Alicitti Nieiws-
AlTcntütiB- LnlIniUil
4
V„ VRIJWILLIGE LEENING
Staat der Nederlanden
Kassier,
HMMti' 24 PECrMBF? n<-,
sis ,i b a r q a n n. No 6129
Nieuwjaarsgroeten.
GROOT 500.000.000.-.
J. SCH00RL Pz„ Kassier le Schagen.
Grift Lomax en zijn daad
Uitgevers: TltAlWlAN Co.
EERSTE BLAD.
Maandag 31 December
Prijs f 0.35 contant van
1-4 regels. Elke regel meer
f 0.10.
Ingezonden Stukken.
SCHAGEN.
Deposito's, Rekeningcourant, Credieten, Hypotheken, Effec
ten voor geldbelegging, Coupons, Incasseeringen, Assurantiën.
Inschrijving op elke nieuwe leening, franco provisie.
VAN DEN i
Voor INSCHRIJVINGEN op bovengenoemde ieening en voor CONVERSIE
ot INLOSSING der bestaande 5 pCl. schuldbekentenissen, beveelt zich aan
vanai heden tol uiterlijk Vrijdag 4 Januari 1918, des namiddags 3.30 uur:
FEUILLETON.
Tweede Kamer.
IU1AIT.
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag,
Donderdag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 ure wor
de n^AT>\^iRIT£NT^ 'n ^et eerstuitkomend nummer geplaatst.
SCHAULN, LAAN D 5. Int. Teleph. No. 20
Prijs per 3 maanden fl.— per post f 1.30. Losse nummers 5 cent
ADVERTENTIËN van 1 tot 5 regels f0.55, iedere regel meer 10 cent
(Bewijsno. inbegrepen). Groote lett. worden naar plaatsr. berekend
Dit nummer bestaat alt twee bladen.
Ile Niruwjaars-adveileniies werden dit jaar o«>
plaaiM in ons nummer dal
vcrschljnl.
Ook bii onze Aoenlen en de Brievengaarders
kunne» ie Meuwinars-adveiienlies worden besteld.
Wen oill'Vfc ie zoi|r.a dal de opgaven ZATERDAG
29 DiCtMBLI in aas bezil rijn. Yaur ipgjv.H die
Maandag 31 December ons bereiken, kunnen wi|
de opname NltT uarandeerea
DE UITGEVERS.
DE SCHAGER MELKKWiESTIE.
Wanneer men de volgende feiten verneemt: lo. de
Sclmgei Kaasfabriek verkoopt san de melkventers ge
roomde melk vior 11 cent den Ijle', 2o. dientem-
üovo.yj ont.ung; bu gei ij ge roomde mdk voor
l-> ten, en „o zoodoende wordt de ge.neentelij.ie melk-
verordening overtieden, dan wordt er al gauw ge
oordeeld. dat die toestand zeer ongezond is. Aange
zien mijn naam bij de desbetreffende besprekingen in
den Raad genoemd ls, heb ik getracht mij een objec-
l.ef oordeel hieromtrent te vormen.
Ik heb vernomen, dat de Schager kaasfabriek de
vorige jaren in het nog al u i tee n loo pende da-
geiijkscne tekort aan consumptiemelk heelt voorzien,
door de venters de hoeveelheid te leveren, waarom
zij vroegen. Deze kregen dan van de melk, zoóals
ue fabriek ze ontving, n_L een mengsel van gedeelte
lijk ontroomde avondmelk en voile morgenmeik Het
vetgehalte der te verkazen melk en dat der kaas bleef
he.zelfde, of men veel of weinig aan de fabriek kwam
halen.
N u dringt zich in de eerste plaats de vraag on.
wfelke zijn de verplichtingen der fabriek, krach
tens de Ministerieele regeling voor de consumptiemeLk-
voorz.ening in den winter 1917'18. Het geldt hier ben
bijzonder geval, waarin genoemde regeling niet voor
ziet, aangezien de fabriek gewoon was licht geroomde
melk te leveren. De bes Lessing hieromtrent zal, in
dien dit nog niet is geschied, door den Minister geno
men moeten worden. Indien de fabriek niet behoeft
te leveren en deze staakt de levering, dan zullen de
Schager burgerij en ook de venters waarschijnlijk in
ongunstiger positie komen. Want dan gaat liet naar
de rantsoeneering van 0.3 L. [>er dag en [ier persoon.
