illtlttl NitlïS-
-&
DINSDAG 29 JUNI 1915.
58ste Jaargang. No. 5615.
SCHAGER
COURANT.
Dit blad verschijnt viormaal per week: Dinsdag, Woensdag,
Donderdag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 9 ure wor
den ADVERTENTIES in het eerst uitkomend nummer geplaatst.
UitgeversTRAPMAN Co.
SCHAGEN, LAAN D 5. - Int. Telenh. No. 20.
Prijs por jaar f 3.—. Por poet f 3.60. Losse nummers 5 cent
ADVERTENTlEN van 1 tot 5 regels f 0.25 iedere regel meer 5 ct
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Binnenlandsch Nieuws.
raad van oude medorp.
"Vergadering van den Raad, gehouden op Zater
dagavond 26 Juni 1915. Voorzitter de heer A. Won
der, Burgemeester. Allen present.
Voorzitter open' de Vergadering, waarna lezingen
goedkeuring der notulen volgt.
Do jongste kasyerificatie bij den gemeenteont
vanger gaf conform bopkon en bpeeheiden een kas
geld aan van f 5549.13, waaronder 'f 4744.809 gelds
waardig papier; dat zit hem in de gezinnen van
«miliciens.
Besluiten af- en overschrijving ten uitbetaling
uit post voor onvoorziene uitgaven zijn goedge -
keurd van Ged. Staten ingekomen. Ingekomen is
een rapport van dp Electeicileit, een paar dagen
geleden ontvangen.-Zal in handen van B. en W. wor
den gesteld. j
Ingekomen is een schrijven van de Gezondheids
commissie te Hoorn, over het onderwerp: Vliegen-
gevaar. De Centrale Gezondheidsraad, te •Utrecht,
verspreidt over daf onderwerp een brochure en
tracht zooveel mogelijk bekendheid pr aan te gé-
v«n. De Gezondheidscommissie, met dat streven go-
hoel instemmehde, stelt dezo brochure gaarne in
aantal tegen een lagen prijs beschikbaar. Deze bro
chure wordt -in handen van B. en W. 'gesteld, tot
het uitbrengen van rapport.
Voorzitter stelt nu aan do orde: bespreking op
roeping gemeente-secreatris en vraagt hoe men de
oproeping wenscht te doen, in vakbladen of andere
bladen, of enkel in 'de gemeente?
De beer Nhgelhout vraagt, hoe het advies van
B. en W. luidt. Voorzitter zegt, dat er van B. en
W. geen advies is, dia onthouden zich daarvan.
De heer Rempt meent, als oproeping in een ge
meente-blad wordt gedaan, dat die dan wel door
velen gelezen zal worden.
Voorzitter zegt, als (te oproeping wordt ge
plaatst in „De Gemeentestem", dat is 't blad voor
de ambtenaren, can komt dat onder de oogen van
hen, die 't willen weten.
Do heer J. Wit zou er voor zijn, dat er oproe
ping in de bladen kwam. Dan blijft de gemeente
vrij. En dan zou spreker het ook wel geplaatst
willen zien in „Ons Blad". Of misschien is er wel
een andere courant ook, dat weet spr. niet.
Do heer Oypr kan met het idee van den heer
Wit meegaane Dan voldoen wé aan die hoogste, ei-
schen. Als er dan iets is, is het buiten vermoede
lijke schuld. 1
De he.er Nagelhout vindt oproeping in de bladen
niet noodig.'Hij vindt, als het in de gemeente door
aanplakking wordt bekend gemaakt, - dan is dat vol
doende. Door de verslaggevers is er al hooi'wat pu
bliciteit aan gegeven in de couranten. De heer
Strijbis deelt hei idee van den heer Nagelhout en
dacht ook, dat het zoo wel -toe kan.
Voorzitter vraagt of cte heeren Nagelhout en Strij
bis daarvan'een voorstel maken. De heer Nagelhout
zegt, wel èen voorstel te willen doen om de oproe
ping in de gemeente aan te plakken, waar reeds
in do couranten genoegzame bekendheid aan dit on
derwerp is gegeven en de besprekingen van heden
ook weer in de couranten zullen komen.
