en
Ier,
ilen
eter
Brieven uil Rome.
hef Harf van Holland.
De dingen om ons heen.
DERDE BLAD.
ons.
Brieven uit Engeland.
Ingezonden Stukken.
Zaterdag 4 Juni 1921.
64ste Jaargang. No. 6832.
N,
ifé
r,
o Romeinen staan met bewondering die eerste
taan 4e gapen, die sinds gisteren door de stro-
snorren. Naar hoi •nelvervoermiddel, dat wlii
onze kleine steden te vinden 1*, -koken we
te vergeefs uit. Geen particuliere maatschappij
nt zich In ddtt milieu oan ini zoo'n (behoefte ie
rzi-on 'die Italianen «ljtni veel 4e laks om zoon
latilof 4e nemen!, Het is-tadlsbeistuuir mam daarom
e zaak ter hand, ©en groot papier werd aange-
kt. waardoor de burgemeester liet weten, dat de
neenteraad, van oordeel zijnde, dat de menseden
Bnwbordig graag tijd willen winnen, deze taxi-
nst heeft Ingesteld. 'Het geval is teekenend.1 Bo
ls, wat zijn moderne leven aangaat, een provin-
itad, meer niet en in den Haag, Frankfort of
j- reflecteert ineer, het geestelijke laven van
tijd1 dia/h die eerwaardige, maar nu gemoder-
terdie Tdberstad.
ome schijnt voor het grootste gedeelte te be-
n uit een bevolking van militairen, ambtena-
en seminaristen; de laatsten geven nog een
>ren stempel aan het stadsbeweeg in den scha-
van den Si. Pieter, hun vüurroodle -soutane'S
iolette, met ipurper afgeizet of die andere met licht
iw-e ceintuurs herinneren' ons, dat dit het midi-
unt is van de Katholieke kerk en dat de schefcn-
die we hier nog vindien uit de dagen dugtee-
dat de pausen over Rome heerschten; het
rernement van het jonge koninkrijk, met de
netselaars aan de spit3, zouden alle hcrinne-
en daaraan wel willen vrnieitigen, hun schen-
le hand ds maar 'al te zich tb aar in Rome!
nds 1870 'nestelde zich hier dus do regeering en
rmede overstroomde een leger vn ambtenaren
Kad; want er is geen bureaucratischor land op
vereld, dan Italië en' jmds Rome van dit bu-
icratisme de zetel werd, schijnen de „gens de
inch" (de Zondags-wandeiaars, zooals een kun-
aar dit slag van mensetieii gedoopt hooft, Rome
Dmineeren.
lar nu de menschen, die den geheelen dag over
Besenaar gebogen zitten bun breeder* kijk op do
in verliezeD, zoo ze die nl bezet#n hebben, en
officleeele .dingen door ontelbaar veel handen
gaan, hokt er voortdurend iets in het ra der-
do menschen, die geholpen moeten worden,
r't men tot io hielt onnodige van het kastje naar
muur; geen wonder, dat de Italianen op ahes
auw met een .zucht het woordje ..Paziena" (ge-
laten volgen, van hun geduld wordt vaak
onmogelijke verlangd. Ir' wanhoop hoorde ik
jen een kanselier vr-aa een vreemde legatie uit-
len: ,jRome mag gepr^on worden om zijn oud-
in, rmaiar geen slechter georganiseerde rommel-
dan -hier in die hoofdstad van Italië, Waar je
•al uren moet wachten en nooit iets in orde lal"
.n defc algemeene wanorde kregen we dezer da>-
weer een aardig staaltje. De Straatvegers had-
gestaakt en de ambtenaren, die de begrafenis-
bezorgen als gevolg daarvan' waren de stra-
w.»p»rd door gToote koopen vuil en afval van
in en vruchten, terwijl een (Kamerlid, dat ge
in was, op hit onderstel van .een kanon door
/ren naar het kerkhof werd gereden. Trou-
k'ondien de menschen ook niet, maar dat was
Ier «erg, omdat de hijgeloovige Italianen zeggen,
de maand Mei geen geluk aanbrengt dn H hu
ik. Sommigen beweren, dat dit 'zijn oorsprong
ft in 't feit, dlat die ezels in die maand het he
ft balkon ien zo hun liefdesverlangen niet op een
met dat van' langoor willen stellen, ze wach-
diaarom laeVer tot Juni in het land is, maar de
tjes, die dit veroordeel trot&eerend, tloch niaar
tod huis stapten, moesten weer onverrichter za-
naar huis gaan. Voortdurend hapert er hier iets
de mec-aniek; wie telefoneeeren wil moet zich
tf met een goede dosis geduld wapenen, de Juf
wen hebben geern luist om Je aan' ite sluiten of
aken zooveel gekheid met hun collega's dat ze
rkeerdi verbinden1... pazdenzaU
het milieu van ambtenaars zijn de publieke ver
ilijkheden natuurlijk mediocre, maar de cine-
zitltep altijd stikvol, deze groote vijandin van
leidende kunst en van die van het tooneoi mag
hier dn een stijgend succes verheugen naar-
de fotografie de werkelijkheid getrouwer af-
on getwijfeld, we leven hier in een provincie
achterlijk in mendig opzicht. Hare geestelijke
aingen schijnen een terugslag, een echo van
sr andere beschavingscentra, maar we moeten
iet vergeten, dat het derde Italië nog Jong, is;..,
lal!