Is de beschikbare melk daarvoor niet toereikend, dun
I ontvangt de Gemeente regeeringsmelk, welke lot ge
noemd rantsoen wordt bijgeleverd.
Zou het dan niet beter zijn. dat door overleg
met de fabriek naar een goede regeling werd gezocht
Het meest rationeel zou zijn, wanneer de fabriek
volle melk tegen den prijs van 14 cent af boerderij
wilde leve en, waardoor tsen einde kwam aan allee
1 \oe.lHkheden en In het belang der burgerij we d ge
handeld, maar zij zou dit dan doen als vrije hande
ling. Zij kan m i. volle meik leveren, zonder aan de
regelmaat van "haar bedrijf te kort te hoen. wanneer
zij een overeengekomen hoeveelheid heeft te lé
veren, zoodat zij de volle avond- en morgenmelk van
eenige boerderijen voor de consumptie kan bestemmen.
Wil de fabriek echter alleen op den ouden voet blij
ven leveren, dan 'is het onder de tegenwoordige om
standigheden wellicht voor Schagen het beste, over
de bezwaren heen te stappen. Beter licht geroomde
melk met 2.8 o/o vet, dan geen melk 1
Indien de Minister aan de fabriek de verplichting
om geroomde of veile melk te leveren, onder bepaald?
leveringsvoorwaarden oplegt, dan is de zaak daarmede
uit
Hoe is het nu gesteld met de winst, die de fabriek
maakt door de geroomde melk voor 14 cent, afge
haald van de fabriek, te verkoopen? De schrijver van
het ingezonden stuk in de Schager Courant van Dins
dag 18 Dec. komt tot de conclusie, dat de fabriek
deze voor 11 oent zou moeten afstaan. Ik 'acht
zijn becijfering niet geheel billijk tegenover de fabriek.
Hij stelt het vetgehalte der volle melk op 3.4 o/o,
dat te hoog is, vooral met het oog op de volgende
wieken. Verder veroorlooft hij zich de vrijheid bij
het aanhalen van de Ministerieele regeling, de woor
den ,jaf fabriek" toe te voegen, terwijl er alleen staat
de prijs is 14 cent af boerderij. Nu is het toch
logisch, dat de fabriek voor het vervoer der melk van
de boerderijen naar Schagen en verdere werkzaam
heden wat toekomt Zij zou voor 100 L. volle melk
zeker toch wed f 14.25 mogen nemen, en dan had
den de slijters niet te klagen, wanneer zij de melk
voor 15 cent moesten verkoopen. Nu stel Ik het vet
gehalte der volle melk op 3.2 o/0 en neem aan, dat
de fabriek er voor zorgt, dat de door haar afgeleverde*
melk 2.8 °/o vet heeft. Zij zal dan die 100 L. volle
melk verkoopen in den vorm van de volgende pro-
1ducten
94 L. licht geroomde melk a 2.8 °/o vet,
0.&7 Kg bote- a f 3.25 f 2.18,
4 L. karnemelk a 7 cent f 0.28.
'6 L. room bevatten 9.58 g. vet, waaruit in een
ingericht bedrijf 1.155 X 0.58 Kg. boter zou
unnen worden verkregen.") Om dus geen voordeel
te beh.
MARKTPLAATS A 88
J. Schoor! P z.,
door de nfrooming te behalen, zou dé fabriek de
94 L. melk van 2.8 voor f 14.25 f 2.46
f 11.79 moeten verkoopen, dus voor 12,5 cent per Liter,
Men bedenke hierbij, dat al het werk, verbonden aain
het roomen. het karnen en den verkoop van boter
of karnemelk dan gratis verricht moet worden; ver
der, dat in werkelijkheid de boteropbrengst ongunsti
ger zal zijn.
Het lijkt mij niet practisch, om 2 soorten melk te
dom venten van b.v. 15 en 14 cent. met een zóó
gering verschil in samenstelling en prijs Met de a f-
geroomde melk, in de Schager melkverordening
genoemd, wordt een geheel ander product bedoeld,
dan de licht geroomde melk van de Schager
fabriek.
