VIERDE BLAD.
e en
jesz
r bij
Binnenlandsch Nieuws.
Gemengd Nieuws.
irzee
Oog,
Zaterdag 8 October 1921.
giste Jaargang. No. 6903.
en lij"
t eebw PAULOWNA.
PoBti* Gevonden een schaft van een kous. In-
O GIA P AULO WN A.
Donderdagavond 6 October" hield de afdeeling-
nna Paulowna van de Noordhollandsche Vereeni-
n« bét Witte Kruis, een vergadering in Veerburg.
fa opening door den voorzitter, den heer D. C.
ielman, la» de secretarie de heer D. Kaan de
iulen, welke onveranderd werden vastgesteld,
ïierop deelde de voorzitter mede dat de poging
den finantieelen toestand der afdeeling te ver-
Ufln, succes heeft gehad; er waren 40 donateurs
■getreden f5.
Voorts werd medegedeeld, dat het bestuur aan
,r p. J. Barnouw, rustend arts te Haarlem, lid
n verdienste en nestor der vereeniging, een fe-
Lfcitatie had gezonden ter gelegenheid van zijn 80en
Bjasrdag op 30 September.
Voor de Algemeene Vergadering, die 14 October te
"Inaterdam in het Gebouw van den Werkenden
5iand te Amsterdam zal gehouden worden, werd als
L li12 il'Revaardig de gekozen de heer D. C. Rezelman en
"ot diens plaatsvervanger de heer R. Dekker. Beide
lüTGIheeren nemen hun benoeming aan.
Daar de vereeniging een aanzienlijk te kort heeft,
"tas vanwege het hoofdbestuur een voorstel ingeko-
nen de contributie voor iedere afdeeling met 25
t. per lid te verhoogen. Het afdeelingsbestuur
veelt echter, dat een belangrijk ledenverlies zal
olgen wanneer de contributie van f 1 op f 1,25 wordt
Kracht. Het 9telt daarom voor, de gevraagde bij
lage uit de kas te betalen en zich verder dan maar
>oveel mogelijk in zijn uitgaven tet beperken.
:ordt goedgevonden.
De beschrijvingsbrief die vervolgen» in behande
ld komt, geeft geen aanleiding tot bijzondere op-
njrkingfm of besprekingen. Daar het moeilijk Is
)n inzichten ten opzichte van sommige aangels-
nheden van te voren vast te stellen, wijl de bs-
•ekingen ter algemeene vergadering daarop soms
n veel invloed kunnen zijn, wordt besloten den
Krevaardigde vrij mandaat te geven.
Voor het nazien der rekening over 1920 wordt
n commissie van drie leden benoemd, bestaande
II# de heeren C. Kossen, J. Crum en H. Jonker Jr. en
ut plaatsvervangend lid de heer P. Visser. Al
in nemen hun benoeming aan.
Bij de rondvraag brengt de heer Crum een onaan-
inalne ervaring ter sprake, hem tijdens het groote
watergebrek ten deel gevallen, toen hij zich bij den
bak aan de Molenvaart om drinkwater vervoegde.
Een en ander is later wel in orde gekomen, maar
d t geval noopt hem toch te vragen: Staat die bak
onder beheer van het Witte Kruis of van de ge
meente?
Voorzitter licht in dat de bak aan het Witte
Cruis behoort, hetwelk er onder gewone omstandig-
leilen dan ook het beheer over heeft. Tijdens de
uitengewone lange droogteperiode werd hij echter
er de gemeente gedurende eenigen tijd van water
tmn.vn en tijdelijk had de gemeente toen zegging-
chao over de waterafgifte.
Verder vraagt de heer Crum of het wenschelijk
N'zou wezen een pomp op de Witte Kruisbakken te
plaatsen.
Voorzitter zegt dat dit heel wat geld zou kosten,
lEKhvat de toestand dor kas op het oogenblik niet zou
-———.toelaten. Bovendien wat is het beste: het water
jbomnen of putten?
f Vrij algemeen blijkt de vergadering van oordeel
voor het water beter is.
raam, pe heer crum wijst voorts op kerkon en andere
roote gebouwen die, wanneer daarbij een bak ge-
i omtif |Uatst werd, zoo uitstekend voor de algemeene wa-
trvoorziening konden benut worden.
Voorzitter antwoordt, dat het afdeelingsbestuur
eeds overtuigd is geweest dat het Witte Kruis hier
weinig bakken bezit. Maar het plaatsen van een
ik bij genoemde gebouwen zou mogelijk niet altijd
orden toegestaan. Bovendien, men is er dan geen
ias meer over en bij vorandering van eigenaar dier
ibouwen zouden zich allerlei moeilijkheden kunnen
erdoen.