li e gee/t ons altijd stof 'tot nadienken en gees-
genleten dn overvloed, het boeit ons altijd op-
r, zooal niet door zijn heden, dan toch /door zijn
us verleden. Als we dn Rome leven, kunnen
politiek laten rusten en de cinema's voorbij
als de zon' ondergaat, gaan we naar het
van den ïhucde. Vian daaraf zien we dien
I van den St. Pi'eter als een azure bol in bet
goud 'drijven, rechts loggen de Sabijnsche ber-
n links verrijst het eerwaardige iCampodoglio,
el eeuwen van groote daden en rijk gedach-
en liggen daar v-otor ons en daarom zijn we
Rome, al'*is het ook dan niet dat van he-
loodt uitgepraat I E. F.
Wethouder van publieke werken in Den Haag
net de Directeuren der desbetreffende bedrij-
tlangs de Haagsche journalisten rondgeleid in
omein, om hen eens een inzicht te geven in
r gedaan wordt voor stadsuitbreiding. Zulk een
rondom 's-Gravenhage is niet oninteressant en
van onbelangrijk. Een ganschen dag is er met
ursie gemoeid geweest, en dat wil heel wat
als men bedenkt dat deze toer per auto vol-
I werd. Geweldig is het zooals er overal wordt
kt, zooals er aan den buitenkant in elke rich-
'ordt gegraven en gebouwd. Niet enkele huizen
er gezet maar de groei onzer stad gaat met
straten tegelijk, zelfs met heele wijken. Vlug
er wel is waar niet gewerkt, want vastge-
termijnen zijn blijkbaar uit de mode, maar
laat het werk stelselmatig voort. Hoofdzake-
'ordt er gebouwd door combinaties die wer-
iet subsidies. De particuliere bouw heeft wei-
ms, want het is te duur om zonder subsidie te
n. De vereenigingen en combinaties hebben
lordeelen, die particulieren niet hebben. In den
nteraad is daarover zoo nu en dan wel eens
doen en de vraagstukken van erfpacht, waar
rryi aan w^^en» de moeilijke kwesties die sa-
Lngen met het gemeentelijk grondbedrijf, lok-
y i V0a^ debatten uit die niet zoo maar een
1.161zijn uitgevochten. Met allerlei particuliere
■n hangt dit samen.
"vaardig is echter hoe weinig door al dit bou-
vvoningnood bestreden wordt. Ze neemt on-
bouwerij eerder toe dan of. Veel staat er
lMg «n toeh li hst nltt $tn ïtn^;dff ttn wttiinp
ts Ssnachtlfsn. w^nnttr sas», dsh hitr *«3titsn wif.
Ds prljssn wfjvtn mttr flteidc »i«r hoog, hoswsl
hisrop bÖ den gefluhsidissr^sn bov^' control® woifdt
ultgeosfsnd, en hoewel er talrijke bindende bepalln-
êen gemaakt siJn. En zelfs de dwang om hulzen te
oopen vermindert maar heel weinig. Zeer vele hui
zen worden er gezet, waarbij het eerste werk Is, sen
bordje te plaatsen: te koop. In de directtekioi kin
men dan een plaatje zien van wat men eigenlijk
koopen kan en wie de koop sluit moet maar afwach
ten, wanneer hij zijn woning betrekken kan.
