Alfcieci Nieiws-
ZATERDAG 12 DECEMBER 1914
57ste Jaargang. No. 5505.
UitgeversTRAPMAN Co.
SCHAGE1
COURANT.
-
Dit blad verschijnt viermaal per weekDinsdag, Woensdag,
Donderdag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgeus 9 ure wor
den ADVERTENTIEN in het eerst uitkomend nummer geplaatst.
SCHAGEN, LAAN D 5.
lat. Teleph. No. 50.
Prijs per jaar f 3.Per post f 3.60. Losse nummers 5 cent.
ADVERTENTIEN van 1 tot 5 regels f 0.25 iedere regel meer 5 et.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
EERSTE BLAD.
Brieven uit Engeland.
LONDEN, 5 Dec. 1914.
Enkele weken geleden wend er in het Lagerhuis ge
klaagd over een. circulaire van hel ministerie van oor
log. die ging over het gedrag van de vrouwen rtvan
soldaten. De indruk, door deze circulaire gemaakt op
degenen, die ze in het Lagerhuis aan kritiek onderwier
pen, was, dat vrouwen van soldaten, wanneer ze rijks-
ondersteujiing genoten, onder politietoezicht geplaatst
zouden worden, terwijl haar mannen in Frankrijk, Bel
gië of de koloniën, het leven waagden voor het vader-
Elk fcoodanig voorstel zo natuurlijk groote verónt-
waardiging opwekken bij >et publiek. Hét blijkt even
wel, dat voor ongerustheid Le dier zake volstrekt geen
reden bestond, dat het ministerie van oorlog niets van
dien aard bedoelde.
Het plan was niet een soort Van spionnage uit fte
oefenen; om er achter te komen, waar rich gevallen van
slecht gedrag Voordeden, maar, indien dergelijke ge
vallen hekend wenden, de overtreedsters op vriendelijke
wijze te waarschuwen, om herhaling'te voorkomen en
een inhouding van de riiksondersteuning onnoodig te
maken. Aangezien evenwel werd ingezien, dat de eerste
circulaire Zoodanig was gesteld, dat een verkeerde op
vatting niet tot de onmogelijkheden behoorde, werd ze
ingetrokken,' en een nieuwe er voor in de plaats ge
steld.
De ondersteuning, gegeven aan de vrouwen van sol
daten, kan Worden ingetrokken wegens dronkenschap,
onzedelijk gedrag, of verwaarloozing van de "kinderen.
Maar het is de wenscli der regeering de vrouwen ile
helpen, niet ze te straffen.
Er waren den laatsten tijld herhaaldelijk
over het gedrag van soldatenvrouwen verschenen in de
verschillende bladen. Hoewel sommigen nog in 't ge
heel niet tevreden zijn over de ondersteuning, door het
rijk aan de vrouwen uitgekeerd, moet gezegd worden, da'
deze volstrekt niet laag is, het tegendeel. De vrouwen
van mannen, die een flink salaris in den steek hebben
gelaten, om het vaderlajid in dezen tijd te helpen, moe
ten zie hnatuurlijk zeer verminderen. Vele andere daar
entegen hebben tegenwoordig een tijd van betrekke
lijke weelde en1 overvloed, zooals zij dié niet gewoon
waren. Wat is het gevolg bij! sommige dier vrouwen?
Het zeer 'treurige, dat een gédeelbe yan het geld naar
de kroeg wordt gebracht, en omgezet in bier, soms m
sterken drank. Maar vooral het eerste, want de En
gelsehe vrouwen, van den minderen stand, ik ,meen.
dit al eens meer geschreven Te hebben, zijn groote»
bierdrinksters. Bij' alle herbergen kan men steeds vrou
wen zien staan, met een groot glas bier in do hand, dat
ze buiten op de straal staan, op te drinken1. Schande
wordt e rdus volstrekt niet in gezien. E'en werkster,
die wij hadden, bracht ons twintig cent per dag voor
bier fri rekening. W|ïj dachten eerst, dat dit maar hij
wijze van spreken was, en zij' die twee dubbeltjes voor
iets anders zou gebruiken. Majaa* naar de hoeveelheid
bier te oordeelonj die zijl steeds meebracht als zij, kwam
werken, bleek dat niet het geval te zijn. H[et is gen
stuitend gezicht voor ons, die er niet aan gewend zijn,
die vrouwen te zien staan voor de herbergen. Heel vaak
hebben zij kinderen bij zich, die, vrees ik, ook wel
zullen mogen proeven van moeders pot.
