Alitittn lïitiis-
Mmtiitit-' LantlimM
ZATEPAG 27 MAART 1920
63ste Jflftrqann
Nn.
EERSTE BLAD.
Staatsloterij.
Bixineniandsch Nieuws.
um
Dit blad verschijnt viermaal per week Dinsdag, Woensdag, Etonder-
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's m. 8 uur worden Advertentiën
zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
UITGEVERS: TRAPMAN CO., SCHAGEN.
POSTCHEQUE en GIRODIENST 23330. INT. TELEF. no. 20.
Prijs per 3 maanden f 1.55. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN
TIÉN van 1 tot 5 regels f 0.80, iedere regel meer 15 ct. (bewijsno
inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekend
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER BLADEN.
Trekking van Donderdag 25 Maart.
Ie Klasse, 4e Lijst.
No. 2706 f 2000,
No. 12693 I 400.
No. 12668 l 100.
Prijzen van I 20.
847 1010 1045 1336 1387 1715 2428
2570 2926 2957 3316 3437 3781 4621
4659 4676 4846 4853 5511 6468 6547
7870 8214 8306 8713 9239 9748 10012
J0065 10203 10205 10225 10390 10532 10533
10716 10858 10975 11034 11459 11545 11617
12509 12565 12722 14026 13121 13122 13240
13295 13680 13964 14215 14850 15025 15268
15386 15437 15521 15534 15746 15823 15845
15898 15902 16054 16116 16182 16504 1'6549
17506 17547 17617 17845 17872 18148 18375
18593 18947 19156 19182 20101 20262 20438
20614 20627 20848 21540 21635 21672 21777
21987 22297 22438 22733 22773 22875
le Klasse 3e Lijst8808 rn.z. 8818, 12868 m.z. 12860
12818 staat niet vermeld. 19342 m-z. 19372. Op eeni-
ge lijsten 22979 m.z 22977.
HOLLANDSCHE MIJ. VAN LANDBOUW.
De Hollandsche Maatschappij; van Landbouw heeft
Donderdag te Amsterdam vergaderd onder voorzitter
schap van den heer P. van der Koog.
De voorzitter hield daarbij, een openingsrede, waar
aan wiji het volgende ontleenen;
Hel is voor de laiidbouwmaatschappijen gedurende
den oorlogstijd een drukke en zorgvolle tijd. geweest
en ook onze maatschappij, heeft hiervan haar behoor
lijk deel gehad.
'Hoewel het eigenlijk doel, het gewone arbeidsvéldj,
door do omstandigheden gedwongien, eetn. ander" ka
rakter in die jaren heeft gekregen, dan vóór dein
oorlog hot geval was. heeft liet hoofdbestuur steeds
zich duidelijk voor oogen gehouden, .dat wanneer
meer vrijheid van handelen bij beëindiging der vijan
delijkheden mogelijk zou worden, oo'k de maatschappij
gereed moest zijn, pon voor haar leden van de gun
stiger voorwaarden, op de meest economische wijze
te profiteeren.
De gebeurtenissen, die zich na het sluiten van den
vrede voordoen, laten zien, dat het met die gunstige
omstandigheden vooralsnog zoo n vaart niet zal loopen
en met de grootste voorzichtigheid moet worden ge
werkt, om met in vele nieuwe moeilijkheden te gé-
raken.
De economische vooruitzichten zijn thans 'alle evpn
ongunstig, want door do groote valuta.verschillen is
de buitenlandsche handel zoo goed ais onmogelijk
do cultuur van Yele producten zal niet di,e geldelijke
gunstige uitkomsten kunnen opleveren, als wol noodig
zou zijn. tegenover dure meststoffen hooge pachten eih.
arkprijzen, zo,owel als de onzekerej arbeidskrachten
-•n hooge arheidsloonen en belastingen.
H"-t. landbouwbedrijf wordt dus thans met allerlei
gevaar bedreigd.
Wat daartegenover te stellen "mot de meesté kans
van slagen, om deze bezwaren het hoofd te bieden?
