Politieke Lezing van
Mr. P. J. OUD.
r
DE HANDELS TELilGRAMMENQUJ
Reuter seint uit Loonen (lxL"22 Nov.
De volgende officieele verklaring is hedenavond
gepubliceerd; De opmerkzaamheid der Engeleche re
geering la gevestigd op het feite dat Nederiandsche
firma'e aar firma'? In het Verocnigd Koninkrijk heb
ben verzocht, te haren behoeve telegrammen te oot
vangen en door te seinen, dio niet zouden worden
doorgelaten wegens het verbod oma Nederlandse ha
handalatelegrammen door te Benden. De Brltsch*
firma's worden in haar elgon belang gewaarschuwd
tegen het voldoen aan deze verzoeken, daardit
onvermijdelijk zou tengevolge hebben^ dat haar ei
gen rechtmatige correepoooderLtia door den Britschen
censor en do autoriteiten mot achterdocht zouden
worden beschouwd,
EEN GEROUTINEERDE GELDSCHIETSTER.
To Rotterdam hoeft ln de Weeter Wagenstraat
14, Juffrouw Valken, de vrouw van een kastelein,
een tijd lang een zaakje gedreven als geldschietster.
Daartoe nam zij van verschillende zijden geld op,
waarvan ztj 4 pet rente betaald» per week .ZIJ leen
de dit geld weer uit aan kleine oorlogswinst, makers,
«Lie nu eens een partijtje tapioca, dan weer wat
zeep verhandelden, daarvoor op een oogenhlik f 1000
noodlg hadden en gaarne voor een uurtje f 100 ren
te betaalden Voor hasr^dx schoot er dan nog altijd
oen zoet winstje over, en een tijd lang,
den tijd dat er nog wat handel 'te drijven was.
gingen do zaken goed en werden de geldschieters
van juffrouw Valken geregeld uitbetaald.
Nu de geheele windhandel zoo goed als stil ligt,
kon rij echter nlat m^rr aam haar verplichtingen
voldoen en van verschillende zijden «lachte men
zijn geld terug. Per getypte briefkaart hebben do
schuldei schors bericht ontvangen, dat Juffrouw Val
ken op een bepaalden dag zou uitbetalen ln hasj
café, doch op dien dag was het geld er niet en Juf
frouw Valken niet thuis.
Een dor gedupeerden heeft rich daarop tot een ad
vocaat gewend, die echter weinig troost kon geven.
Immers, contracten met een gehuwde vrouw afi
sloten zonder goedkeuring van den man, zijn niet
en woeker Is volgens onze wet niet straf
Het slachtoffer wendde zich daarop tot com
missaris Albarda, die eveneens nog sterker ar aan
twijfelt, of er een strafbaar feit ls gepleegd, die wel
de vrouw voor zich wilde laten komen, doch daar
toe de gelegenheid nog niet heeft gehad, daar Juf
frouw Valken zich ln haar huis sinds een paar da
gen niet moer heeft vertoond. Enkele dagen heel.
een rechercheur voor het café in de Wester Wagon-
ntraat gestaan, doch zonder resultaat Voor het ca
fétje hebben zich nu en dan enkele schuldelscheru
opgehouden, die beweren een f5 k 10.000 te vorderen
to hebben-
Van zeer betrouwbare zijde wordt het geheel» be
drag, waarmede Juffrouw Valken goapocuioerd. hoeft,
f 50.000 genoemd .Aan nieuwe geldschieters moet zij
voorgegeven hebben, het geld van politieambtenaren
gekrëgon te hebben om mede te handelen. De quaes-
tio is. dat zij een paar ontslagen politieambtenaren,
o.a. dou ontslagen hoofdagent Do Buck, In liaur
dienst had om geld op te balen. Verscheidene der
schuldetschors hebben hun geld>, door de hooge rente
die behaald werd, reeds dubbel en dwars terug; tij
eischen nu echter, de nog steeds opvorderbaro hoofd
som.
Lenigen tijd geleden heeft een kredietinstelling te
Rotterdam zich bij do politie beklaagd over praktij
ken van Juffrouw Valken. Deze verwees haar schubl-
eischers geregeld naar deze bank, voorgevende dat *-
daar hun togtxMi konden opvorderen. De politie heeft
zich toen reeds met do zaak ingelaten, maar geen
termen gevonden om de Juffrouw te vervolgen.