De beer Ligthart: Maar komen ze dan ook te
weten wanneer de oproeping is?*De. heer Nagelhout
vindt, dat dit nu toeh ook zal worden besproken-en
wel in d° couranten komt. Voorzitter zegt, dat 't
ook in de couranten wel zal worden vermeld, wan
neer de oproeping is; er moet echter-'in't oog go-
houden worden, dat de besluiten die hier valUfen
van toepassing worden wanneer het ontslag is ver
leend geworden. Dat ontslag wordt verlfeend van hoo
ger band.
(Ter vorige yergadbring heeft 'voorzitter or op-
gewezen, dat het ontslag als secretaris is ondier-
worpen aan dB goedkeuring van de. Koningin, om
dat voorzitter benoemd is geworden als -secretaris,
toen bij al burgemeester was. Verslaggever.)
Do beer J. Wit blijft er Voor gevoelen om op
roeping in de couranten te doen en dacht, dat daar
toch niets tegen was. Voorzitter en de hperen Strij
bis en Nagelhout g-°ven toe, dat er geen bezwaar
tegen is. Voorzitter zegt, als oproeping in de cou
ranten gebeurt, dan is 't enkel voor ruggespraak,
maar niet voor den persoon, dio op 't oogenblik sol
liciteert cn die op 't oog is. Ik zeg 't daarom
vervolgt spr. omdat er sommige leden zijn, -die
er voor zijn, om in de couranten oproeping te dioen
on zioh geuit hebben en uit dat oogpunt vrijwaart
de Raad zich. Dit is waar, dat je -een oproeping
doet van sollicitanten, dio ongeveer allen teleurge
steld worden. D.e heer 'Wit vindt, dat dit nog niet
zeker is.
De heer Nagelhout zegt, geen voorstel te doen1 om
alleen in de gemeente bekendmaking te doen.
Goedgevonden wordt nu, in De Gemeentestem en
in Ons Blad de oproeping te plaatsen. In elk dier
bladen tweemaal. De oproeping wordt tot i Augus
tus opengesteld.
Tegenwoordig is de jaarwedde f 475; die is zoo
gesteld, omdat d- betrekkingen van burgemeester
en secretaris in één hand waren. Iu andere gemeen
ten van gelijke grootte is de jaarwedde, licht voor
zitter verder toe, f 600 als secretaris alleen.
De heer Over vindt, als we eens begonnen inot
f 550; verhoogen gaat altijd beter dan verlagen.
De ho«r Nagelhout is daar niet voor. Over een
half ,iaar misschien, zjeggen Ged. Blaten toch wpI,
hoe hoog zij 't willen zien bepaald. De heer Over:
Dan is 't voor den betrokken persoon een meeval
ler. Dp héér Nagelhout: Dan zou f 550 voor -hem
een tegenvaller zijn. Do heer Over: Neen. Di© niet
voor f 550 wil, dié blijft thuis. Je zult er wellicht
een sollioitarnt minder door -hebben.
De heer Nagelhout acht he-t b.est mogelijk, dat,
als wij f 550 bepalen, Gedeputeerden er f 650 van
maken. Voorzitter zegt: Ged. Staten zullen-vrij ze
ker 't niet beneden f 600 goedkeuren. Maar de hpe
ren kunnen het probeoren.
Dp heer Rempt vindt, we moesten 'maar dadelijk
op f 600 gaan. De heer Over: Als we er een'heb
ben. die geen woning heeft, kunnen we 't er in
verbinden. Maar als de meerderheid f 600 wil, mij
best. 1
Dp heer Rempt vraagt: 't Is toch niet mot vrije
woning? Voorzitter: Neen, tenzij de Raad er toe be
sluit om 't met vrijp woning -te doem Maar zooals
nu oproeping gedaan wordt, is 't oen oproeping op
eenjaarwedde zonder meer.
De he«r Over blijft bij zijn idee van f 550 en
maakt daar pen voorstel van. De -heer Rempt stelt
f 600 jaarwedde voor.
In stemming gebracht zijn de heeren J. Wit, Strij
bis, Ligthart, P. Wit «n Over voor.f 550 jaarwedde
en de heeren Nagelhout en Rempt voor f 600.
Volgt bespreking jaarwedde onderwijzer v. d.