Hot krachtigste middel daarvoor zal zijn, om zich
to vereenigen, te trachten als sterke verééniging voor
haar loden de meest gunstige bedrijfevoorwaaraen te
verkrijgen. De krachten te verdoelen in allerléi kléiiné
op zich zelf staande bonden en vereetnigingien zal
tot geen goed resultaat leiden. Men hoert ten op^-
zichto van Verdeeldheid thans het voorbeeld bijl ónze
Oostelijke buren.
Maar gelukkig zijn er teekenen, die opi een samen
werking wijzen. Ploewel nog geen vaste feiten zijn
to constateeren, gaan er toch reeds én irn Noordhol-
-ïand én in Zuidholland stemmen op, die op een
vereenigd samenwerken wijzen en het hoofdbestuur
de 'hoop geven, dat eenig resultaat in deze in de
naaste toekomst wel is te bereiken.
Wanneer het hoofdbestuur weet, dat dit verlangen
ernst wordt, dat de noodzakelijkheid van een algo-
heele samenwerking wordt gevoeld, dan zal ook het
hoofdbestuur dit ten krachtigste' bevorderen. Hot ge
volg zal zijn, dat oen reorganisatie der Maatschappij
niet kan uitblijven.
Een andere samenstelling va:n het hoofdbestuur, een
andore 'ÖontributiÊregeling zal hieruit moeten voort
vloeien.
Het hoofdbestuur zal gaarne zijn medewerking tot
verwezelijking dezer reorganisatieplannen verleénén,
overtuigd als het is dat een centralisatie voor alge-
meene belangen de beste factor zal zijn om resulta
ten te verkrijgen.
Versnippering van krachten leidt tot verzwakking.
Spr. hoopt, dan ook, dat de besprekingen, die dezen
zomer gehouden zullen worden, ^oover reeds mogen
slagen en zullen vorderen, dat spr. in staat zal zijn,
om in de ^ptembervergadering mededeelingén lé
geven, die op een goeden uitslag doen hopen.
Om dit te bereiken, doet hiji een beroep op aller
medewerking, zoowel van de afdeelingen als alle
leden persoonlijk. (Applaus.)
De voorzitter heette vervolgens de beide oud-vooif
zitters der maatschappij;, de heeren jhr. mr. P. van
Foreest en mr. Zaayer welkom.
Daarna volgden eenige mededoellngetn.
Vervolgens hield dr. F. E. Fosthuma een beschou
wing. over de Invaliditeitswet.
Spr. herinnerde aan het werk van de Staatscom
missie van 1895 en aan die van de landarbeiders
verzekering, die in 1909 tot een zeer treurige con
clusie is gekomen. Art. 369 van de Invaliditeitswet
bracht in 1913 verbeterinlg, no'g meer in 1919, door de
verhooging van de uitkeeringen op 1 Januari van
dat jaar. en ten slotte door de invoering van de In
validiteitswet op 3 December 1919.
Spr. ging de werking van de invaliditeitswet in
Duitschland na, in Denemarken, in België en in
Noord-Amerika, waar men uitbreiding aan de par
ticuliere verzekering hoopt te geven-
De wetgever van Nederland heeft hoofdzakelijk
het Duitsche stelsel gekozen, Spr. deed uitkomen,
dat het hier in vorm was verplichte verzekering, i
in wezen staatspensioen en in werkelijkheid gaat1
het op kosten van den werkgever. De geheel e vrij
willige verzekering is volgens spr. ten doode opge
schreven, omdat men den werkman eigenlijk bui
ten de invaliditeitswet heeft gesteld. Toch verdient
de invaliditeitswet meer waardeering dan zij op
het oogenblik geniet. Spr. heeft zich echter afge
vraagd, of de wet niet wat eenvoudiger had kunnen
zijn, wat minder had behoeven te kosten-. Die kos-
ten zijn niet meegevallen. Want de kosten zijn be-
rekend op sterftetafel ien rentevoet. Spr. is vian
oordeel, dat een systeem van onderlinge verzeke- j
ring, zooals in den landbouw gebruikelijk is, beter
en goedkooper*zou zijn geweest. Maar de landbou
wer moet, nu de wet er eenmaal is, haar strikt
eerlijk uitvoeren* Spr. waarschuwt ernstig tegen de
weigering om zegels te plakken. Dit is een bolsje
wistisch standpunt, dat spr. niet mag aanvaarden.