Indien de fabriek geen verplichtingen heeft, geloof
ik, dat voor Schagen de beste melkpolltiek ls om
te komen tot een ..vrede door vergelijk en dat men
dan niet te scrupuleus moet zijn met het oog op de
ine 1 kverordening. welke, naar ik hoop., niet langer
slechts op papier zal bestaan.
Bij de handhaving van de melk verordening zal
men toch wel wat rekening moeten houden met den
ahnormalen toestand, en men zal zich niet altijd kun
nen houden aan de voor normale 'tijden vastgesteld*»
nonnen.
Dr. L. T. C. SCHEIJ.
Hoorn, 21 December 1917.
Uit het bovenstaande komen naar voren:
lo. het w-parwhbnl"k niet verplicht zijn van
melkleveiing door de fabriek; 2e. dat de melk door de
^chegor fabriek geleverd, 1H cent per Liter te duur
is; 3o. prolveer door vergelijk tot een aecoord te ko
men.
1 Om déze hoofdvak en gaat de heele kwestie.
Als Dr. Seheti met aandacht heeft gevolgd, wat
door
I1ALLIWELL SUTCLIF F.E.
VfMij- Nedeilsnd bewerkt d. W. J. A. ROLDANUS Jr.
u lockvorm verschenen bij W. DE 11AAN,
Hecht. Ingenaaid f2.90. Gebonden f3.50.
9.
10.
liet werd steeds later. Van tijd tot tijd ring Lo
rna* kijken, of het w.eer nog niet veranderde, maar
was g,-eii kwebtie van, dat de mist optrok, terwijl
de sneeuw in steeds grooter vlokken neerdwarrelde.
„U zult vannacht hier moeten blijven,' zeidc Kate.
Haar stem klonk rustig, maar een wanne bloedstroom
kleurde haar wangen.
'Ik moet een poging doen, om Marshcotes te be
reiken," mompelde Gnff. hoewel zijn verstand hem
zei de, dat he! een dwaasheid was.
„Nu de sm-euw ieder spoor uit^ewischt heeft? I
kunt niet, zelfs al trekt de mist op.
Tenslotte gif hij toe, zooals hij wel verplicht was,
te doen; doem toen dat eenmaal vast stond, was er nog
ruimte genoeg voor andere hinderlijke gedachten. Toon
•tak Hannah haar hoofd om de deur.
„Hebt u mij vanavond nog noodig?" vroeg zij.
„Neen. je kunt wel naar bed gaan, Slaap lekker,
Hannah I"
.Slaap lekker, Mrs. Strangeways."
Hannah klotste zwaar naar boven en sloop eenige
minuien later even zacht naar beneden.
Er heerschte een zwijgen tusschen de twee, die aan
heide zijden van het groote turfvuur in de huiskamer
Lxxnax trok aan zijn pijp en staarde in de
Bloeiende turfasch: Kate staarde hem aan. Eindelijk
voelde hij, dat zij hem aankeek en hij sloeg zijn
°ogen plotseling naar de hare op.
De maanden hadden hem slechts heel langzaam ge
teerd. doch nu begreep hij haar les. Naarmate de
l^rgetijden verstreken waren, was de groote liefde
van den man gegroeid maar zóó zachtjes, zóó in
verborgen, dat hij niet eenmaal tegen zichzelf ge-
^«<l had„Liefde heeft je bij de koel «grepen, werp
in de Raadsvergaderingen van 20 Novmbar 1917 en
8 December over 1917 over deze melkkwestie is ge
zegd, dan zal hij tot de conclusie moeten komen,
dat door de meerdierheid van den Raad den door
hem aangewezen weg van „vrede door overleg", pre
cies is gevolgd. Maar ook, dat zoowel van den kant
van B. en W., als van de .kaasfabriek, geen me -
werking was te verkrijgen.
Wat toch zijn die feiten?;
In de eerstgenoemde raadsvergadering ls de zaak
'aan de orde gebracht, en toen alle gelegenheid? ge
geven om overleg te plegen en de zaak op de eene
of andere wijze in het reine te brengen. Met den heer
J. Buis Jz., directeur der Schager kaasfabriek, werd
afgesproken enkele diagen te wachten met het in
winnen van inlichtingen bij de autoriteiten, dus daar
mede de hand geboden voor eene vriendschappelijke
oplossing; noodt meer iets van gehoord.