Hart, die thans onder de wapenen is. De verorde
ning, regelende d° jaarwedden van Hoofdten en on
derwijzend personeel, geeft aan dat gedurende den
tijd dat zij onder de wapenen zijn, aan Hoofden en
aan onderwijzers die gehuwd zijn -of hoofden van
een gezin zijn, 75% van hun jaarwedde uitgekeerd
zal worden, terwijl aan onderwijzers, ongehuwd én
geen hoofden van gezin 25% van hun-jaarwedde, ge
durende dien tijd wordt uitbetaald. Deze bepalingen
zijn niet van toepassing-als het onder de wapenen
zijn niet langer duurt dan een maand.
Voorzitter zegt, dat toen de verordening werd
vastgesteld, de heer Nagelhout het wenschelijk vond,
haar niet van terugwerkende kracht te doen zijn.
De mobilisatie duurt echter aanstonds al een jaar.
En v. d. Hart ia ongehuwd en in militairen dienst,
't Is nu, waar het nagenoeg een jaar is, wel -toe
to passen voor v. d. Hart, om 25% van zijn jaar
wedde ten te kennen, zooals hier in de verordening
is aangegeven. Voorzitter stelt voor, om daartoe
over to gaan. Wij doen dien man. er financieel gé©n
schade mee. Hij heeft een voordeeltje gehad en
dat is ons aangenaam. Maar wij 'moeten er niet
mee volhouden, vindt voorzitter. Van der Hart
heeft niet voor ldeeren te zorgen en hij is onge
huwd. Als hij getrouwd was, dan zou voorzitter er
niet over denken, maar nu wel. Do Raad h^eft zich
hier niet slecht gehoudfen tegenover de gemobili
seerde onderwijzers. Toen de heer -Nagelhout in
overweging gaf, d' verordening niet van terugwer
kende kracht te doen zijn, vond ik dat billijk, zegt
voorzitter. Maar wie had gedacht dat -tipt zoo lang
zou duren?
De h.Aer ligthart zegt: Ja, dat is zoo. Maar v. d.
Hart zou !iev°r als onderwijzer in functie zijn als
ond°r de wapenen. Spr. is er niet voor, het hem
te onthouden.
Voorzitter zegt: 'Wie. hebben hier een verorde
ning, die goedgekeurd is door Ged. Staten op 7
April, en dat college heeft goedgekeurd om direct
met de uitkeering van 25% van het salaris te be-
lginnen, althans het heeft niets 'geschreven van:
„mits g^en terugwerkende kracht". En dat zouden
zij er anders wpl bij biepaald bobben.
De heer Strijbis vindt: dan mag v. d. Hart wel
dankbaar zijn.
Voorzitt r z^gt, dat de heeren vrij zijn een voor
stel te doen. Als niemand oen voorstel heeft, wil
voorzitt zijn eig<en voorstel in stemming :bren-
gen, dat m°t de heeren Rempt, P. Wit, Over, J.
Wit en Strijbis vóór wordt aangenomen. Tegen
stemden de heeren Ligthart eris Nagelhout.1
Zal ingaan op 1 Augustus a^.
Rondvraag levert niets op. Sluiting volgt.
dïrksnorn.
Zaterdagavond vergaderde de schoolfeestcommis
sie ten buize van den heer Bruin alhier.
Na opening werd hiet ©enige punt van de agenda
aan de orde gesteld, nl. de rekening van den pen
ningmeester den heer R. v. d. Laan. De heeren A.
Sleutel en J. Wmk, die zich met het nazien belast
ten, konden de rekening na een enkele opmerking
goedkeuren op een saldo van f 132.45, welk be
drag, blijkens overgelegd spaarbankboekje, is uit
gezet bij do Boerenleenbank alhier.
Bij ae rondvraag wierden enkele inlichtingen
gevraagdomtrerit de rekening van het vorige jaar,
welke door den penningmeester werden verschaft.
Hierna sluiting.
st. maartensbrug.
Tijdens het hevige onwedor van Zondagmorgen
sloeg de bliksem in bij den heer W. Borst, alhier.