De heer Dekker verklaart, nu het hem zoo moeilijk
ilt naar hier te komen, dat hij wel als bestuurslid
u willen bedanken zoodra het daar de tijd toe is.
Voorzitter licht in, dat dit ten alle tijde kan ge-
luron. Was men echter niet overtuigd dat de aan
voerde reden om heen te gaan inderdaad ernstig
>noeg is, men zou iemand die Jaren lang een zoo
rdienstelijk bestuurslid i» gewee»t, niet zoo ge-
akkelijk loslaten.
Daar de rondvraag verder niets oplevert, wordt
vergadering gesloten.
MASSA-ONTSLAG WEGENS SLAPTE.
Naar ons gemeld wordt, heeft de directie van het
lauwho e den veem te Rotterdam .aan velen van het
wsoneel ontslag aangezegd. Naar verluidt izouden
leer dan 200 arbeiders die op garantieloon werken
atslagen worden en moet tevens aan ruim 60 leden
aa het kantoorpersoneel reeds onstlag zijn verleend.
Do oorzaak moet gelegen zijn in 'langdurige slapte.
I STAMBOEK VEE.
Op de Woensdag te Leeuwarden vanwege het
Friesch Rundveestabmoek gehouden keuring van
ZM •tamboekvee, waren ongeveer 500 runderen tentoonge-
Isteld, alle fraaie exemplaren uit alle deelen der pro-
'incie afkomstig en alle stamboekvee of volbloed af-
'aimnelmgen daarvan.
Van enkele tentoongestelde runderen zijn de voor-
>uders, zoowel van vaders- als van moederszijde, tot
in acht geslachten bekend ien In de registers van de
vO HWMiiigiiig ingeschreven. Het geheel gaf een goeden
dunk van den Frieschen veestapel en van de goede
werking van het Friesch Rundvestamboek.
De keuring werd druk bezocht, ook door vreemde
l «oopüeden. Enkele stieren zijn voor hooge prijzen
(verkocht voor veefokkerijen in het buitenland.
VERKIEZING VAN HOOFDINGELANDEN IN HET
HOOGHEEMRAADSCHAP NOOHDHOLLAND3
«OORBERK WART IER.
zes samenwerkende politieke partijen eullon
de a.s. verkiezingen in het Hoogheemraadschap
vf Noordholladns Noorderkwartier «tellen &1« candida-
too voor*.
I-Hoof<üng»landen. A. Jm hot district Purmorend:
L.G. do Boor, (Vrljh. Bond), to Stompetoron; 2. J.
«lol K«, (Vrljr JDem.) to Boonigtor; 8. Joh. 1. Groot
JJioomsch K&th.) to Beemster. i. 1. van Moarvold
'Gnr. Hist.) to Nleuwondam.
B. In hot district Hoorn: 1. P. Groot (Vrtfh. Bond)
2- J- B- Wllkon (Vrljz. Dom.) te Nieuwe
nieaorp; 3. c. Rood <Roomscli (Kath.) te Bovenlkarspel
n' Sr. (Anti Rov.) te Ankhulzen.
,Rn J?.h(st district Den Helder: 1. K. Breebaart (Vrljb.
h™SL19 wtokel; 2. H. K. Koster (Vrijt-Dem.) te Wle-
S. A. Nes Gz. <8. D. A. P.) te Ooatwoud;
tt n (Roomsch Kath.), Harenkarspel.
1 .,;:G1»c®Hliic:c!andon-Plaatvervangers. A. In het
V Smorend: 1. E. Vas Visser (Vrljh. Bond) te
i z- Schipper Jr. (Vrijs. Dom.) te Pur-
i r r j Joh. Apeldoorn (Roomsch Kath.), Bergen;
Ga Kraalj (Antl-Rev.) te Zaandam.
19),
Mag
NS.
I
B. in het district Hoorn: t F. Ftfwr (Trifh. Bond)
te Twisk; 2. J. Best Nz. (Vrti*.d>em.) te Berkhout; 8.
A. Commandeur (Roomsch OKath.) te OpanJbroek; i
J. Molenaar (Christ. Hist.) te iMoanitodam.
C. lp ht district Den Helder: 1. Ruiger Kaan (VriJh.
Bond) te WJeringerwaard1; S5. A. Brak (Vrilz. Dem.) it«
Schagerbirug; 8. P. Zeeman (;S. D. A.. P.) te Zuid-
scharwoude; 4. A. Barton iPb. (Antl-Rovte Noord-
«charwoude.