Er werd zelfs aan de hand. gedaan om met 2
.soorten melk te venten, waardoor het met geringe
moeite mogelijk zou zijn dat de melkslijters, die van
de Schager fabriek hun melk ten deele betrekken,
hun benooddgde hoeveelheid te blijven verkoopen,
mits tegen een belioorlijken prijs. Maar ln de volgen
de Raadsvergadering bleek al, dat deze oplossing
door B. en VVnieit uitvoerbaar werd geacht En ook
bleek hier, dat voor een prijsverlaging der ontroom
de melk van de Sh. fabriek geen toezegging was
on/t vangen.
In al den tijd verloopen tusschen die twee ver
gaderingen, was dus niets bereikt dat op goeden wil
wees \oor een vriendschappelijke oplossing van een
zaak, die toöh niet zuiver was. En het doet ons
althans genoegen, dat, hoe welwillend en vergoe
lijkend Dr. Scheij zijn oordeel ook inkleedt, hij toch
het feit niet wil goedpraten, dat in een zorge-
lijken tijd als deze, waar het melkverbrulk b,v. in
een arbeiders- of kleln-burgergezin toch al reeds zoo
veel geringer moet zi.nn, ontroomde, dus minder vet-
houdendie melk wordt verkocht voor den hoogen prijs
van 15 cent; dat voor een onmisbaar, dagelijk&ch
voiksvoedsel meer moet worden betaald dan de Re
geering heeft vastgesteld,, geheel onnoodig een voor
deel gevend aan een klein groepje boeren ten koste
van de burgerij.
Dat was voor de Raadsleden de hoofdzaak, daar
in verbetering te brengen.
En als de Minister te dien opzichte een beslis
sing neemt, zal men zich daarbij hebben neer te
leggen. En als melk rantsoeneering daarvan het on
verhoopt gevolg zou zijn, welnu dan is dat weer
een van de gevolgen van een te lakseh optreden van
het gemeentebestuur, dat in een laat-maar-waaien-
systeem zijn kracht zoekt; een Gemeentebestuur, dat
met volle wetenschap reeds lange tijden een toestand
heeft bestendigd, die de burgerij een extra-last ln
dien vorm van te hoogen melkprijs heeft opgelegd,
te zamen een groot bedrag beloopend, dat ten voor-
deele is gekomen aan enkele melkleveranclers.
Door te late ontvangst sent heden geplaatst
Den Haag, 21 Dec.
Te halfzeven 'is de Kamer eindelijk na, gelijk
ieder kon verwachten ook Binnenl. Zaken voor
1918 tot Januari te hebben uitgeschakeld met haar
agenda gei'eed gekomen heden. De heer Van ldsinga
protesteerde bij afd. II der Begrooting van Buiten
landsche Zaken, tegen de wijze, waarop dit Hoofdstuk
III moest worden behandeld. Hij had over de for
matie onzer diplomatie willen spreken. Maar de Ka
mer was leeggeloopen: 'En de paar leden, die nog
restten op dat uur,, trappelden van ongeduld Heelc-
maal ongelijk heeft mr. Van ldsinga stellig niet Maar:
k qui la fautel? Aan de breedsprakigheid der hoeren
En anders niet
Hoe 't zjj, Buitenlandsche Zaken ls zonder stem-
hem blindelings voort
Hij sprong op van zijn stoel, ging rt la toe,
sloeg zijn armen om haar heen. Zij zeide niets dn
hij bleef zwijgen; maar haar lippen wendden zich
naar de zijne.
De reactie volgde onmiddellijk. Hij liet haar los
en liep rusteloos heen cn weer ln de kamer met
haar donker eiken pancelen, haar afschuwelijke porce-
leinen hondjes op den schoorsteenmantel. Zij volgde
hem m<"t haar oogen en was zich slechts bewust, dat nij
haar liefhad.
/Kijk eens. Kate.." zeide hij. weer vlak bij haar
staan komend, „jij bent de vrouw, die ik had moeien
hebben, maar jtj bent niet vrij om dat van inij Ie
lioo en. Wij moeten ieder onzen eigen weg gian, ten
zij lieveling .lieveling., hoe verlang ik naar jc."