Het luik in den schoorsteen werd weggeslagen, ter
wijl een plank tegen den zolder oen groote scheur
vertoonde, jBoypn op het huis werd een -pan ver
brijzeld en liep het dakhout «©enige schade op. Ge
lukkig ontstond er geen brand.
de landstormwet.
Het voorloopig verslag omtrent het Landstorm-
ontwerp wordt een zeer lijvig stuk. Verwacht
wordt, dat het opstellen dér Memorie van-Antwoord,
wil de Minister althans de voornaamste punten van
het voorloopig bverslag eenigszins uitvoerig -behan
delen, wel een veertien dagen zal vereischem
De behand ling van, het ontwerp in de Tweede
Kamer wordt dan ook pas in de tweede helft van
Juli verwacht.
Naar wij vernemen, raakt de oppositie tegen 't
ontwerp niet het principe der wet, doch komt zij
voort uit dé overweging, dat het ontwerp, zooals T
thans luidt, 'ver over den oorlogstoestand heen reikt.
Immers de 'algem-Sene oefenplicht, zooals het ont
werp die in uitzicht stelt, zou eerst na drie of vier
jaar tot de mannen van 30 jaar kunnen worden uit
gebreid. r
Daar z^lfs de meest d'eskundigö militairen in -die
opvatting deelen, is het verklaarbaar, dat in meer
dan één politieke fractie tegen het ongewijzigd ont
werp zeer ernstige bezwaren rijzen.
afstandsmarsql uithoudingsvermo
gen.
Gedurende dezen mobilisatietijd -zijn reeds her
haaldelijk proeven gteiaotmen. door versbhiEfoüde
korpsen met afstandsmarschen, waarbij vooral het
uithoudingsvermogen van den marcheer en den tro©p
in aanmerking wordt genomen. Men heeft gelezen
van driedaagscho marschen, van marschdagen van
40 KM., eerstdaags zal er een 24-uurmarsch 'plaats
vinden door een gedeelte van het Reg. Grenadiers,
doch een 6-daagsche marsch, zooals thans in voor
bereiding is en geopperd door sergeant Klompers
bij het 43ste 1 Landweerbataljon, onder commando
van overste Kok van Leeuwen, was tol lieden on
gekend.
Deze marsch zal aanvangen op Maandag 28 de.zer
des voormiddags 5 uur, van af de Groote Markt te
Bergen op Zoom. Van de ruim 200 militairen van
dat bataljon di- zich vrijwillig aanboden, zijn bij
loting 30 aangewezen. Zij worden geneeskundig ge
keurd en zullen onder commando van de-n ie luit.
do Jong van gemeld bataljon en den sergeant Klom
pers vap het 2e rog. ml. op gemeld uur afmar-
cheor©n.
De eerste dagmarsch 'zal plaats vinden langs
Halsteren.- Steenbergen, Dinteloord, Wil'emstad,
waar rust wordt gehouden, Numansdorp naar God-
schalxoord, waar wordt ingekwartierd, 43.3 KM.
De tweed- dagmarsch 42.5 KM., zal omvatten Rot
terdam, Bl© is wijk, waar gerust wordt, Zooterrnecr,
Leiden. De derde dag 42.8 KM. Rijpwetering, Aals
moor, waar gerust wordt, Amstelveen, Amsterdam,
het eindpunt van de marschrouté.
De terugtocht vangt wederom den volgenden dag
aan, om langs denzelfden weg en gelijke rustplaat
sen naar h©fc garnizoen Borgen op Zoom terug te
kc-eren op Zaterdag 4 JulL
Ten einde de gesteltenis van het detachement te
beoordelen zulten Zaterdag onmiddellijk na 'aan
komst op het terrein Kijk in den Pot gevechts
oefeningen op grooten afstand worden gehouden en
zal dan eerst blijken de prestatie die een troep na
een zesdaagschen marsch op diergelijken afstand nog
zal bieden.
