De Oorlog.
F*n ander voorbeeld.
Een hoer, die als „vetwei»" een rijken veestapel
had. klaagde over aan een buurman, dat hij....
verschoond bleef van de bekende ziekte onder zljn
vee. Hij zon er echter wel raad op vinden I Na
verloor van cenige dagen komt hij 'zijn buurman
trioniiantelijk meedeelen, dat zlijn vee door de ziek
te ie aangetast. En hulpvtaordig voegde hij er bij:
„weet je wat, zet nu even dé 'hekken open en jaag
u.w vee bij het mijne, dan ben jij ook klaarI"
Het vee van den sllmmen. boer werd afgemaakt,
ook een ander deel van zijn 'veestapel, dat enkele
uren \t rwjjderd lag; want de'boer beweerde, dat hij
dagelijks van de eene wei naar de andere, ging, du:-:
ook bij het nog niet aangetaste vee het govuar
vcx-r besmetting bestond, De boer, -tevens slimme
koopman, rekende uit, hoe hoog de schadevergoeding
zou moeten zijn. Aan -een vriond vertelde hij, hoe
hij daarbij to werk ging. Hij nam als grondslag de
hoogste veeprljzen en vermeerderde de totale som
nog mot eon. paar duizend gulden. Toen kwam de
se battings-commissie. Zij vroeg den boer of hij al
eeu berekening had gemaakt. „Neen," luidde het
antwoord; „ik was er Hulst meo bezig." Wij,
zeiden do heer en,'„zijn klaar; wij hebben-de geheele
schade geschat op zooveel." „Kijk," 'zei de boer,
„dio som heb ik zoo ongeveer ook bepaald." Een
«om, dio nota bene nog eeuige duizénden guldens
boven de rekening van den boer gingi
Zoo wordt het Rijk bestolen aan den eenenj kant.
Maar ook van den anderen kant gaat het aller
minst eerlijk toe.
liet feit, dat eon koopman, 'aan iemand 600 gul
den aanbood, indien doze iemand hem in de gelegen
heid kon stellen, een stal afgemaakt vee to koopen,
spreekt boekdoelen.
Onze zegsman deelde ons ook nog mede, dat een
stal vee, door hem geschat op een gewicht van
omtrent 1000 kilo, aan een koopr.iaja werd verkocht
voor 2000 kilo!
Wij publiceeren deze feiten, in de hoop. dat dit
tot gevolg mag hebben, 'dat ei' van regoeringswegt
strenger zal worden opgetreden.
Het guat toch niet aan, dat er op zulke wijze ge-
kn<»eid en gestolen wondt; dat er op levensmiddelen
zulke woekerwinsten worden gemaakt, terwijl 'een
groot gedeelte des volks armoéde lijdt.
SI.LIS IN 'T DONKER.
De correspondent van „De Tijd" te Sluig schrijft
naar aanleiding van het afsluiten van 'den gastoe-
voer aldaar het "volgende:
Wat zoo lang verwacht, gevreesd engehoopt
werd door sómmigen, is dan. toch eindelijk gebeurd.
We zitten te Siuia in 't donker.
Do gonieente betrekt baar gas van Brugge en tot
nog toe liet de levering niets te' wenscben over,
schoon elke communicatie met het bestuur 'der fa
briek verbroken was.
Zondag kon de gasfitter van Sluis -echter, zelfs
mol pompen, niet den minsten toevoer verkrijgen en
moest uidra tot het inz&ht kamen, dat de gemeente
's avonds zou donkeren.
Do mare er van verspreidde zich natuurlijk
ondanks het gas, dat we niet kregen als een loo
pend vuurtje door de stad, door de jongelui met on
beschrijfelijke geestdrift vernomen, door de oude
ren met zorg.
Al spoedig zag men ze loopen met oude lampen,
lampenglazeD, 'katoen, kannetjes, petroleum enz.
De eenige winkel, die petroleumlampen verkoopt,
zag z'n voorraad in 'n half uur uitverkocht. Dc
„Automaat" rukte met z'n overgebleven, voorraad
uit en direct kwamen van alle kanten de vrouwen
«net bun ledige kannen aangeloopen om ze tegen
volle te ruilen. Maar de militairen waren er ook
nog! De barakken brandden niets dan gaslampen, die
nu ook door petroleumlampen vervangen 'moesten
worden. Dies.... werd de „AutomaaA"-voorraad in
beslag genomen.