In verbond met de circulaire waarover ik 'sprak,
is thans door den inspecteur van de Londensche po
litie de volgende orde aan de agenten gegeven
,,Als een wouw wordt gearresteerd' 'omdat zij dron
ken is en onbekwaam te loopcn. of dronken en rumoe
rig, of dronken terwijl zij haar kinderen bij zich heeft,
zal zij aan het politiebureau wordea gehouden ,tat rij
nuchter is.
Als rij blijkt te rijn de vrouw; vah een' soldaat pf
matroos, zal zijl niet verder vervolgd worden, fïnaar
men zal ernstig met haar spreken, haar waarschuwen
voor de ernstige gevolgen, die mogelijk uit haar gedrag
kunnen voortvloeien, daarbij inbegrepen het verlies van
de rijksonJdersleuning, indien rij-, volhardt in haar wan
gedrag, en men zal er bij haar op aandringen rrieh
waardig te toonen de vrouwt te zijn van een man; die
voor zijn vaderland strijdt.
Men zal aanteekening houden van de .vermaningen
aan soldaten- en' matrozen vrouwen gegeven.
Indien zulk een vrouw na voorafgaande waarschu
wingen wegens dronkenschap, onzedelijke handelingen
of andere ernstige vergrijpen door den rechter [ver
oordeeld zou worden, dan zal deze veroordeeling (ge
rapportcerd worden".
Wat van een dergelijk rapport het gevolg zou rijn,
is natuurlijk gemakkelijk te begrijpen. Maar dat )de
regeering er niiet dan noode toe zal overgaan de onder
sleuning van soldatenvrouwen i!n te houden, is even
duidelijk. We kunnen niet anders dan bewondering
voelen voor de mannen, diia alles in den steek laten,
en hun leven wagen, omi 't vaderland tot hulp te rijn.
De Engelsehe soldaten verkeeren in zulk een geheel
andere positie dan de Duitsche ®n Fransche. Die wor
den naar het slagveld gezonden. De Engelsehe sol
daat, als hiji in deze koude, natte .dagen in de loopgraven
zit, en icder_ oogenblik den: dood om' zich heen slacht
offers ziet efischen, ka'n denken in zich' zelf: „Ik ben
hier uit eigen, vrije beweging. Als ik' niet gewild ihad,
zat ik nu thuis in een warme kamer, bij mijn vrouw
en kinderen". Wat een verschil! Maar ook, wat een vol
doening te weten, niet alleen dat hij rijn plicht doet
voor zijn land, maar ook, dat die vrouw» kinderen
daar ginds ver weg over de zee vgeen gebrek lijden. En
demoro 1 "aeenend zou het op zoola man wérken als
hij vernemen moest, eens op een dag, dat vrouw ten
kinderen werkelijk gebrek lijden, niet om-dat de regeer
ring -haar belofte niet was nagekomen, maar de vrouw
zich de ondersteunihg niet waardig had geloond. Daar
om herhaal ik, zal het wel alleen in de alleruiterste
gevallen rijn, dat tot zulk een maatregel als het inhou
den van de ondersteuning wordt overgegaan. Dit blijkt
ook uit de instructie door het minig'erie van binnen
in® dsche zaken eenige dagen geleden aan de politio-
au tori teil en van Engeland en Wales gezond-en:
„De ondersteuning die verstrekt wordt, is thans groo-
ler dan ooit te voren, met het gevolg, dat vele vrouwen
grootere sommen in handen krijgen, dan rij tot nu toe
ontvingen.
