I
Drog. „De Nieuwe Gaper", Tif" Schapen.
bij J. H. SCHENE,
Herist-Zaaigranen.
tot ontsmetting van
Centraal Drogist JET MEIEIIMIS"
Fa. S. A.
en ZONEN
De dingen om ons heen.
Wees op Uw hoede!
Groote sorteering
N. TIMMERMAN, Sint Pancras.
in iedere hoeveelheid ver
krijgbaar bij
SCHAGEN.
OME SMTEERING. LAGE PRIJZEN,
Kanaalweg 149 Helder.
Firma J. C. de Vries, Schagen.
Jenever, Brandewijn, Advocaat, Boerenjon
gens, Berenburg, Gestookte Citroen.
Kooi H.H. Wetjerverkooptrs speciaal lage prijzen.
Vraagt hel merk Schager Snik.
VIERDE BLAD.
Gemengd Nieuws.
Zaterdag 2 November 1918.
61ste Jaargang No. 6304.
in de Nieuwste Modellen,
nog legen zeer lage prijzen.
Wilhelmina Zaaitarwe
Petkuser Zaairogge
op partij goedgekeurde ZAAITARWE en -ROGGE;
op slam en op partij goedgekeurde WINTERGtRST.
Ook Poeder tér bestrijding van Zuczw-
schimmel en Steenbrand verkrijgbaar.
Hoogzijde E 16,
Gevestigd sedert 1850.
Groothandel in
Geïmporteerde Cognac, Roode-, Witte-,
Madera-, Port*- en Samos Wijnen.
Hervormingen.
VoUe kracht vooruit 1
Het gaat sedert de laatste paar weken met volle
stooin-op. Nauwelijks heeft men den tijd gehad na
te gaan wat de betBekenis der berichten fai de och*
lenubladen is of de avondkranten brengen weer nieu
we en onverwachte gebeurtenissen.
Gebeurtenissen, die men zoo gaarne in het onderling
verband zou willen beschouwen, doch waartoe men
tijd en gelegenheid eenvoudig mist.
Een krant is steeds beschouwd als 'n ééndagsvlieg;
heden belangrijk- morgen waardeloos, doch heden ten
dage is dat oegftp reeds veel te vérstrekkend. Nauwej-
Ijjks eenige uren en vaak zelfs nog jjorter is de ini
houd van een blad van gewicht.
Hoogstens hij, die in de gelegenheid is hel over
zicht te geven van een gans ene week, hoeft de kans
zijn lezers oen beeld te geven van wat zich afspeelt
In de wereld rondom.
l>e macht, die de geheele oorlogvoerende wereld
beheerscht is het noodlot de Anagke". zooals de
Grieken de godheid nocmaen, die maakt, dat de din
gen gebeuren, <zooals zij gebeuren moesten. Als men
meu dai begrip van nooddwang niet te ver trekt,
zoodra bijv. Wüson's daden en woorden door dezelfde
Anagke beheerscht worden en hij dus in zekeren
#n de geïnspireerde dienaar dier Godin is, dan zou
men kunnen zeggen, dat Wils om de uitvoerder van
den nooddwang is.
Immers logisch geschiedt alles naar zijn woord en
principe.
Toen hij in 1916 het initiatief tot bemiddeling be
sprak en zijn algemeene principes voor de meu we
wereldorde opstelde, wilden de Centralen daar niet
van hooren.
Integendeel, de militairen gingen recht tegen zijn
principes In en forceerden den duikbootoorlog.
De geschiedenis zal leeren of dit een zuivere oort-
logs maat regel of zelfs toen reeds een noodschot
was. Een middel, waarmede men langs een omweg
poogde te verkrijgen, wat rechtstreeks onmogelijk was.
Van het oogenblik af, dat Duitschland de militairen:
Tirpitz en Ludendorff vrije hand liet dateert het sa
mentrekken der onweerswolken die thans de centrale
mogendheden neerbliksemen.
Van dat oogenblik af traden twee Jcrachlen op, die
elkaar wel langen tijd in balans hielden, doch waar
van ten slotte de eene triomfeert.
