FOTOTOESTEL met toebehooren
J. STUURMAN, Amateur-Fotograaf.
„NAIiöNAAL GRONDBEZIT",
TABAK
J. R.KEUSS
Firma J. SCHOORL Pz.
ZATERBAfi 24 NOVEMBER 1917.
feüste Jaargang. No 541?
NAAML00ZE VENNOOTSCHAP
van
's Gravenbage.
EERSTE BLAD.
Binnenlandsch Nieuws.
UitgeversTRAPMAN <fc Co.
duitsche deserteurs.
eet U niet wat U vragen
moet voor de Sint Nieolaas
Vraag dan een
GRATIS ONDERRICHT bij
Laagzijde B 50. nabij de Markl SCHAGEN.
Deposito's, Rekeningcourant, Credieten, Hypotheken, Effec
ten voor geldbelegging, Coupons, Ineasseeringen, Assurantiën,
Inschrijving op elke nieuwe leening, franco provisie.
te Schagen, de vertegenwoordiging harer Vennootschap heelt aanvaard.
Bij deze iirma zijn legen beurskoers verkrijgbaar de 4Vi% en 5% Obligaliën onzer instelling
terwijl de coupons en 'dividendbewijzen aldaar betaalbaar zijn.
A
CflURA
Muit- M\mM
Dit "blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag,
Donderdag en Zaterdag. Bq inzending tot 's morgens 8 ure wor-
deji_ADV£^^^^jnJiet^eerstuitkomend nummer geplaatst.
Prijs per 3 maanden f 1.—per post f 1.20. Losse nummers 5 cent
AD VERTENTIËN van 1 tot 5 regels f 0.55, iedere regel meer 10 cent
(Bewijsno. inbegrepen). Groote lett. worden na?r plaatsr. berekend
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER BLADEN
Het Kamerlid der heer Van Best heefl aan den mi
nister van Oorlog de volgende schriftelijke vragen ge
richt betreffende Duitsche deserteurs te Eindhoven, Hel
mond en omliggende gemeenten:
lo. Is de minister bereid mede te deelen, hoeveel
Duitsche deserteurs naar Eindhoven en Helmond en
omliggende gemeenten zijn gedirigeerd geworden?
2oTls de minister bereid de redenen mede te deelen,
die tot het dirigeeren van Duitsche deserteurs naar
bovengenoemde plaatsen hebben aanleiding gegeven?
3o. Is het den minister bekend, dat zoo velé en
zoo vreeswekkende misdaden door eenige dezer zijn
gepleegd geworden- dat het geval van onveiligheid in
deze streken hoe langer zoo meer toeneemt?
4o Is de minister bereid maatregelen te treffen ten
einde deze streken, die ook reeds het zwaarste deel der
mobilisatie mede dragen, te bevrijden van de onge-
wenschte aanwezigheid dezer vreemde elementen?
Hierop heeft de minisetr van Oorlog het volgend
antwoord ingezonden:
1. De volgende aantallen Duitsche deserteurs zijn
71, totaal 930.
Hiervan bevinden zich thans nog in de gemeenten
Eindhoven, Helmond. Boxtel, Gemert en Oirschot on
derscheidenlijk 25, .17, 29. 3 en 3, totaal 77 deserteurs,
van wie het grootste deel werk gevonden heeft
Bovendien bevinden zich, volgens opgave der politie,
in de om Eindhoven gelegen gemeenten Strijp, Woen-
sel, S tra turn en Gestel nog eenige deserteurs, wier
r aantal niet nauwkeurig bekend is, en die ten deele in
'de vele daar aanwezige fabrieken werkzaam zijn.
Naarmate dezen worden opgespoord, worden zij, het
zij te Eindhoven geregistreerd, hetzij naar het depot
voor Duitsche deserteurs en andere buitenlanders te
Bergen ^N.-H.) opgezonden.
2. De redenen, aie er toe geleid hebben om Duit
sche deserteurs naar de onder lo. genoemde gemeen
ten te dirigeeren zijn ontleend aan de omstandigheid
dat zij .behoorden te blijven binnen het gebied, dat
in staat van beleg is verklaard, van welk gebied uit
hoofde van militaire belangen verschillende gedeelten
niet voor deze deserteurs toegankelijk mochten wor
den gesteld.