Hij spoort de vergadering evenwel aan, niet stil te
zitten bij den aandrang tot het verkrijgen van. wets
wijziging, waarbij dan de practische bezwaren van
de zijde van den landbouw kunnen worden onder
vangen.
De voorzitter zeide, dat het hoofdbestuur zich op
het zelfde standpunt plaatste als de inleider.
Er volgde eenige gedachtenwisselting, waarna ge-
pauzeerd werd.
In de middagvergadering heeft de heer K. Cz. de j
Boer, lid van de Eerste -Kamer, ingeleid het onder
werp: Naasting, van kleine 'steden van omliggende
gemeenten en gronden in verband met de toe
komst der plattelandsgemeenten.
Na een uitvoerige, historische beschouwing over
de bepalingen van de gemeentewet ten aanzien van i
de voeging van gemeenten door den wetgever, con
cludeert spr., naar aanleiding van hetgeen in de I
kleinere gemeenten in Noord-Holland den laatsten
tijd is geschied, dat het zijn vaste owerutiging is, dat
het thans het goede moment is om de Ged. Staten I
der provincie met de inzichten van de plattelands-1
bevolking, speciaal de landbouwende bevolking, in
kennis te stellen. Hij drong er op aan, dat de al-
gemeene vergadering van de Maatschappij Van
Landbouw haar hoofdbestuur opdrage, aan de col
leges mede te deelen, dat zij volkomen instemt met
het streven om het getal kleine gemeenten door
oordeelkundige samenvoeging met andere gemeen
ten te verminderen, maar dat zij in -elke poging om
plattelandsgemeenten bij stedelijke centra in te lij
ven, niet anders kan zi'en dan een aanslag op haai
economisbe belangen en haar eigeln «zelfstandig le
ven. Met het geven vam die opdracht aan het 'hoofd
bestuur zouden de leden van de Maatschappij vol
gens spr. een juist inzicht toornen te bezitten in de
belangen van de bevolking.
De voorzitter dankte den heer De Boer voor zijn
rede. Ook vanuit de vergadering werd den inleider
voor zijn woorden dank gebracht. Een van de leden
hebben, wat de veiligheid en het vervoer der com
missie betreft, zeer vele en strenge éischén géstéld.
BESTRIJDING VAiN SCHURFTZIEKTE BIJ AP
PELEN EN PEREN.
Het tijdstip waarop de eerste bespuiting met Bor-
deauxsche pap ter bestrijding 'van de schurftriektd
moet plaats nebben, zal weldra zijn aangebroken. Zoo
wel voor appelen ais peren toch is dit het tijdstip,
waarop de rose of witte bloemblaadjes tusschen de<
groene kelkslippen van de nog gesloten bloemen richt-
aar worden. Dit nu zal bij peren over weinige dagejn
het geval zijn, bij appelen duurt het nog wat langer;
bij; laat bloeiende appelen treedt dit stadium'natuurlijk
later in dan bij vroege. Zoowel peer als appel kunndn
dan bespoten worden mét li/a pet. Bordeauxsche pap,
(lVa Kg. kopervitriool en 1 Kg. kalk p. 100 L. water).
Deze eerste bespuiting is zeer werkzaam, maar toch
is het gewenscht haar door een tweede te laten volgén,
dia dan moet plaats hébben, als de jonge vruchtjes
ongeveer de grootte van een knikker hebbeln béréikt.
In de sehurftjaren kan zélfs een derde bespuiting
noodig en rendabel zijn; deze wordt uitgevoerd, wan
neer de vruchten de grootte Van een pruim hebbejn
bereikt, dus meestal zoet ongeveer eind Juli—begin
Augustus. Bijl peren kan men dan weder Bordeauxsche
pap gebruiken, die dan echter iets slapper genomen
kan worden, nl. 1 Kg. kopervitriool en ,8/4 Kg. kalk
p. 100 Lwaterdaar appelen in bebladerden toestand
Bordeauxsche pap niet goed kunnen verdragen (êe
bladeren en vruchten krijgen er brui'ne, z.g. brand-
vlekken van en vallen soms af) bespuit© mén appelen
alleen den eersten keer met Bordeauxsché pap, maar
den tweecfen en derden keer met Califorlnisché (zwa-
velkalk) pap.' Jer sterkte van| 1 deel op 30 a 35 dee_
len water. Dit geeft ook nog het voordeel, dat de
soms voel schade veroorzakende appelmeeldauw er
aanmerkelijk door wondt tegengegaan. Deze stof mag
echter niet met •een roodkopieren pulverisateur wor
den verspoten, maar met een geelkoperen of vérlood
ijzeren.
Het is mogelijk, tegelijk met de schurftrieikte de.
wormstekigheid te bestrijden, door n.1. bij de tweede
bespuiting ,een arsenicumpraeparaat be mengetti door
de Bordeauxsche of Californische 'pap. Te "zijner tijd
zal hierover een nieuw „Bericht" worden in het licht
gogeven.
Voor nadere inlichtingen omtrent de bereiding der
bovengenoemde •middelen, adressen waar zij te ver
krijgen zijn enz., wende men zich tot den Phytopo,
thologischen Dienst te Wageningön of tot de plaatset-
lijfce controleurs bij dien Dienst.
DE STAKING IN HET SCHEEPVAART- EN
TRANSPORTBEDRIJF TE ROTTERDAM.
Zestien landbouwers, leden van dén Boerenbond
zijln uit Vechel met een stoomboot naar hier gekomen
om groote partijen Chili salpeter, die zij1 voor be
mesting van hun land behoeven., te laden uit loods
16 aan de Binnenhaven, waarin de Chili salpeter is
opgeslagen. De werkzaamheden vorderen goed. De
dagen, die zij in de haven doorbrengen, verblijven zi]
wees er op, dat er plannen bestaan om eerstdaags
de gemeente Vlaiarddngerambacht in drieën te ver
doelen en bij; drie .verschillende gemeéntéli in té lij
ven. Andere aanwezigen wezen eveneens op de wil
lekeur van de Provinciale Staten in. dit en ander
verband .Ook de kleine polderbesturen geraken min
of meer in het gedrang.
De heer De Boer beantwoordde de sprekers.
De voorzitter verklaarde, diat bet hoofdbestuur
gaarne bereid is, de motie en de conclusie van den
heer 'De Boer ov.er te brengen aan de bevoegde
autoriteiten. De vergadering verleent daartoe bij
acclamatie haar goedkeuring.
MOND- EN KLAUWZEER.
Enkhuizen, 24 Maart. Het mond- en klauwzeer
heerscht hier thans in efge mate en de ziekte is
kwaadaardiger dan den vongen zomer. Het vee van
do meeste veehouders is thans aangetast.
Gorinchem, 24 Maart. Het mond- en klauwzeer
breidt zich hier en in den omtrek dezer stad meer
en meer uit. De ziekte is niet van kwaadaardigen aard.
zoodat sterfgevallen van runderen ea varkens geluk
kig niet veel voorkomen. Als een kalfbeest aangetast
is en het kiaïfl 3 a 4 /dagen (ter wereld is, volgt echter
de dood. De schade bij de veeteelt em melkopbréngst
is belangrijk.
EEN NOVUM OP BELASTINGGEBIED.
Dordrecht, 24 Maart. B. en W. stellen den Raad
vocfr op te richten een stortingsfonds voor belasting
gelden en schoolgelden. J>e aanslagbiljetten wórden te
laat uitgereikt, waardoor de totale som der belastingen
in een te kort tijdsbestek moet worden voldaan wat
voor vele ingezetenen moeilijkheden met zich bréngt.
Het doel is stortingsboekjes uit te reiken, waarop
de belastingplichtigen gedurende het geheelé jaar groo-
tere of kleinere bedingen kan doen inschrijven, met
welke de belasting dan verrekend wordt. Over het
gestorte bedrag wordt de gewone spaarbankrente ver
goed. Het op deze wijze ingebrachte geld wordt on
middellijk in de gemeentekas gestort en als kasgeld
gebruikt. De te vergoeden rente bedraagt minder dan
die, welke betaald moet worden ter voorziening aan
kasgeld, zoodat er voordeel voor de, gemeen te is ver
kregen en het den 'belastingschuldigen gemakkelijker
gemaakt wordt aan hunne verplichtingen te voldoen.
MR. TREUB NAAR RUSLAND.
Den Haag. 25 Maart. Naar aanleiding van eeln in
de Telegraaf verschenen bericht over een réis van mr.
Treub naar Rusland kunnen wij; het volgende mede-
deelen.
De regeeringen der geallieerde landén hébbén één
commissie samengesteld., die^ tot opdracht heeft, de
toestanden in Rusland le gaa'n bestudeeren. Zij heb
ben onzen landgenoot prof. mr. M. W. F. Treub
uitgenoodigd in die commissie zitting te nemen.
De heer Treub die vermoedelijk het eénigé lid
van de neutrale landen zal zijn heeft de uitnoodiging
in ernstig beraad genomen. Neemt hij haar aa'n, dan
zal hij geruimen tijd afwezig zijn. Alle leden zulle(n
één of twee secretarissen mogen meenemen.
Intusschen zijn de entdnte.regeeringen nog in ovesf
leg met de regeering der Sovjetrepubliek, want zij
aan boord van hun stoomboot.
Uit Zuidland zijn 12 landbouwers gekomen, die uit
dezelfde loods een scheepje met Chüisalpetér hébbén
geladen, waarmede zij naar hun dorp zijn terugge
keerd.
Het aantal werkwilligen, aangekomen voor de
Scheepvaart Vereeniging Zuid, is nu tot ongeveer 650
gestegen. Allen 'hebben een onderkomen gévondéïi
op de terreinen van de Holland Amerikalijln aan de
Wilhelminakade.
Op ruim dertig in de havens liggende stoomsche
pen wordt gewerkt door werkwilligen van de Scheep
vaart Vereeniging', personeel van de Steenkolen Han
del Vereeniging, Zeeuwsche visscbers, Pransche ma"
rine-matrozen en eigen bemalnningein,
NEDERLANR EN DE BEROERINGEN IN
DUITSCHLAND.
De minister van buitenlandsche zaken heeft heden
in de Tweede Kamer meegedeeld, dat hét départémént
van landbouw een telegram heeft ontvalngen van de
Aktion Ausschusz uit Duitschland over levering van
steenkolen tegen ruil voor levensmiddelen. Wie dié
Aktion Ausschusz is, weet spr. niet en de regeering
kan natuurlijk alleen onderhandelen met de wettelijke
regeering. Onze gezant te Berlijn heeft géén ovérlêg
geweigerd, wijl niemand hem' overleg gevraagd heeft.
Onderhandelen met een de facto-regeening is moéiliik,
daar er op dit oogenblik meerdere de facto-regeemr
gen in Duitschland zijn.
BIJ DE DUITSCHE GRENS.
Men meldt:
Te 's Heerenberg leeft de bevolking in groote vréés
voor de komst van het' Duitsche roode leger. De vrijr
willige landstorm is opgeroepen, pilitaire wielrijders
zijn reeds aangekomen. Verdere militaire vers terkin
"gen worden verwacht.
VERPLEGING ARMLASTIGE KRANKZINNIGEN.
Het Statenlid dr. M. de Hartogh, heeft aan Gedepu
teerde 'Staten van Noordholland de volgende vragen
gesteld
lo. Hoe groot is het aantal armlastige krankzinnigen
uit de provincie Noordholland, dat buiten deze pro
vincie wordt verpleegd?
2o. Kunnen Ged. Staten eelne opgave verstrekken
van het aantal verpleegden in de provinciale zieken"
huizen, dat gedurende de laatste zes maanden 'naar
buiten de provincie gelegen ziekenhuizeln is overgé"
bracht
3o. Wordt bij die verplaatsing steeds voldoende
rekening gehouden met de wenschefn van de be
trokken familieleden, ook wat betreft hunne gods
dienstige overtuiging?