De samonWerkortdo poli'tdeike partijen, overtuigd,
dat deze mannen; de belangen vau het Hoogheem
raadschap en die der ingèlwnden ummst eisoh zullen be-
haitigen, dringen er bij stemgerechtigde ingelanden
ten zeerst op aan geon candidaten tegenover de bo
vengenoemde te plaatsen.
T KA ND.
Door oenigo roomsch-katholieke heeren werd ge
tracht het sluitingsuur voor hun op de kermis op
10 uur te stellen. Woensdagavond hadden zij daar
voor oene vergadering belegd, doch de oppositie
schijnt daar nogal groot gewoest te zijn, soodaift van
hun 10-urige sluiting wel niet veel zal komen.
T ZAND.
Het burgerwoonhuis, thanj bewoond door den heer
G. Bos, is bij publieken verkoop gekocht door den
heer J. Bleijendaal alhier.
SCHAttERBRUG.
Naar wij vernemen, heeft de heer L. Bleekima be
dankt als secretaris en tevens als bestuurslid van de
coöperatieve gasfabriek alhier.
'T ZAND.
De onlangs geconstateerde diphtheritis ten huize
van den heer A. «ijs, aan den Doschweg alhier, is
thans geweken.
ZIJPE.
Donderdagavond vergaderde in een der lokalen van
„iHet Wapen van iZijpe" de afdeeling Zijpe-Callant»-
oog van het Witte Rruis, onder leiding van den heer
H. Bakker. Slechts 8 leden, w.o. 5 bestuursleden, wa
ren aanwezig.
Na opening der vergadering volgde lezing en goed
keuring der notulen van de vorige vergadering.
De beschrijvingsbrief der op 14 October a.s. te Am
sterdam te houden algemeene vergadering gaf weinig
aanleiding tot bespreking. Tot .afgevaardigde naar
die algemeene vergadering werd benoemd de heer H.
Bakker, die daarvoor bedankt, aangezien hij dien dag
verhinderd ia. Daarna werd na eenige stemmingen
en herstemmingen tot afgevaardigde benoemd de heer
J. de Moor en tot plaatsvervanger de heer A. Brak.
Bij de rondvraag werd mededeellng gedaan van het
bedrag der door de gemeente betaalde kosten der
drinkwatervoorziening in den afgeloopon zomer. Het
totaal bedrag bedroeg niet minder dan f 786.42. Waar
de drinkwatervoorziening een algemeen belang be
trof, werd het billijk geacht, dat door de afdeeling
voor een deel in die kosten wordt bijgedragen. Beslo
ten werd.dezo zaak In de volgende vergadering te be
handelen, terwijl 't Bestuur dan met voorstellen «al
komen.
Tevens werd nog door een der aanwezigen op de
wenschelljkheid gewezen, voortaan de ontsmettingen
\bij besmettelijke ziekten door de afdeeling te doen
^geschieden. Ook deze zaak zal ln de volgende verga
dering nader worden behandeld.
Nieuwe Nledorp geen dienst.
ZUIDSCHARWOUDE.
Het Langendijker Drankweercomité vergaderde ten
lokale van den heer P. Kramer. Besloten werd naar
de vergadering van het Advies-Bureau der Centrale
Drankweer een afgevaardigde te zenden. Als zoo
danig werd aongewezen de heer J. Biersteker te
Broek op Langendijk. Op die vvergadering zal wor
den behandeld art,. 28 alinea 2, in te leiden door
den heer J. in 't Veld en Jeugdbescherming, inleider
de heer P. P. Hartendorf te Haarlem. Met alge
meene stemmen werd goedgevonden, dat de afd.
Heerhugowaard van den A.N.G.O.B. zich bij het Lan
gendijker Drankweercomitó aansloot. Verder werd
besloten, allen gemeentebesturen aan den Langen
dijk te verzoeken, op gemeentegrond aanplakborden
te mogen plaatsen tot publicatie van geheelonthou-
derslectuur etc. Voorts werd het besluit genomen
de gemeentebesturen van Oudkarspel en Noordschar-
woude te verzoeken een rookverbod uit te vaardi
gen voor personen beneden de 14 Jaar.