Gisteravond ls in het café De Ster" aan de Hoog
straat een, voor de pers ontoegankelijke, vergadering
van de schuldeischers van Juffrouw Valken gehou-
gegaan.
den. Naar wij vernemen ls het daar zeer rumoerig
t°«gi
Er waren ongeveer 80 schuldsUchen aanwezig Een
der commissieleden, die de vergadering bijeen geroe
pen had, werd beschuldigd handlangersdiensten voor
de^ gcldschlstster verricht te hebben
Er ls een commissie van vtyf loden benoemd, die de
zaak zal trachten la ontwikkelen, rechtsgeleerden bU-
■Lu ud in te roepon, enz.
Ter vergadering bleek, dst ln ds laatste weken twee
personen geld gefourneerd hebben, waarvan er oen
I 14.000 gestort moet tiebben, de ander 10000, die
nou geen cent rente ontvangen hebben
Onze zegsman schatte het geheels bedrag dst ver
dwenen is, op twee ton. Hdbld.,
IN. EN UITVAL VAN HET HDBLD.
De rijtoer. Iemand, lid van een Be^rafenls-Vor-
oenlging, belt den directeur dezer ondernoming op. Hot
ecnigszln» macabre gesprek door den telefoon hcoft als
volgt plaa.'i
- v. er do -ii'«otour, kunt u me ook even op
geven op boevee' rijtuigen lk bij mijn eventueels be
grafenis reent hen?"
..'•'•n oogcnbdk, meneer... U heeft recht, volgens
uw tsri.cf in klasse I, op vijf volgrijtuigen.
„Vijl volgnjiulgen. zegt ut,... Him wtltAl Tlan
even achter myn naam schrijven, dat lk bij mijn ter
aarde-bestelling tevreden ben met slechts vier rijtuigen?"
„Maar u heeft er recht op, meneer."
„Juist, dat weet lk, en daarom wilde ik u vra
gen met dezen mooien sachten dag, dien we vandaag
jenden)'rijtuig voor sen toertje is willen
EEN LADING «SK AANGEKOMEN.
Door ©en N'cdanlaadaoh atoomschip werd gisteren
een lading pek van Londen te Amsterdam aange-
voeixL Deze lading we* geconsigneerd aan de Na
der landache Overzee Trust
OUDESLUIR
J.l. Donderdagavond gaf do rederQkerskamer D.I.U.
alhier ëen uitvoering ln de al van den heer Slikker.
Opgevoerd werd het bUJsp-. Jonge Harten Hoewel
J.l. Aonuag hetzelfde programma ook reeds was gege
ven voor een volle zaal, was ook dezen avond liet
lokaal weer geheel gevuld. Het stuk viel blijkbaar
wel ln de smaak van 't publiek want er werd soms
zoo hartelijk om gelachen, dat het geéprokene weieens
niet best verstaanbaar was. De vertolking was ook
heel goed en hot tooneel en de griuiecring uitstekend,
loch houden wij ons voor een volgi-nde uitvoering
aanbevolen voor een tooneelstuk.
ST. MAARTENSVLOTBRUG.
Donderdagavond werd In het lokaal ven den heer
G. Vcuger een openbare vergadering gehouden. De toe
loop van het publiek was zoo overweldigend dat er op
liot tooneel zelfs plaats gemaakt moest worden.
spreker trad ot> de heer Da Schermerhorn met het
door hem geschreven antl-mlL drama „Ond
zoo poots verwachtingen, door heeren Blom en Leven-
^^erJrorigqn door stoom of motorkracht inrichting,
sooals op menig ander plaats, is hier de oorzaak nlft,
de zaak had eenvoudig tegen elke verwachting in geen
levensvatbaarheid.
- KOLHORN
Met den bouw eener spreekcel aan het telegraaf
kantoor alhier, wordt deze week begonnen. Velen ver-
lange n.naar de openstelling. Zakenmenschen hebben
aan een gesprek meer, dan Ban gewoon telcgrafeernn.
Waarom ze steeds naar naburige plaatsen als Winkel
Wleringerwaard en Schagcn togen, leta zeer tegen
strijdigs, waar een telegraafkantoor ls.
KOLHORN.
By de huisinstallatie der electrlsche verUchting blijkt,
dat het getal lichtpunten vanwege de gemeente, in
1914 bepaald op drie, tot twee ls teruggebracht. Meer
JU Dll O/VpOUZVS WJ/ Uin ww «W •■••V
dere dan twee moeten nu dus door de huiseigenaren
worden betaald. De verschillende werkzaamheden vor
deren zoodanig, dat nog voor het einde van dit jaar
de verlichting wordt verwacht,
- KOLHORN.