Dit grijpt pl®a,ts in een, tijd, w^arita, de vrouwen
verstoken zijn van het gieaeHscthiap en, va® den, raad
van haar mannen, en, waarin zij al-l-ücht Botms itn,
groote ongerustheid Megkeereinj omtrent het lot dier
mannen» soms zich door begrijpelljkien trots over de
dapperheid haper echtgeppoten opgewonden, gevoelen,
In deze omstandigheden, zijn, vele dtaer vrouwen» die
in gewone tijden zich zeer fatsoenlijk en rustig ge
dragen, aan, groote* verüeadijng bilootgjejsteld, en. kunne»
zij, er toe gebracht worden, haar geld zorgeloos uut
te geven of z,ejfs het te gefbroiiiike® voor het boope®
van, dra®k> iets, waartoe zij- andiers zeker niet zool
den zijn overgegaan.
In dergelijke gevallen kan een, tajk/tvol' optrede® van
de politie van veel hulp zijn om de vrouwen er toe
te brengen het drinken te laten, en haar gewone le
venswijze te hervatten.
Een vrojuw, die het onderateuninjgaggilid eenmaal of
zelfs meer dan eens, heeft misbruikt om zic(h. te
bedrinken» moeit niet terstond vervolgd worde®, maar
moet naar haar huis wiordlen gebracht,, en dep, volh
genden dag worden opgezocht en gewaarschuwd. Al
leen dan. wanneer blijkt, dat waarschuwingen ge»®
gevolg hebben, moet zij: worden vervolgd, wat ver-
oordeeling en inhouding der ondersteuning ten go-
volge zal hebben."
Zooals men, riet is deze retgeerinlBSch-cuJjaire uiterst
omzichtig gesteld, en, kan niemand rich gekwetst
voelen. Van spionne-eren over de vrouwen, die onder
steuning ontvangen iö da verste verte geen. sprake.
Slechts van een of meer ©evallen van, openbare dron
kenschap wordt door de. politie opgetreden en d.m,
voorktopig heef vriendelijk en, voorkomend, als raad
gever» niet als rechter. Maar het kwaad is er, en, dat
moet worden tegengegaan- Zooals steeds, laat OOki
thans de regiering ër geen, gras over groeien» Nog
maar kort geleden verschenen de klachten over
dronkenschap van soldatenvrouwen ln de kranten-
Men zou vermoeden, dat de regeering dit natuurlijk
zeer onaangenaam zou vinden» maar in deze omstan
digheden andere dingen, aan haar hoofd had door te
zorgen voor heit gedrag van een zekere categorie VP®
vrouwen in hef, vaderland- Maan zooals blijkt,, ka»
zelfs thans voor dergelijke kwestfiee- ook nog tijd
worden gevonden, waarvoor Zieker de regeetrinig ®i|eit®
dan lof toekomt. We zuilen, hopen, dab dli|t gematigd,
maar tevens vastberaden optreden moge helpen, en
aan de gevallen van dronkenschap, of slecht gedrag
van de vrouwen, wier mannen voor wie weet hoe
lang niet terug zullen keare®, een eind zal maken.
Binnenlandsch Nieuws.
VERHOOGING SALARIS.
Ged. hiaten heobea de jaarwedde van den beer M.
R|. de liijke, secretaris van de gemeente Cailantsoog,
gebracht op f 550, met de bepaling, dat dit besluie ge
acht wordt met 1 Juli 1914 in werning te zijn getreden.
DE BELGEN IN ONS LAND.
Een geacht medewerker scanjfl aan het Hdbld..:
„ik wdde het volgende voorstel doan:
„Er rijn in Holland naar schatiing ongeveer eein half
rfiillioen Belgen. Ruim, driehonderdduizend van ;ion
komen onder het Holiandsche bestuur, daa rzij uil
huis en hof verdreven, niets overgehouden hebben, Zij
rijn. ons welkom en zullen het mij ven. Verscheidene
tienduizenden soldaten, wien de terugtocht door Vlaan
deren werd afgesneden, zijn in ons land tijdelijk ge
ïnterneerd. Ai deze plotselinge gaston vormen om zoo
le zeggen een slaat in een slaat.