Fabelachtig hoog zijn soms de prijzen van deze
nieuwe woningen. Ook do huren zijn verre van be
scheiden. Voor een eenvoudig boven- of beneden-
huls betaalt men een huur van minstens 1200 guldon
per Jaar, eon otagewonlng kost al gauw-BÖO guldon
en meor. De inoderno flatwonlngon, die van nenlg
modern comfort, als waterleiding, telefoon, vuilnis-
koker, centralo verwarming, enz., voorzien zijn, kos
ten minstens drie duizend gulden huur.
En mot dit al moet iomand die'een woning zookt
van geluk spreken, als hij in afzlenbAren tijd slaagt.
HIJ hsoft daar hoei wat voor te loopen en te zookon.
Hij kan eon autotocht makon zooals de wothoudor
met zijn gnsten gemaakt hoeft en bij elk in aanbouw
zijnd perceel informeeren en zal don zeer vaak te
hooren krijgen dat alles wat hij er ziet aan kuilen
en steenhoopen reeds bij voorbaat verhuurd is. Hij
kan ook naar de bouwmeesters en bouwkundigen
gaan', tot wie men moeilijker toegelaten wordt dan
tot een particuliere audiëntie aan het Hof, en ver
zoeken om onderaan op een lijst te mogen teekenen,
maar veel zal hem dit niet geveL-, daar lüj soms z-s
zevenhonderd gegadigden vindt voor een complex
waaraan nog begonnen moet worden, en dat iets
van twintig of dertig woningen bevatten zal. Slechts
door toevallig te vernemen van kennissen die ver
huizen en door wat geluk kan hij slagen voor den
prijs, die hij besteden wil en anders is hij genood
zaakt boven zijn budget te gaan, als afwachten hem
onmogelijk is.
Het toeval dat een bouwer bij wie hij geslaagd is
solied heeft gebouwd, is een bijkomstige omstan
digheid, waarvoor hij dankbaar moet wezen, want
meestal zal bij terecht komen in een huis met alle
gebreken van den revolutiebouw, zooalfc. raamhaken
die los gaan zitten, ramen die rammelen bij den ge-
ringsten wind, behang dat niet blijft zitten, deur
knoppen die afbreken, voordeuren die scheuren gaan
vertoonen, als de zon er op schijnt en allerlei andere
misère.
Hoe al die nood saam valt te brengen met de uit
breiding, die elkeen constateeren kan, is een myste
rie, en ook hoe dit samen kan gaan met de vele
leege huizen die men tegenwoordig vindt. Een spe
culatief element is er natuurlijk altijd in het bouw
vak en ook met sleutelgolden wordt nog wel gewerkt,
maar hiertegen wordt toch ook opgetreden.
Een merkwaardige verwaarloozing van de binnen
stad gaat samen met deze uitbreiding. Velen die in
het oude deel wonen, hebben voor de keus gestaan
duur te koopen of naar buiten te trekken en ze zijn
doordat hun zaken niet toelieten ver van het cen
trum te wonen, tot den koop gedwongen. Ze wonen
'nu in uitgewoonde huizen die ver boven hun finan
cieel© krachten gaan. Daarbij zijn de loonen zoo go-
stegfm. dat het opknappen der woningen hen niet
convenieert. We krijgen op deze wijze onooglijke stra
ten, waar geen streek je verf meer valt te bekennen.
Vooral de straten tusschen Veenkade en Laan van
Meerdervoort zien er onooglijk uit, terwijl men hier
mooie groote ouderwetsche woningen vindt, wonin
gen die zoo ruim zijn als men maar weinig in het
nieuw gebouwde Den Haag aantreft.
Veel wordt er vooral gedaan aan middenstands-
en arbeidorscomplexen. Vooral de arbeider heeft bij
het woningbouwbeleid een streepje voor, maar daar
bij komt, dat er op dit gebied veel noodig is. Dit
heeft de wethouder ook aangetoond bij den rondgang
en hij hee'ft de journalisten gebracht in de krotten
die moeten afgekeurd omdat ze geen menschwaar-
dige woningen genoemd mochten worden.
Daarbij heeft de praktijk ook wel eenigszins uitge
wezen dat er verruiming der woningen, een beetje
meer lucht en licht een heilzame invloed op het
volkskarakter heeft, dat in de nieuwe arbeidersbuur
ten minder dronkenschap en ruwheid voorkomt dan
in de stegen en sloppen in de binnenstad.