Aangezien de eenlge aangesloten politieke party hier
de S.0AP. ls, zoo wordt met het oog op de even
redige vertegenwoordiging getracht ecne aansluiting of
bf] de Liberale Unie, of bij Vrtjz.-Dsm Bond te ver
krijgen. Van de laatste bestond hier enkele jaren ge
leden een afdeeling, waarvan nog enkele personen hier
"n gebleven. "Sprekers voor belde partijen zyn ui»-
genoodlgd,
- BARSINOERHORN.
Op de algemeene vergadering der Vrijzinnige Kies
vereniging Barsingcrhorn—Haringbuizen, gehouden 1.1
Donderdagavond, waren slechts 7 leden tegenwoordig.
Toch gold hel bier eene belangryke bespreking, n.l
aansluiting aan een der vooruitstrevende politieke par
tijen, In verband met de aanstaande evenredige ver-
'cnwoordiging.
Na rijp beraad werd ook mot het oog op hst ge
ringe aantal aanwezigen, besloten, op het voorstel van
een der leden ln te gaan en de zaak aan te houden
tot nader en, naar gehoopt werd, beter gelegenheid
tot overleg ln ruimeren kring.
- ZIJPE.
Met ingang van 1 Januari 1918 is benoemd tot Hoofd
der R.-K. School te 't Zand da .hear Adr. Kager,
onderwyzer te Nibbixwoud.
- ZIJPE.
Tot onderwijl
te Helder ia b
I by het Openbaer Lager Onderwijs
enoemd de heer N., Pronk, onderwy
zer aan de Openbare Legere ach ooi te Si Maartens
brug
SINT MAARTEN.
De Bond voor Staatapenslonneering, afd. Sl Maar
ten. hield Donderdagavond ln lokaal „Rust en Lust"
alhier een buitengewone ledenvergadering Aanwezig met
bestuur 15 leden.
Na opening Werden de notulen gelezen en goed
gekeurd, wnarna In behandeling kwam en voorgelezen
werd een Vede, gehouden door den heer Van der
Velde, Inhoudende het voorstel oin by de komendo
verkiezingen Van leden der Tweede Kamer, met cigco
candidaten uit te komen. Daar bü de komende ver
kiezing met de oude vsrideztogswyss wordt gebroken
en de nieuwe, sünde evenredige rerteumwoordiglng,
hare 'intredo zal doen, wai het voor de opgekomen
leden een moeilijk ma^tuk, boe ln de komende ver
kiezing te handelen. Na heel wat discusaie werd met
13 der 15 atemmen besloten, tegen het atollen van
cundidateu te stemmen, mecnende anders den bood
door het ingrijpen de politiek te verbrokkelen.
DU het behandelen der vrageniyit, gezonden 'door
iet hoofdbestuur, werd by de belui ndeling der 4-eerst*
milten, zijnde op vroegcrea U-oftlld uiikuering van
staatspensioen en verhooging van het bedrag in geld
enz. deze punten aangenomen.
Daar de rondvraag geen belangrijks opleverde, werd
i verg door voors. met oen woord van dank gesloten.
- BREEZAND.
Donderdagavond 32 November hield de harddraverij-
vereeniging „Vooruitgang zy ons streven." een ter-
gaderiug tn net lokuui van den heer G. Borst
Bij ontatentenls van den voorzitter opent de heer
geweer en schoot zich daarmee voor het hoofd. Hij
was onmiddellijk dood.
DIEFSTAL VAN TELEFOONDRAAR.
Te Loosduinen heeft gisteravond de politie art# P#r
aonen betrapt, terwijl zy op den Nieuwen wegI be
waren de telefoondraden door te knippen. Om au K
perdraad te bergen, hadden de dieven, dje als heeren
gekleed waren, handkoffertjes by zich. Ni den nne
in 't arrestantenlokaal te hebben doorgebracht, werden
zij heden naar Den Haag vervoerd. Twee wtren Hage
naars en een kwam uit Rotterdam.
VRIJZ.-DEM. BOND.
Naar „De VrijrinmdB* Domocraeit meldt, ls tot
voorzitter van dein Vrljzinnig-Democratischeo Bond
gekozen mr. J. H. Thiol
DE NIEUWE DUIKBOOTMAATREOEL.
Onze berichtgever te Berlijn. seint, aldus het Hdbld..
dat over de wijziging In den duikboot-maatregel wat de
Neiderlandsce wstehren betreft, eerst een besluit go
noinen is na langdurige onderhandelingen met ae Ne
deriandsche regeering.