Vrouwen vertoonden haar minder gelukkige bu
ren zegevierend de onder stof en-vuil op een zolder
teruggevonden oude lamp. Een ander kon niet uit
gesproken raken over 't „stotm geluk", dat ze toe
vallig nog twee liter in 'huis had. „Petrolopm" b*~
doelao ze waarschijnlijk. Soldaten 'dansten en lach
ten van pret, omdat ze nou vhnavond „overal vrij
en" kouden, daar natuurlijk ook-geen straatlantaarn
ontstoken zou worden.
In de café's zat men alle mogelijke zakon te ver
zamelen, die desnoods 'licht konden geven, waarbij
de bezoekers 's avonds over 'de oorzaken van de
donkerte konden philosopbeeren.
Tegen zes uur begonnen de-grappenmakers en jon
gelui reeds op hUn horloge te kijken en zich te
verwonderen, dat het „vanavond zoo laat donker"
werd. Een kwartier later merkten-ze aan'den kaste
lein op, dat ze „waarachtig" niet meer konden -zien
met do kaarten en absoluut behoefte aan het een
of ander licht gevoelden. Met het gevolg, dat te
halfzeven, eeu 'half uur vóór normalen tijd, overal
de walmende petroleumlampen, fantastische lampion
en flikkerende kaarsen 'n ellendig licht verspreid-
don. oekaart werd er natuurlijk niet meer, 'Men
liep van het eeneJ café naar het andere en maakte
hier en daar roerende tooneeltjes mee van met zoo
veel blijdschap teruggevonden lampen, die nu ble
ken te lekkeu, -of waarvan de brander niet meer
schroefde, of 'de katoen niet opgedraaid kon wor
den en nog veel meer van die 'eliemdige dingen.
Do jongens dolden de straat over met allerlei
vreemde hoofddeksels, welke met een brandende
kaars waren „opgesierd". De meisjes lachten en
joelden en waren schichtig „als katjes in het don
ker". 1
Waar ik ook kwam, overal glinsterden rne die
dansende petroQoumlichten tegen, die gewoonlijk 'al
leen op tafela geplaatst 'werden, zoodat het licht
Juist manshoogte stond. Op 't laatstj'zag ik dan ook
niets meer dan die flikkerende dingen, met het ge
volg, dat ik al gauw -'„huis-toe" was om m'n oogen
daar wat rust te geven, na natuurlijk «aan De Tijd
konnis gegeven te hebben van de schrikkelijke din
gen, dio er in Sluis omgingen. Dat. moest echter al
weer bij een kaarslichte 'gebeuren. Vroeselijk, wat
flikkert dat ding. Meermalen heb ik ai moeten op
houden om m'n vermoeide oogen een momentje
dicht te knijpen en door een diepe zjucht m'n zenu
wen weer wat op normaal te brengen. Ik ga het
toch echter maar opgeven,
Hoe lang gaat dat gTapje duren?
We gissen hier ook maar naar de oorzaak. Wil
len de Duitschers niet langer den uitvoer van gas
toestaan, willen zij wellicht ook Sluis eens „dwars"
zitten, het door hen zoo gehate vermeende „spion-
nennest", of heeft een der vele geworpen bommen
van de 'aatsto dagen misschien de gasfabriek 'van
Brugge getroffen? Tot nu 'toe weten we er niets
van.
't Is voor vele 'menschen anders een leelijke ge
schiedenis. In goed vertrouwen op het gas, 'hadden
ze fornuis en petroleumlampen opgeruima. Dezul
ken kunnen nu zelfs niet koken-en zhllen ook weer
lampen moeten aanschaffen.
AAN DE GEVQLGEN OVERLEDEN.
Zondagavond werd een te Goevorden met verlof
vertoevend milicien,'die zijn-meisje in Slagharen be
zocht, op den terugweg 'door eeuige personen aan
gevallen en met een gummistok op zijn hoofd ge
slagen. Hij is hedennacht 'aan de gevolgen overle
den. Van de dader (s) ris nog niets bekend.
Predikbeurten.
ZONDAG 3 OCTOBER.
NEDLRI.ANDSt.Il HERVORMDE GEMEENTE tl»:
Scha gen, voorin. 10 uur, Ds. De Graaff. Doop.
Anna Paulowna, 's &v. 6.30 uur, Ds Bamouw van
Wicringerwaard.
Oude Niedorp, voorm. 9.30 uur, Ds. Dijk.
Vaenhulzen. Geen dienet.
UMrhugowMrd. voorm. ÖJO-uur, D». Broekema.
Nieuwe Niedbrp, '6 av. T uur, Ds. Schermerhorn.