Voor den middenstand zorgen in hoofdzaak de
combinaties, die stadstuinwijken en dergelijken zet
ten. Het gaat hier wel eens een beetje, veel belo
ven en weinig geven, sommige combinaties misluk
ken, andere blijken zich filantropischer voor te doen
dan ze wel zijn. Merkwaardig .is het geval van een
combinatie, waar een onzer kranten propaganda
voor maakte maar de eisch stelde dat de gegadig
den eerst zich als abonnee moesten opgeven voor
dat ze voor deelneming in aanmerking kwamen. Éen
nieuw soort sleutelgela. Een gewone eisch is bij dor-
gelijke inschrijvingen voor een te bouwen midden
standswoning, dat men stort voor een aandeel. Heeft
men dit echter gedaan, dan is men nog lang niet aan
zijn woning toe, want hoe lang de bouw zal duren
valt haast niet meer te schatten, en de ruimste schat
tingen brengen vaak nog teleurstelling.
Op een ding werden de Journalisten echter nog ln
zónderheid gewezen, en dat is op de ruimte en de
smaak waarmede de stad uitgebreid wordt, want
wat men moge mopperen, de gemeente zorgt, dat
overal frissche lucht komt, dat overal groen en bloe
men zijn, dat overal het stadsschoon en het aspect
aan de hoogste eischen voldoet. De bouwers mogen
soms wat karig zijn met dakpannen en met uiter
lijke versierselen, voor ruimte is gezorgd en vooral
voor parkaanleg, voor monumenten en voor al die
verfraaiing die bij onzen plantsoendienst berust,
welke dienst buitengewoon goed werkt en van Den
Haag een tuinstad maakt als men tevergeefach in
het buitenland zoekt.
Mogelijk is dit voor de stad een zoo groote attractie,
dat een deel van het onoplosbare van den woning
nood er door verklaard moet worden.
W. P.
Amsterdam, 28 Mei 1921.
Wat zou ik het liefst zelf zijn, en wat zal ik mijn
zoon laten worden?
Ziedaar twee moeilijk te beantwoorden .vragen.
Het is waar dat de eerste heel weinig nut heeft.
Weinig menschen zijn in de gelegenheid een een
maal gekozen, of op een of andere toevallige wijze
verkregen betrekking te laten varen, en er een ander
voor ln de plaats te kiezen. Wat niet weg neemt,
dat duizenden het gaarne zouden doen, als ze kon
den.
Doch de tweede vraag is van heel groot belang,
voor vader en zoon. Helaas, zij moet dikwijls opge
lost worden op een tijdstip, dat zij feitelijk onoplos
baar ls, op een te Jeugdigen leeftijd van den be
trokkene. Dikwijls ook, komen er factoren bij in aan
merking, geldelijke niet in de laatste plaats, die een
werkelijk vrije keuze voor vader en zoon onmogelijk
maken. Per slot van rekening le het vaak het beroep
van den vader, dat voor den zoon „gekozen" wordt.
Het is, geloof lk, in Bellamy's Het Jaar Twee
duizend, en zooniet, in een boek, dat over eenzelfde
onderwerp gaat, dat de schrijver uitgaat van de ver
onderstelling, dat over een grooter of minder groot
aantal Jaren de beroepskeuez nog veel minder een
„keuze" zal zijn als thans.
Het ideaal, als men het zoo mag noemen,zal zijn,
dat iedere toekomstige staatsburger, wanneer hij op
den leeftijd gekomen is van bijvoorbeeld zeventien,
achttien Jaar, gekeurd zal worden, een hersen- en
llchaamsonderzoek zal ondergaan, waarna hem zal
worden medegedeeld:
Candldaat nummer zooveel, Jij bent bestemd om
professor te worden ln de wis- en natuurkunde;
Jij, candldaat nummer zooveel, wordt koster van
een gereformeerde kerk; JIJ wordt reiziger in potten
•n pannen; JU sohoenpoeteer op den Dam: dese
Ion ge dame wordt baker; die conciërge at# een
tuenteohool, en de volgende moei trouwen met een
mlnteter van blnnenlandeehe zaken.
Maar coover zijn we nog niet lk had haaet gecegd.
Goddank, Ale we zoover komen, zal het een benauwd
half uurtje worden voor onze kindoren, of kleinkin
deren, die beroepskeuring. Om plotseling veroor
deeld te worden tot levenslange opsluiting ale pro
fessor tan een universiteit, ale Je je zinnen had ge
zet op het poetsen van de schoenen van de rest der
monschheid op een heerlijk, luchtig terrein als de
Dam, le geen kleinigheid.