„Hoe beter de verstandhouding tusscben onze gasten
en ons zeiven is, hoe aangenamer het voor allen
rijn.
„Er zullen rich echter moeilijkheden voordoen. Hei
Belgische karakter en het Hoitaiudsche zijn met llxet-
zeUde. In sommige gevallen zal men eikaar niet altijd
even gereedelijk begrijpen. En de Belgen hebben ,un
den aarfd van. de zaak niet altijd gelcgennoid iiun wer
kelijke of vermeende grieve® bloot te leggen. Wemu,
ik zou w-xllen voorstellen, dat de Hoilandsene regeering
bij de Belgische stappen doet om de aanstelling ie ver
krijgen van een soort van Regeeringscommissaris voor
de Belgen in Holland. Niet iemand uit de officieele we
reld, the met officieele paperassen gaat werken, maai
iemand met een naamt en een reputadie, die aan (alle
Belgen en Hollanders bekend is. iemand, die bij zijn
landgenooten. boven alle verdenking zal slaan, dat hij
iets anders zal wenschesn dan hun eigen heil. Iemand,
die Sn vele gevallen officieus tusschen onze regeering
en rijn eigen landgenooten zal kunnen optreden. Ie
mand, in het kort van tact en cordaat overleg, die riah
ten 'doel zal stellen alle \yrij|ving te vermijden en [hel
Belgische scheepje dat op dit oogenblik op den Holiand-
sohen plas dobbert, veilig te sturen, toriat de tij'id zal
komen, dat .-het weer in de vaderlandsche haven zal
kunnen aanleggen.
„Hel is mogelijk, dat een dergelijk ambt nog nooit
te voren bekleed is. Dat men niet weet welke officieele
waardigheid aan den bevoegden persoon te geven. Dat
doet er thans ni-et toe. Eten dergelijke toestand heeft
ook nog nooit bestaat*. D|e hoofoaiak is, dat wij! alle
wrijving vermijden en daartoe schijnt mijn voorslel
mij de beste oplossing".
VAN DEN OUDEN STEMPEL.
Men schrijft uit Woudrichem aan het Nl v. d. D.
Hij is vijf en zeventig, onze vriend Dejode, maar hij
legt het tegen een van vijf en twintig niet af, vooral niet
als het op marcliecren aankomt.
Dezer dagen had hij iets vernomen- van het ouder
domspensioen, -en daar hij:, wal den leeftijd en de an
dere vereischlen betreft, in de termen meende te val
len, deed hij: stappen om in het bezit te komen van de
twee pop per week. Het gevolg van zijn slappen was. dal
hij voor den raad van beroep te 's-Hertogenbosifh
moest komen. Van Woudrichem naar Den Bosch réi
zen iis geen kleinigheid, vooral niet voor iemand uil
de oude -doos. Hiji had geinformeobd!, hoe hij' er {iel
best kon komen, en men had hem gezegd', dat hiji te
Heusden de tram kon pakken. Van Woudrichem naar
Heusden echter is ongeveer drie-en-een half uur mar-
cheeren, en daarbij moet je zorgen op tijd aan de
tram le rijn. Dit laatste nu vond hij nog het lamste
van alles. En dan nog te reizen met een stoom vervoer
middel?.... Wie zou er in zijn tijd aaju gedacht hebben.
Kom, kom, hij peinsde er niet lang over, doch maakte
kort beraad.
Oin 10 uur gistermorgen moest hij in Den Bosch
zijn. Woudrichem van Dm Bosch is zoowat zeven uren
tippelen. En dan hoef je op gsen aansluiting-of *va'
ook te letten. De ouwerwetsche manier is nog de
eenvoudigste en gemakkelijkste.