Voorts konden alleen die gemeenten in aanmer
king komen, waar een behoorlijk georganiseerde politie
aanwezig was en moesten de groote gemeenten wor
den uitgesloten, omdat zij daar te gemakkelijk aan het
noodige toezicht zouden kunnen ontsnappen.
3. Het is den minister van justitieele zijde bekend,
dat door eenige dezer deserteurs misdrijven, waaronder
ergerlijke, zijn gepleegd, hetgeen begrijpelijkerwijze het
gevoel van onveiligheid zal hebben doen toenemen
4 Door hel departement van Binnenlandsch'1 Zaken
is te Bergen (N.-H.) een depot ihgericht voor "Duitsche
deserteurs en andere buitenlanders, waarheen die per
sonen worden gezonden, die niet in hun onderhoud
kunnen voorzien of wel ge vaarlijk worden geacht voor
de algemeene rust en veiligheid.
J. Schoorl P z.,
meststoffen, dit toch moet worden nagelaten, en dit
niet alleen door huurders van heeren eigenaars^ jacht
liefhebbers, doch ook door de overige tusschenin wo
nende landbouwers, Geheefle streken worden ter
wille van het genot van enkelen geëxploiteerd1 als
jachtveld. Zullen de belangen van onzen landbouw
en daarmee van ons volk worden bevorderd, waar1-
voor overigens alle krachten worden ingespannen,
dan moeten radicale maatregelen getroffen. Juist in
deze streken moeten de graslanden gescheurd. Ze
zijn daarop aangewezen en de boeren beginnen in te
zien, dat'dit ook hun eigen redding ia
HET VERSPERDE GEBIED TER ZEE.
Door de uitbreiding van het afgesloten gebied in
de Noordzee, zooals een officieel Duitsch bericht die
aangeeft, gaat de grens van dat gebied van de Bel
gisch-Nedesrlandsché grens dicht langs onze kust tot
eeh punt westelijk van onze kust, ongeveer, ter hoog
te van Castricum, waar de grens van N.N.O. in
westelijke richting overgaat, die richting ongeveer
25 Engelsche mijl volgt om dan noordwaarts te gaan
tot een punt, oostelijk van de Doggersbank. Daar
komt dus een strook vrij voor de wintervisscherij.
Dan loopt de grens weer ongeveer 25 mijl naar het
N.O. om vervolgens vlak noordelijk te gaan tot een
punt 56 gr. N.breedte ten O. van Holmsland Kilt
Denemarken. Ook deze richting wordt ongeveer
25 mijl gevolgd, waarna de grens N.N.W. gaat tot
10 zeemijlen van den vuurtoren van Udsire Noor
wegen. Dan buigt de grens in oostelijke richting,
af, zoodat de Far Oer er nog juist buiten ligt
Wat-de Azoren betreft, die liggen nu aan allo
kanten binnen de grens van het afgesloten gebied,
dat er als een ring omheen sluit
HOLLANDSCHE VISSCHERBVAARTUIGEN.
In den laatsten tijd stellen de Duitsche duikbooten
weer heel veel belangstelling in Hollandsche yts-
schersvaartuigen en menig scheepje gaat lu u« diep
te. In IJmuiden. zijn dezer dagen tal van vlsschers
aangekomen, die, nadat hun schepen in den grond
waren geboord, naar Duitschland zijn medegenomen,
maar thans zijn vrijgelaten.
De correspondent der Nieuwe Courant te Den Haag
meldt over de thuiskomst te IJmuiden het vol
gende:
Gisteravond met den trein van tienen kwamen,
verwelkomd door wel een paar hpnderd menschen
de hier wonende schipbreukelingen der in den grond
geboorde loggers Jacoba en Cornelis Bart der reede-
rij Osendarp hier aan.
Met een opvarende van den loggor Jacoba hadden
wij een onderhoud en vernamen dgarbij de volgen
de bijzonderheden, waaruit blijkt, dat do Duitsche
torpedojagers als het ware een strooptocht onder- de
ALKMAARSCHE
OVERAL VERKRIJGBAAR.