Bij de rondvraag werd de aandacht gevestigd op
art. 28 alinea 2 dei* Drankwet, luidende: dat de ver
gunning vervalt, wanneer de vergunninghouder, die
zich in de uitoefening van het bedrijf door een ander
laat vervangen, zelf langer dan drie maanden ln het
vergunningslokaal buiten noodzaak niet- woont, in
het huis, waarin het bedrijf wordt uitgeoefend. Een
onderzoek zal worden ingesteld, of dit artikel in
Nonrdsch&rwoudé gehandhaafd wordt.
ZUIDSCHARWOUDE.
In de zuurkool fabriek van de firma Kramer kwam
de arbeider B. in aanraking met de electrische lei
ding, waardoor hij bewusteloos neerviel. Dadelijk
werd geneeskundige hulp ingeroepen, die gelukkig
geruststellende verwachtingen kon uitspreken. Do
toestand is thans goed.
ZUIDSCHARWOUDE.
Het vervolgonderwijs is hier aangevangen met 17
leorlingen, 9 meisjes on 8 Jongens. Het onderwijs
wordt gegeven door mej. Vos van Zon en den heer
Van Minnen.
ZUIDSCHARWOUDE.
Een 7-jarig dochtertje van den heer S. had giste
ren het ongeluk onder een aemkomende fiet» te ra
ken. Vrij hevig gewond werd het kind naar hui»
gedragen. De fletser had e»n malheur aan zijn rij
wiel en kwam er bovendien niet «onder kleerscheu
ren af.
NOORDSGHARWOUDB.
Reeds een heelen tijd geleden werd voor de UJL.O.-
school alhier een onderwijzer gevraagd. Er deden
zich 2 sollicitanten op. De Inspecteur meende ech
ter, dat men bij een aantal van 20 leerlingen, be-
hoorende tot één .afdeeling, best met 1 onderwijzer
kon volstaan. Sedert dien is er niets meer van ver
nomen. Het is te hopen dat het geld niet op die
wijze over de balk werd gegooid, doch dat voor de
lagere school een leerkracht wordt aangesteld dat
meer noodig is dan voor de U.L.O.-school.
WIERINGEN.
Van de Schager Paarden verloting zijn op ons ei
land 3 veulens gevallen. Gelukkige winnaars waren
de heeren Corn. Slikker, Nic. Kuiper en Anth. Kelj-
zer.
DIRKSHORN.
Onder leiding van den heer L Reuvers vergaderde
Donderdag de afdeeling Harenkarspel van het Witte
Kruis, ten huize van den heer D. Bruin.
Als gewoonlijk waa de vergadering niet druk be
zocht
Na opening leest de secretaris de notulen die goed
gekeurd worden.
Enkele ingekomen stukken» worden voor kennisge
ving aangenomen.
De beschrijvingsbrief voor de Algemeene Vergade
ring geeft weinig aanleiding tot bespreking.
De afgevaardigden ontvangen opdracht te stemmen
tegen voorstel 7.
Tot afgevaardigden werden gekozen de heeren D.
Groenhart en L. Reuvers, tot plaatsvervanger de
heer R. v. d. Laan.
Volgt bestuursverkiezing. Aftredend zijn de hee
ren C. Bakker, W. Manneveld en L. Reuvers, do
laatste als voorzitter herkiesbaar, hetwelk bij ac
clamatie geschiedt. Gekozen worden voorts de hee
ren R. v. d. Laan en C. Peetoom.
Bij de rondvraag komt ter sprake terugbezorging
Witte Kruis-materiaal, benevens het bewaren van
gummiartikelen, speciaal ljszakken.
Hierna sluiting.
KOLHORN.
Den 4en October waa het 29 Jaar geleden dat Da.
W. Bax Jr. zijn beroep naar de Nederl. Herv. Kerk
alhier aannam. Verheugde men zich toen algemeen
over deze aanneming Jaren toch waa deze ge
meente vacant groot en algemeen was deze ver
heugen^ toen deze Jonge predikant Jong en oud tot
Hoe word Ik POLITIEAGENT of HOM-
MIES? Dat kunt fl® B*atii gewaar Wprden van 1919 had verzocht, do publicatie van een deel
bij P. BOER, Niéuw-Amsterdam,
zich trok; stampvolle kerken, week aan week en
gedurende zijn geheele vierjarig verblijf alhier wa
ren hiervan hot bewijs. Het waren de gulden Jaren
voor deze kerkelijke gemeente; het medeleven met
zijne plaatsgenooten, eiken dag der week. bij sm&rte
alsook Mi vreugde; ook vsn hen w&ike niet tot zijn
kerk behoorden, was evenzoowel de oorzaak yan dit
algemeen ter kerke gaan, dan wel zijn krachtige
prediking en zijn gave des woords.