En onze vijf en zeventigjarige stapte om twee uur
's nachts uit zijn bed, kalefaterde zich wat op, smeer
de (zijn machine met een stuk of zes boterhammen
en een pot koffie, en o:n» dria uar zatte h j rijn on
derdanen in beweging, richting Den Bosch, waar (hij
juist om tien uur voor de poorten van het paleis van
justitie stond, om er zijn zaak te verdedigen. Zeven
uur gemarcheerd, mijnheer, en vijf en zeventig jaar!
Wie doet je wat?
En toen hij 's namiddags terug moest, dachj hij er nog
een oogenblik over, of hij maar weer niet zou Joo-
pen. Mhar toen liet hij rich toah' overhalen om1 (de
ttam te nemen tot Heusden. Mhar van Heusden tot
Woudrichem lapte hij het 'm weer per pedes. En laat
in den avond kwam 'hij hier aan, zoo opgewekt jen
frisch alsof hij pas uit zijn bed kwam.
ZUIDSCHARWOUDE.
Door het Kiescollege Is tot ouderling bij de Ned.
Herv. Kerk ajhieir gejkoe® de heser D. Rooij,, dl!» dit,
ambt reeds 30 jaar bekl-eedt. Tot dikken, werd geko
zen de he>er P. Keizer, itn de pilaats van den, heer
P. de Ruiter,diewegemjs hooge® leeftijd had befcüanjkt.
DE BROEKER MARKT.
De Commissie van Beheer over de BTOeker markt,
heeft besloten de namiiddagmarkt op te. heffen en
de voormlddagvelllng om 8 uur te doen aa®va®ge®-
NOORDSCHARWOUDE.
Een uitvoering tot steun vindt in den regel een
volle zaal. Zoo ook Don-derdiagarond toen, te-D lokale
van den heer D. Stam een. uitvoering tem bate van
het Steuncomité werd gegeven, waarbij medewer
king werd verleend door de Za®g vereecagüng Cres
cendo, de Kinderkoren en het Symphonie.^aelschap
Sempre Crescendo. Niet minder dan Ptm. 376 kaar
ten ad f 0.26 waren verkocht en, waar 't was te znan^
dat ook etnitréehbeitalenjdein zoudten komen, had me®,
ook den dag van a.s.. Dinsdag reedis voor heihaji®g
der uitvoering bestemd en zal men dan tegen e>e®
kwartje entrée toegang kunnen krijgen, terwijl tuu
ajleen houders van vooraf gekochte, kaarten werden
toegelaten.
't Was natuurlijk een zeer mooi» avond. Wie de
kracht der werkende ver»e®jiigli®ge® kent,, wist aulks
reeds vooruit»
't Was een mooie uitvoering voor een mooi doei,
en het woord van djapk, doo® dfen hoer J. H. Koteer
namens het Steuncomité gjebraebt, was ten vol» ver
diend.
JTJLIAN ADORP.
Woensdagavond is alhier de eerste Nultsavond ge
weest. Tevoren was er reeds een voorlpopiig bestuur
gekozen» aoodat er na verflriieaing was. De uitslag
hiervan was, dat gekozen Wertdfein üte( heereln A. Noor
den, voorzitter, J. Slikker, vïse-woprzifctetr, F. de,
Beurs, secretaris, A. Speur, penningmeester en J-
Kossen. Daarna werd de lezing gehouden, door den
heer A. Spëur, en de bijdrage door d»n heer Joh.
van Tomgerloo. Beider stukjes viejen zeer In den
smaak. Verder werden npfi verschillende bijdragon
ten beste gegeven, hetgeen te Kamen tot een- recht
gezel ligen avond maakte,
AARTS WOUD.
Bij de gisteren gehouden examens van Stuurlieden
voor de Groote Stoomvaart, slaagde o.a. nze vroegere
plaatsgenoot de heer KL Hoogvorst voor 3ea sluui
man.