Het even tot zwijgen gebrachte geweien verhief z'jn
s'em. Kate weerde de tweede Iiefkoozing, waarmede
vij zijn woorden wilde bewijzen, af.
„T>aat mij, Griff, laat mij. Je weet, dat het ver
keerd is."
Hij stond besluiteloos. Het s'eehtste en het bes'_e
in hem voerden een bitteren strijd. Dan kuste hij
haar hand en hielp haar opstaan.
NV ij s me mijn kamer, Kate. Je hadt al lang in
bed moeten liggen. Je ziet er moe uit," zeide hij,
terwijl hij den vriendschappelijken toon van vroeger
trachtte aan te slaaa
Zij stak twee kaarsen aan en ging hem voor on
de Krakende trap. Voor de deur van zijn kamer ltet
zij teven haar hand in de zijne rusten. I>an ging zij
haar eigen kamer binnen.
's Ochtends om elf uur van dienzelfden dag zong
het godsdienstige volk van Marshcotes, in zijn Zou-
dagsche plunje gestoken, zijn hoogste lied in de pri
mitieve Methodist Chapel of in de parochiekerk aan de
andere zijde van den weg Joe Strangeways' gedach
ten waren inet heel andere dingen vervuld, toen hij
het slecht-bestrate plein tegenover het kerkhof oveii
ging. Hij keek naar de klok.
„Elf uur 's Zondagsochtends en nog geen spat ge
dronken .Dat loopt de spuigaten uit."
Om het 'verzuim te herstellen, stapte Strangeways den
Buil in. Hij had een zwaar hoofd en dik hing de
mist over het landschap, toen hij er weer uitkwam.
Een vriend bracht hem tot den rand van het moor,
maar daar was het duidelijk, .dat er geen kwestie van
"ie van W nu je nog kan EÜi nu in dit korte oogen- was dien avond thuis te komen Dan bracht zijn
"}jk, dat hij zijn oogen opsloeg naar de hare had hij vriend hem weer naar den Buil terug, en eerst den
«Hes begrepen. Niets dat bij vroeger gevoeld, waar- volgenden ochtend om zeven uur ging hij naar Peewit
hij vroeger gelezen of gedroomd had, was te ver- House om zijn werkpak aan te trekken.
Wijken hg deze machtige werkelijkheid. Het dreef I Hannah, begon, zoodra hij bumen was:
„Ik heb het wel gedacht, Griff Lomax is gisteravond
hier gekomen en ls blijven thee drinken.
„Blijven theedrinken? Kan hij die thuis niet krij
gen?" bromde Joe, die zich door hel vele drinkun
van den vorigen dag, niet lekker voelde.
,JEn (oen is hij 's nachts gebleven. Zij vonden, dat
het geen weer was om liet moor over te steken. Geen
weer Ik heb hot zelf wel gedaan. Het was heel helder."
„Neen, meid. dat is niet waar. Je kon geen hand
voor je oogen zien, anders was ik ook wel thuis ge
komen."
„'Als je dronken bent, zie je niet goed," merkte
Hannah droogjes op. Joe keek be.chuamd voor zich.
„Heb je wat gezien?" vroeg hij
./Gezien? En niet mis ook. Ik heb gezien, dat ze
elkaar in de huiskamer zoenden. En daarna nou,
de juffrouw zal zelf het beste weten wat er daarna
gebeurd is. Kijk. daar koint hij de trap af. net alsof
hij tje baas in huis is."
Joe's gezicht werd rood van woede Hij twijfelde
geen oogenblik aan Haninah's verhaal. Hierop had hij
net nu ju:st aangelegd, had hij gewacht de vrouw,
die zoo minachtend op hem had neergezien, \va nu
eindelijk ge'ijk met hem. Toch vond hij het niet pret;
tig, toen hij besefte, hoe goed zijn plan geslaagd was;
zijn jaloezie was opgewekt, hij begeerde Kate meer dan
hij ooit in de zes jaren van zijn huwelijk gedaan
had. Met zijn handen op zijn rug stond hij te kij
ken hoe Griff trede voor trede naar beneden kwain.