Voor Nederland bcteekent de wijziging een vertel* i
nlng van de vaargeul langs de kust tot Texel, van on
geveer 8 zeemyien tot 5 zeemijlen. Daarentegen wordt
de vaargeul van Texel af noordwaarta tot de vrye v
teren tlians 8 tot 13 zeemijlen
De visschery aan de kust is thans soo goed als
onmogeiyk gemaakt DaarentegenIs het vaarwater nn»r
de, voor do Nederiandsche visacherU voor een paar
maanden vrijgegeven wateren benoorden Schotland, be
langrijk beier geworden
Het doel van den nieuwen Duitschen maatregel E
om de directe scheepvaart van Nederland naar Enge
land en omgekeerd te beletten.
PER TELEGRAAF.
WAPENSTILSTAND AANGEBODEN??
De Neue Freie Presse te Weenen meldt, dat d<-
Russische Opperbevelhebber nn herhaalde en dringende
opdracht van de Petrograder Bolsjewiki-Regeering. een
wapenstilstand heeft aangeboden aan de geallieerde en
vtjandeiyke mogendheden.
Zondag 35 November 1117.
NED. HERT. GEMEENTE tei
Zuid-Zijne, geen dienst Vac. Callantsoog.
Petten, geen dienst
TELEGRAFISCH WEERBERICHT
Medegedeeld door 't Ken. Ned. Meteorologisch Ir*
Stitiiut ie l)e Bildt, naar waarnemingen In dan morgen
34 November
Hoogste barometerstand onder 770 Z.-Duitschland
tagste 733.4 HemOsand.
N^rwachtlng tot den «vond vsn 25 November
stormachtige later tijdelijk striemende L.w. tol
Westelijke wind, zwasroewolkt met tijdelijke opkla
ring, waarschijnlijk eenige regen. Zelfde temperatuur
Vrijdagavond trad voor een uitstekend beaetta
■M
heer Mr. Oudt om uiteen te zetten het verschil iua-
ll O]
Kamerafgevaardigde van Den Helder, de
Uit de rekening cn verantwoording van den penning
meester, den heer F. Biauuhoer, blykt dat do Inkom
Of wy genoten hebben, zeker, men moet wel génie
ten wanneer dezen redenaar aan het woord ia en toch
nad dit stuk o.L oneindig meer indruk gemaakt en
was dit moor tot zyn recht gekomen, indien de karak
ters, ale daarin voorkomen, door verschillende Der-
s°n°" waren uitgebeeld.
wy kunnen ons tot nog toe geen beter propaganda
denken voor des schrijvers Ideaal: „de wapens neer".
dooP hem zeil uitgesproken rede, of de ult-
Ji.e?nj *y.?2r tooneelstukken op de manier
zooais wy dit Indertijd gehoord hebben van het „Vrije
wï*T Kan A1Hma"'. In het stuk „Toen er oorlóg
kJ^ *00^i ««'«fid- het publiek heeft genotefi
®Pen ,^ft het zeggen wil, wanneer men tegen
zn sul ten strydo wordt gevoerd.
Een collecte gehouden Ten bate van het ateunfonds
voor de nagelaten betrekkingen van dienstweigeraars,
heeft opgebracht de belangrijke som ven f 50.
-- KOLHORN.
Naar we vernemen, zal de korenmolen alhier In
sloopers handen overgaan. Een tragisch einde voor een
bedrijf hier, ongeveer oaa halve atuv geladen, met
Boeliuma de by eenkomst, «yn leedwezen uit
sprekend over de geringe opkomst
rding van den pe
blijkt dat de L
sten hebben bedragen 183.30 gulden; de ullgavon
172.98 gulden, is alzoo een batig saldo van 10 32 gld.
Do bescheiden, door de heeren J. Kaler en C. van
i er Linden nagezien, worden in volmaakte orde be
vonden. waarop de voorzitter den heer Blsauboer dankt
voor zltn accuraat beheer. By de rondvraag komen
ccnige U langrijke voorstellen ter sprake, welke ech
ter niet behandeld konden worden, wyi zy niet op
de >n> la stondea
- vV.LRINOERWAARD.
ln eene daartoe gehouden vergadering van stemge
rechtigde lidmaten werden VTijdugraicLlug met alge
tneene stemmen du hecrea J. Brood en W. Peereboom
herkozen als notabel by de Ned. Herv. Gemeente.
Wegens onvoltalligheid der nombeien moest de ver
kiezing van een kerkvoogd worden uitgesteld
GEMEENTE ZIJPE
Ingeschreven van 21 tot 23 Nor. 1917.
Overleden; Cornells Constant, oud 81 lr„ echtge
noot van Elsje Veer.
