begon het verhoor.
De eenlgo vraag, dl© den heer S. gesteld werd, we»
of hij goed bekend wa» met dén Engnlschen oonpul
te Rotterdam, waarop hij antwoordde dat hij zelf con
sul zijnde en lid van d© ..UnJon amlcota de» Corv
suis" met alle consul» goed bekeoxl wes. Andere vra
gen werden niet gesteld en het bleek, dat genoemde
ambtenaar overtuigd was van. zijn onschuld.
Hij heeft zich toen tefiefarxtech ta verbinding ge
steld met zijn chef en h«*ni op d© hoogte ra» d© zaak
gebracht, waarna hij. opdracht kree» den, heer S. ta
vrijheid te stellen.
De heeg 8. heeft toen rijn handelsreis niet voortge
zet, maar lsteruggekeerd en heeft zich tot den mi
nister van buitenlandBch© zak<m gewond niet verwek
bij de Duitsehe regeertag te protesteer**» en. indien
er termen aanwerig rijn, een *l«ch tot schadarargOB-
ding ta t© steUaa,