AARD APPEL.ENMISèRE IN ALKMAAR.
De Alknmarscha Courant meldt:
Het loopt met de aardappelen-distributie mis. De
afnemers klagen bij den. directeur, de dtrecffeur
kl&agi in Den Haag, maar het helpt niemendal. Men
blfjft naar hier zenden veenaarflappelen, die ook al
waren ze bij aankomst in goeden staat, spoedig
daarna tot bederf zijn overgegaan.
De directeur heeft thans geweigerd eenige wagons
ontvangen en verzocht een controleur to laten
kon ven. Hij is bij telefonisch onderhoud daarover met
het rijks lüeutfraai hdmönistrajtiekatatoor \voor del
distributie van levensmiddelen door den chef zoo
househ bejegend1, dat hij zich daardoor gekrenkt
fcht en daartegen schriftelijk krachtig heeft gepro-
"■totttL Bovendien heeft hij mondeling onderhoud
gevraagd ten aanzien van de aardappelvoorae-
overtuigd als hij is, dat de tegenwoordige toe-
"ÏPd onhoudbaar is.
kunnen ons voorstellen, dat do directeur prijs
uT* °P openbaarmaking van bovenstaande feiten,
het publiek te doen zien, dat die schuld
0 slechte aardappelen voorziening, welke tot
o '^kWri'tm aanleiding geeft, niet ligt bij hem
awW1 plaatselijk distributiebedrijf, maar elders
Worden gt zocht
SCtg^HEUREN VJkN GRASLAND EN WILD-
7,,1?.®* ht*tUur van de Practische Boerenbond in den
den Vri*'hoek wan Friesland klaagt in een adres aan
liii ^'hitar van landbouw over groote wiklachade.
onder meer:
vorr/^ ureii van grasland is niet mogelijk, i Is
V.W 600 landbouwer niet aan te zien, dat zijn met
en gekweekte vruchten worden vermeld
jrifPOrborcL
ien^1 huurcontracten gebieden aparte stukjes ko-
te ;„,'x>r het wild te verbouwen en aan zijn lot over
der, ïj® ,ea dergelijke bepalingen, is in gewone ty-
v< s mooi genoeg, thans is zulks toch onge-
hierv rd' v°oral waar de naast- en tusschenliggers
Te slechtste gevolgen ondervinden.
ver, .J^tand is dan ook zoo, dat een groote deel
0osth. Jfeiïleeöte Opsterland en zelfs van den Zmd-
Jthik, 'l_van Friesland, waar de gronden veel ge-
't Ach»' voor bouw- dan voor grasland en waar
f*kelii h'cJ? Van grasland voor de boeren een nood-
j ictd,/ een laatste middel wordt om te ont-
1 a,a,n 6e gevolgen van het groote tekort aan
Nederlandsche visschersvaartulgeu hielden.
De logger Jacoba was Zaterdag 10 dezer van IJ
muiden ter baringvlsecherij uitgezeild en bevond zich
Maandag daaropvolgende, des avonds te ongeveer
half twaalf, op circa dertig mijl uit dan wal. liet
sChip lag aan de vleet en onze verteller was juist
aan de wacht gekomen, toen hij, op hel dek staande,
een geluld als van een v-liegljuig hoorde naderen. HIJ
vroeg &ijn voorganger, die inmiddels naar het volks-
logies was gegaan, of deze soms wat had opge
merkt. Op diens ontkennend antwoord keek hij over
cl© vetrechansing over Tiet wateir en zag toöi* oen giuo-
ton torpedojager. Deze nadèrde met uiterst groote
snelheid en schoot op zijde van den logger. Eenige
matrozen sprongen over en maakten voor en achter
staaldraden op de bolders der Jacoba vast Het ma
rineschip had echter zulk een vaart, dat de bolder
uit het voorschip werd getrokken en door de lucht
geslingerd. Als Duinkekreche kapers sprongen toen
marine-matrozen over met de revolvers in de hand.
Onze verteller wilde nog even naar achteren loopen,
om den schipper aan te raden de scheepspapieren
mede te nemen, doch kreeg daartoe geen gelegenheid.