Wieringerwaard, voorm. 9.30 uur, Ds. Bamouw.
Burgerbrug, voorm. 9.30 uur, Ds. Nieuwburg.
Petten. Geen dienst.
Winkel, voorm. 9.30 uur, Ds. Kars.
Barsingerhorn, voorm. 9.30 uur, Ds. Van Loon.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE ba:
Barsingerhorn, voorm. 10 uur, Ds. Van der Veen.
Hippolytushoef. 's av. 7 uur, Ds. Leendertz.
Stroe. Geen dienst.
BurgervJolbrug, voorm. 9.45-uur, Ds. Huizinga (in
afwijking van de aan do leden verstrekte lijst -van
preekbeurten).
Nieuwe Niedorp. 'Geen dienst.
EVANGELISATIE tw:
Schagen, voorm. 9.45 uur, Ds. De Borst.
Breezand, yoorm. 10 uur, do heer Barends.
Gemengd Nieuws.
VLUCHTELINGEN IN RUSLAND.
Een Puitsch officier, die de 'gevechten bij Brest-
Litowsk meemaakte, schrijft over del ellende van de
Russische vluchtelingen het volgende aan de Deut
sche 'i'ageszeitung:
Van Bre8t-Litowsk af was voor het Russische le
ger slechts één landweg overgebleven voor den te
rugtocht door de! breede Rokitnn-moerassen, de weg
teu noordoosten over Kobryn naar Minsk. Deze weg
was de eenige dam door het moerassengebied. D«.
Russen hadden ervan gebruik gemaakt olm in ver
schillende colonnes, dicht naast elkaar, te marchee-
ren. Bij deze kleine bewegingsvrijheid en de haast
moet hun het leger van meegesleepte burgers las
tig geworden zijn en dus-grepen zij het laatste ver
schrikkelijke middel aan: zij lieten de arme men
schen liggen op den eindeloozen landweg.
Onze troepen volgden den vluchtenden vijand op
dezen zelfden weg, dicht op de hielen. Dag en nacht
gingen onze marsch- en trein-colonnes over dezen
weg. De weinige plaatsen, waar men water had kun
nen vinden, waren reeds leeg en het kleine beetje,
dat men vond, was onvoldoende voor de noodzake
lijkste verfrissching van onze troepen, die in de
brandende zon geforceerde marschen langs den slof-
figon weg moesten doen. De dorpen aan weerszijden
van den weg waren platgebrand. En in deze omge
ving waren de burgers achtergelaten. Ontelbaren, la
gen versuft langs den weg. Zij zaten bij hun kom
merlijk huisraad, dat zij meegenomen hadden. Vrou
wen en kinderen snikten handenwringend. Om hen
heen de laatste huisdieren, kalveren, varaens en
schapen. Alles doodmoe., Hoe hooger de zon steeg,
des te brandend» werd de dorst. De voortdurend
op wervelende stof droogde do kelen nog meer -uit.
In hun wanboop lieten velen alles liggen en mhrfw
En nergens was water te vinden. In hun wanhoop
lieten velen alles liggen en gingen op weg. Zij lie
ten huisraad en vee 'in den steek en liepen door de
moerassen. Zij wilden weg uit 'deze omgeving tot
eiken prijs, waar Bet spobk van den hongerdood en
versmachting hen dreigde.
Dit was op den eersten 'dag. De nacht liet zijn
schaduw vallen op de ellende langs den eindeloo
zen weg. Veine van hen, die te voet liepen naar het
einde van dit verschrikkelijke moerasgebied, zullen
misschien redding gevonden hebben.
Den volgenden morgen zagen wij vele verlaten
wagens, vol geladen en ook verlaten kampen, be
zaaid met kussens, dekens 'en matrassen. Daarnaast
lag het vee omgekomen. De 'paarden nog in het
gareel. De varkens hadden in hun doodsstrijd gaten
gegraven in den grond en -"waren in uun eigen graf
omgekomen. Hier en daar bewoog zich nog een dier,
stak den kop omhoog, steunde nog dof, stond met
inspanning van zijn laatste krach ter. op en tuimelde
dan weer neer.' Het was een 'gruwelijk veld van
lijken, mijlen ver langs den 'weg, onophoudelijk
nieuwe verschrikkelijke tooneelen vertoonend. Elke
twintig pas lag links en rechts van den weg een
dood dier. Wij trokken langs een reusachtig kerkhof
van niet begraven dierenlijken. Zoo gruwelijk had
den wij de ellende van, den 'oorlog nog nooit aan
vreedzame, onschuldige beesten, gedemonstreerd ge
zien.
Verder gingen we. De middagzon brandt. Een ver
pestende lucht hangt er in de zware, drukkende at
mosfeer. Elk levend wezén snakt in deze woestenij
naar schaduw en water. Opnieuw 'ontmoetten wij
scharen van burgers, in doffe wanhoop liggend aan
don kant van den weg. Hier was het noodlot al er-
?er geworden. Zij staren ons versuft aan uit faun
lolle oogen. Hun heiligenbeelden hebben zij rond
om zich opgesteld. Vrouwen wentelen -in. krampen
op den grond, kinderen kreunen zachtjes. Een grijs
aard met wuivend hoofd- en baardhaar leest in een
boekje en bidt dan zacht voor zich heen. De dood
sluipt hier rond. Op den helderen zonnedag, te mid
den van een voorbijtrekkend leger van millioenen,
huudt hij langs den straatweg een-rijken oogst. Een
grijsaard, in dekens gehuld, ligt op een verlaten la-
?er. Zijn lotgenooten hebben hem alleen achterge
laten. De zon brandt onbarmhartig op zijn verwelkte
gezicht, zijn, trillende wasachtige handen, die hij
met laatste krachtsinspanning ons tegemoet strekt.
Uij zal spoedig uit zijn lijden verlost zijn.
Naast een verlaten wagen zit een kleine blonde
jongen.'Bleek, meer dan bleek ziet. hij er uit. Zijn
wit handje, zonder bloed, speelt voortdurend met
het mulle zand van den weg. Zijn beweging is als
de slinger van een klók, zoo regelmatig. Hij ziet
ons niet, 'zoo is hij in zijn spel verdiept. En spe-.
lend zal hij sterven, ver van zijn vader en moeder,
die hem verlaten hebben.
Een kleine 'open plek, iets op zij van den weg,
omzoomd door langkreupelhout, is 'het tooneel ge
weest van een sterven op 'groote! schaal. Hier lig
gen wild door elkaar stukken van wagens met 'de
overblijfselen der meubels, paarden- en varkenslij
ken in groote bloedplassen. Hier oogstte niet de
bleeke dood van honger en dorst. Hier sloeg de
oorlogsdood zijn 'slag. Hier hadden kozakken hun
landgenooten gedwongen barricades te bouwen \an
hun wagens, waarin zij zich verbergen 'konden bij
het naderen van den vijand. Hier achter dezen le
venden muur loerden zij. De aanwezigheid van vreed
zame burgers met hun vee bij de wagens moest de
Duitache patrouilles in een 'val lokken. De zich
verborgen 'houdende kozakken lieten de Duitsche
voorhoede voorbij trekken. Eerst toen de artille
rie'en in dichte gelederen de infanterie kwa'm, knet
terden de verborgen machinegeweren en karabijnen
en zonden op kleinen afstand hun 'hagel van ijzer
in de Du'itsché troepen. Spoedig echter beantwoord
den de Duitschers dit vLur. Van alle kanten sloe
gen de Duitsche granaten in den levenden vierhoek,
alles vernielend, alles doodend. De kozakken hadden
het onmiddllijk op een loopen gezet.
Hun onsehuldigen landslieden trof echter het har
de, niet af te wenden lot.
Stom, met Vast op elkaar gebeten tanden, gaan
wij langs deze tooneelen. Het is niet onze schuld....
BERLIJN HEEFT COKES TE KORT.
Berlijn wordt in den komenden winter bedreigd
met schaarschte aan cokes, wat dds te ernstiger is,
omdat voor de centrale 'verwarming, die er bijna
overal gevonden wordt, slechts 'dezfe brandstof kan
worden gebruikt, daar de ovens voor cokesverbran-
ding zijn ingericht.
Het Berlijnsche gemeentebestuur zet thans In de
bladen uiteen, waaraan deze nood te wijten is. Vóór
den oorlog werd in de -gasfabrieken behalve West-
faalscho en Neder-Silezische steenkool ook veel
Engelsche gebruikt, omdat de laatste voor de gas-
induslrie zeer voordeelig -is en uitmuntende cokes
levert. Onmiddellijk bij het uitbreken van den oorlog
hield de aanvoer op, zoodat de fabrieken slechts
hunne voorraden beschikbaar hadden. Om zich te
dekken, hebben zij bij de Pruisische ',,Berg*werks-
verwaltung", die van rijkewege met de coptróle op
de steenkoolindustrie belast is, 'de voor hun bedrijf
noodige hoeveelheden steenkool besteld, welk lichaan
later ec hter slechts'de helft van de benoodigde hoe
veelheden wilde leveren. Dientengevolge was del ge
meente genoodzaakt in Bohemen, Moravië en Polen
kolen te koopen, die slechts weinige en slechte co
kes leveren.
De bedoelde „Verwaltung"' schijnt dit als een
soort wraakoefening tegen 'de gemeente te doen
omdat zij Engelsche kolen gebruikte on heeft thans
be'oofd, dat zij voor de burgerij elders opgekochte
cokes zal beschikbaar stellen en dus de gasfabrie
ken zal onderkruipen. Of zij daarin slagen zal is
niet zeker, want zeer vele 'steden verkeeren in het
zelfde geval als Berlijn.
De „Vossi8che Zeitung" merkt naar aanleiding van
deze uiteenzetting op, dat dit optreden van de Prui
sische „Bergwerksverwaltung" des te merkwaardi
ger is, omdat do autoriteiten de stedelijke bevol
king ongeveer negen maanden geleden dringend aan
rieden, zooveel mogelijk cokes te stoken, omdat het
daardoor het gasbedrijf mogelijk zou 'zijn, groote
hoeveelheden voor het oorlogsbedrijf noodige bijpro
ducten der gasfabricage te leveren. Verschillende fa
brieken hebben teen hunne stoomketels enz. veer
verwarming met cokes laten inrichten en particu
lieren hebben zooveel mogelijk dien'raad opgevolgd.
Als dank bi ervoor 'schijnt nu de „Verwaltung" den
gasfabrieken allerlei moeilijkheden 'in den weg to
willen leggen.
Plaatselijk Nieuws.
UITSLAG VI RKOOP1NG.
Woensdag 29 September had ten overstaan van
Notaris C. L. van den Bergh de otesiag plaats van
de veiling der boerenhofstede op Tjallewal te Scha
gen en de boerenhofstede te Wieringerwaaid, ten
verzoeke van dë erven 'van wijlen den heer .1b.
Stammes Sr. alhier.
De uitslag was: porceelen 1 tot en met 5, huis-
manswoning met weiland. gToot 5.92.UO H.A., de heer
P. Gootjes, St. Pancras, 'voor f 21215.
i'erceel 6, tuin, groot 33.9Q Aren, de heer D.
Hartland, Schagen, voor'f 921.
Perceel 7, ■'dubbele arbeiderswoning met tuin, -gr.
21.40 Aren, de heer C. Gootjes, Schagen, voor f 1904.
I'erceelen 8 tot en met 11, weiland, groot 8.82.70
H.A., de heeren W. Molenaar, A. J. 'H. van Haare
en R. Th. Luyckx, te Helder, voor f 23710.
I'erceelen 12 en 13, weiland, groot 2.64.90 H.A., de
heer P. Verburg, Noordscharwoude, voor f 6045.
Perceelen. 14 tot en met 16, weiland, groot -3.85.10
F.A., de heer A. Bakker, St. Maarten, vo< r 1' 9475-
Perceel 17, bouwland, 'groot 94.70 Aren, de bed'
D. Hartland, Schagen, voor f 2160.
Perceel 18, bouwland, groöt 62.80 Aren, de heer
J. Stammes Jz., -Nieuwe Niedorp, voor f 1430.
Percejl 19, tot en met 21, bouwland, -gr. 2.29.50
H.A.. de heer D. A Blom, St. Maarten, f 4459.
Perceel 22, weiland, groot 2.43.G0 H.A., de heer J.
Asjes, Oudesluis, voor f 8160.
Perceel 23, bouwland, 'groot 49.20 Aren, de -beer
A. A. Kikkert* Alkmaar, voor f 147U.
Perceel 24, weiland, 'groot 2.04.90 H.A., de hee
ren J. Peetoom, N. Niedorp en C. -Peetoom, Moer
beek, voor f 6794.
Perceel 26, weiland, groot 18.70 Aren, de beer
C. A. Waiboer, Wierimgerwaard, voor f605.
Perceel 25 en 27 tot en met 31, huismanswoning,
wei- en bouwland, groot 8.88.85 H.A., de heer J. de
Veer te Schagen voor f 21440.
SCHAPENKEÜRING.
Heden had op de Marktplaats alhier vanwege de Ver-
eeniging tot verbetering van de Schapenfokkerij in
Noordholland eene keuring van halfjarige rammen en
ooien plaats.
Aangegeven waren 19 rammen en 8 ooien. Van de
rammen waren 4 afwezig, terwijl alle ooien aanwezig
waren.
Het aantal afkeuringen bedroeg bij de rammen 5;
de ooien werden alle goedgekeurd.
Volgens den eigenaar werden goedgekeurd 4 rammen
van.den heer W. N. Veerman alhier, Texclsck ras;
X van den heer Jm. Blaauboer te Barsingerhorn,
Texelsch ras; 4 van den heer K. Schenk Kz. te Wie-
ringerwaard, waarvan 2 Texelsch ras en 2 gekruist
Texelsch ras; 2 van den heer Jb. Schilder te 't Zand,
Texelsch ras. De ooien waren alle van den heer W.
N. Veerman alhier en van Texelsch ras.
POLITIE.
Verloren: Een juweelen broche in zilver. Inlichtin
gen ter Secretarie.
GEMEENTE SCHAGEN.
Geboren: Hendrikus Thomas, zoon van Adrianus Deu-
tekom en van Antonia Portegiis.
Overleden: Antje Quast, oud 2 weken.
MAKkTO VERZICHT.
De heropening van -den exporthandel in vette scha
pen op 4 óctobeTj met uitvoerverlof van schapenvleescb
met consent, geleibrief voor uitvoer, oefende reeds he
den een gunstigen invoer op den handel in fokschaepn
en lammeren uit. Fokschapen waren vast, met hooger
prijs. Besteed werd tot 45 gulden. Een enkel klein
koppeltje vette schapen, kwam nog niet voor markt-
zettmg in aanmerking.
De aanvoer van vette varkens was grooter dan in de
laatste weken het geval was: 39 stuks. De handel was
trekkend. Voor de beste soort werd 45 cent betaald.
Het fonds boekte 97 stuks vette koeien. Volgens
schatting werd voor eerste kwaliteit 52 a 53 cent be
taald. .Een enkel exemplaar maakte daarop eene uit
zondering. Dat werd bij het pond voor 56 cent ver
kocht De taxatie voor dit dier bedroeg 550 gld., eige
naar de heer C. Kooij, Vennik, Harenkarspel. Kalf-
kocien, ook met aankoop voor Oostenrijk, waren zeer
prijzig' en liepen tot 400 gld. Ook het andere weidevee
was hoog, doch trekkena.
Slachtkippen blijven prijshoudend. Al naar zwaarte
loopen ze van f 1.10 tot f 1.50. Jonge kippen kan men
vrijwel rekenen op 50 cent per maand, dat wordt voor
5 a 6 maanden f 2.50 a 3. Eieren 9 cent, boter vol
gens regeeringsprijs.
SPREKENDE CIJFERS.
Dinsdag' werden door het spoor in onze gemeente
ruim 2200 personen aangevoerd; grooter getal dan ooit
te voren het geval was. De Noordertram vervoerde 365
passagiers naar Schagen.
VOLKSONDERWIJS.
Woensdagavond vergaderde de afdeeling van „volks
onderwijs", in het café De Beurs van den heer C.
Boontjes. 13 Leden waren aanwezig.
liet Bestuur deed mcdedeelingen omtrent zijn werk
zaamheden inzake het voortgezet onderwijs voor meis
jes. De plannen bleken nog in 't allereerste stadium van
voorbereiding, zoodat dit jaar van een cursus wel geen
sprake zou kunnen zijn. Na langdurige besprekingen
werd besloten, aan den Gemeenteraad een adres te
richten met het verzoek nog dit jaar het bestaande her-
halings-onderwijs voor meisjes uit te breiden met on
derwijs in handwerken, naaien, verstellen en eostuum-
naaien. Voorts aan do Maatschappij tot Nut van 't Al-
Semeen te verzoeken, alhier oen kookcursus te hou-
en van de z.g. Reizende Keuken. Slagen deze beide
plannen, dan is daarmee althans in hoofdzaak het doel
van „Volksonderwijs" bereikt, en in afwachting daar
van en van de eventueele resultaten, blijven dan de
plannen van een eigen cursus voorloopig rusten.
Vervolgens was bfi 1 'ewaarschool-onaerwijs alhier een
punt van bespreking riet Bestuur had eene conferentie
gehad met het Bestuur van de Nutsafdeeling, waarbij
gebleken was. dat het Hoofdbestuur geen fondsen heeft,
waaruit pensionnoering der onderwijzeres bekostigd kan
worden. Het Bestuur had echter de overtuiging gekregen,
dat nimmer eene ernstige poging bij het Hoofdbestuur
was gedaan, ora een oplossing te verkrijgen van de
moeilijke kwestie. In verband hiermede wordt besloten
een adres aan den Raad te zenden, waarin wordt
aangedrongen op het stellen van voorwaarden, waarop
de Gemeente hare subsidie ten behoeve dezer Nuts-
Instelling geeft, voorwaarden n.1. met zekere eischen
betreffende het onderwijs ad. Da vergadering was van
meeneing, dat er vanwege het Gemeentebestuur ;..~.dc
op het Nut moest worden uitgeoefend, om althans
in deze ^aak hare plichten te voelen.