.Je bent, geloof ik. in een verkeerd huis." bromde
hij.
Hij keek Joe strak in zijn oogen, zag dat de man
zoo beng als een wezel voor hem was, en gin# het
huis uit. Maar toen hij over de bevroereu sneeuw
naar huis liep, voelde n|j
over Kate.
zich alles behalve gerust
HOOFDSTUK X.
De vrouw van Sorrowstones Spring
De straatweg tusschen Marshcotes en Crandshaw is
ongeveer anderhalve mj|l lang. die van Cramshaw mar
Ludeworth in Lancaslure ruim
Cranshaw begint de heuvel scherp te rijzen, terwij
zes Eenmaal voorbi,
zoodra gij op het open moor komt, een rij „stoups
nechts.Van den weg loopt Het is een huiveringwek
kende weg om te leizen, vooral als de avond ge-
,.D(it is mijn schuld niet. Waarom ben je gisterenavond
et thuisgekomen?" antwoordde Lomrfx vlug. Hij had
niet voldoende doorgedacht over het gevaar, dat Kate
liep; maar nu booneep hij, dat hij de zaak flink moest
aanpakken, als hij dien man tot zwijgen wilde brengen.
„Omdat ik dronken was."
.JWelnu, als je nuchter genoeg geweest was. om
naar het weer te kijken, zou je de sneeuw en mist ge
zien hebben. Ik had vannaent liever een dak boven
mijn hoofd, en je vrouw bood mij er een aap. Ik
ben jullie beiden daar heel dankbaar voor,'Strangeways.
„Zoo, heeft mijn vrouw je een onderdak aangeboden?
Dat zal ik dan mijn vrouw betaald zetten."
Griff liep op Strangeways toe en pakte hem ruw
bij zijn kraag
„En ik zal het jou dubbel betaald zet'en, als je haar
met één vinger aanraakt Jou dronke'an l Je vrouw
te dreigen, omdat zij er iemand voor bewaard heeft in
het moor om te komen. Strangewavs, ik heb heel veel
zin om je een pak slaag op afrekening te geven
en een tweede, als je je niet fatsoenlijk gedraagt"
vallen is en gij geen tochtgenooten hebt. De „stoups
groote blokken steen, van onderen wit en van boven
zwart geverfd, schijnen uit de duisternis te stappen
en zich naar u toq te bewegen. Jaar in jaar uit heb
ben zij daar den weg gewezen aan de reizigerswan
neer de sneeuw dik op den straatweg ligt, steken hun
zwarte toppen donker af tegen hei wil, indien hel
moor in duisternis gehuld ligt, geven haar witte li
chamen den veiligen weg aan. liet is verkeerd ze
gevoeilooze steenen te noemen, ze gedachteloos voor
bij te loopen; zij houden u, of u wüt of niet, staande
miet hun ruw-uitgehouwen, tragische gezichten. Een
man, die daar, door de koude overvallen, omkwam,
is de oorzaak van hun ontstaan, en menigeen die
door ruwe vijanden gedood werd, heeft hun aantal
vanaf dat oogenblik vermeerderd. Meer dan eens,
twee, of driemaal heeft moord lang de zwijgende spook
achtige steenen gewaarcL en de moerassen en paden
nechts ervan zouden, als aj wilden, verschrikkelijke
verhalen kunnen vertellen.
Ongeveer vijf-en-twlntig Jaar geleden waa het nu,
dat Joshua Lomax's, Griff8 vader, getracht had ln
een bdtter-kouden winternacht van Ludieworth naar
Marshcotes te Uxypen; op ongeveer een mijl van
den straatweg werd hij d'e® volgenden ochtend dood
gevroren gevonden, en zoodra zijn weduwe in zoo
verre van den slag bekomen was, dat zij door het
kristal van baar eigen verdriet bert welzijn van
anderen kon lezen, had zij onmiddellijk de rij
„stoups" latein oprichten, opdat niet meer levens
zouden worden opgeofferd. Nog heel lang nfc de
tragedie had Griff met den besten wil der wereld
dien weg niet kunnen wandelen, en zelfs nu nog
doorrilde hem een huivering, wanneer hij diezen
kant uitging.