Een matroos diep op de kompas aan tilde die uit
den standaard en ging weer op zijn schip over. Een
andere matroos ging in de kajuit van den schipper
en sloeg met een groote bijl achter de klok, om deze
16e te krijgen en mede te nemen. Hij gunde zich
blijkbaar geen tijd, om de schroeven, waarmee de
klok -hatt den waundJ zat, loö te draaien.
De Nederlanders kregen bevel op den
torpedojager over te gaan. \V aar dit bij spnimigc
niet gauw genoeg ging, werden zaj in den kraag ge-
pakt en op dok van het marineschip gegooid.
Inmiddels haddeal weer andere matrozen een pqar
bommen in den logger geplaatst Nauwelijks waren
allen op den Duitsche® torpedojager, welke V ge
nummerd bleek te zijn, over, of een ontploffing
volgde. De bommen bleken echter met de gewensth-
te uitwerking te hebben, want het schip bleef drij
ven. Opnieuw werd langszijde va® de Jacoba ge
stoomd en nog een paar bommen opgehangen. De
zen veroorzaakten wel de noodige schade, want door
de ontploffing verdween het visschersvaartuig da-
delijk in de diepta Toen het zonk werd erdoor de
opvarenden van den torpedojager gesalueerd, tnj
wijze van eerbetoon aan boord van het Duitsch
echipm ochten de Nederlanders vrij op dek rondloo
penden, in tegenstelling met de opvarenden van da
GEPLAATST KAPITAAL f 1 000.000.
RESERVES Bil- December 1916 1 693.000.
De Directie bericht, dat de
Jaarverslagen, statuten en prospectussen zijn ten kantore der Firma J. Schoorl Pz. verkrijgbaar
andere schepen, die denaelfden avond op gelijke
vHjze waren vernield.
de visscherlieden aan boord, stoomden de tor-
langs
muidenaren de lichten van hun dorp
pedoj
wem
waarts.
kust, dat de
konden zien.
De jager voer gedurende den gehealen tocht met ge
blindeerde lichten.
Op Je Weser aangekomen, telde men wel achttien
torpedojagers, die volgens de mededeeling van een op
varende geregeld bij elkander ivaren geweest, ofschoon
men van de Jacoba slechts 5 schepen had waargenomen.
Bij het invaren van de Weser moesten allen zich om
laag begeven Bij aankomst in Wilhelmshaven werden zij
naar een kazerne gebracht, waar zjj Werden opgesloten
in pen groot vertrek. Daar bevonden zichook de be
manningen van de andere vernielde loggers, namelijk
de Cornelis Bart van dezelfde reederÖ .uit IJmuiden;
de Geertruida en de Statendam uit Scneveningen en
de Van' der Duyn van Maasdam uit Katwijk, te samen
dus vq'f volledige bemanningen.
Eerst toen vernam men, aat de Scheveningschc log
gers op gelijke .wijze als de Jacoba in den grond wa
ren geboord De Cornelis Bart en de Maasdam waren
in den grond geschoten.
in de kazerne te Willemshaven maakte men het
elkander zoo gezellig mogelijk en speelde men voortdu
rend kaart, om aan de doodelijke verveling te ontko
men. Van de stad mocht men niets zien. Voortdurend
stond een schildwacht voor de deur. Hef luchten, dat
tweemaal per dag geschiedde, vond plaats onder be
waking van zwaar gewapende militairen.
Voedsel leek schaahseh te zijn, want zoowel op dc
torpedojagers als in de kazerne leden du Nederlanders
grooten honger.
Vijf dagen bleef mei. m Wlihemshaven opgesloten;
daarna werden de schipbreukelingen naar Bromen ver
voerd door in burger gekleede rechercheurs.
In Breinen had men veel hulp van den Nederland-
scheii consul, dia de zeelieden in slaat stelde, zich een*
behoorlijk te laten scheren en leis iu sten. Men mocht
in Breinen vrij rondloopen, tot er gelegenheid was om
naar Nederland te reizen. Met een extra-trein gingen
toen drie en veertig vlsschers vla Weener naar Nieu-
weschans.
In Weener %$#de de grens-offieier hun eerst niet
doorlaten, omdat hij van hun komst niets afwist Later
kwamen orders en liet hij ben door. Inmiddels waren
ook de vijf opvarenden van de Maasdam te Weener
aangekomen.