Nog werd besloten een derde adres aan den Ge
meenteraad te richten, vragende om het schoolgeld te
verlagen tot het bij ae Wet bepaalde minimum.
Nagekomen Berichten.
GROOTE BRAND.
Een hevige brand heeft gisteren te Sommelsdijk twee
schuren en vier woningen in de asch gelegd. Omstreeks
half twaalf werd men den brand gewaar in du land-
bouwschuur van den heer J. Nipius, welke schuur ul
spoedig in lichte laaie stond, zoodat hier aan geen redden
te denken viel.
Vóór nog de spuiten werkten, had de boerderij van
den heer P. Kieviet Dz. eveneens vlajn gevat; door
het spoedig wegbreken van een tusschengebouwtc kon
het aangrenzende woonhuis gespaard blijven. Wel kreeg
het veel waterschade.
Vier woningen aan de zuidzijde van het terrein ge
legen, gescheiden door een straat van ongeveer 7
meter, werden, doordien de felle Noordcwind de vlam
men opjoeg, eveneens den prooi der vlammen. Deze
woningen, eigendom van het Diaconie-armbestuur, wa
ren bewoond door P. v. d. Meide, W. Kievit, J. C,
van Antwerpen en M. Noordijk.
De schuren en de huizen waren verzekerd, van do
inboedels alleen die van v. d. Meide. Er is slechts
weinig van de overige gered. In de schuren is e?:;
niet onbelangrijke hoeveelheid graan, benevens land
bouwwerktuigen, enz, verloren gegaan. Twee paar
den en een varken van Nipius zijn omgekomen.
Ongeveer 3 uur was men den brand meester. Om
trent de oorzaak tast men in 't duister.
WOLVORDERING.
Het lid der Tweede Kamer, mr. Th. H. de Meester,
heeft, naar de Alk. Ct verneemt, d.d. 23 September de
volgende vragen tot den minister van oorlog gericht;
Krachtens art. 32 der Inkworlu. tngswet hebben in
November 1914 en Mei 1915 L. dc provincie Noord-
Holland wolvorderingen t:n ue van den krijgs
dienst plaats gehad, waarvm. schadeloosstelling,
naar luid van de artikelen 10 van het Ko
ninklijk besluit van 10 Novei..r 1892 (Stbl. No.
253), zooals dit bij latere Ko...uklijke besluiten is
gewijzigd, in billijkheid had behuorcii te worden ge
regeld door de burgemeesters der gemeenten, waar de
vorderingen zijn geschied.
Is de minister van oorlog bereid mede te doelen:
lo. Krachtens welke wettelijke bepalingen veel meer
wol is gevorderd, dan voor den kt 'jgsdienst noodig
was, zijnde het meerdere aan de wolindustrie gedis
tribueerd.
2o. Trachtens welke wettelijke L lahngen de regeling
der schadeloosstelling heeft plaats gehad door een an
dere autoriteit dan de burgemeester der gemeenten, waur
de vorderingen zijn geschied.
3o. Of Z.Exc. bekend is met de beschikkingen, geno
men door den commissaris der Koningin m de" pro
vincie Noord-Holland op de bezwaarschriften door wol
producenten tegen de prijsbepaling der door het le
gerbestuur opgevorderde wol ingediend, bij welke be
schikkingen genoemde commissaris der Koningin (toi
wien de wolproducenten zich hadden gewend op raad
van den minister van oorlog, bij schrijven van 26
Mei 1915 gegeven) heeft te kennen gegeven, dat in
deze gevallen geen beroep als bedoeld ln de art. 11
juncto 10 van gemeld Kon. besluit bij hem open staat,
op grond dat de bepaling der schadeloosstelling voor de
opgevorderde wol niet door de burgemeesters heeft plaats
geiiad?
4o. Bij wien thans de wolproducenten van de prijs
bepaling in beroep kunnen komen.
do. Naar welken grondslag de prijsbepaling, die aan
merkelijk lager is dan de marktwaarde, heeft plaats ge
had.