En toen, je kunt nooit weten. We gaan dien kant
wel uit.
Langzaam natuurlijk, maar alle veranderingen, die
levensvatbaarheid hebben, gaan langzaam. Plotso-
llnge golmorto gont meeetal eamen met kort leven.
Het idéé van keuring voor vereohtllende (jeroe-
nen kwam do/.Br dagen bij mij op, toen lk ln een
Kngelsch blad las over wat een Engelsch dokter,
air Kenneth Goadby, meedeelde over het gevaar, \pr-
honden aan allerlei werkzaamheden.
Wij allen weton van deze gevaren. De meeste be
drijven hebben hun min of moer ernstige nadeolen.
De loodgieter zal eerder van een dak vallen don de
zeeman, en do zeeman hoeft meer kans van ver
drinken dan do loodgloter. Do mijnwerker zou mis-
echien niet willen rullen met den steenhouwer, en
de Hteenhouwer niet met den mijnwerker. Geen van
allen zou misschien dog ln, dog uit, willen omgaan
met dertig of veertig kinderen van andere menschen,'
opgeefoten ln een min of meer bedompt schoollo
kaal.
Zooals lk zei, wij weten van die gevaren en na
doelen. Doch, zegt Sir Kenneth, Juist daarom kun
nen wij ze ondervangen. Wat hij bedoelt is dit:
Een Jongen, die last heeft van duizelingen, zal
door geen verstandig ouder bestemd worden voor
een werk waarlj hij het grootste deel van zijn leven
moet doorbrengen op daken van hulzen, of ln hoogs
telefoonpalen. Een kind met zwakke longen ls be
ter geschikt voor tuinman dan voor onderwijzer,
een jongen, die zes keer in de week uit een sloot
of uit een hoogen boom gehaald moet worden, waar
schijnlijk meer voor zeeman, vliegenier of acrobaat,
dan voor kleermaker.
Zulke dingen weten wij allen, doch Slr Kenneth
deelt ons nog enkele andere dingen mee, die minder
algemeen bekend zijn.
Er zijn bedrijven, die groot gevaar voor vergifti
ging opleveren. Het ls erg genoeg, dat het zoo is,
doch het feit bestaat. Wat kunnen wij er aan doen?
Ten eerste: die bedrijven afschaffen, en zonder de
dingen doen, die daardoor worden voortgebracht.
Dit ls misschien mogelijk, doch voorlooplg hoel
onwaarschijnlijk.
Ten tweede, en dit ls, waarop de Engelsche dok
ter wijst: de menschen, die ln die bedrijven zullen
gaan werken, eerst keuren.
Doch, zal men zeggen, vergiftiging lt vergiftiging.
Daarvoor geeft geen keuring.
Niets minder waar, beweert Slr Kenneth. Het le
een feit, dat er werklieden zijn, die bijzonder valt-
baar zijn voor vergiftiging, zoo goed als er anderen
zijn, die er zoo goed als geen aanleg voor schijnen
te hebben. Die laatsten moeten we uitzoeken, dan
nog alle mogelijke voorzorgsmaatregelen nemen, ou
het resultaat zal zijn een zeer verhoogd peil van ge
zondheid onder de werklieden en dergelijke „vergif
tige" bedrijven.
Elke werkman, zoo zegt Slr Kenneth, moet onder
zocht worden op bloeddruk. In de allereerste plaats
de schilders, omdat dezen zeer vatbaar zijn voor
verhoogden bloeddruk als gevolg van het doorloo
pend gebruik van terpentijn.
En dan gaat hij voort met het opnoemen van de
gevaren, verbonden aan verschillende beroepen. Ge
varen, die waarschijnlijk den werklieden ln die be
roepen even onbekend zijn als mij, toen lk ze los,
en u, nu u dit gaat lezen:
Veenarbeiders loopen kans op huidontsteking, die
kan overgaan in kanker. Hetzelfde gevaar bedreigt
degenen, die omgaan met pek en teer. Makera van
vilten hoeden kunnen licht vergiftigd worden door
het kwik, dat ze ln hun vak gebruiken. Banketbak
kers en suikerwerkers hebben kans op ontsteking
van de handen, veroorzaakt door het gedurig hantee-
ren van suiker. In de bontindustrie treedt gemakke
lijk vergiftiging op.