>T. MAARTENSBRUG.
Naar ons werd medegedeeld, ls hot huls met schuur
en erf, eigendom van den heer W. Swarthof uit de
hand verkocht aan den tegenwoordigen bewoner, den
heer D. de Leeuw.
- NOORDSCHARWOUDB.'
De heer Sutherland, chef aan het aatatlon alhier, zal
over willigen tijd den dienst met pensioen verlaten.
ST. PANCRAS,
De timmermanswerkplaats van den heer J. N. Kroo-
nenburg 1a deze week aai
angealoten aan 't electriach
71/» paardenkracht werden
net Met oen motor van
alle werktuigen in beweging gébracht en voldeden uit
stekend Ook zyn reeds eenige koolboelen aangesloten
De heeren J. SRjker en K. Duif Ca., riju her
kozen als kerkvoogd en notahei der Ned. Iierv. Gein.
alhier.
ONBEPAALD, KLEIN, VERLOr.
Door den opperbevelhebber van land- en -zeemacht
is bepaald, dat de dienstplichtige onderofficieren van
de lichting 1912 der infanterie, vestingartillerie, neme
en pontonniers, alsmede de dienstplichtige onderofficie
ren van de lichting 1911 en 1912 der puuiserfortartillerie
en der torpedisten, op 30 November e.k., de dienst
plichtige korporaals en manschappen van het nog on
der de wapenen zunde gedeelte dor
wapenen zijnde gedeelte dur lichting 191Ï van
de infanterie, pontonniers, pantserfortfortartillerie en
torpedisten omstreeks 21 Dróember e.k. In het genot
van onbepaald (klein) verlof zullen ge»teld worden
Het vervoer der omstreeks 21 December vertrekkende
verlofgangers kan, om opeenhooping op de spoorweg
ïynen to voorkomen, over 14, 19. 20 en 21 Decein-
bcr worden verdeeld.
OALLAXVIOOH.
gtsprongea
Een wel zeer IragUch geval speelde *ioh 'gisteravond
StaUoJa. I® Amsterdam. Een DulUche de-
omstneeké 6 uur af in de derde klasse wachtkamer van
«erteur die eerst te Bergen had vertoefd en daarna
ergens Mn ds grens was te werk gesteld, had zich
daar schuldig gemaakt aan smokkelarij; Uit dien hoofde
was hy gearresteerd en op transport gesteld naar Ber
gen. In de wachtkamer van het Centraal Station had
men hem van zyn boelen ontdaan om hem ln f.taat
d.r heni b*Wd#nde onderoffi-
cier zich even omkeerde, greep de Duitacher diens
srhvii Vrijzinnig-Democraten en Liberalen. Spr. be
gon met or op te wijsen, dat het toch wel iets bij-
eondera to voor ons, om ov«r een dergwiyk onder
werp to spreken, waar wy toch de laaUte Jaren ge
woon wareu voor dezelfde candidaten te etryden en
zijn ojigotrokkun ln één vryzinnige concentratie.
1 Zijn de vrijzinnig-democraten geweest, die niet
weer l«y de a*. verkiezingen in concentratie willen
optrekken, maar thans voor eigen beginselen, voor
eigen program den strijd willen aamaarden. '4 Wu
vooral in Unie-Liberale kringen, dat geeegd werd,
dat het hoofdbestuur vsn d«u Vrijz.-Dein. Bond dit
wenschte, maar niet do leden van den Bond, maar,
aldus spr., de Jongste algemeene vergadering van
den Bond heeft dat andere bewezen. Daar toch ls
na hoofd el yke atemming door olie 139 afgevaardig
den, zonder één enkele uitzondering, uitgesproken,
dat men nlongeconcentreerd wenschte op te trekken.
Spr. gaat nu uitvoerig na, dat dit ook geen won
der is, ja vanzelfsprekend. In 1901 toch hebben de
NryasDenv zich van de Lih. Unie afgescheiden,
omdat men voelde dat de Democratische beginselen
niet tot hun recht kwamen in een party erj>and,
waar het liberale conservatisme hoogty vierde. Er
was van allerlei dat «chrldde, maar in 1901 g if lu«l
kliArocht den doorslag. De Llb. Unie sclircof wel ln
aantal vryrinmige rsadldaten gelijk
in heeeteagnlng brengen "sn onss tJwnT ht
dus concentratie pllrb- wes.