6o. Krachtens welke wettelijke ncphlingen voor de
wol, aan de wolindustrie gedistribueerd, dezelfde prijs
is betaald als voor de wol, ten behoev j van den krijgs
dienst btnoodigd?
TELEGRAFISCH WEERBERICHT,
naar waarnomingen verricht in den morgen den
30 September 1915, medegedeeld door het Koninklijk
Meteorologisch Instituut te De Bilt.
Hoogste barometerstand 757.9 te Christiansund, laag
ste barometerstand 745.8 te Skagen.
Verwachting' tot den avond van 1 October.
Zwakke tot matige winden uil W richtingen. Zwaar
bewolkt met tijdelijke opklaring Waarschijnlijk cenige
regen. Zelfde temperatuur.
Het nieuws van het oorlogsterrein in het Westen blijK
zich bepalen tot de bijzonderheden over den voor
Frankrijk en Engeland zoo gunstigen strijd in Cham
pagne. Het officieele communiqué zegt daarover:
De inkomende verslagen stellen ons in staat eiken
dag vollediger de beteckenis af te meten van het succes,
verkregen door het Fransche offensief in Champagnes
in sumenwerking niet dat van de Engelsche troepen
in Artois. De Duitschers zijn niet slechts gedwongen
geworden over een Uitgestrekt front de sterk verschanste
stellingen te ontruimen, waarin zij, naar het bevel
luidde, tot het eind itroe tegenstand moesten bieden,
doch zij hebben verliezen geleden, waarvan het totaal
aan gesneuvelden, gekwetsten en gevangenen het effec
tief van drie legercorpsen te boven gaat. Het geheele
aantal kriig p-.vangeaien bedraagt thans meer dan 23000;
het aantal naar achteren gevoerde kanonnen 79.
17.055 krijgsgevangenen en 316 officieren zijn door
Chalons getrokken, op weg naar de gevringe: kampen.
Het slagveld wordt geregeld aan opgeruimd; wa
pens van allerlei soort en materiaal in de loopgraaf,
die de Duitschers moesten ontruimen, worden geteld.
In Artois is de vooruitgang, die gisteren ten oos
ten van Souchez gemeld werd, voortgegaan.
Aan het einde van den dag en gedurende den nacht
hebben de Franschen, na een hardnekkig gevecht, hoog
tepunt 140 bereikt, hetwelk de kammen bij Vimy en
en de boomgaarden ten zuiden daarvan beheerscht Het
aantal ongekwetste krijgsgevangenen, in den loop van
deze krijgsverrichtingen gemaakt, bedraagt meer dan 300,
voor het m erendeel b hoorendc tot de twee garde
divisies.
In Champagne wordt de strijd onverpoosd voortgezet
langs het geheele front In de streek ten noorden van
Massiges hebben nieuwe groepen Duitschers zich over
gegeven. Hun totaal bedroeg 1000.
In den loop van den avond beschoten de Duit
schers de loopgraven ten noorden en ten zuiden van
de Aisne, in de streek van het bosch van St. Mard,
Troyon en Vaily. De Franschen antwoordden krachtig.
Andere berichten uit Londen vertellen ons over den
strijd der Engelschen bij Loos het volgende:
Het dorp Loos was beschermd door een drievou
dige versperring van prikkeldraad van buitengewone
dikte en sterkte. Het draad was bijna 2.5 c.M. dik. Do
eerste twee versperringen zijn door de artillerie ver
nietigd. maar de derde stond nog en moesl vernield
worden door troepen, die aan het vuur van den vijand
blootgesteld waren. Een man zeide, dat in de loop
graven rond de plaats de doode Duitschers op som
mige plaatsen vier dik lagen.
Het dorp zelf is erg beschadigd door het geschut
vuur. Van de kerk is mets overgebleven dan een vorm-
loozc steenklomp. Tal van huizen zijn in stukken gesla
gen cn de straten lagen vol pulti, waarin honderden
dooden en gewonden. Een aantal veldkanonnen wer
den ontdekt in gecementeerde verschansingen; ook zijn
tal van versterkte stellingen voor machinegeweren ge
vonden.
De aanval op Loos heeft de verdediger blijkbaar ver
rast, want tal van Duitschers. die op het gerucht van
den aanval haastig uit hun kwartieren kwamen,- waren
zonder uitrusting en sommigen zelfs zonder geweer Zij
waren kennelijk erg gedemoraliseerd. Een onzer soldaten
drong een huis binnen, waar enkele Duitschers zich
schuü hielden. Hij doodde er drie en kwam weer