En zoo zijn er verscheidene andere gevallen. Wat
ls meer natuurlijk, zegt Slr Kenneth, dan dat we
de menschen, die een of ander beroep willen gaan
uitoefenen, keuren, voordat zij er misschien de na-
dcellge gevolgen reeds van ondervinden. WIJ keu
ren toch ook reeds voor verscheidene andere beroe
pen. Een keurenbllnde komt nooit op de locomotief
te staan. Waarom zal dan lemend, die bijzonder vat
baar le voor vergiftiging, hoedenmaker worden, of
een man met hoogen bloeddruk, schilder?
WIJ kunnen niet andere doen, dan hem gelijk ge
ven. De vraag Is, of de dokters gemakkelijk kunnen
uitmaken, of Iemand vatbaar ls voor vergiftiging, Ja
of neen. Doch aangenomen dat dit zoo is, zal leder
gaarne gebruik maken van de wenken, door Slr
Kenneth Goodby gegeven.
Wat per slot van rekening niet andera ls, don een
stap ln de richting van de groote beweging voor
beroepskeuze:
JIJ, candldaat 880, gaat vilten hoeden maken, je
heele leven lang, zin of geen zin, want we hebben
gemerkt, dat prutsisch zuur op Je werkt, als grauwe
erwten met spekvet op een ander, en zelfs de meelt
vergiftige cobra Je niet zou deren.
En JIJ, nummer 11, wordt rentenier, want Je bent
vatbaar voor alles, ook voor het minste tochtje.
Mijnbeer cLe Rediaioteur,
In verband met het bericht vookomenide in het
niumimer van Dingdag betreffende nog niet benoe
men van Ondercomm issie-a aan den Langendijk zou
ik gaarne eens van den correspondent of bericht
gever, die het inzond, willen vernemen, waarom hij
niet kan begrijpen, dat daarop (op de vereenigiing
van gemeenten) moet worden gewacht en waarom
het gewenscht kan wiezen nu reeds tot benoeming
over te gaan.
Mijn persoonlijke meendng en lk vermoed', die van
vele mijner collega's, ds dez-e, dat het beter is, één
commissie van 10 of 15 loden te hebben voor alle
scholen tezamen, dan 20, 25 of 30 commissieleden
over 4 oommissies verdeeld!.
Het kan echter een dwaalbegrip van mij zijn en
daarom mijtni vraag.
Met dank voor de opname,
C. PAAjRUB-ERG,
Lid v. <L Raad.
De kwestie van Opper-SUezdë begint eentonig te
worden en toch beheerscht 'zij den geheelen toestand
ln Europa, vooral sedert de EDud.tsche regeering -door
hare eerste betalingen aan de commissie van scha
devergoeding haar bereidheid toonde om aan haar
verplichtingen te vtoldoen.
Wanneer nu de Beiersche burgerwachten niet al
leen in naam, maar ook inderdaad ontwapend wor
den, heeft die Entente geeni enkel motief over om
tot invoering der Sancties over te gaan. :EJn zoodra
die van de haan zijn, dis de kou grootendeels de lucht
uit. Wel d® er idan nóg die vrede niet nog bij' lange
niet maar wij zijn1 dan in bik geval' op den weg
naar betere toestanden, naar herstel van: normale
relaties tusschen de verschillende landen.
Altoos, met dden verstande, dat O'pper-iSdlezdë geen
roet dn' het eten gooit en dat het daar. ten slotte
toch ntet tot 'een burgeroorlog komt Als dit on^
verhoopt het geival! mocht zijn, als Korfanty en zijn
vrijbuiters zich eens ndet onderwerpen aan' de be
slissing van dien Oppersten Raad, of wanneer die be
slissing zoo gunstig voor Polen zou uitvallen, dat
Dultschlond's economisch tr daw bsdrrlgd
wordt, *üsi dt ftvolgin van «3 baWng ndjt .te ev»r-
sitn.
Komt het tot eeo conflict, dan ls bat uitgesloten,
dat de .Entente blijft bestaan, omdat dn belangen
van ds twee voornaamste leden regelrecht tegen
elkaar Ingaan.