WARMENHUIZEN.
Dat er ondanks minder gunstige tijdsomstandtgn-xicn
soms nog 'tn flink en huurprijs wordt geboden, bleek, ov«c
te dezer plaatse. Door den heer HïLbr. Dekker aitu-c
werd gehuurd: geerzen voor f 335 per jaar, bene
vens 10 pet. voor het le huurjaar» extra. Het verïiuurac
Is gezamcnlijken eigendom der „Algemeene Armen
van fWarmenhuizen, Haarlem en Naaldwijk.
OUDKARSPjbti.
Ten lokale van den1 heer A. Swager alhier, hieU oe
afdeelimg Lamgedijk van den Bond voor Staats pension
neering j.1. Woensdag een feestavond; die uitmuntend
was bezocht. De zaal was vol. De avond werd geopend
met een toespraak Man den' voorzitter, Ds. Gr. iele
Leeuw, waarin werd gewezen op het recht en' het nul
van Staatspensioen. Daarna werd omgevoerd een drama
tische schets in twee bedrijven: „Oude Toon" en het
oorspronkelijk kluchtspel: „Een huis met Commen
saals welke opvoering een welverdiend applaus ont
lokte. De rentetrekkenden' waren voor dezen avond
op den 9en December, dus juist een jaar geleden, dat
voor het eerst de rente werd uitgekeerd, uitgenoodigd:
een 13-tal had hier «ui gebruik gemaakt, 't was voor
de afdeelïng een mooie propaganda-avond.
I4NGEDIJK.
Wij vernemen, dat men zal trachten: dé afd. 'Lan
ge dijk van den Bond voor Stafltsponsionneering i|e
splitsen en in Zuidscharwoude een nieuwe afdeeling te
stichten.
WAARLAND.
Door riekte van den tegenwoordige, is tot tijdelijk
machinist van het stoomgemaal alhier aangesteld de
heer Ant. Broerseo
WIERINGER WAARD.
Vanwege de Mij. tot Nut van 't Algemeen, zal door
Mej. A. Keulen te Alkmaar een voordracht worden
gehouden over: „Goede en Goedkoope maallijdetn".
EEN SPION?
De reizigers, die gisteren uit de richting Wesel naar
ons land vertrokken, hadden vóór Emmerik een op
onthoud van ruim een half uur, omdat, naar het gerucht
ging,e en spion in den trein zat. De officier, die met
het onderzoek was belast, had een portret in handen
van een heer, die inderdaad in dien trein' bleek te ril
tan en nu werd gearresteerd.
BI OEDVERGIFTIGING.
Men meldt uit Steenwijk aan de Tel.:
Een ruim: vijfjarig zoontje van den heer W. Wag-
ter. sedert een paar jaar conciërge van de Rijks-riet-
vlechtschooi te Noordwolde, had een klein puistje bij
den neus. Bloedvergiftiging ontstond, zoodat liet hoofd
an erge mate opzwol. Overbrenging naar het ziekenhuis
te Zwolle werd noodig geoordeeld. 'I Mocht echter niet
meer baten. Na één dag vreeselijk lijden, is de arme
kleine overleden.
Doordien Üe heer Wt bij de mobilisatie onder de
wapenen was gekomen, vertoefden rijn vtouw en kin
deren aldaar bij de familie.
AANRANDING.
Men meldt uit Harderwijk aan de Tel.:
In den nacht van Woensdag op Donderdag is een
Nederlandsch militair door twee Belgische geïnterneer
den aangerand en met een mfas in aen rug gestoken.
De zaak is ïn onderzoek.
TEN WAARSCHUWING.
Men meldt uit Oldenzaal aan de Tel. als een bewijs,
hoe 'men. in Duit.schland bevreesd is door de uitla
tingen van vreemdelingen.
Gistermiddag arriveerde te Oldenzaal een Hollander
uit 'Duitschland, die nauwelijks uit den trein gestapt,
rijn hart lucht gaf aan een kring nieuwsgierigen over
de behandeling daar ondervonden.