Do af marsch van elk kantonn©ment zal plaats vin
den des voormiddags 5 uur. ZBij een eveniuëele
temperatuur als dézer dagen het 'geval was zal op
middaguren gerust wonden, zoodat alleen in den
ochtend en den avond zal worden gemarcheerd, mo
del gepakt. Men rekent dat een -afstand van 4 KM.
per uur zal worden aangehouden, met inbegrip van
do kleine rust na 10 KM.
fn verbchiR'endp plaatsen waar-muziekkorpsen zijn
rekent men op hare medewerking om den marche©-
renden troep voor het binnenkomen ©n ter uitge
leide door de opgewekte tonen van de muzipk een
ocgneblik oplichting te bieden.
een nederlandsch schip getorpïlleerd
of op een mijn gei.oopen.
Het iWerlandsche stoomschip Ceres van de Kon.
Ned. Stoomboot-Maatschappij, dat den 20 dezer van
Amsterdam is vertrokken met bestemming naar
Hudikswail, ten einde aldaar hout in te nemen,
is Vrijdag ter hoogte van Soederann getorpilleerd
of op een mijn geloopen.. De bemanning is gered
en gisteravond te Stockholm aangekomen.
(Södprhamn ligt 'in Zweden aaa het zuidelijkste
deel van de Bothniscbe golf.) 1
Een Wolf-telegram uit Stockholm, melding maken
de van dit ongeval, zegt nog:
Het is s1 echts gelukt dB scheepspapieren te ber
gen.
Een kwartier voor den ondergang van het s.s.
„Ores" zag men een torpedoboot van een'onbeken
de nationaliteit, die nog zichtbaar was, toen het
s.s. zonk. De torpedoboot 'depd echter geen poging,
om de bemanning van het zinkende schip te hel
pen. De kapitein van de „Ceres" meent, dat dB ont-
pioffing dcor een torpedo veroorzaakt is. De Ceres,
die 20GC ton groet is, had geen lading aan boord.
„Aftonbiadet" meldt, dat d© vreemde torpedóboot,
die bij de ontploffing wegsloomde, en de schip
breukelingen aan hun lot overliet, een Russische
boot was. Hdbld.
de LANDSTORMWET.
Zondag is te Utrecht vanwege de S.D.A.P. -in de
groote zaal en den tuin van het Park Tivoli eten
betooging gehouden togen het landstorm-wetsont
werp.
De groote zaal, waarin tal van vaandels en ba
nieren waren opgseteld, was zoowel boven als bene
den stampvol. Ook in den tuin waren tal van be-
toogers. Nu en dan werden socialistische liederen
gezongen.
De heer W. H. Vliegen, voorzitter van het par
tijbestuur, opende en zeide, dat het partijbestuur
en de partijraad gemeend hebben te moeten opko
men tegen dit wetsontwerp. De groote opkomst naar
deze be tooging toont dan ook aan, dat -het goed
ingezien is déze actie op touw te zetten.
De eerste spreker, mr. P. J. Troelstra, wees er
op, dat de verschijning van dit wetsontwerp der
rogeering, waarbij aan den minister van oorlog
bijna dictorale macht wordt verleend over alle, nog
niet gediend hebbendé mannen beneden 40 jaar,
groote ongerustheid pn weerzin onder de arbeiders
heeft gewekt. Hier is slechts een klein deel van
de massa, die niets van dit ontwerp moet hebben.
In de br^ede massa van het volk leeft de vurige
wensch, dat dit wetsontf/werp door het parlement
zoo spoedig mogelijk zal worden verworpen.
Spr. besprak vervolgens de vraag, of het pro-,
grampunt „algemeene völksbewapening" meebrengt,
dat do partij met 'dit ontwerp mee dient te gaan.
Z.i. geeft het thans ingediende wetsontwerp een
caricatuur van een volksleger; het bestaande leger
wordt or bij gehandhaafd. Ook is er evenmin sprake
van een meer democratische inrichting van het le
ger, van korten oefeningstijd, enz.
Thans is er reeds een leger wan 300.000 man, en
toch wil men, zonder het volk er in te lkennen, ons
opschepen met een leger van ruim 700.000 man. Ons
1'eger is ongeschikt om aan te vallen, alleen ge
schikt om te verdedigen. De'actie voor legerver-
sterking is juist uitgegaan van mannen, die zeggen,
dat het wel eens gebeuren kan, dat ons land han
delend zal moeten optreden.
Wat aangaat de nationale gedachten, deze aan
vaarden wé, doch wij willen het wezenlijk belang
des volks behartigen op onze manier, -ook wat be
treft het gebruii onzer weermiddelen. Uit dit oog
punt wil hij het wetsontwerp critiseeren.