stelsel vsn evenredig- vertegenwoordiatn^1*
geen enkele stem. niet van den enw.S' L
ürmoc. In Limburf, verloren gaat on
cl es he< aantal l"<Jen in d<> Kasa r I
pCt. van het «sjital vwnkrerem sten»-,'
Nederland aanwijst By dit stele*! v,t,
van een vrijzinnigen re«*l bastoarv. al. r
den optrekt Spr. wijst er op, hoe deer hra Ij
v' "QOl
Dotn." stond als candidasit, ging de V«j^
zer over op den Chr.-Histortschen, tenvin 8
listri' als Alkmaar, wasr d« oud-libiiX «ea
candulaat was, menige vriJritmig-d^Q^for*,,
stem rijn weg naar d« Soc.-Dem. zal ho^ïr^ech»
den. Dat wordit Üiane onmogaiy k, omdat wt ^«n-
hoe ook in de minderheid to zyn (ü^Ï8 «ez»
goed zyn invloed s»l kunnen doeo »vea
Spr. betoogt nu verder en geef< dat met
kende voorbeelden aan, dat het optrekken hT"!"-
a.8. nieuwe kiesrecht met gecombfneesd* hst
iyeten, waarop Vrija-Dem., Uudllbesdk,,, „7^'eo-
liberalen eiksor regelmaüg zullen sfuw.jl^a,
groot gevaar meebrengt. Immers n<x j 0 «*n
veel meer stemmen krligond dan vooAl.'*"Je Jy„
noodig is, brengt die overgehouden^ïIJri^eïiog
gons de wet op na 8 over. to dan i* ds M-
lykheid b.v. in een distriet ais Den
dut de VrijR.-Deci. waarop het groote
zers heeft gestemd, verkor."n wordt, ow*f
door al die Vrijt-Dem. stemmen de t-uToC8**
als no. 8 op de Bjefc, eveneens gekozen
mag niert geschieden. Een dergelljie 'iltslsg
de bedoeling van de kiezers weergeven, en
mocratische stemmen niet tot hsar recht bw-n^8.
De Vrijt-Dem. hebben gevoeid, dat dc
verkiezingen noodt een goed beeld hebben
veid vsn den werkeiyken politieker toestand Jai
land. tiet is to bet belang vsn onze dcmvcrsiiJc
politiek, dat dit mx gebeurt, en dat eet* rWGoffi
naar voren komt, welk deel van ozu volk
ïyk democratisch ls. Men nü begrijpen dat dit
grooten Invloed kou zijn op de wijze w aame mi
volk zal worden geregeerd en bestuurd, Ook
mogen wij niet geconcentreerd optrekken.
Vervolgens gaat tor. no, boe ook de Vrij, de Oudl
beraitMi Uit de Lib. Unie zyn gegaan ln 1894 om ha
telt niet dot hst kiesrecht hen niet ver genów eü.
miiar omdat hek hen te ver ging. H
bpr. wnst er op, boe het oude liberale titonui
:i-.vees, dat de Staat zich geheel had te eSsa
[den van eenige bemoeiing ten opzichte van Mek,
politiek, enz., altoen bad to zorgen voor ;...;itu, w
ger, onderwijs, moer vorder het stelsel sai.. io« fat
elke persoon de plsots to den Maat moest tal
men, die hem rechtens toekwam. Vin oenigc Stssu-
bemoeiing om de zwakken te helpen ei steun®
wilde men niets weten en nood» ging men ioo nj
en dan eens mee om den Slaat als balper sn
iiaar program GrondwtrUhorziunlng en aansturen op
Algemeen Moarocht, ^naar ln een algemeene verga-
dwing word besloten om dat programpunt niet te
maken tot een punt voor to verkiezing. Spr. laat
sclierp uitkomen hoe hier het party-program to
vierkanten stryd was met dg proctiach gevolgde po
litiek en Irler bat zeggen en doen der Lto. Unie niet
was ln overeenstemming met elkaar. Daardoor ls
gekomen een afzonderlijke party, de Vrii.-Dem. Bond.
Spr. gaat nu na, hoe door het y ver én van Vryz.-
Dem. en Soc.-Dem. het algemeen mannen kiesrecht
to gekomen. Wel monnenkiesrecht moor geen vrou
wenkiesrecht en dus ls nog moor voor ds helft het
concentratieprogram verwezenlijkt. En zoolang de
vrouw in den verkiezingsstrijd niet tegeUJk. met den
man kan optrekken, is ds taak dis de concentratie
zich heeft gesteld, nog maar voor ds helft verwe
zenlijkt to 't ls Juist meds to het vrouwenkies
recht, dat het diopgaande verschil zit tusechen de
Lib. Unie en de Viïjz.-Dem. In de Llb. Unie zyn wel
enkelen voor algemeen vrouwenkiesrecht, elemen
ten die ook to de vriJa-Dem, party geen slecht fl
guur zouden maken, maar de meerderheid der Lih.