Genoemde reiziger had te Osnabruck overnacht en
's morgens nauwelijks in den trein gezeten, begaven
rich ook in dezelfde coupé twee hceren in politiek, die
als bewijs, dat ze tot de politie behoorden, hun pen
ning toonden en om papieten vroegen.
\Het bleek onzen Hollander al nis, dat van zijn hoicl
uit de politie gewaarschuwd was; den avond te voren,
onder gasten gezeten, had men hem naar rijn oordeel
over den oorlog gevraagd en onder bescheiden termen
o.a. ook gezegd, dat het vooral de Engelschen waren,
die den Duitschers bij dè Yser zooveel tegenfltacid
boden.
De papieren werden in orde bevonden, doch weder
overhandigd met de waarschuwing, rich niet meer on
juist over den oorlog uit te laten.
ANNA PAULOWNA.
Donderdag 10 December werd in Veerbirrg een ver
gadering gehouden yba aandiappelbouwers. die hiertoö
door een oommissie vanwege de aideeltog Anpa
Pauiowna vaai de Hottasijdsche Maatecha$>pij rap Land
bouw waren opgeroepen. Er waren 23 personen, aan
wezig, terwijl de bijeenjkoonM. werd geleid door den.
heer D. Stammes.
Deze opende met een woord van welkom, wees met
enkele woorden op het doel der vengr dering en gajf
het woord aan den heer N. Raap. Spreker zou door
een inleiding eerst ridhtln£ aa» de bespreking geven,
om daarna ruede te deelen, wat bereikt is. wat vol
gens da commissie kon bereflkt worden en lapge web
ken weg. De aanleiding tot 't plan, eten veroonAglol?
op te rlrbtc-n, had gelegen, In de uitkomst van het
proefveïd bij den heer C. List, die aantoonde het
groote verschil in oogst tusschen goed en slecht
pootaoed. Met cijfers werden de verschillen verdui
delijkt. Waren de opbrengsten, desr Friesche poters
zeer goed, de poters zelf waren zeer duur. Dit Jaar
was 1100 zak besteld. Bijj eigent fceeMmg had men,
f 1100 ln den polder kunnen, honden en pakte man
dieze zaak flink aam» wie\ we>et„ of later ook niitet
van. hier uit de poters duur konden, verkocht worde®.
De ondervinding had geleerd-, dat nabouw mogelijk
was, als men steeds de beste stoelen voor poters
gebruikte, doch op de® duur ontaardde de soort en
ging men, maar steeds voort langs dezen weg, dan zou
het oorspronkelijke van, de soort geheel verdwijnen.
Dit had men in de veenkotonlëni eleerd met de „Rich
ters". Men tod 6teeds maar alleen, de /beste stoelen
genomen em, nasr niets anders gevraagd en zoo was
het gekomen, dat de aanvankelijk zeer goede aard
appels geheel zijn beste eigenschappen had verloren.
Later wendde men allerlei middtelen, aan, om de Rich
ters weder op peil te krijgen. Alleen de besta stoe
len te nemen en dam, magn voort te teelten» loopt ver
keerd uit. De wijze van werken bij het zoeken naar
pootgoed ls de hoofdzaak en dikt was dikwijls geble
ken, daar de produkten van verschillende landbou
wers zeer verschillend waren, en ook de opbrengsten»
Met voorbeelden werd duidlelijk gemaakt, hoe moei-
In'k het ls, te keuren, waardoor nftteelen, heel wat
kennis van zakën vereiechte. Evenzoo als men bij de
veeteelt niet opeen zaak let. bijv. enkel op melk-
opbrengst. zoo mocht men ook bij het zoeken vb,®.
pootgoed niet op een zaak letten. In Friesland kern-
de men, op dit oogenblik 10 fouter.,, dl» erfelijk
waren, Doorvoering, waarbij enkel de beste stoelen
tot poters werden gebruikt, leidde tot, geheele omtaar-
din der soort, en daar dat als een paaj boven water
Rtond, hoopte spreker, dat ln het debat dit pimt ntet
aangeroerd zou worden. Spreker lichtte nu meer het
dool der bijeenkomst nader toe en dat was ln, korte
trekken, een weg te vin,dien» om zelf best pootgoed te
'krijgen. Men moest beginne® met lee te nemen» wnm,t
spreker twijfelde.op goede gronden eraan., of een
der aanwezigen op het gebfed ybji het aanwijzen Ma®
best pootgoed wel bekwaam genoeg wee. Hij wiet bij
ondervinding, dat in Friesland, waar reedo Jaren in
deze richting werd gewerkt, nog maar weinig boeren
in staat waren., alB kejunmeeeter op te treden. In de
eerste plaats moest nnen, dius leere®. Het eenvoudig
ste was naar Friesland te gaan en zich daar op de-
hoogt» te stellen. Dit was echter duur en ate de
Friezen merkten, welk doel men, beoogde, ze zouden
wel oppassen het gehe'm der teelt te verraden. Tij
dens de keuring kon me®, naar Frfcslamd lemaind' af
zenden. Er was cehtetr nog e»n andëre weg. Men nam
uit Friesland het allerbeste en. plantte hier naast alle
mogelijke afwijkingen. Op het veld kon. mem dam toe
ren, wat goed was en wat njet deugde. Zuilke leertvftb
den konden in verschijnende deelen, va® den polder
aangelegd worden. De commissie wen ach te, dat men
zich zou opgeven voor het aanleggen van een, proef
veld je snees) va® zuiver pootgoed. Van. dan groei
af tot den oogst moest da® dat veldje worde®, nage
gaan en a.1 wat op het oog njet deugde, telkens daar
uit worden verwijderd. Ook anderen moesten, erbij
geroepen worden tot oordelen. Een, volgend jaar had
zulk een proefnemer da® eigen, beste poters Liet bij
dan de beste uit Friesland' bomen, dan kon hij narist
eigen pootgoed het Friesche uitzetten, en kreeg- de
proef op de som. Mogelijk kon dan reeds reclame voor
erkoop van pootgoed gemaakt worden» De moeite?»
die men zich had getroost, zo,u langs drie® weg rufan-
sbhoote beloond kunne® wordien. Ten slotte achtte de
heer Raajp het wanschelijk. 1® den beginne d» proef
al!een te nemen met Eigenheimers. Er waren, reods
personen, die hierin kenners begonnen te worden. Dat
was een voordeelLater kon de teelt rich uitstrek
ken tot andere sooriem» bijv. Bravo's en Blauwen.
Bij het debat klaagden verscheidene personen over
de ontvangen poters uit Friesland.
De heer Raap wees er hu® op, dat elke klacht
terstond bij hem moest worden ingediend, dan, zou
er aanstonds werk va® gemaakt word n en bdj ge-
erondheid zou zeer waarschijnlijk schadevergoeding
vo'gen. Thans was het te lapt. hiervan werk te ma
ten. Tijdig en gelijk besteld is beslist een ei och. De
heer H. Koster wenschte. dat men rich nlet bepalen
zou rot eene soort. Dit duurde te lang. De zaak
zou beter mar cheeren e® de ofl>zet zou vergemakke
lijkt worden ,ajs me®, ook sooptb® va® vroeige aardap
pelen eronder opnam. Deze teelt was algemeen^r e®
meer bekënd ën bij des» teelt dede® zich allerlei bij
zondere omstandigheden, voor. Er waren al 5 personen
die zich op de teelt va® vroege aardappelen hadden
toegelegd; daarom moest i® deze richting worden
voortgewerkt. De heer Raap merkte op. dat Eigen
heimers dit voor had de®, dat me® ?n Friesland' met
de teelt dezer soort geheel! op de hoögte wa®; daar
voor was een leerschool.
Ten slotte werde® de vooratelle® der commissie