Na voor verschillende beroepen te hebben bedankt,
nam Z.Eerw. in 1900 een beroep aan naar Roosen
daal N.-B., in 1904 ging hij vandaar naar Venhui
zen N.-H.; ging in 1906 naar Santpoort en vandaar
in 1914 naar Maastricht.
In de laatste plaats zal 9 October a.s. dit 25-Jarig
jubileum in de Nederl. Herv. Kerk aldaar In gods
dienstoefening worden herdacht.
Van alle zijne voormalige plaatsen zullen heel
velen op dien dag als in gedachten aan zijn lippen
hangen; want zij hij in Maastricht de beminde
leeraar, hij wa» dit in elke voorgaande plaat».
DE AN8STKOOPEN TE WEENEN.
Er heeft zich .in Oostenrijk bij het steeds zinken
van den koers van de kroon, samengaande met sensa-
tionecle valuta-zwendelaijjen als nu paa» nqg het ge
val Duim, waarbij al niet meer van een millioen,
maar van een milliard kronen sprake was plot
seling onder de bevolking de vrees verspreid, dat de
kroon binnenkort wel eens geheel waardeloos zou kun
nen zijn. Dat heeft de merischen er toe gebracht
om hun kronen nog zoo snel mogelijk om te willen
zotten in iets wat.althans eenige waarde of nut behoudt,
in goederen van allerlei soort, kleeren, schoenen, onder
goed, verduurzaamde levensmiddelen, of welke andere
Bruikbare waar dan ook. Dit heeft een ware koop-
peniek doen ontsaan. Daardoor zijn ten le de prijzen
opnieuw met duizelingwekkende sprongen in do hoogte
gegaan; ten tweede zijn, doordat ook buitenlanders, die
met kronen zaten, door de paniek aangegrepen werden
oen groot aantal gebruiksartikelen hot land uijgegaan en
is het gevaar van de zoogenaamde „Entgueterung" op
nieuw zeor dreigend geworden. Ten derae hoeft deze
paniek troebelen verwekt, doordat vanzelf ook vele
winkelhouders on bezitter» van voorraden niet vrij
bleven van een groot wantrouwen in de waarde van do
kronen en eigenlyik liever voorraden schoenen of kloeren
of hemden vasthielden dan da kronen bij duizenden op te
stapelen.
De uiterlijke manifeatiea* van deze stemming onder
de bevolking zijn te Innibruck begonnen.
Wij hebben eenige dagen geleden van die koop-
ganies: en van de daarbij ontstane relletjes te Inns-
ruck reed» melding gemaakt. Uit de Duilsche bladen is
te merken, dat de verschillende politici in Tirol zich
hier ook bij roeren en elk voor hun richting den
troebelen toestand willen gebruiken.
Thans is. naar de Weensche bladen berichten, die
angst voor het totaal waardeloos worden van de kroon
ook naar Weenen overgeslagen. Naast sombere beschou
wingen met vage raadgevingen en waarschuwingen of
heel weinig zeggend politiek gescheld geven onJtele
Weensche bladen toch ook ironische schilderingen van
den toestand, geschreven men zou kunnen zeggen met
dien glimlach van Beaumarchaus' Figaro, die lachte...
om er niet om te huilen.
Onder den titelde Nieuwe Uitverkoop, schrijft de
Neue Freie Presse
„De pen komt in verzet, rij kost namelijk 'reeds twee
kronen. Moet men dan liever oen ooltood nemen om
een schets van den Weenschen dollemansboel te ont
werpen? Ook (dat kan niet zeer aanbevolen worden,
wanneer men zijn bcgrooting niet overmatig belasten wil
want een ©enigszins goed poltood is niet dieneden de
twintig of vijf-en-twintig krnoen te krijgen. Maar heeft
het eigenlijk wel zin van prijzen te spreken, daar
deze eiken dag, ica elk uur, in de hoogte springen? De
Weensche uitverkoop is opeens weer in vollen gang. vV.