Met acht-en-veertig man kwam men toen in Nie.uwe-
schans aan, waar de burgemeester zich het lot der
arme menschen aantrok. Zijn hulp was boven allen lof
verheven; de hier aangekomen visschem raakten er
niet over uitgepraat De burgemeester gaf hun allen
een paar kloui pen cn voor zoover noodig hoofddeksels
want de menschen liepen nog juist rond, zooals zjj
hals over kop hun schip hadden moeten verlaten
Zij mochten toen ook weer eens echt Hollandsche kost eten
Na gezamenlijk te zijn verder gereisd, ging ieder
zijns weegs, de IJmuidenaren naar hier en de overigen
van den logger naar Scheveningen en Katwijk.
EEN LETTER TE VEEL.
In ,Meé van het vorig jaar werd zekere Hellingn,
oud-huzaar, te Amsterdam, voor den militairen dienst
opgeroepen en als landstormer ingedeeld bij oen in
fanteriebrigade in een der Friesche plaatsen. Hij werd
echter steeds in den militairen dienst ten onrechte Hei-
lijl
ward. Dit heeft tot verschil!
Toen zijn vader, voor wien Helliogh kostwinner was,
.zich aanmeldde voor ondersteuning, werd hem b.v. ge
antwoord... dat hij geen zoon had, die in dienst was.
Eindelijk, in October LL, werd de verassing ontdekt
en werd Hellingh, na dus gedurende 16 maanden ten
onrechte in dienst te zjjn geweest, naar huis gezonden.
Een adres is aan der minister van oorlog gezonden,
waarin verzocht wordt het toekennen van schadever
goeding van minstens i 1500 aan Hellingh in verband
met dc door hem ten onrechte volbrachten diensttijd
als land»tonner, alsmede het toekennen van een be
drag van ongeveer i 500 aan Hellingb's vadesr ter ver
goeding van de fmancieele schade, ten gevolge der in-
uiensthouding van zijn zoon geleden.
NIEUWE NIEDORP.
't Was een gelukkige gedachte van ons Nutsdeparte-
ment geweest om mej. Antoinette va nDqk voor onzen
eersten Nutsavond in dit seizoen uit te noodigen.
Deze begaafde zangeres begon, nadat de heer D.
Kuilman als voorzitter met eenige welgekozen woor
den dezen avond had geopend, haar programma af te
werken. Zij wist veel afwisseling in haren weiluidenden,
dab een* ernstige®, dan eens schalkachen zang te
linglia genoemd en dus blijkbaar1 met een ander ver-
Dit heeft tot verschillende moeilijkheden' geleid.
brengen En do vele aanwezigen waren een en al ge
hoor. Geen wonder trouwens wat door de gerou
tineerde zangeres werd gegeven, was onverdeelde aan
dacht waardig.
En bijzonder gezellig wist zij beschrijvingen le geven
van liedekens van verschillend genre aie zij ten beste
gat Zij beeft er bijzonderen slag van om net publiek
aan zich te boeien en toonde zich, behalve een ge
oefende zangeres ook een explicatrice, naar wier toe
lichtingen op allerlei zangnummers met groot welge
vallen werd geluisterd.
Sommige liederen begeleidde zij met de luit, bij
andere accompagneerde ze zichzelvc op de piano, ter-
■vkijl ook mej. N. "Stammes zich bij verschillende der
liederen met de pianobegeleiding belastte en voor 'Se
wijze waarop zij dat deed, voorzeker de hulde ver
diende, die en mej. van Dijk én het publiek tiaar be
toonde® 't Is een waar genoegen, n avondje waar
mej. van Dijk optreedt, te mogeu meemaken.