Men zegt, dat Duitschland België wil annexeeren,
men wijst op het gevaar, dat Nederland loopt als
Duitschland overwint, of wat dé Ententc-mogend-
heden zulten doen als aan haar zijde de overwin
ning is. Andieren wijzen op het gevaar, dat onze ko
loniën loopen. Spr. waarschuwt tegen deze fanta
sieën. In het ergste géval is het mogelijk, dat bij
de -vredesenderbandelingen Nederland iets zal heb
ben op te offeren. Indien de'groote landen het daar
omtrent sens mochten zijn, dan is dit geyaar met
dit wetsontwerp toch niet af te wenden. -Bovendien
zou een duurzame vrede niet mogen afspringen op
het al- of niet-afstaan van een hoekje gronds, aft
met dien afstand voor dé groote massa des volks
een rustig en beter bestaan dan voorheen wordt ver
kregen.
Spr. we©s er op, dat bij dit wetsontwerp een in
druk wordt gewekdie met de werkelijkheid niet
overeenkomt. Men moet niet meenen, dat, als dit
wetsontwerp wordt aangenomen, men dan 400.000
nieuw gewapende troepen zal hebben. Men voedt
•daardoor slechts de chauvinistisch-nationalistische
gedachte. Men brengt daardoor slechts den minis
ter in de knel, die niét dadelijk -400.000 man zal
kunnen doen oefenen en wapenen. Het ligt, naar spr.
vernam, in do bedoeling dat telkens 12.000 man vrij
gestelden van de jongste, lichtingen gedurende drie
«maanden zouden geoefend worden; dit zou in 3 jaar
nog maar 144.000 man zijn. Van versterking der
legermacht is dus in werkelijkheid geen sprake.
Ook in verband met het mujüUe-vraagstuk zou een
versterking,van het leger met een groot deel al
leen beteekénen verzwakking van den nu* goed ge-
oefenden en van munitie voorzicnen tro©p. Ook uit
dit oogpunt zou men tegen dit wetsontwerp moeten
protesteeren.
Men h©©ft echter niet alleen het recht, doch ook
den plicht om tegen dit wetsontwerp te prctestee-
ren. Wat spr. in deze regfcering, al handhaaft zij
goéd do neutraliteit, in den laatsten tijd vooral te
genstaat is, dat zij de volksvertegenwoordiging over
al buiten laat. Haar de beschikking geven-over een
zoo'n groot aantal mannen zonder nader goedvinden
der volksvertegenwoordiging, mogen wij niet doen.
Ook uit een financieel oogpunl is aanvaarding van
dit wetsontwerp niet mogelijk.
Waar zijn do bewijzen, dat de internationale po
sitie van ons land sedert Augustus moeilijker is
geworden? Waar zijn de 'bewijzen, dat, waar in
het begin van Augustus een macht van 250.0Q0 man
voldoende was, welke macht thans tot 300.000 is
aangegroeid, dit leger thans niet-voldoende zou zijn?
Da oorlogvoerende mogendheden hebben daarente
gen de handen thans vol. De -toestand is niet di©
van een paniek, hij is nooit veiliger dan nu ge
weest. W® moeten sparen zooveel we kunnen, ook
voor "do toekomst? als steaks gelden noodig zijn
voor sociale doeleinden, zal er ge©n geld zijn,
want alles is gegeven voor den oorlog. Het land: moet
niet verpletterd worden door de militaire uitgaven.
Hpt ontwerp brengt volgens spr. daarentegen bet
land meer in gevaar. Bij de oorlogvoerende mogend
heden zal de hoop op medbdoen van Nederland aan
den oorlog, grocter worden, nu Nederland 'n groot
teger zou krijgen. Hoe grooter et leger is, hoe
grooter het gevaar 'is, dat NederlaiH in den oor
log betrokken werdt.
Er is wel g©cn oorlogspartij in ons land, -maar
als" dat drijven naar legervcrstörking door-zou gaan,
zou een dergelijke partij kunnen ontstaan. De re
geering wil, dat gelooft spr. eerlijk, den oorlóg niet,
maar de oorlogsagitatie zal door het wetsontwerp
gevoed werden. Men geeft dan aan -dip oorlogs
agitatie gelegenheid om zich te ontwikkelen.