Reeds wooger hebben wij uiteengezet, hoe het
kiomt dat Frankrijk en Engeland tegenstrijdige dn*
tareasen hebben1 ten/ aanzien van O.-Scllziö. Dago-
lljka blijkt dat die tegenstelling scherper wordt, ha
telijker vorm aanneeemt. >En alle pogingen van nvi-
nlutara en Journalisten vermogen de dreigends breuk
niet te kalefateren, hoogstens haar aan het gezicht
te ontrekkon. Zelfs dat laatste gelukt niet geheel
en al
(Er da ln sommige bladen beweerd, d'nt d grooto
re-do ovar IPoten van Lloyd Oeowe doorgestoken
werk was, dat dia rode diende om Br tand eon steun
tje in don rug ito geven tegenover die kritiek dn do
Kftimor. W'iJ rijn' zoo vrij dit als een sprookje te be-
echouwon. Ontegenzeggelijk heeft Rmnd Voordeel
van dl-e rod-o gehad, omdat het tihane zijn critici dui
delijk werd dat vain Engolond' nlele te hopen wae,
zoodalt m-on zich- moest vergenoegen mot het beroik-
-bn.ro inplant» van- op -don Premier ito toto m-on, om
dat hij; ido maan niet van- dion hemel had geplukt.
Maar, -diat Lloydi Geo-rgo door zoo te spreken als hij
deed, iets a-niders -heeft gewild, die .Engeland1'8 he-
langon te behartigen, 'zelfs ja vooral! waar zij
niet met die van Frankrijk overeenstemdon, staat
voor ons als een paal boven water.
De Engelsche premier moest harde wotonden rich
ten aan. Korfanty en' Warschau, en over hun hoofd
heen aan don -eigenlijk-en geadresseerde: Frankrijk,
omdat -hiji -zeer duidelijk inzag, -dat anders -eon con
flict -onvermijdelijk was. -een conflict in Oost-Euro
pa, waarvan het Westen, en speciaal ook Engeland
den weerslag moest ondervinden.
Nu het ntog tijd was, waarschuwde hij en dreigde
tevens, voor het geval, dat .de gemoedelijke waar
schuwing .ntet voldoende zou uitwerken.
Dat George -daarbij, oolk maar een oo'genbllk er
•aan zou hebben gedacht, Br land -een genoegen 'te
.doen, gelooven wij. niet. En bovendien is daarvoor
geen reden.
Wanneer men1 zich eenmaal op -het standpunt «tel-t,
dat de Vólkern zelf moeten uitmaken tot welken
Staat ziji willen) behooren (met inachtneming altoos
van die algem-e-ene economische -en politieke belan
gen) is de toestand in Opper-Bilezdö meer dian vol
maakt duidelijk. Eén deel is zuiver Dultsch, eon
paar districten zoo goed als zuiver Poolsch en daar
tusschen ligt een strook waarover te ddscuteeren
valt, omdat daar Polen en Dultschgts door elkaar
en n-aast elkaor won-en, zonder dat van een over
wegende meerderheid -sprake kian zijtn. Hetzelfde
ve-rsichijm.selidat men in alle -grensstreken aantreft.
Het voorstel van Engeland1: laten die twee partijen
elk de districten bezetten waarop zij ongetwijfeld
recht hebben- en laat -er dn het overige land 'een ge-
Intemllieerd bestuur zijn, dot alles regelt en toeziet,
dat er geen botsingen -komen, tot zal zijn uitgemaakt
hoe het met dat restje zal gaan, was dus ln principe
juist.
Men wist in Londen id-at eern beslissing daarover
zoo moeilijk was, -dlat het teTreini zoo bezaaid' la-g
met voetangels en klemmen, -dat van een beslissing
een, twee, -drie, geen sprake kon' zijn.
Tenslotte gaf Brland toe, in '-die richting, maar
tevens drukte hij- die vree® uit, dJat de gedeeltelijke
toekenning -een vooruitloopen was, op -een voor Polen
naideellge beslissing ten o-pzichte van- helt Industrie
gebied.
'Verder wiai hil het totaal oneens met hot plian
om de regeling dn Op-per-Sll-ezië toe te vertrouwen
aan deskundigen.
Wanneer hij daartegen, opponeerde op grond van
het feit, dat de Golmmissie itn Oppeln in al- dlie -maan
den idoo-r ;een verblijf ter plaatse beter in- staat moest
zijn oen -regeling voor te stellen, dan welke deskun
dige dan -oo-k, -die :een week tof anderhalf krii^t 'om
zijn rapport samen te «tellen, zou men Brland gelijk
kunnen geven.
Maar dat was h et niet.
'Frankrijk wd-1 Iets anders, wdl niet een beslissing
op technische of rochtvaardiigh-e-ldsgronid-enHet wil
een .politieke beslissing, een beslissing, -dd-e dus antd-
'Duiltsch is ion piro-Po-olsch. Dat i-s: pro-Fransch.