Unie gsst to dit vraagstuk niet zoo ver als de Vrilz.-
op de Kamerleden Van
Dem. wenschen. Spr. whst^H
Haalte en Vsn Hamel, die zich voor heperkt vrou
wenkiesrecht hebben uiitgeeproken, trapsgewijze,
door het b.v. eerst te geven aan vrouwen, ale een
zeker examen kunnen afleggen. Spr. wijst er op,
dat een Democraat niet anders mag eischen don al
gemeen vrouwenkiesrecht en niet een kiesrecht, dat,
uil is het dan door een achterdeur, de welstandsgrens
binnensmokkelt, die by de Grondwet verboden ls.
Door het kiesrecht te verbinden aan diploma's of
oxamens, sluit men de groot» groepen der arbei
dersvrouwen en vrouwen uit den kleinen midden
stand uit, breekt men dus met den eerste Demo-
cratischen eisch to dit opzicht, ondermynt men de
Democratische grondbeginselen van ons Staatsbe
stuur.
Spr. gaat verder na, dat in 1901 het verschil over
het kiesrecht wel de aanleiding, echter niet de oor
zaak is geweest van de scheiding tusechen Llb.
Unie en Vrija-Dem. T Was do droppel, die de
emmer
doet overloopan. De werkejyke oorzaak lag ln hot
feit, dat de Llb. Unie niet was democratisch ln voe
len en denkea De Lib. Unie was te conservatief,
te weinig vooruitstrevend, to toen dan b#t alge
meen kiesrecht was verkregen en de Lih. Unie zelde
Lom tot ons terug, er is niets meer dat ons verdeeld,
hebben wy begrepen dot dit niet mocht. De uiu
Ned*
it.
heven en maakte op heit eerste gericht
spr au
MMk
odTacht maakt macht, werd ook
kent, n.L:
hen aange-
ool indruk.
een-
ov er-
Maar wil die spreuk zijn volle
dan moet er ook ln de Lih. Unie werl
dracht bestaan, dan moet er zyn lnnerlijn.« over
eenstemming. Én juist dat hooggaande gevoel, dat
de bron moet rijn voor een sulver en krachtig juli-
tiak leven, dat gevool ootbreeVt Het ls van bulten
een mooien schijn, het innerlijke ls verrot En met
het nieuwe kiesstelsel waaronder straks de Kamer
zal moeten worden gekozen, bewijst wel, dat thuae
het oogenblik le gekomen om gescheiden te kunnen
optrekken, zonder dat het gelijk staal met een
kracht van liet Nederlandse!* volk tot uiting kaam
■la verschillende voorbeelden geeft »i r. nu hetm
schil aan tusechen de Vrija-Dem. en do l - i.imdtodt
Uitruis elementen. By stemmingen to ds Iwnfa
Kaamt Uv. over de petroleumbronnan to Djsnbi,
de lalasUngpolitlek. heffingen op de lnkomitoti
ermogensbelasting, by de heffing to eene enz, sprak
steeds zoo duidelijk het verschil, 't Waren steeds de
ihid-i ïUuuioa en oen deel der L.-L., die hut groot-
kapitaal to beechcrmlng namen en den druk gu
daar waar ze hei mtoet kon worden gt-drege* «n lij
dl» gelegenheden kwam soo luist sn uv
voren het w srkeiyk karakter der Lih. Unla B^R
in tal van gevallen vlei se to twee doelen iteM ki
't ls ds heer Roodhuizen reweest, de u -aaMrii
der Unie, die gezegd heeft: de Unie ls geot^Mfe
maar een concentratie. Juist een samonvoegl^^H
allee en nog wat. een hutspot, een eamuprwglnj
waar het beginsel soek ia bpr. wljet er op, dri M
•det moer kan rijn rooaln vroeger: één lil ptAlj
omdat zich lu den loop der tyo«a to die i>-». •- bv
BS
n de Lih. Unie self, dat bestaat ook uit onswvsëfr
ven en meer vooruitstrevendea. Dst i-.> et nu MR*
werken en dat zal onmogelijk blijken te sijr. omto
Ide eenheid van gedachte outUm-ki, Uit voorbeeléM
spreekt duideliik, dat de Llb. Unie is een Kblp
der roer. dat men op gewichtige punteu var. sssto