DE DUlTSCilD VHDUW.
x Men schrijft aan het Hdbld.;
Een bereisd cn zeer ontwikkeld Nederlander, die
ook gedurende den oorlog af en toe geruimen tijd in
het buitenland vertoefde, en die volstrekt onpartijdig
is, zeide ons dezer dagen; Hoe men ook over Duitsch
land en het Duitsche volk met zijn militarismo moge
denkeb, toch zal men als eerlijk man bewonderend moe
ten opzien tot de Duitsche vrouw en tot wat zij ge
durende dezen oórlog presleerL Dc Duitsche vrouw
wqet van aanpakken en van volhouden. Toen de land
bouw van 'zijn bedrijfsleiders on hulpkrachten werd
beroofd, vatte de boerenvrouw de teugels van het be
wind op; zfj ging baar dienstbaren en kinderen voor
in het hnnfeeren van bat landbouwgereedschap, be
stuurde haar trekdieren paard en os den ploeg
of haalde met karren den oogst binnen. En waar haar
krachten bij al te zwaren mannenarbeid te kort scho
ten, daar wist zij kien de hulp van haar onderge
schikten zoodanig te verzekeren, dat zfj alles tot een
goed einde bracht Zfj bestuurt zeis en sikkel en kin
derhanden binden hei koren tot garve® Ook bij dit
alles toonde zich dus de Duitsche vrouw tot mannen
arbeid bekwaam. Dan ae walt&amheden der vrouwen
in tal van industriëele bedrijven, zooals o.m. in het
munltiehedrijf, bij de openbare diensten: post- en te-
legraafverkeer, spoorwegen, enz. enz.
Alleen de arbeid op de spoorwegen gaat wel een*
haar krachten te boven oi eischt te veel van haar
geest- of spierkracht. De noodlott:
van
piet. Én eindelijk
de huishouding 1 Zij weet zich geheel aan de tijds
omstandigheden aan te passen: in de zorg voor
haar kind, wen ook wat voeding en kleeding Betreft,
ln de bereiding va® het sobere maal, dat ze mei
de beperkte middelen, waarover zij beschikt, nog
zoo goed en smakelijk weet te maken, 't Spreekt
vanzelf, dat do bcteokenis dezer vrouwen, die lm
Duitschland' bij millioenen worden geteld; vermin
derd door 't gedrag va® onwaardige zusteren, dis
zich, gelijk overal elders, niet ln het minst bekom
meren om den ernst der tijden, zelfs niet om het
lot en leven hunner nabestaanden .Zij mogen het
maatschappelijk leven vooral in de nijverheidscentra
kunnen vergiftigen, maar ze zullen niet in staat zijn
de kroon te rooven van de vrouw, die werkelijk „de"
Duitsche vrouw mag heeten
EEN ADRESSEERENDE DIENSTWEIGERAAR.
De beer C. J. van Borrendam, die ais principieel
dienstweigeraar te Utrecht in arrest is gesteld, is in
verband met de bekende beschikking vap. den Mi
nister van Oorlog betreffende het tegemoetkomen
aan gewetensbezwaren tegen den krijgsdienst voor
de keus gesteld dienst' te doen of opnieuw in ar
rest te worden gesteld.
Aangezien hij gewetensbezwaar heeft niet alleen
tegen het doodén zijner medeanenschen, maar ook
tegen het deelnemen aan werkzaamheden die dit
dooden beoogen L c. den militairen dienst, heeft hij
opnieuw geweigerd.
Hij heeft zich au tas dien Minister va® Oorlog ge
wend met een schrijven waarin bij zijao bezwaren te
gen de medeplichtigheid aam het dooösn van zijn
evenmensch uiteen zet en er op vrtóst, dat de door
den Minister genomen beschikking niet beantwoordt
aan de bedoeling, die volgens de toelichung daarbij
heeft voorgezeten Hij voorziet mL, dat de bepaling
al'oen ten gevolge *al bobben perken, dl» den
moed missen hu® leven te geve®, hetzij voor het be
ginsel der landsverdediging, hetzij coor dat dar
dienstweigering, deze gelegenheid zullen aangrijpen
oan aan beide, consequenties te ontkomen.
Aai waarachtige gewetteusLezwarm zoo eindigt
het adr-M tegen dm krijsudiacst, kaoré ds ministe-
rleele beschikking ectrua- wie». tegemoeiL
i\ritCIllf'TI Lö UUVAttl UI WLBV/LLL W5 VÜÜI VttUU XUbUUT
m of spierkracht. De noodlottige gevolgen bier-
zijn dan ook niet uitgebleven. Toch versaagt rij
Én eindelijk de Duitsche moeder of vrouw fa