Het ls bekend, dat de geallieerde commissie ln
Oppeln niet t)ot ,een resultaat kwam, -althans niot
tot eenstemmigheid. FrankriJ.k's beschouwingen wo-t
ren hier in de minderheid.
iZooidra nu -nieuwe deskundigen komen, die al
leen rekening hebben te houden met "die feiten en
met economische overwegingen, «taal het vast, niot
alleen voor ctus, maar blijkbaar ooit v-oor Parijs,
dat het voorstel dier commissie niet anders dan nar
deeLig zal kunnen uitvallen voor do Polen. Do in
dustrie -is Duit&ch, hot kapitaal ls Duit&eh, do lei
ders -zijn Dultech en het e enige wat Poolisch is. zou
eon deel der arbeiders zijn. Bevond ion bezit Pol-en
noch 'het geld-, noch, het intellect, -noch het afzetge
bied om bij een eventue-ele (toewijzing aan Polen
die industrie op ongeveer id-e Juiste hoogte te hou
den.
En men1 weet/ het: er d« zooveol te kort op elk
gebiedi, d'at alleen de aller grootste krachtsinspan
ning in staat ls de productie in overeenistorriming
te brengen met zoo ongeveer de wereldconsumptlo.
Iedere -schaarschte ln die productie -hieeilt onbevredig
de behoefte tengevolge, d.w.z. prijsstijging van het
artdkel, waarv-an minder voorhandien is, -dian de re
delijke vraag vordert.
Die vermin-derde productie, die prijsstijging zou
den kunstmatig in helt -leven worden geroepen, wan
neer men de industrie van- Opper-'Sllezdö ln handen
speelde van menschen, dl-e -tegen hun- taak niet zijn
opgewassen. Of Duit&chliand daardoor de beschikking
blijft behouden over een ^chwerindustrlie1", 'die in
'geval van ieen oorlog v-oor militaire doeleinden zou
kunnen word-en gebruikt, is voor de geheele wereld
•een bijquaesti-e. Behalve dan voor Frankrijk, waar
men nu eenmaal bezeten is van angst en waar
'zooals -een spotprent dezer dagen te -zd-en gaf de
(Poinciaré'is en 'Pertóiruaxes in hangmatten sliepen, -uit
vrees, dat -er -een ID/uitscher onder hun ledikant zou
zijn gekropen!
In hun' angst vergeten rij, diaft dit industriegebied
hoe het ook loopt, altoos vlak aan de grens zal blij
ven liggen, zoodat de pnacüscbe waarde ervan bui
tengewoon gering is. Wordt het Poolsoh dan kan
Duitschiland) het met -een coup de main bezetten,
blijft het iDuitach dan kan een QPooliSche raid eon
eindi mak-en laan elk militair gebruik -ervan'.
Men kijft dus oudergewoonte zo-nldier red-en en ver
geet bovendien het -algemeene wereldbelang van zoo
goedkoop mogelijke proidiuatie.
<Eta erger nog men vergeet in -Frankrijk ook
nog, dat er van al de milliardton ndets terecht komt,
wanneer Duitschland huiten staat wordt gesteld om
aan zijn verplichtingen te voldoen. 'Veeren plukken
van een kikker is ten allen' -Üjldie -een weinig profij
telijk he-roep geWeest.
Vermoedelijk zou Llovd George er weinig tegen
hebben wanneer Bri-anidl zich daarmede wenschte
bezig te houden. Immers: dat zou op zichzelf voor
Engeland weinig belang hebbent
Maar het ©lachten van de kip met de gouden
eieren zou niet alleen tengevolge hebben, dat Frank
rijk, maar ook dolt iEngeland het zou moeten doen
zonder die goudlen eieren.
En dait brengt men geen Elngelschman aan het
v-erstand', waarom zijn kansen op goede 'zaken zou
den moeten worden verminderd of heelemaal in go-
gevaar gebracht, alleen omdat -een' ander uit kop
pigheid of kortzichtigheid den boel ln de war wdl
sturen.
Vermoedelijk zal er nu binnen] kort teékening ko
men in den -toestand.
- De beslissing omtrent de regeling van Opper-Si-
- zië zal van groote beteekenis zijn voor de toekom-
stige richtlijnen van' de Ëunopeesche politiek.
UITKIJK.