beleid riet uiteenvallen. Hoon uien de procegsli'
disten der LiU linie, mannen als De Jong en Muralt
of Otto, den denkt men dat ïy kt nog soo kwsad uiet
Moor vergeet niet, dst wat zy vwk-.i.u^n oiet 1*
liat bugtoeel van U oElb. Unie, ma -r hun Dgsn P*'
■ooniyk beginsel. Zy zyn de vlag, die de *din| tuori
dekken. Dot. is hst zoogenaamde DiMiHcrattzcb» i#S
moor de conservatieve stoort, jz, die iaat men tbuK
J»pr. wijn op het verschil van manna, als De JOBg
en Vsn Doorn en het domme in de j>oliuea
zomoniyk U stemmen, mat als gevolg dat m«n da
Uemociaat De Jong stemmend, de .nirto-coAMri^j
lief Van Doom thuis u> krygen. Spr. UdreuK
met zyn peulljgenooton, dat er 3 vrijzinnigs pswjjj
zijn. Dat geeft wanorde en verbrokkeling. :U04;~f
twee vrijzinnige party en zyn, die van de demoflP
en die van de conservatieven. Dat hebben de
Dem. gewild, maar du Unie beeft budankt
tnen heeft gevoeld dat als dit gebeurde de sctola
lijn dwara door de LIU. Unie zou huculoopso,
l nio uiteen zou vallen. Voor den zuiveren VM) 8Ju,
tooetand to ons land ie bet noodlg dot er tw0*J!?L
tiuks partijen zijn, n.1.: democraten en 1"nl®rtii
lieven. En daarom is het noodlg, dst wij i'Tl.
ale de Llb. Unie beetrljden. Dit houdt jolitielw n h
schen by elkaar die weJ by elkaar hooren, M
Unie is een onding dat moet verdwijnen..„no
Spr. heeft uiteengezet de politiek der Honc
sn oud-liberalen, dat zijn tenminste twee begin* |e(J
al liaan zij ver van elkaar. Daar tusschen bchiwi?
l« rijm Spr. wekt op, zich aan te sluiten bil?
mocraten, maar wil men dat niet, voelt men
niet vooruitstrevend genoeg voor, wordt dan jj|
raai. Maar sluit u niet aan bij do Lib. UntoK v»u
niet anders dan meewerken tot het Ttrol^
den 'pïliticken toestand van ons land. fl
Spr. gaat nu na, wat de toekomst ons zal Wm/tr
set éls de twee hoofdpunten voor den u ve"h«
•trljd voorop Vrouwenkiesrecht en StaaUpens' fa
't was in een vurig pleidooi dat spr opk**® rJCbt
verwuzenlllking van deze twee eischen van
en de democratie. dilrtfl
Bij dit zal nog veel de aandacht ,jcr K
zal niet het minst dringend zijn de °P'o55"*,ic>cS,,.n
iastingvraagstukken als gevolg van den 00 "gn &0
en de daaruit gevolgde zware schuldenlast»* ^ar ia
zal het 't streven dei Democraten zijn de 1«"
leggen, waar zij het best kunnen worden 0»
Spr betoogt vervolgens, dat het rioodiö hi^|te0
lijk zal fijn, dat ons volk zich zal
twee groepen, in Democraten en behouden vlsj
en do democraten moeten optrekken on t g
opdat er uit ons volk zal worden gehaald
"k tn*il «i er v»
PJs straks de oorlog ten einde to z' een L
volkskracht zeer veel worden gevraagd,
punt komen ln ons bestaan, v«el c0
tot het verleden behooren, veel von jterk ooi
onze aai
voor den economist hen strijn oio y-» oiwe., vu)t
op onzen pdSt r.taan iot handlis*'^ f0nal«
veneaen Denooren, p- jter» po»
mindacht velgen. Laat ons dat )(.h, L*s
economist hen strijd di# on® oïlZ^ii Vill*
«k ui /en ptWt staan tol handhavii^^ "\jkibl
vaart Vooru'tallen, maar In de rirMW v,
Dem. dat opvatten, ill«n meewerk*» hrll
der Vrijz.-Demc .rntlsche begin>",1^, n |yngdurig 'lij gt
het Nederiandsche volk(Dsvcrén'
Vsn de gelegenheid tc debst 1 .M'
I H| Bimankt en <le beo. E Ro^Lf0^
moord der vrijztonlgc portijeji. ^pr. gaat nu zeer aan de vele menschen van buit*" {of
uitvoerig na het audü klebtlelael, waar oen groot veredeling Tien nieuwe lr<ton v