Er is een stilzwijgend wachtwoord uitgegevenkoopen
tot eiken prijs. Do winkels worden gewoon uitgeplun
derd en de kooplieden kunnen met aen besten wil met
bot opslaan van de prijzen niet snei genoeg de bewe
ging volgen. Wat de buitenlanders nog overgelaten heb
ben, dat trachten thans de inheemsche personen met
angstige haast, in vcihitterden wedstrijd met nagel» en
ta ïJcn te bemachtigen. Het 'wa* een verleden, de
tijd, dat een bankje van duizend, kronen een „Fetzen"
genoemd werdAlle partijen, mannen en vrouwen,
kinderen 'en grijsaards zijn op het oogenblik in deze
overtuiging: „Het zal nog duurder worden." Midden io
den zoogenaamden schand'vrede „hebben wij 'het tot wara
angstkoopen gebracht. De winkels worden ziender oogen
loog. Men loopt een heele wijk af om nog een hetend,
nog êen bus gecondenseerde melk, nog eon stofdoek
of een stuk keukengerei te hamsteren. Vol trots ver
telt een -man met relatie», dat hij zich nog een „goed
koop,, pak heeft kunnen verschaffen, voor minder dan
den koers van vandaag, die vijftig duizend kronen is. De-
goen, aan wien hij 't vertelt, la ent met superioriteit. Hij:
eeft een kwart dozijn boorden in drie verschillende win
kel» bijeen weten te zrijgen voor honderd vijf en Zeventig
kronen het stuk of «en hemd voor tw»»duiiend kronen
ln triomf weggedragen. Lieden met beklagonwaardig
slecht geheugen rekenen uit, dat men.eich vroeger van
top tot teen kon kleeden voor hetgeen vandaag ge
vraagd wordt voor d« knoopen aan «en overjas.
De beroemde „aanpassing aan de wereldmarkt-prijzen"
heeft dezer dagen ïn sneltrein-tempo plaatsttnaar
wij zijn alle daarbij grondig onder de raderen gekomen."
SPOORWEGONGELUK.
Uit Madrid, 6 Oct. Te Lebrija, in de provincie
Sevilla, zijn een sneltrein «n een millitaire trein
met elkaar in botsing gekomen. Er moeten twee
dooden en een gewonde zijn.
DIEFSTAL VAN GRAAN.
Uit Dantzig, 5 Oct. Volgens de Roel zijn er ont
zaglijke diefstallen ontdekt van graan, bestemd voor
de Russische hongerenden. Het graan is bij duizen
den poeds verdwenen. Op een enkel station, Kacze-
towksa in het gouvernement Riazan,. zijn in een
maand 20.000 poed gestolen. De autoriteiten nemen
krasse maatregelen. Er zijn reeds 56 dieven gefu
silleerd.
EEN NIEUW SPOORWEGONGELUK IN FRANK
RIJK.
Uit Bordeaux, 6 Oct. Omstreeks 1 uur heden-
namiddag liep een goederentrein bij het station van
Agen op een stilstaanden trein.
Er zijn twee dooden, zeven zwaar gewonden en
een groot aantal licht gewonden. De materieele
schade is aanzienlijk.
DE WARMTE.
Ook gisteren is het in het Zuiden en Oosten van
Engeland voor den tijd van het Jaar onnatuurlijk
warm geweest. Opnieuw bereikte de thermometer
's middags een hoogte van 84 gr. Fahrenheit, even
als Woensdag. De hoogste temperatuur, welke sinds
1841 in October was opgeteekend, bedroeg tot dus
ver 80 gr. In October 1859.
DB DDODELIJKE SIGARETTBL
Het bestuur van de „Anti clgarette League" heeft
volgens den correspondent van ^Central News" te
Chieago in laboratrla sigaretten laten onderzoeken,
en bevonden dat men daarin behalve nicotine ook
vond pruisisch zuur, acroline ein carbon monaxlda en
nog tal van andere vergiften.
DE ONUITGEGEVEN MEMOIRES VAN GENE
RAAL VON MOLTXE.
De correspondent van de „Matin", Jules Sauerwein,
heeft ln een onderhoud met den vriend van Von Moltke,
dr. Rudolf Steiner, sensationeele bijzonderheden ver
nomen omtrent het oorspronkelijke oorlogsplan van den
Duitschen genaralen «taf, zooals dat door generaal
Schlieffaö wa» opgesteld
der onuitgegeven memorie» van Vou Moltke. waarin deze
eenige buitengewoon belangrijke bijzonderheden vertel!
omtrent 'de wijze waarop de wereldoorlog is uitgebroken,
achterwege 'te laten. Deze bijzonderheden deelde dr.
Steiner op de volgende wijze aan don correspondent
medei
„Einde Juni 1914 had Von Moltke, die reeds sedert
19Oö chef van den generalcn staf was, zich voor ge
zondheidsredenen naar Garlabad begoven. Wat or in
den beruchten kroonraad van 5 en- u Juni te Potsdam
is voorgevallen, is hem nimmer ter oore gekomen, want
hij jewam eerst te Berlijn aan, nadat het ultimatum aan
Serviö was verzonden.
Von Moltke, aldus Steiner, besefte onmiddellijk, dat
Rusland den oorlog zou verklaren. Duiuuuj* hij
ln, welken loop de gebeurtenissen zouden nemen, a.w.s.
hij twijfelde geen oogenblik aan de interventie von
Frankrijk en Engeland. Hij schreef den. Jceiaer oen
nota, waaarin hij «Jjn plan de campagne uiteenzette.
Sedert vijftien Jaar was fn ide .plannen van den Duit
schen generalen «taf geen verandering- gekomen. H'«t
was ontworpen door Von Schlieffen, den voorganger
van Von Moltke. Het grondbeginsel ia bekendHet 'gros
van het leger naar Frankrijk om daar tot eiken prijs
een spoedig reeultaat te bereiken, en eon «wak Voraedi-
gingsleger tegen Rusland, dat later, na voltooiing van
de successen aan hot westelijk front, versterkt zou
kunnen worden.
Wh meldden reeds, dat Von Moltke in dit plan een
wijziging beeft gebracht welke voor ons land onbe
rekenbare gevolgen heeft gehad. Waar Von Schlieffen
den aanval gelijktijdig door België en Nederland wilde
doen geschieden achtte Von Moltke het voorzichtiger,
met het oog op een mogelijke blokkade van Duitschland,
Nederland Duiten den oorlog te doen blijven.
Toen Von Moltke op Vrijdag 30 Juli 1914 op het
paleis aankwam, vertelt dr. Steiner verder, trof hij
daar iedereen in radeloozo toestand aan. Hij kreeg den
Indruk, dat hij alleen bij machte was, een besluit te
nemen, Hij verzocht den keizer, het bevel tot mobilisatie
ta ondarteakenon. Dit bov«r komt ln Duitschland neer
op een oorlogsverklaring, omdat, .aoodra dit bevel ge
geven is, alles, de eerste oorlogsoperaties Inbegrepen,
zich op vastgestelde uren afiBpeelt met do onverstoor
baarheid van een mechanisme.
Wilhelm beperkte zich dien dag evenwel tot het
afkondigen van den „toestand van dreigend oorlogs
gevaar". Den volgenden dag, Zaterdag 31 Juli om
vier uur middag», liet hij Von Moltke opnieuw bij
zich komen, on gedurende de ze» uren, die daarop
volgden, werd do «toot gegeven tot het werelddrama.
Von Moltke trof den keizer aan in gezelschap van
.Von Bethmann Hollweg, die letterlijk op zijn boe
nen sidderde van zenuwachtigheid, alsmede den mi
nister van oorlog Falkenhayn en eenige andere per
sonen. De keizer keurde het plan van den genera-
len staf in krachtige bewoordingen af. Uit Engeland
had hij, naar hij zeide, de meest gunstigste berich
ten ontvangen. Niet alleen zou Engeland neutraal
blijven dat had George V hem zelf medegedeeld
doch het zou Frankrijk bovendien verhinderen, aan
den oorlog deel te nemen. In deze omstandigheden
was het logisch, het geheele leger tegen Rusland te-
laten oprukken!
,Necn antwoordde von Moltke, het plan moet in
het Westen en het Oosten worden uitgevoerd, zooals
het ontworpen is.' Alle tegenwerpingen lieten hem
koud; hij weigerde, ook slechts een enkele wijziging
aan te brengen. Het bevel tot den opmarsch moet
onverwijld worden gegeven, zegt von Moltke. Hij
hecht geen geloof aan de Engelsche telegrammen en
daar hij reeds in het bezit is van het door Wilhelm
onderteekende bevel tot mobilisatie, verwijdert hij
zich zoo spoedig, dit mogelijk is, de anderen in een
geheel ontzenuwden toestand achterlatend. Zoodoen
de konden redenen van technischen aard beslissen
over de uitbreiding van den oorlog!
Halverwege tusschen het paleis en het kwartier
van den generalen staf wordt de auto van von
Moltke ingehaald door een keizerlijke auto. Wilhelm
ontbiedt hem opnieuw ten paleize. Doch alvorens
terug te keeren, geeft von Moltke aan zijn aide de
camp het bevel tot mobilisatie, en hij zegt: „Laat de
troepen huh opmarsch beginnen".
De keizer blijkt verwarder te zijn dan ooit. Hij
toont, zijn chef van den generalen staf een telegram
van den koning van Engeland. Hij meent door dit
telegram de absolute zekerheid te hebben gekregen,
dat het conflict tot het Oosten beperkt zal blijven,
en dat Frankrijk en Engeland een neutrale hou
ding zullen aannemen. ,Er moet', zoo zegt hij, .on
middellijk aan de troepen die gij hebt doen opruk
ken, een tegenbevel worden gegeven." Von Moltke
weigert. ,Mon mag geen leger ontredderen door een
opeenvolging van bevelen en tegenbevelen", zegt
hij. Daarop geeft de keizer op eigen gezag bevel aan
een aide de camp, aan de hoofdkwartieren mede te
deelen, dat de Duitsche legers op minstens een uur
marebeerens van de Fransche en Belgische grenzen
verwijderd moeten blijven.
Von Moltke keert naar zijn hoofdkwartier terug.
Hij is radeloos. Hij weigert het tegenbevel te geven,
dat het telefonisch bevel van don keizer moot be
vestigen. Op dat oogenblik komt een aide de camp
het hem brengen ter onderteekening. HIJ weigert en
zendt het bevel terug. Tot tien uur avond» blijft hij
in zijn kwartier, niet bij machte iets uit te richten.
Dan wordt er gebeld. Nogmaals beveelt de keizer
hem ten paleize te komen. Von Moltke begeeft zich
naar het paleis. De keizer, die reeds naar bed was
gegaan, etaat op in zijn onderbroek, trekt een ka
merjapon aan en houdt een redevoering. Alle» 1»
veranderd: er blijkt een misverstand in het spel te
zijn geweest. In een later telegram heeft de koning
van Engeland verklaard, dat men hem verkeerd heeft
begrepen en dat hij zich noch wat Engeland noch
wat Frankrijk betreft, tot iets verplicht. Ten slotte
zegt de keizer tot von Moltke: „U kunt thans doen
wat u wilt".
De oorlog is begonnen.
In den loop van Augustus 1914, vertelt dr. Stei
ner, heb ik Von Moltke slechts éénmaal gesproken,
namelijk den 26sten te Coblenz. De slag van de Marne
had plaats onder omstandigheden, die grooten in
druk maakten op den generaal. Driemaal had hij, bij
de manoeuvres, op kleinere schaal den opmarsch
naar' Parijs laten uitvoeren. Driemaal waa von
Kluck, die gewoonlijk den rechtervleugel comman
deerde, te snel opgerukt. Na elke manoeuvre zeide
Von Moltke hem„wanneer u in een werkelijken oorlog
zoo vlug oprukt kullen wij den slag verliezen." Toen
het leger van Kluck 'was omsingeld trof hem dat als
een noodlottig voorteeken. Onmiddellijk 'drong zich de
conclusie aan hem op„De oorlog is voor Duitschland
verloren."
Toen hij den 13en September in rijn hoofdkwartier
terugkwam, maakte hij oen indruk van een zieke. Én
inderdaad liad Falken nayn. «onder den titel van opper
bevelhebber, van dat oogenolik af do leiding ïn ha noen.
Toen Von Moltke eenige dagen bw&egerig was, bracht
Wilhelm hem een bezoek. „Worden de krijgsverrichtin-
rnog steeds door mij geleid?" vroeg do. generaal. „Ja,
geloof feitelijk wel, dat 'de leiding nog steeds bij u
berust", antwoordde de keizer.
Wilhelm bleek dus sinds drie weken niet te weten,
wie inderdaad hot bevel bver rijn 'troepen voorde.
Ten slotte' geeft dr. Steiner nog <een ander voorbeeld
van dé opinie, welke men fn 's keizers naaste omgeving
van Wilhelm koesterde. Toen Von Moltke, zoo zegt hij,
mij vertelde, met welk een afschuw rijn reis door
België hem na den val van Antwerpen had vervuld,
sprak ik met hem voor de eerste maal over dat aan
valsplan door België. „Hoe is het mogelijk", vroeg ik,
„dat een minister van oorlog.in den Rijksdag.kon ver-
kjaren, dat een plan van een aanval aoor België niet
bestond?" „Die minister", antwoordde Von Moltke, „ken
de mijn plannen niet. Alleen de rijkskanselier was daar
mede op de hoogte". „En dc keizer?" „Dat noo'tf"
riep Vou Moltke uit; „die kletst te veel en is 'te
l indiscreet jnu hét aam iedereen hebben verleid."