Die krachten waren het onverzoenlijk dogma van
bloed en ijzer aan den eenen, de leer der nieuwe wèf-
reldorde aan den anderen kant.
„Bloed en ijzer" zouden triomfecren over Etngelsche
hebzucht, Fransche intrigue. Itaüaansoh verraad en
Russisch geweld. Bloed en ijzer zouden der menschp
heid een nieuwe evangelie brengen en onder Ger
maans che hegemonie zou de wereld ontwaken tot nieu
we grootere heerlijkheid.
Een heerlijkheid die op Pruisische leest zou zijn
geschoeidvoor het volk, n i e t door het Yolk.
Daartegenover stelde Wuson zijn ideaalvrije vott-
ken Is vrije beslissing over het eigen lot. Vrije zee
voor elk wettig verkeer ook in oorlogstijd.
Het was de Duitsche negatie van het Techt der
vrije volken, die de GealTfe—de.i «r loc Tra-V. 2! hvn
Wenschen voor de toekomstige regeling te unificeeren
in die door Wilson gestelde formule van het zelfbe
schikkingsrecht.
En h,et was de Duitsche inbreuk, door den Ubootp
oorlog, pp den eisch der vriie zee ie tenslotte de
Vereenigde Staten er toe braent den oorlog, waarvan
hpt eind toen tamelijk quaestieus scheen, tegen Dultschi-
land te doen uitloopcn, door zelf mannen en mate
riaal in den strijd te wcqjen, door zelf de® oprlog
te verklaren, die de Entente nog in /.langen tijd niet
scheen te kunnen winnen.
Van dat oogenblik heeft Amerika, heeft Wilson de
situatie beheerscht. Stap voor stap is de invloed van
Amerika's phyaicke en materieele hulp na tc gaan.
Stap voor stap do invloed vast te stellen van WiÊon's
principes.
Tot eindelijk het resultaat voor ons schijnt te liggen.
Bulgarije heeft het opgegeven. Turkije, in al zijn
deelen aangetast, vraagt den .vrede. De Donau-monarr
chje, door interne twisten verscheurd, niet langer door
den keizer tot een nieuwen Statenbond saam tc lappen,
kapituleert, zonder eigen voorwaarden, alléén in goed
vertrouwen, dat Wilson het haar niet te hard zal maken.
En Duits chjand, do eeru'ge der frotscfie vifcr. die
vijftig maanflen de aarde deaen daveren van haar over-
winningsklankcn, die het nieuwe wereldrijk zouden
stichten van du Noordzee tot de Persiscne Golf. is
bijna op het punt eveneens de wapejis te slrekidn.
"'De militniristen moeten verdwijnen. "Alleen met het
Duitsche volk kan ik spreken, luidde Wüson's woord.
En dat verlangen, eerst met hoongelach begroet, is
met stukjes en beetjes vervuld.
De Riiksdngsrcsolutie: de vrede zonder verovering
en schadeloosstelling was de eerste stap, lal handelde
men in Brestütowsk contrarie.
Toch was het zaad, toen ujtgestrooid. niet onvrucht
baar, al moest Kuhjmann verdwijnen, hoewel hij niets
vreeselijkers gedaan had, dan conatateeren. dat do Cent-
tralen geen capitulatie der Entente zouden kunnen
dicteeren.
Sedert verdween Hertling, kwam Max van Baden,
do "kroonprins-democraat, kwam het ministerie van
Rijksdagleden, steunend niet op den keizerlijken wil.
doch op de parlementaire meerderheid.
Nu verdwijnt uit de Grondwet het keizerlijk preroga
tief oorlog en vrede te verklaren. 1) Ook ging de be
paling weg (art. IX) dat het ministerschap onvereoni^-
naar is met het lidmaatschap van den Rijksdag. En zoo
verdween en verdwijnt nog zooveel anders, dat Duitsch
land in Europa bestempelde als een uitzonderingsland.
Dit lijkt zeer veel.
Doch het is tenslotte zéér onvoldoende.
En'wel om deze redenen, waarop tot dusverre, zoct-
ver wij weten, de aandacht niet werd gevestigd, dan
door... Wilson. Door hem slechts zeer terloops.
Duitschland heeft zijn grondwet veranderd, toege
geven. Wij, Nederlanders, die zoo juist het ellenlange
proces .van een grondwetsherziening hebben meegei-
maakt en gezien hebben hoe het onder vrijwel
algemeene instemming, onder toepassing der leuze;
,_geef. opdat u gegeven worde" mogelijk is. dat een
technisch en constitutioneel slechte herziening plaats
heeft, zullen Duitschland benijden, dat daar een ver
betering van .de Grondwet mogelijk is binnen de vijf
maal vier .en twintig uren.
Doch de Geallieerden hebben natuurlijk hel recht
en wij zouden bijna zeggen: de plicht er aan
te twijfelen of zulk een verandering van dein Oenen
dag op den anderen ook werkelijk houvast belooft.
jOI in veranderde omstandigheden de wijzigihg van nu
niét even gemakkelijk teruggenomen kan worden^ als
tijdsverloop geven grond tot twijfel in dit opzicht.
En de tweede reden is, dat heel de Grondwet van
Duitschland geen duit waard is, herzien of niet hert
zien, zoolang Pruisen den boventoon blijft voeren.
Zelfs wanneer waarop toch van vele zijden wordt
aangedrongen de keizer zou aftreden, blijft degeen
die hem als koning van Pruisen opvolgt, automatisch
keizer dat is; president van den Duitschen Statenbond.
Zoolang de constitutie van Pruisen niet herzien is,
zoolang daar het peodalisme kan voortbestaan, het
allermerkwaardigs 10 voor onsnnddclceuwscne
r men geen «iWe garantie,
dat de reactie met één dag na (jen vrede opnieuw het
hoofd opsteekt j r
Niet de Duitsche, doch de Pruisische autocratie moet
geknot worden.
Zoolang dit iet is geschied, blijft het alles half werk
Wat slechter is dan „geen werk".
Dc zinsnede in Wilson s jongste nota, dat de macht
van den koning van Pruisen in militaire aangelcgenf
noden nog onveranderd is, bewijst dat ook deze stap
""K verwacht wordt, alvorens dc vrede een feit is.
Ook hier zal Wilson's invloed doorwerken en welj-
ncht is deze hervorming roods een feit, vóór déze
rcgqls gedrukt zijn.
Kranten zijn maar „halvedagsvliegen"
UITKIJK.
1) Het verklaren van oorjog en sluiten van vrede
heeft natuurlijk gcenerlei beteekenis, zoolang do volks
vertegenwoordiging de koorden van de beurs in handen
houdt. De bepaling kan dus overal blijven bestaan,
omdat zq tenslotte niets bet eekent.
VROUWEN ALS PARLEMENTSLEDEN IN EN
GELAND.
Uit Lande®, 31 Octobetr. Lord Robert Cecil diende
bi] het Lagerhuis een wetsontwerp in, waarbij vrou
wen verkiesbaar worde® gesteld als lede®.
ANARCHIE IN SLAVONIft.
In Slavonië, zoo meldt de „Kol®. Ztg." is de anar
chie volkomen. Plunderingen en brandstichtingen
zij® aan de orde van den diag. De huizen van Hon
garen en Duitschers worden' in verscMllende plaat
sen in brand gestoken. Aan de plunderingen ne
men behalve deserteurs, ook vele Russische krijgs
gevangenen deel. Niet alleen militaire, maar ook
burgerlijke gevangenen werden uit do gevangenis
i>evrijd. De woede van de imemigte richtte zich vooral
tegen de spoorwegbeambten, die bijna zonder uit
zondering Hongaren zijn. Te Lipik werden twee
spoorwegbeambte® doodgeslagen, omdat ze een Hon
gaarse hen groet wisselden. Het grensstation Baros is
overvuld met Ilongaarsche spoorwegbeambten, die
alleen het leven hebben kunnen redden. Spoorweg-,
telegraaf- en telefoonverkeer zijn gestaakt.
DE WEERBARE MANNEN IN HET BEZETTE
GEBIED.
Uit Berlijn, 30 October. Bij de ontruiming van een
gedeelte van het vijandelijk gebied ziet de opper
ste legerleiding zich gesteld voor een buitengewoon
•moeilijk vraagstuk, tuL dat betreffende de Belgische
dienstplichtigen, wier aantal in de ontruimde plaat-
een reeds ver. over de 100.000 bedraagt. Zij kan de
ze Belgen niet in vrijheid laten, omdat zij dan in de
vijandelijke legere zonde® worden opgenomen, maar j
zij wenscht hen ook niet te interneeren. Daarom is
aan de Belgische en Fransche regeering medege
deeld, dat het legerbestuur bereid is, de geheele be
volking van het ontruimde gebied), de weerbare
mannen inbegrepens, in haar woonplaatsen te laten.
Daartegenover verwacht zij echter de verzekering,
dat alle mannen tusschen 18 en 35 jaar niet zullen
worden Ingedeeld bij de Belgische, Fransche of ge
allieerde troepen, ook niet indien zij zich vrijwillig
aanmelden. Men hoopt, dat de Belgische en de
Fransche regeering op dit voorstel zullen ingaan.
KÖPENICK HERLEEFD.
Nog heeft de uniform, die den kapitein van Köper-
nick een plaats inruimde in de annalen der onsterfej-
lijken, in Duitschland haar gezag niet geheel verloren,
al is dan ook de macht van wat gewoonlijk in haar
steekt, aanzienlijk gekortwiekt.
Do geschiedenis herhaalt zich. Köpenick herhaalt zich.
Was Köpenick niet een stuk kuituurgeschiedenis?
Bij de Berlijnsche politie waren twee snaken, wier
gevoel voor humor nog niet totaal was uitgedoofd
onder den oentenaarslast van alle verordeningen, op
welker nakoming zij moesten lette®. Kalinowski en
Erdmnrm waren hunne namen.
Plichtsgetrouw of" '*T. rij u i -;T>; f-vac
nit, tot zij op een kwaden dag den duivel ontmoetten
in de, gedaante van der desertour en recidivist - lax
Beruat, dio hun zielen kocht lh ruil voor de genatte®
der Berlijnscho aarde.
Op een morgen vernam Bernat terloops van oéh Sab
tanischen collega dat deze ©en groote partij stoffen
aan oen zekeren kleermaker had verkocht. Onmiddellijk
ontbood hij zijn twee geüniformeerde makkers, en
begaf zich m<ft .Kalinowski naar Jiet huis van den
naaldriddcr, waar hij. met oen dienstrimpel in het
voorhoofd, do gestolen waar in beslag nam. en ijlings
in oen gereedstaand rijtuig dood wegvoeren, naar efln
andere, voordeeliger bestemming.
Bij Jjfo gelegenheid droeg Bernat de uniform van
oen luitenant, „voorzien van het ijzeren kruis eerste
klasse. In dezo vertrouwenwekkende vermomming loer),
de hij bij een andere gelegenheid een hoer kénmén
dio hem influisterde dat hij bezitter was van om partij
zoetigheden. Den volgenden morgen reeds meldden Erd-
mann en Kalinowski zich aan om de ware® pp te
eischen. „op last van hoogerhand."
Dat is zoo eenlgen tijd goed gegaan. Tot het contract
mét' Satan verloopen was en de beide dienaren van
Hermandad in handen yielen van hunne onhedulvelde
collega's. Maar Satan zelf is de dans ontsprongen. Men
höede zich dus voor luitenants met ijzeren kruizen.
DE VERDEELINO VAN DEN BUIT.
In hel Belg. Dagblad schrijft Du Casstillon:
Fransche stemmen vermenigvuldigen zich om de
Rijngrens terug te vragen. De vijandelijke wege® kunt-
nen niet gestopt worden. Men moet ze dekken. De
linker-Rijnoever moet geschonken worden aan de over
weldigde Fransche bevolking en aan de Fransche sol-
daien.
Diezelfde argumenten bestaan voor België, dat ook
moet verdedigd en gedekt worden door den Rijn,
de natuurlijke grens tusschen West- en Centraal
Europa.
Het zou de moeite waard zijn te vernemen hoever
de Franschen willen gaan. Bedoelen zij de Moezelgrans
tot Koblenz aan den Rijn? Zoo ja, dan gunnen wij
hun van harte die mark. België kan zich immers ter-
vreden stellen met den Eiffel, Aken. Keuion. Bonn.
Krefehl en Kleef.
Do Belgen moeten zich roeren, nu men de lakens
uitdeelt.
Aan de geallieerde Balkanstaten, aan Italië. Frank
rijk, Engeland wordt uitbreiding van grondgebied be
loofd of toegestaan.
Waarom zou België vergeten worden?
LENIN IS POPULAIR.
lskrof verhaalt in Demain, hoe populair Lenin bij
z.in geestverwanten is. Naar aanleiding van den
mislukte® aanslag op zijn leven hebben hem dui
zenden brieven, moties, 'adressen en telegrammen
uit den vreemde bereikt. Bij die brieven waren
heele rapporten. Verscheiden trein-bibliotheken dra
gen den naam Lenin. Men bedient zich daarvoor
van •handelsartikelen, schepen en sociëteiten. Na
den aanslag verscheen er dagelijks een bulletin over
zijn gezondheidstoestand in de bladen. De schrijver
geeft iten aanhalingen uit brieven van arme on
ontwikkelde boeren in de bladen, die "overvloeien
van vereering voor Lenin, welke volgens lskrof in
hun hart de plaats van den pope heeft ingenomen.
ENGELAND EN AMERIKA
Lord Robert Cecil heeft onlangs in een rede over
de winsten, door Engeland uit den oorlog te trok
ken, ook het volgende verklaard: „Voor ons Brit
ten ls er niets waaraan wij meer waarde hechten
d an aan de toeneming, die de^e oorlog heeft gegeven
aan de Britsch-Amerikaansche vriendschap. Wat er
ook moge gebeuren, welke ook de spanning moge
zijn waaraan een vrede een verbond onderwerpt
wij vertrouwen dat het niet onze schuld zal zijn in
dien er iets gebeurt dat die vriendschap vermindert.
Wij hebben besloten de vriendschap tot eiken prijs
te handhaven als den centralen factor in onze in
ternationale politiek.
Dr. Hoekstra's Gezondheidspillen
Hoestpillea
Klieraruppels
Beecham's Pillen
Foster's Pillen
Pinkpillea
Boom's Maagpillen
Urbanuspillen
Maag;- en Slijmpillen
Brillenan's Pillei
Abdijpillen en -tabletten
Cascaratablettem.
Pakt elke ongesteldheid, elke verkoudheid direct goed aan.
Teercapsules
Stokholmerteer
Wyberttabletten
Eucalyptusbonbons
Angabonbons
Ouaerwetsche stalen drop
Hoestballetjes
Menthapastilles
Kleine oorzaken hebben maar al te vaak groote gevolgen.
Wij slaan u lo alles en mei alles oaarne (en diensle.
Angasiroop
Abdijsiroop
Thymstroep
Althaeastroop
Sennacstroop
Rabarberstroop
Venkelstroop
Verkoudheid- en
R h eumathlekwatten.
Aanbevelend,
(Let op ons adres.)
Als erkend Zaaigraanhandelaar ben ik In staat U te offreeren
van goedgekeurd Zaaizaad cn weder op slam uot ülgekeurde
van goedgekeurd zaaigraan en weder op slam goedgekeurde
D TÊLEFOON No. 3
Vitriool
ZAAITARWE
Specialiteit in
Zeer oude Genevor.
Voor de lédigc flesch wordt 15 cent terug betaald, mits
voorzien van met rond gat uitgeslagen etiket.
t