Het antwoord van .Gedeputeerde Staten luidt als
volgt
ad lum. Het getal armlastige krankzinnigen uft Noord"
Holland, dat krachtens de bestaande verpleegcontracteln!,
buiten deze provincie wordt verpleegd, bedroeg eindé
Februari j.1. 1022.
Bovendien zijn er nog armlastige krankzinnigen, die
door de gemeentebesturen in 'gestichten, buitèn dé
provincie gelegen, zijn geplaatst, zonder tusschehkomst
van de .provincie. Hun aantal bedroeg laatstelijk 580.
ad 2um. In het tijdvak van 1 Juli 1919 tot en met
31 December 1919 zijn in totaal 117 armlastige krank"
ziimigem uit de Provinciale Ziekenhuizen naar buitein
dezfc provincie gelegen ziekenhuizen overgéplaatst.
ad 3um. De hier gestelde vraag kan zonder voorbe
houd bevestigend worden beantwoord. De overplaat
sing naar gestichten, buiten de provincie gelegen, ge'
schiedt niet, indien door de familiebetrekkingein bef
zwaren van eenige beteekenis tegen dé overplaatsing
naar eten ander gesticht worden ingebracht, terwijl
steeds rekening wordt gehouden met de godsdienstige
overtuiging der patiënten.
DE INVALIDITEITSWET.
Kotn onlangs worden medegedeeld, dat aa'n dein
Minister van Arbeid de eerste 10000 handteekeningen
waren toegezonden van werkgevers, die met aaru
drang verzoeken, dat wijzigingen in de Invaliditeits
wet zullen worden aangebracht, thans bericht men
dat die eerste 10000 door een tweede J0000 tal zijn
gevolgd en dat binnen 'enkele dagen het derde 10000
lal den Minister zal bereiken.
In dit verband herinnert men er aan, dat de werk-T
gevers, die dit adres hebben geteekend, daarin op
den voorgrond erkennen, dat het plicht is voor oude
en invaliede arbeiders te zorgen en dat die zocg
wettelijk moet worden geregeld
NEDERLAND EN DE BEROERINGEN IN
DUITSCHLAND.
Als gevolg van het overleg van den minister van
oorlog ad interim met de militaire autoriteiten, hebben
er voorbereidingen plaats, om in geval van noodza
kelijkheid, in het Oosten des lands met spoed over de
noodige troepen te beschikken, waartoe o. a. het op
roepen onder de wapenen van drie lichtingen der
aldaar gelegerde tweede divisie is voorbereid.
KIEVITSEIEREN.
Ofschoon het weer uitstekend is. worden ejr in Fries
land nog weinig kievitseieren gevolnden. En er wordt
alle dagen wél - haar gezocht. De ervaren ei-zoek ers
begrijpen er niets van. Wegens het kleine aantal blijft
de prijs hoog. van 50 tot 60 cent per stuk.
VOOR ONDERKRUIPER GESCHOLDEN.
Tot Rotterdam kregen de bootwerker Koster en die
expeditieknecht Barends Donderdagavond twist omdat
eeralgenoemde Barends voor onderkruiper had ge
scholden. Barends gaf zijn tegenstander met een zak
mes een steek in de linkerborst. Barends vluchtte etn
Koster zonk ineen. Naar het ziekenhuis gebracht bleek
Koster, een man van 22 jaar, tengevolge valn in
wendige verbloeding1 rfeeds overleden le zijn. Baréinds
is in zijtn woning door de politie gearresteerd.
OUDE NIEDORP.
Op de op 2^d ezer vastgestelde kiezerslijst komen
voor 623 kiezers voor de Tweede Kamer, 618 voor
de Provinciale -Staten en 584 voor den gemeenteraad.
291 vrouwelijke kiezers komen op de bj'st voor.
OUDE NIEDORP.
In de vergadering van hoofdingelanden der banne
alhier, werd de rekening vastgesteld met een voordéélig
saldo groot f 1431.96V2, ontvangen was f 11661.37, uit
gegeven f 10229.401/2- "De begrooting voor 1920 werd
vastgesteld in ontvangst en uitgaaf op f 13383.41. De
omslag werd bepaald voor dit jaar op f 10 per H.A.
De leverantie van grint, bazalt en steönen is op ge
dragen aan Be Wild Alkmaar.
NIEUWE NIEDORP.
Donderdagavond 25 Maart j.1'. werd ©en openbare
vergadering in café Kooiman gehouden door dón Ned.
Bond van Arbeiders in het LancL, TuiJnf en Zuivel"
bedrijf, afdeeling Nieuwe Niedorp.
De Voorzitter der afdeeling, de heer H;, Klaver,
van Aartswoud, opende, waarna de spreker, de heer
Kok, Propagandist_Hoofdbestuurder- het woord veaf
kreeg voor zijn onderwerp: „Tweeledig geschil".
Het tweeledig geschil tusschen patroon en arbeider
bezitter en niet/bezitter, zullen we behandeléin én béT
spreken wat ter verbetering is te doen en uiteë'uf
zetten hoe het mogelijk is, tot lotsverbetering voor den
arbeider te komen en het prolitariaat in deze meer
vriji te maken.
Er moet door de werkgevers niet worden gezegd,
dat de bedrijven het niet toelaten, maar de positie van
den arbeider moet verbeterd worden. Het is dus eén
tweeledig verschil en 'dat is zamen te vatten in de
spreuk„De wereld en wat 'er op 'is, is voor de heele
menschheid."
We hebben aan den eendn kant de bourgeoisie,
de bezitters, aan den anderen kant de niet beziltersj
bet proletariaat, dat maar tevreden inoet zijin -meft
dat, wat van de 'tafel afvalt.
Op de school leerden we ,van de Zilvervloot, van de
Ruiter en meer van die Nederlanders.
Nederland was in die dagen groot, stond aan den
spits, was in grooten roem. Later is dat veranderdj,
Engeland kwam in betere positie, had betere handels
vloot enNederland kwam in verval. Als er *n
crisis is in de Maatschappij, dan drukt dat vooral op
de personen, die werkzaam zijn. Als Nederland in
verval geraakte, dan was het 't proletariaat, dat het
eerst werd gedupeerd, de onderste lagen' van dé Maat
schappij. Do arbeider van voor 1860 was nog onbe.
wust, nog geen organisatie gewoon. In die zestig jaren
begon er eenige 'verbetering te komen iln -dé positié
van den arbeider. In 1861 is de organisatie van de
typograven geboren geworden. In 1866 had een ty
pograaf f 6 weekloon. Als er .een 'de straat op werd
gegooid, kwamen tientallen anderen, om' de plaats in
te nemen. Verbetering voor den arbeider kom in die
dagen niet: „het bedrijf liet het niet toe."
In 1871 werd f 9 per week aangegeven als dat wat
voldoende was om den arbeider datgene wat noodig
was voor hét leven te verschaffen. Een beste typou
graaf had toen f 7 per week, een sigarenmaker f 7.5Q,
enz. Patroons waren niet bereid er wat bij te doetn.
Het bedrijf liet 't niet toe. 't Bedrijf is grooter ge_
worden, .de winsten der patroons stegenrij werden
eerder rijk. De arbeider mocht zich niet verzetten.
In de kapitalistische maatschappij en hare wetgeving
werd met twee maten gemeten. De arbeidér wérd
met veel zwaarder© straffen bij overtreding bedreigd,
dan de patroon. In Engeland werd om 't haverklap
een arbeider gestraft. Een patroon deed met den ar
beiders naar verkiezing, wat hem als patroon beliefde.
In '73 hadden we de sigarenmakersstaking, met als
gevolg zooveel mindere productie in dat artikel. Die
duurde van April ,'73 tot Januari '74. De sigarenmaker
had een arbeidsdag van minstens 11 uur.
Ook was verkeerd, dat in sommige bedrijven, als
pottenbakkerijen meisjes van 11—20 jaren tusscheö
t mannelijk personeel in moesten werken, waardoor
het zedelijk peil lijdt.
Eerst in 1880 en later is er groei in de verbetering
voor den arbeider te constateeren en spreker gaat