Wat den vrede bete*1", 'wees spr. er op, dat er
een burgerlijke en een socialistische opvatting om
trent het vprloop van den oorlog bestaat. De bur
gerlijke is, dat d eene partij moet verliezen en dé
andere winnen. Ons standpunt zeide -spr„ daaren
tegen is °en ander. Wij willen .niet (ja* Duitsch
land overwint, want dit zou beteekenen de overwin
ning van het militairisme en het'imperialisme, maar
ook niet een overwinning van de Entente op een
zieltogend Duitschland, want dit zou eveneens betee
kenen een overwinning van het imperialisme en van
het militairisme. Niet de groet© generaals én de
groote bankiers moeten bij den -vrede als de red
ders van het land worden toegejuicht. We willen,
dat er een toestand zal kocmen, dat de oorlog zich
zelf onmogelijk heeft gemaakt, dat de imperialisti
sche drijvers als de vijanden van het volk -worden
gestempeld. Wij willen géén overwinning van de
eene natie op de andere;'wij willen de overwinning
van de vr-ctesgcdacht© op de oorlogsgedachte, van
de internationale gedachte op de nationale gedach
ten (luide bijval). We juichen het toe,-dat de socia
listische partijen in de oorlogvoerende landen dit
moer gaan inzien,'zich los gaan voelen van de hw-
schers. "Laten wij dan ook den vrede willen. Vlie
gen en spr. hebben dit neergelegd in een resolutie,
die straks aan de vergadering zal worden voorge
legd.
Zijn wil die zoo spreken, die de 'betooging op
touw hebben g^et, dan Jan Salie: zijn wij, die neu
teaal wijlen blijven, dan laf, vroeg spr. Wij willen
ons bloed en ons leven geven voor een zaak, die
ons volk omhoog brengt. Wij weten, 'dat de om
standigheden het Nederland mogelijk gemaakt heb
ben buiten den oorlog té blijven; laat dan ook cfe
grootheid van het Néderlandscbe volk daaruit -blij
ken, dat het nuchter blijft. Laat men kunnpn zeg
gen, er is een heilige grond, niet ontwjid door broe
dermoord; dat de heilige grond van Nederland
door het optreden van het volk gemaakt is tot den
bodem, waarop d© vrede kan worden gevestigd.
Laat daarom van uit deze betooging luide de roep
om den vrede, den wereldvrede weerklinken bin
nen en buiten onze grenzen. (Luid© bijval.)
De volgende spreker was dè heer F. M. Wïbaut,
de derde spreker dr. J. van Leeuwen.
De volgende motie van het partijbestuur:
„De groote demonstratie, bijeengeroepen door de
S. D. A. P., ter bespreking van het-„Wetsontwerp
tot uitbreiding van den Landstorm", gehoord de
sprekers, constateert, dat dit wetsontwerp 'aan de
regeeriDg de bevoegdheid geeft om een reusachtige
legeruitbreiding tot stand te brengen, zonder over
de daardoor aan het volk opgelegde lasten volle
dige voorafgaande verantwoording schuldig te zijn:
dat dit wetsontwerp niet bevat een voorstel tot
invoering van een volksleger, wijl de oude fceger-
organisatio ten volle blijft gehandhaafd;
dat het beteekent het gevaar vergrooten dat chau
vinistisch" elementen in "het land, waartegen de
demonstratie k rachtig protesteert, door dio groot©
legermacht gesterkt zullen worden in hun onver
antwoordelijk drijven;
dat dozo lege rversterking schade zal doon aan 't
vertrouwen door de oorlogvoerende -landen in de
neutral iteiispölitiek van Nederland;
om al deze redenen1 vereenigt de meeting zich met
het voornëmën der sociaal-democratische kamer
fractie ore tegen dit 'wetsontwerp stelling te ne
men,"' werd daarna onder gejuich met algemeene
stemmen aangenomen.'
Eveneens werd met algemeene stemmen ^aangeno
men de volgende motie, voorgeteld door de boe
ren Troelstra en Vliegen: